r
GEVAREN VOOR NEDERLAND
Sluiting zitting
Staten-Generaal
Een initiatief
van
Prins Bemhard
Te werk gestelden
Duitschland
Schoenen worden
duurder
„Gestranden”
keeren terug
in
ZEELIEDEN STAKEN TE
AMSTERDAM
LATERE TREINEN VOOR
MILITAIREN
Zondag 24 September PIJLTJESDAG
GEEN AFLEVERINGSBON
MEER NOODIG
Wij weten, dat God nog de wereld bemint,
Hij *al haar bewaren en redden door rt kind
MAANDAG 18 SEPTEMBER 1939
De
SPELEND DEN DOOD IN
Hr. Ms. flottieljeleider
Jacob v. Heemskerck
Het vliegtuig-incident in
de Waddenzee
Heropening luchtlijn
AmsterdamBrussel
Vi»um
INVENTARISATIE VAN
KUNSTMESTSTOFFEN
van de
F
van
ko
en
een
'e-
wel een maand In bedrijf zullen
door
Speciaal
verdwijnt dus voorlooplg
(Van onzen redacteur)
Roer-
naar
de
xes
Wyziging van de Hamater-
beachikking 1939
I nd rukken op het atation te
Nijmegen by de aankomat
van den extra-trein
uit Zwitaerland
Met ingang
Vereenigde vergadering
beide Kamera
Achteraf wilde de Nederlandsche beman
ning thans wel bekennen, dat deze vlucht in
den Dultschen verkenner hun nog het hache-
lijkste van het geheele avontuur voorkwam,
want het had best kunnen gebeüren, dat een
Britsch vliegtuig het zwaar belaste Duitsche
toestel had aangevallen. Halverwege Nor
derney kwam men de Roode Kruis-vllegtui-
gen tegen, die daarop terugkeerden.
Admiraal Vos schetste de betéekenis van
deze tewaterlating in verband met df tijds
omstandigheden. Niemand twijfelt aan onze
bedoeling en aldus de admiraal wij
willen ons zelf zijn en blijver! en daarvoor
is waakzaamheid, eensgezindheid, en boven
al kracht noodig.
r der
Maat-
schip
van
Naar wjj van groente importeurs uit Brabant
vernamen, zijn de Amerikaansche aanbie
dingen met alle risico’s voor den Nederland- r
schen handel gestegen met M tot M pet.
Ook de looistoffen en de fournituren sjjn in
deselfde mate omhoog gegaan, zoodat niet
kan uitblijven, dat in de naaste toekomst de
schoenprijzen wel met 5» pet. stijgen.
De vraag rijst of de Nederlandsche schoen
fabrieken nog wel een maand in bedrijf zullen
kunnen blijvên.
Centrale raad van adviea voor
ontwikkeling en ontapanning
van gemobiliaeerden
Intusschen putten de nog zeer jonge Duitsche
piloten zich uit in excuses. Op Nordemey wer
den de gewonden naar het hospitaal gebracht.
De Nederlanders werden zoo hartelijk mogelijk
onthaald en ieder kreeg een volledig stel klee-
dingstukken. Per boot zijn de Nederlandsche
marinevliegers Donderdag naar den vasten wal
gebracht en vandaar per auto naar Nieuwe-
schans, vanwaar zij des avonds door militaire
auto’s werden afgehaald en naar Delfzijl ge
bracht.
De tienduizenden die er geveatigd
zyn, blyven over het algemeen
ruatig op hun plaataen
Alvorens te geraken tot een distributie van
kunstmeststoffen in eiken vorm, met uitzonde
ring van kalkmeststoffen, zal worden overge
gaan tot het inventarlseeren van de in Ne-
Clearingkoersen
Koersen voor stortingen op 18 September 1939
tegen verplichtingen luidende in: Reichsmar-
ken 75-59, Lire» 9.90.
De „Vlieatroom” en 'de ,M^whti
atroom” niet uitgevaren
derland aanwezige voorraden. Zij die kunst
meststoffen. uitgezonderd kalkmeststoffen. voor
handen of in voorraad hebben, zijn verplicht
vóór 20 September te 24 uur van den voorraad
dier goederen opgave te doen door Invulling en
opoending van inventarisatieformulieren, welke
met ingang van Maandag 18 September ter ge
meentesecretarie hunner woonplaats verkrijg
baar zullen zijn. De verplichting geldt niet.
Indien en voor zoover men kunstmeststoffen
voorhanden of in voorraad heeft ter uitoefe
ning van zijn land- of tuinbouwbedrijf. Wegens
de Inventarisatie is het vervoer van kunstmest
stoffen, uitgezonderd van kalkmeststoffen. met
ingang van 17 September tot een nader te
bepalen datum verboden. Onder dit vervoer-
verbod valt zooals vanzelf spreekt ook het ver
voer van de opslagplaats van een handelaar
of een coöperatieve aankoopvereenlging naar
een verbruiker. Aan verbruikers kan dus in dit
tijdvak niet worden afgeleverd. Het vervoer van
hoeveelheden van 5 kg of minder is toegestaan.
