ONS BLAD
ROEMEENSCHE PREMIER
CALINESCOE VERMOORD
Voor U=w Vrienden!
EXTRA Abonnement
h
n
II
Roosevelt pleit voor wijziging der
Neutraliteitswet
S
Warschau verweert
zich dapper
HOTEL DE L’ EUROPE
Pact Berlijn-Rome-
Tokio-Moskou
Duitschland roept
lichtingen op
0
7' -1
Argeseanoe tot minister-president
benoemd. De daders werden
het openbaar neergeschoten
Het
heden
nieuws van
in
kalm
2o
nieuws m
Weinig
het Westen
n
I
In het land is alles
Amerika wil geen
oorlog
USTIGE VERBLIJVEN
Het Weer iiiiimiiiiHiiniifiiiiiiiiiiiiiiiiiHiifnmMK
N
Calinescoe
Duitsche commentaar
Fransche commentaar
een
en
en
INTEEKENBILJET
IN DAGEN VAN SPANNING
DE BREMEN
AA
Belangrijke besprekingen
te Berlijn
DIT NUMMER BESTAAT UIT
ACHT BLADZIJDEN
Moordenaar» berecht
!i
Het wapenembargo
Prins Bernhard op de
„Trein 1839—1939”
VRIJDAG 22 SEPTEMBER 1939
ik
TWH EN DERTIGSTE JAARGANG No 300
VEREENIGDE KATHOLIEKE PERS
an onze abonné’s die naast hun
gewone abonnement
voor hun familie-leden, vrienden
kennissen bij leger en vloot
bestellen, wordt voor dit tweede
abonnement slechts DE HALVE
PRIJS in reljtening gebracht.
aa-itiMi»Mi»»»»»*i»«»iWMaiiB«aaaia>»<aiaiaaii!i>aiitiiiiiiw«»aiiti»aiit>a<iiaaa—a-t
Calinescoe's levensloop
Hoe de aanslag plaats vond
Aanslag op het radiostation
liiiiuiiMMHiiNmiiHmmiiiiiiiHiniiimiiiiiiiiiiiiiiiiinmiiiHiiimi^
-
NOORDHOLLANDSCH DAGBLAD
rubriek 10 et- per regel.
o o
Moskou.
•>«b»»
X
het
tes
Ondergeteekende
abonné van
wonende
verzoekt een extra-abonnement
te
voor den halven abonnementsjBry» te zenden aan:
Veldpost-adrea
Hand t eekenlng
N. Doelenstr. 2-4, A'dam, Tel. 34836
Ml
a*
De Roemeensche premier Calinescoe te
Boekarest vermoord.
Om Uen uur des avonds werden de moor
denaars op df plaats self van bun aanslag
berecht door een vuurpeleton. Zjj stonden met
het gezicht naar het publiek, en hoorden
hun vonnis voorlezen door dea nieuwen pre
mier Argeseanoe. Na de executie moeten de
lijken vier en twintig uur lang ter plaatse
blijven liggen.
Het D. N. B. verklaart ten slotte, dat
men den moord toeschrijft aan Poolsche
kringen en den Britschen geheimen dienst,
die een samenwerking tusschen Duitschland
en Roemenië wilden verhinderen.
LONDEN. 33 Sept. (Reuter) Officieel wordt
tegengesproken, dat de Bremen door Britache
oorlogsschepen sou zijn buitgemaakt.
Ik vraag het congres thans opnieuw ter
wille van den vrede en In het belang eeiter
ware Amerikaansche neutraliteit en veilig
heid over te gaan tot wijziging van dat deel
der Neutraliteitswet, dat geheel onvereenig-
baar is met de oude voorschriften van het
volkenrecht, nJL de embargovoorxlenlngen.
Volgens Havas verklaren bevoegde kringen te
Boekarest dat de moord het werk was van over
gebleven leden der Ijzeren Garde, en niet in
verband mag worden gebracht met de interna
tionale politiek. Aldus verklaarden de daders
self. Dit is des te geloofwaardiger omdat Cali
nescoe steeds voorstander van een strikte neu
traliteit is geweest.
en
transport
De voorstellen der regeering ..zijn er beter
op berekend dan welke andere middelen ook
om ons uit den oorlog te houden. Op dit oogen
bllk zie ik geen reden voor verder optreden
der uitvoerende macht krachtens de proclama
tie van den beperkten natlonalen noodtoestand.
In geval het noodig mocht zjjn. voorstellen te
doen voor nieuwe wetgevende maatregelen, aal
Ik onmiddellijk het Congres bijeenroepen In een
nieuwe buitengewone zitting. Onze positie in
wereldzaken is reeds gewijzigd."