Nadat over enkele dagen nadere regelingen
zullen getroffen zijn, kgn het kunstmest dlstri-
butlebureau, Indien het aan dit bureau nood-
zakeljjk zal voorkomen, een vervoervergunnlng
verleenen. welke echter slechts bjj uitzondering
in zeer bijzondere gevallen gegeven zal worden
Voordat een nadere regeling getroffen is, kun
nen aanvragen voor een vervoervergunnlng niet
in behandeling genomen worden.
aanvoer van leder ligt
grootendeela atil
Naar wjj vernemen zijn er moeilijkheden ge
rezen tusschen de directie van de Hollandsche
Stoombootmaatschappij N.V. en de opvarenden
van de „Vliestroom” en de „Hontestroom", welke
schepen toebehooren aan genoemde maatschap
pij en die Zaterdagavond resp. met bestemming
Leith (Schotland) en Londen van Amsterdam
hadden moeten vertrekken.
De directie deelde ons hieromtrent mede, dat
de opvarenden van beide schepen belangrijke
eischen betreffende een verhooging der gages
hadden gesteld, welke eischen zij niet kon Inwil
ligen. De directie heeft de opvarenden verwezen
naar hun bonden, die na het uitbreken van den
oorlog met de organisatie van de lijnreeders over
de kwestie der gages in het algemeen reeds in
onderhandeling zijn getreden. De directie is van
oordeel, dat de opvarenden het resultaat van
deze onderhandelingen, dat een dezer dagen kan
worden tegemoet gezien, dienen af te wachten.
De opvarenden zoo werd ons medege
deeld wilden dit evenwel niet en weiger
den uit te varen, alvorens hun eischen waren
ingewilligd. De directie heeft hun tot
Zondagmiddag 5 uur bedenktijd gegeven en.
toen zjj bleven weigeren uit te varen, direct
ontslagen.
De „Vliestroom" en de „Hontestroom" zijn dus
in de Amsterdamsche haven blijven liggen.
De „Amstelstroom" van dezelfde maatschappij
met bestemming Huil is Zaterdag normaal ver
trokken.
(hier
stopt te
aanslui-
Maas-
Het betreft hier een internationaal artikel,
dat vooral van Amerika uit naar hier moet wor
den-ingevoerd. Wijl het scheepvaartverkeer door
den duikbootoorlog aan de grootste risico's is
blootgesteld en blijkbaar Engeland de schepen
met huiden, o.a. de Groenlo, aanhoudt, wordt de
toevoer steeds moeiljjker. Bovendien stijgen de
prijzen van het leder enorm.
De huidige tijdsomstandigheden waren oor
zaak, dat de plechtigheid een sober karakter
droeg, al was de belangstelling van de zijde der
marine en landmacht groot.
De doopplechtigheid werd verricht door me
vrouw P. G. VosRömer, echtgenoote van vice-
admlraal A. Vos. Nadat het schip in snelle vaart
in het water was gegleden en door de sleep-
booten was opgevangen en naar den wal ge
sleept, verzamelden de genoodigden zich in het
directiegebouw, waar het woord werd gevoerd
door den heer D. Goedkoop Dzn., directeur van
de NV. Nederlandsche Scheepsbouw Maat
schappij en door vice-admiraal Vos.
Bij het lezen van het door ons vermelde be
richt nopens het massa-ontslag, verleend aan
Nederlandsche textiel-arbeiders in de Duitsche
grensgebieden, dient men onderscheid te» maken
tuSschen deze categorie van arbeiders, de zoo
genaamde grpnsgangers. die ook hoofdzakelijk
werkzaam zijn in de textielindustrie, en de zeer
groote groep van Nederlandsche arbeiders die
elders in Duitschland in zeer verschillende be
drijven zijn te werk gesteld en daar ook zijn
gevestigd. Wat deze laatsten betreft hun
aantal loopt in de tienduizenden vernamen
wjj. dat hun situatie voorlooplg ongewijzigd is
gebleven. In het algemeen hebben zij zich door
het oorlogsgerucht nog niet al te zeer laten
verontrusten en zijn zij kalm in Duitschland
aan het werk gebleven. Daarop is natuurlijk wel
van gifnstlgen invloed geweest de omstandig
heid. dat zij niet verblijven in de bedreigde
grensstreken in het westen, doch dieper in het
land, waar zij zich doorgaans vooralsnog niet
onmiddellijk beducht behoeven te voelen voor
bombardementen en beschietingen.
Is dus de toestand onder de in Duitschland wer
kende en wonende Nederlandsche arbeiders in
groote trekken hetzelfde gebleven, tóch zijn er wel
niet onbelangrijke aantallen naar het vader
land teruggekeerd, doch dit zijn toch in hoofd
zaak dienstplichtigen, die na het afkondigen
van de mobilisatie hier onder de wapenen
moesten komen. Onder de gerepatrieerden be
vinden zich dan ooit nóg' enkele groepen van
arbeiders voor wie tengevolge van den oorlogs
toestand in Duitschland geen werk meer was
te vinden. Dat zijn bjjv. de zeevisschers, die
tot werkloosheid gedoemd zijn nu de Duitsche
visschersvloot goeddeels stil ligt. Maar de groote
meerderheid van Nederlandsche arbeideft
denkt er toch niet aan, zoolang de nood niet
dwingt, Duitschland te verlaten. Zeer velen
van hen zijn met hun .gezinnen reeds langen
tijd in Duitschland gevestigd, zij hebben er hun
bestaan gevonden, zjj hebben zich in hun
tweede vaderland kunnen schikken. De arbeids
bemiddeling tusschen Nederland en Duitsch
land, die door het Departement van Sociale
Zaken geleld wordt, werkt ook op het oogen-
blik nog door. Er vertrekken nog Nederland
sche arbeiders naar die Duitsche bedrijven,
waar apen plaatsen te vervullen zijn. Inzon
derheid is er in Duitschland vraag naar me
taalarbeiders, maar daarin kan de Nederland
sche arbeidsmarkt juist moeilijk voorzien op
De minister van Economische Zaken maakt,
het volgende bekend:
De Hamsterbeschikking 1939 bepaalde tot
dusverre, dat een afleveringsbewijs In duplo be
hoorde te worden uitgeschreven voor het afle
veren. hft vervoeren en het voorhanden of in
voorraad hebben van rijst, bloem, havermout,
erwten, boonen, suiker, slaolie, margarine, kof-
fie, thee, cacao, zeep, kaarsen, petroleum, vet,
enz.
Aangezien thans blijkt, dat het publiek
het doel van den maatregel, welke 1 ham
steren na 29 Augustus 1939 tegengaat, vol
komen begrepen heeft en daarahn alge
meen medewerking heeft verleend, heeft de
minister van Economische Zaken gemeend
te Jrunnen goedkeuren, dat voorlooplg ten
aAngièn van alle bovengenoemde en nader
in de hamsterbeschikking 1939 op te nemen
goederen het voorgeschreven afleveringsbe
wijs komt te vervallen.
traal Nederland goeddeels komen te
vervallen. In dit verband achten wij de
schendingen van ons luchtgebied door
vliegtuigen der belligerenten ernstig en
daarom hebben wij onlangs betoogd,
dat de actieve militaire luchtafweer de
eerste en voornaamste zorg van onze
defensie moet zijn en zelfs vóór de pas
sieve luchtbescherming moet worden ge
steld. Onze luchtafweer moet zoo goed
geoutilleerd worden, dat zij preventief
werkt en dat zij. indien de preventieve
werking onvoldoende blijkt, onze neu
traliteit eventueel schendenden vliegtui»
gen een lesje geeft, dat hen duurzaam
de risico’s en de gevaren van schen
dingen zal doen verdijden. Met ter zijde
stelling van alle sympathie en anti
pathie moeten wij objectief en neutraal
vaststellen, dat Engeland zijn leedwe
zen betuigd heeft over het feit, dat één
Britsch vliegtuig ons luclMgebied heelt
bevlogen en verzekerd heeft, dat stren
ge instructies zijn gegeven om derge
lijke gebeurtenissen in de ^toekomst te
voorkomen en dat Duitschland, toen een
Nederlandse!) vliegtuig bij een ontmoe- e
ting met een Duitsch vliegtuig nabij
ons territoir verongelukte niet alleen
zijn leedwezen heeft betuigd, maar ook
vervanging van het verongelukte toestel
heeft aangeboden. Of Engeland dit ook
in België heeft gedaan, waar een Brit-
sche vlieger een Belgisch toestel neer
schoot, is ons onbekend.
7 n°9
wih
voor hen, die van verlof
terugkeeren
op blz. -
ingezonden,
nog even doen
Zooals bekend is de „Jacob van Heemskerck'',
een zusterschip van de „Tromp”, die 24 Mei
1937 van stapel liep en thans onderweg naar
Nederlandsch-Indië is.
Het schip, dat een lengte van 132 meter, een
breedte van 12.40 meter en een diepgang van
4.50 meter heeft, is bestemd voor den dienst in
Nederland, doch het is evenals de „Tromp” zoo
danig Ingericht, dat^het zeer goed dienst kan
doen In de tropen.
De „Heemskerck", die geheel uitgerust, ’n wa-
terverplaatsing heeft van 4200 ton en als be
manning aan boord zal hebben 21 officieren
30 adelborsten. 36 onderofficieren en 232 korpo
raals en manschappen, wordt bewapend met zes
15 cm. kanonnen, acht anti-luchtvaart mitrail
leurs van 40 mm. en 4 mitrailleurs van 12.7 mm
Verder worden twee drievoudige torpedo-lan-
ceerbuizen voor 59 cm. torpedo's opgestgld en
een watervliegtuig voor verkenningsvluchten
aan boord geplaatst.
Het door de twee turblne-installaties ontwik
kelde vermogen van 56.000 P.K. wordt overge
bracht op twee schroeven, die aan het schip
een snelheid van minstens 32 S mijl per uur
zullen moeten geven.
Na de te waterlating werd op de vrijgekomen
helling de kiel gelegd voor een enkelschroef-
motorschip van ca. 9000 ton. te bouwen voor
de N V. Nlevelt, Goudriaan en Co.'» fltoomv Mij
te Rotterdam.
Naar wij van fabrikanten en Importeurs in de
schoenindustrie vernamen, dreigt er een sterke
stagnatie te ontstaan in de voorziening, zoowel
van bovenleer als van zoolleer, voor de Neder
landsche schoenindustrie.
sche arbeidsmarkt'
dit oogenbllk.
Men is thans doende met het verplaatsen
van de bureaux van den vertegenwoordiger
voor Duitschland van de afdeeling Arbeidsbe
middeling van het Departement van Sociale
Zaken van Oberhausen, waar zij tot dusver ge
vestigd waren, naar Arnhem Dit heeft echter
niets te maken met den oorlog. De plannen
tot deze verplaatsing zijn reeds geruimen tijd
in voorbereiding. Zjj zullen nu binnenkort hun
beslag krijgen.
ALS U de bon in de Auping-
advertentie
niet hebt
U dit dan
De Regeeringspersdienst meldt
Van belang vóór van verlof terURkeerende mili
tairen uit Den Haag. Rotterdam, Amsterdam.
Utrecht en omstreken en bestemd voor Brabant
en Limburg is het volgende:
De extratrein Q Den Haag H. S.Rotterdam
D. P.—Breda—Boxtel—Eindhoven richting Maas
tricht en richting Venlo, alsmede trein R. Am
sterdam—Utrecht C. 8.—Boxtel—Best—Eindho
ven, welke te Eindhoven op trein Q aansluit,
zal aanstaanden Maandagavond, Woensdag
avond en volgende avonden tot nader order be
langrijk later loopen dan aanvankelijk bepaald
is. en wel op volgende dienstregeling:
Extratrein Q.: Den Haag H 8. vertrek» 21.00.
Rotterdam D P. vertrek 21.25. Dordrecht vertrek
21.46. Lage Zwaluwe vertrek 22.02. Breda aan
komst 22.16, Tilburg aankomst 22.40. Boxtel aan
komst 23.00 (alhier overstappen voor Best en
voor de richting BoxtelGennep), Eindhoven
aankomst 23.19. Verder stopt deze trein te Gel-
drpp. Heeze-Leende, Maarheeze, Weert,
mond. Sittard (met aansluiting naar Heerlen)
en Maastricht, aankomst aldaar 1.25. Deze trein
stopt niet te Baexem-Heythuizen. doch wel te
Haelen. Het gedeelte van trein Q van Eindhoven
tot Venlo (aankomst 0.45) stopt te Helmond
(aankomst 23.46) en alle volgende stations.
Extratrein R. loopt als volgt:
Amsterdam C. 8. vertrek 21.40, Amsterdam
W. p. vertrek 21.50, Utrecht C. 8 vertrek 22.16,
Geldermalsen aankomst 2234. 's Hertogenbosch
aankomst 22.50. Boxtel aankomst 23 04
overstappen voor richting Gennep).
Best, aankomst Eindhoven 23.23. met
ting op trein Q voor richting Venlo en
tricht.
Hfbrdoo;- wordt dus aan de betrokken terug-
keerende verlofgangers een latere reisgelegen
heid gegeven, waarvan allen uit genoemde ste
den In Noord- en Zuidholland en uit Utrecht ge
bruik moeten maken.
Militairen, die nog niet precies de regeling-
^oor de terugreis zouden weten, kunnen zich
•enden tot de stationschefs, die volledig op de
hoogte zjjn.
Omtrent het Incident bjj de Waddeneilanden,
waarbij een Nederlandsch vliegtuig door een
Duitsch werd neergehaald, vernemen wij nog de
volgende bijzonderheden:
Het vliegtuig R. 5 bevond zich vjjf mijl uit
de kust, toen het plotseling beschoten werd door
een Duitsch vliegtuig. De bemanning had dit
Duitsche vliegtuig eenigen tijd tevoren reeds
waargenomen en was het toen tot op een halven
kilometer genaderd om zijn nationaliteit vast te
stellen. Toen men zag. dat het een Duitsch toe
stel was, heeft het Nederlandsche toestel een
zwenking gemaakt In de richting van Ameland.
Even later werd het plotseling in den rug be
schoten en zag men de kogels vóór zich uit In
het water terecht komen. Het bleek, dat het
Duitsche toestel de R. 5 was gevolgd en nu het
vuur opende van een hoogte van 50 meter boven
het Nederlandsche vliegtuig.
De oorzaak was. naar later bleek, dat een der
Duitschers, de telegrafist, van oordeel was ge
weest. dat het Nederlandsche toestel op het
Duitsche had geschoten. Maar waarschijnlijk,
zoo verklaarde men later van Duitsche zijde,
heeft een loszittend onderdeel van het Duitsche
toestel erg geklapperd en heeft men dit geluld
voor mltrailleurschoten gehouden.
Tevens gaven de Duitschers nog te kennen,
dat zjj gemeend hadden met een Engelse!) vlieg
tuig te doen tëvhebben, dat de Nederlandsche
kleuren had aangenomen om zich te camouflee-
ren.
Het Nederlandsche vliegtuig, waarvan bij de
zen verrassenden overval door het mitrailleur-
vuur het instrumentenbord en de voorruit ver
nield werd, was hierdoor tot landen gedwongen.
Bij de landing sloeg tengevolge van het lek
schieten van een drijver het vliegtuig over den
kop, waardoor het verloren ging.
Terwijl de Nederlandsche bemanning zich
trachtte te redden, was het Duitsche vliegtuig
gedaald en dichterbij gekomen. .Een der Duit
sche piloten stond op den vleugel met een revol
ver in de hand, welke hij op de Nederlanders
richtte, en riep: .Bind sie Englander?" Op het
ontkennend antwoord van den commandant heb
ben de Duitschers daarna de Nederlanders op
gepikt en hen vervolgens aan boord van de
Duitsche machine naar Nordemey gebracht.
In dit verband kan nog worden vermeld, dat
de Duitschers eerst nog langs radiotelegrafischen
weg geprobeerd hadden van Nordemey een twee
tal Roode Kruis-vliegtuigen te ontbieden om de
Nederlanders te vervoeren. Deze vliegtuigen lie-
t n echter zoo lang op zich wachten, dat men
de naar beneden geschoten bemanning maar zelf
trachtte te transporteeren, hetgeen ook is gelukt.
Zaterdagavond omstreeks zes uur speelden
enkele kinderen langs den weg VenloMejjel
onder de gemeente Meijel. Kort achter elkaar
naderden uit de richting Venlo twee auto's.
Nadat de eerste wagen de kinderen was voorbij
gereden. stak het zesjarig dochtertje van de
familie 8. den weg over. De tweede auto greep
het kind en smakte het tegen den weg. De
kleine was op slag dood.
kilogram post van drie Nederlandsche vliegtui
gen, die op weg van Indië waren „gestrand
De visiteurs hebben handen vol werk. Zij
kijken ditmaal niet zoo nauw, maar toch later,
zij de vermoeide passagiers niet zoo maar gaar.
Hier en daar wordt een steekproef genomen. De
eerste passagiers verlaten de visitatiezaal. Har
telijke begroetingen volgen. Een moeder om
helst haar dochter, vrienden schudden elkaar
de hand. Eindelijk dan toch gekomen. Daar
zjjn de kindertjes van Pro Juventute. die onder
leiding van eenlge zusters een vacantiereisje
naar Zwitserland hebben gemaakt, doch niet
terug konden keeren.
Daar komen twee jongens aan. Ze dragen
rugzakken en deelden samen den last van een
zwaren koffer.
Het zijn de 13- en 15-jarige gebroeders R. en
J. Holterman uit Haarlem, vertrokken op 11
Juli per vliegtuig naar Indië, die terugkeeren.
Met de Valk, bestuurd door den bekenden pi
loot Geysendorffer, kwamen zij naar Neder
land terug.
Het vliegtuig viel neer, zonder dat ernstige
ongelukken werden veroorzaakt. Met de Uil
zfln de jongens later verder gevlogen naar Na
pels en vandaar uit hebben zij per trein Zürich
bereikt. Daar aangekomen was er geen gele
genheid meer naar huis te komen. Goede raad
Frankfurt, Keulen en Cranenburg. In Zingen was' duur. Brieven werden met vader en moe
der gewisseld, maar met geen mogelijkheid kon
den de jongens Nederland bereiken. Toevallig
ontmoetten zij een anderen Ingezetene uit Haar
lem, die zith over de moedige knapen ontferm
de en hen veilig In Nijmegen bracht.
Na ongeveer een uur is de visitatie geëindigd
Men haast zich left te eten of te drinken. De
beide stationswachtkamers zitten vol. Men
trotseert de koude morgentemperatuur en
neemt rond de tafeltjes onder de stationsover-
kapping plaats. Het wachten is op goede ge
legenheid om de woonplaats te bereiken. Doch
ook hiervoor was gezorgd. Wederom werd een
extra-trein samengesteld, die in Geldermalsen
werd gesplitst. Een gedeelte ging over Utrecht
naar Amsterdam en een ander gedeelte over
Dordrecht naar Rotterdam en Den Haag. Even
over vijf uur rijdt de trein voor. Rustig zoekt
men een plaatsje., doch de trein kan nog niet
vertrekken, daar er zeer veel bagage moet wor
den ingeladen. Tegen half zes is men daarmee
gereed. De trein vertrekt.
Het was reeds licht geworden eer de laatste
passagiers uit Nijmegen en omstreken na een
korte doch welverdiende rust het stationsge
bouw verlieten.
Een historische dag was voorbij....
De minister van Economische zaken maakt
het vólgende bekend
Hoewel verwacht mag worden, dat de voor
ziening van land- en tuinbouw in Nederland
met kunstmeststoffen voorlooplg geen moeilijk
heden zal opleveren, zal het niettemin nood
zakelijk zijn, regelingen te treffen, waardoor gen
gelijkmatige verdeeling wordt gewaarborgd.
Daartoe wordt ingesteld een kunstmest dlstri-
butledfenst, hetwelk gevestigd zal zijn te 's-Gra-
venhage. Lange Voorhout 3. De leiding van dit
bureau is opgedragen aan den heer C. Bou
de wijn.
-w Y aast de lucht verdient ook de zee
onze grootste aandacht en vqaak-
zaamheld, nu blokkade en contra-
blokkade zijn ingesteld, §venmln als
wij ons door Duitschland de verplich
tingen onzer neutraliteit behoeven te la
ten voorschrijven, evenmin behoeven
wij zonder meer ons neer te leggen bij
willekeurige verklaringen tot contra
bande, welke Engeland zou gelieven af
te geven. In een strijd van hard tegen
hard en tot het uiterste, gelijk thans
gevoerd heet te worden, behoeven wij
ons geen illusies te maken over de groo-
tere of kleinere edelmoedigheid of wel
willendheid van een der oorlogvoerende
partijen tegenover ons land. Onze meest
vitale en nationale belangen zijn voor
de groote heeren in geval van nood en
gevaar slechts bijkomstigheden en daar
om moeten wij zelf met alle kracht, di$
wij ontwikkelen kunnen, er voor opko
men. Dat kan en dat moet. Tegenover
1914 hebben wij het voordeel, dat thans
ook België neutraal is en eenzelfde al
zijdige onzijdigheidspolitiek voert als
Nederland. Van 1914 tot 1918 is het wel
moeilijk, maar toch mogelijk gebleken
onze neutraliteit te handhaven. Waarom
zou het dan nu niet gaan? Lateh wij
geen pessimisme kweeken, maar in ge
past zelfrespect onze onvervreemdbare
rechten handhaven en onzen nationalen
plicht vervullen, er voor zorgend, dat wij
ons zelf kunnen respecteeren en kun
nen doen respecteeren door anderen.
Als wij dat doen, kunnen wij de rest
met een gerust en vertrouwvol hart
overlaten aan de Voorzienigheid, die
met Almacht en Alwijsheid regeert over
gansch de aarde, over oorlogvoerenden
en neutralen.
Precies twee minuten voor vieren rijdt de
trein met de „gestrande Nederlanders" uit
Zwitserland binnen....
Alle reizigers worden terstond naar de visi
tatiezaal geleid, waar een vluchtig onderzoek
plaats heeft. Men was blij weer in Nederland
terug te zijn en daarvoor had men zich gaarne
offers getroost.
Vrijdagmorgen om kwart voor negen was de
trein uit Zürich vertrokken en reed over de
veilige route Schaffhausen, Zingen. Stuttgart,
Op initiatief van Z. K. H. Prins
Bemhard en in overleg met den
opperbevelhebber van Land-
Zeemacht zal worden ingesteld
centrale raad van advies inzake de
ontwikkeling en de ontspanning
van gemobiliseerde militairen, onder
voorzitterschap van jhr. ir. O. C.
A. van Lidth de Jeudc,
Omtrent samenstelling en taak
van deZen raad zullen spoedig
nadere mededeelingen volgen. In af
wachting daarvan komt het ‘ge
wen acht voor, dat de zich reeds ge
vormd hebbende plaatselijke en ge-
westeljjke comité's nog geen uitvoe
ring geven aan bestaande plannen,
teneinde in deze materie zooveel
mogelijk eenheid van werkwijze te
verkrijgen.
Wij vernemen uit bevoegde bron, dat naar
aanleiding van een tusschen de Nederland
sche en de Belgische regeering gesloten
overeenkomst de luchtlijn Amsterdam
Brussel Woensdag 20 September zal wor
den heropend.
Er zullen twee diensten per dag worden on
derhouden. De Belgische maatschappij Sabena
zal één dezer diensten verzorgen: vertrek van
Haren (luchthaven van Brussel) 10 uur 30
's morgens en vertrek van Schiphol 's middags
15 uur 45.
De K L M. verzorgt den tweeden dienst. Ver
trek van Schiphol 8 uur 's morgens, vertrek
van Brussel 's middags 16 uur 15.
De door de Sabena verzorgde dienst zal ta
Amsterdam aansluiting geven op de diensten
voor of komende van Kopenhagen, Malmö.
Christiansant en Oslo.
Dit is de eerste normale luchtverbinding, die
de KLM. na de door den oorlog gedwoijgen
stopzetting van bijna al haar diensten zal her
stellen.
werden de passen gecontroleerd, terwijl voorts
enkele steekproeven naar de grensbescheiden
werden genomen. Men ondervond echter ner
gens moeilijkheden. Integendeel, waar noodig
werd door de Duitsche autoriteiten terstond
hulp verleend, Bjj Dillenburg had de trein een
onverwacht oponthoud, daar een wagofikoppe-
ling was gebroken. Over een verkorte route
werd de trein echter naar Keulen gedirigeerd,
waar een nieuwe wagen werd aangehaakt.
Wjj spraken den heer Paping, die den tretn
heeft geleid.
De geheele reis is buitengewoon vlot verloo
iden. Wij zijn allemaal tevreden. We hadden op
een grootere vertraging gerekend. De stemming
onder de passagiers was opperbest. Natuurlijk
hebben de reizigers een buitengewoon vermoel-
enden dag gehad, maar bet vooruitzicht bin
nen enkele uren weer bij familie of kennissen
te zijn deed alles vergeten.
Hoe is het met de voeding gegaan?
Velen hadden hun maaltijden meegenomen,
maar de Duitsche spoorwegen hadden ook voor
een restauratierijtuig gezorgd, waarvan begrij
pelijk een zeer druk gebruik is gemaakt.
Behalve de honderden passagiers, vervoerde
de trein ook nog duizenden kilo's bagage en 400
Mocht het evenwel noodig blijken, dan zullen
onverwijld de thans Ingetrokken bepalingen
betreffende de afleveringsbewljzen wederom in
Werking worden gesteld.
Dit beteekent dus, dat de winkelier niet
meer een afleveringsbon in tweevoud behoeft
te schrijven, waarvan een exemplaar bij het af
leveren van de waren aan den klant moet wor
den gegeven.
Dit bonnenstelsel
weer.
Volledigheidshalf wordt er nogmaals op ge
wezen. dat van alle bovengenoemde goederen
het aan leder verboden blijft zich binnen een
kalenderweek meer te verschaffen dan hij, of
de groep van personen, voor welke hfj gewoon
is zich die goederen te verschaffen, daarvan
gedurende een week pleegt te gebruiken. Aan
deze lijst van goederen worden thans nog toe
gevoegd: tarwegrlesmeel. bak- en puddingpoe
ders. sagokorrels. custard, zelfrijzend bakmeel,
griesmeel van rijst en boekweitgrutten.
pen tijdens de toen afgesloten zittingsperiode
van uw hoog college, heden Is het gegeven met
diepe dankbaarheid In herinnering te roepen,
hoe tijdens het thans beëindigd tijdvak uwer
werkzaamheden wederom land en volk zich
mochten verhAigen In de blijde geboorte van
een telg van het Huis van Oranje. H. K. H.
Prinses Irene.
De zorglijke Internationale verhoudingen
hadden tot gevolg, dat In deze zittingsperiode
bovenal aandacht besteed diende te worden
aan de versterking van de weerkracht des
lands. Dank ztf uw medewerking mochten een
aantal voor het land van buitengewoon ge
wicht zijnde maatregelen van wetteljjken
aard tot stand worden gebracht. Naast maat-
tegelen tot versterking van het personeel en
van het materieel van 's lands weermacht,
kwam een aantal regelingen tot stand, welke
betrekking hebben op de economische verdedi
ging van het koninkrijk.
Daarnevens mocht een aantal voorstellen, be-
ti ekklng hebbende op handel, nijverheid en ver
keer tot wet worden verheven. Bjj het voort
duren zjj het gelukkig In iets afnemende
hevigheid van de werkloosheid, was uiter
aard uwe aandacht bij herhaling en diepgaand
gevestigd op maatregelen. welke tot verlich
ting van dezen nood zouden kunnen strekken.
De Koningin heeft mij opgedragen u dank
te. zeggen voor den Ijver en de toewijding, door
u betoond.
In naam der Koningin en daartoe door haar
gemachtigd, verttlaar ik de zitting van de
Staten-General* te zifn gesloten.
De Voorzitter sluit, nadat.de commissie den
minister heeft uitgeleid en in de vergadering is
teruggekeerd, daarop de vergadering.
voor Zuid-Afrika
van 1 October lullen alle hou
ders van Nederlandsche of andere vreemde pas-
‘poorten, die eventueel naar of door de Unie
T*n Zuld-Afrika en het mandaatsgebled vau
Zuld-West Afrika wenschen te reizen, een vi-
«utn voor bedoelde gebieden moeten hebben
Aanvragen voor een visum moeten bij het
gezantschap, Alex. Gogelweg 2c, Den Haag.
Persoonlijk worden ingediend.
Tewaterlating had een zeer
vlot verloop
^Nadere bijzonderheden van
Nederlandache zyde
y U zijn geen pessimisten en wil-
len ook geen pessimisten zijn.
v Pessimisme verlamt de meer dan
ooit noodlge energie, vastberadenheid en
koelbloedigheid. Maar zelfs de meest op
gewekte optimisten zullen met ons moe
ten instemmen, dat ons land temidden
der oorlogvoerenden groote gevaren
loopt en In een moeilijke situatie ver
keert, die veel staatsmanskunst en veel
itaatsmansvüsheid en vooral een ont-
zaginboezemende weermacht behoeft
om de prlnclpieele alzijdige onzijdigheid
practise!) te handhaven en door allen
te doen eerbiedigen. De salon- en straat-
strategen, die in ons land plotseling bij
het herfsttij dezer beschaving als pad
denstoelen uit den grond zijn gerezen,
hoort men vaak verklaren, dat boven
Venlo de Duitsche grens militair vrij-j
wel bloot ligt en dat dit tochtgat de
Geallieerden op den duur wel moet aan- -
zuigen, vooral als zij elders geen kans
krijgen den Dultschen vijand recht
streeks te lijf te gaan. Anderen beweren
weer met meer dilettantisch bravour
dan werkelijkheidszin en krijgskunde,
dat Duitschland in de Verleiding zal
komen ons land te bezetten om van
onze kusten af Engeland te bestoken.
En zoo worden er over en weer krijgs
plannen gesmeed en uitgewerkt ter ge
bruik a discretion van de diverse leger
leidingen der oorlogvoerenden, waar
door nu eens het gevaar van een Duit
sche dan weer dat van een Britsche
agressie als het grootste en meest waar
schijnlijke wordt voorgesteld. Reeds
meer dan een half jaar geleden heb
ben -wij er op gewezen van hoe groot
strategisch belang een neutraal en als
zoodanig ook door de geallieerden ge
ëerbiedigd Nederland voor een op twee
fronten strijdend Duitschland moet
ijjn. ’Immers een neutraal Nederland
dekt het tochtgat boven Venlo beter en
minder kostbaar af dan een door
Duitschland militair bezet en door En
geland bestookt Nederland, gesteld
dat zoo’n bezetting mogelijk zou
zijn. Een ander voordeel van een neu
traal Nederland voor Duitschland zou,
gelijk wij toen schreven, gelegen zijn op
economisch gebied, omdat een neutraal
en werkend Nederland voor de Duitsche
voedselvoorziening van groot belang
moet zijn, terwijl een verwoest en bezet
Nederland geen voedingsmiddelen meer
sou kunnen produceeren, laat staan
exporteeren.
P grond van deze visie en overwe-
I I gingen, waaraan wij uitdrukke-
lijk niet méér waarde toekenden
dan aan een min of meer waarschijnlijke
veronderstelling, achtten wij de kans op
een Duitsche agressie bij een eventueel
Europeesch conflict betrekkelijk gering
en thans, nu het toen nog eventueele
Europeesche conflict een bittere en har
de werkelijkheid en actualiteit is ge
worden, zijn wij nog steeds niet van
zienswijze veranderd. Wel zouden wij
van zienswijze veranderen, indien En
geland in arren moede onze neutraliteit
bij herhaling op ernstige wijze zou
schenden om Duitschland gemakkelij
ker te treffen, want dan zouden de
strategische voordeelen van een neu-
Zaterdagmiddag om 2 45 uur is de vereenigde
vergadering geopend van de beide Kamers der
Staten-Generaal tot sluiting van de zitting,
onder voorzitterschap van Mr. W. L. Baron de
Vos van Steenwljk. voorzitter van de Eerste
Kamer.
De VOORZITTER doet voorlezen een
ninkljjk besluit, waarbij de minister van Bin-
nenlandsche Zaken wordt gemachtigd, heden
ten drie ure des namiddags zich te begeven
naar de vergadering der Staten Generaal, ten
einde in een vereenigde vergadering der belde
Kamers de zitting in naam der Koningin te
sluiten. HU benoemt een commissie, die den mi
nister in het gebouw zal ontvangen en uitge
leide doen.
Deze commissie bestaat uit: de Eerste Ka
merleden Kolff en Gelderman en de Tweede
Kamerleden Kortenhorst. Diepenhorst. Wage-
naar en Bajetto.
Kort daarop treedt de minister van Binnen-
landsche Zaken, voorafgegaan door de leden
der commissie, de vergaderzaal binnen.
De heer VAN BOEIJEN. minister van Bin-
nenlandsche Zaken, plaatst zich achter de mi
nistertafel en houdt de volgende sluitingsrede:
Hare Majesteit de Koningin heeft mU opge
dragen deze zitting der Staten-Generaal te
sluiten.
Mocht vanaf deze plaats ten vorlgen Jare
worden gewaagd van vreugdevolle gebeurtenis
sen in het Koninklijk Huis, welke plaats gre-
Zaterdagmiddag precies vier uur is Hi.
Ms flottieljeleider Jacob van Heemskerck"
onder zeer groote belangstelling op vlotte
wyze tewatergelaten van de helling
N.V. Nederlandsche Scheepsbouw 1
schappij te Amsterdam, waar het
voor rekening van het departement
Defensie wordt gebouwd.