I
i
X
f
De Stap, dien Ik aanbeveel, ia dit land op
nieuw te planteen op den hechten grondslag van
de reëele en tradiUoneele neutraliteit. Ik ge
loof, dat veer soever dat magelijfc te. leut
kaansche schepen er van teruggehowden moeten
worden, oorlogszone* binnen te varen."
r
Verder zeide Roosevelt nog: Jdoogt gij in
een tijdperk, waarin soms gezegd wordt, dat
vrijheid van het woord niet langer Li over
eenstemming is met de nationale veiligheid,
door uw daden de wereld neggen, dat wfl
In de Vereenlgde Staten édn volk en één
gedachte vormen, één geest en één werke
lijke vastbeslotenheid: wandelend voor God
In het licht der levenden."
Naar D. N. B. bericht is onmiddelljjk na
den moord op Calinescoe de ministerraad
onder voorzitterschap van den Koning bij
eengekomen. Tot minister-president ad in
terim werd Bal iff benoemd, tot minister
van Binnenlandsche Zaken Marinescoe.
De ministerraad heeft besloten de neu
traliteitspolitiek strikt voort te zetten.
Het overvolle. bewaakte huis juichte Roose
velt toe, toen hjj aankwam. De president begon
ztjn redevoering om 26 minuten over acht
(Amst. tijd), hu zeide. dat hjj «Ijn Huis bijeen
geroepen had opdat het sou kunnen spreken en
handelen, ten aanzien van een amendement op
een zekere wet. „die naar mjjn beste oordeel ds
historische buitenlandsche politiek der Vereenlg
de Staten zóó wijzigt, dat zjj de vreedzame be
trekkingen met vreemde naties benadeelt."
druk op, dat Amerikaansche burgers en Ameri
kaansche schepen weg moeten blijven van <m-
mlddellijk gevaar van het huidige conflict".
(Toejuichingen).
In zUn rede voor het congres seide Roosevelt
nog:
Er is in de Vereenlgde Staten genoeg werke
lijkheidszin om te zien hoe dicht de gevaarlijke
wegen, die In andere werelddeelen gevolgd wor
den. tot onze kusten genaderd zijn. Evenmin als
een ander volk, kunnen wU het ons veroorloven
omringd te zijn door vijanden van ons geloof
en onze menschelykheid.
Voor de veteranen onder de Congresleden wer
den herinneringen wakker aan de zittingen van
een kwart eeuw geleden, toen evenals thans ge
sproken werd over de neutraliteit en over „de
Vereenlgde Staten bulten den oorlog te houden".
De gebruikelijke politiemaatregelen waren geno
men. De publieke tribunes waren vol, lang vóór
de zitting was begonnen.
Voor den aanvang der zitting kwamen zeven
tien senatoren onder leiding van Borah, den
ouden isolationist, bijeen om plannen te bespre
ken teneinde het voorgestelde opheffen van het
wapenembargo te doen afstemmen.
BOEKAREST, 21 Sept. (Havas).
Hedenmiddag om kwart voor twee
ia minister-president Calinescoe ver
moord door een groep gardisten.
Ik vraag dat, omdat deze voorzieningen naar
mijn meenlng allergevaarlijkst voor de Ameri
kaansche neutraliteit, de Amerikaansche veilig
heid en bovenal voor den Amerlkaanschen vrede
zijn. Laat ons bij de feiten blijven, laat ons er
kennen, dat een oorlogvoerende staat vaak even
veel behoefte heeft aan tarwe, reuzel en katoen
als aan luchtafweergeschut en dieptebommen
tegen duikbooten. Laat hen, die den bestaanden
embargotoestand wenschen te behouden, geheel
consequent blijven. Ik zoek een grootere con
sequentheid door afschaffing van de embargo-
maatregelen en terugkeer tot het internationale
recht. Indien die afschaffing een feit geworden
is, kunnen zekere andere punten van de politiek,
die vergrootlng der Amerikaansche veiligheid be
oogt. zooals beperkingen voor Amerikaansche
schepen, behandeld worden."
Havas schrijft ten aanzien van den moord
op Calinescoe, dat deze een energiek man was,
die met gevaar voor eigen leven de Ijzeren
Garde in Roemenië heeft vernietigd, en de
pogingen van Duitschland de hand te leg
gen op Roemenië heeft verijdeld. Hjj sterft op
een oogenbllk. waarop de herhaalde intriges
van zijn tegenstanders in den laatsten Kroon
raad zijn geëindigd met de nederlaag van zijn
tegenstanders.
Reeds had een aan Duitschland welge
zinde kliek, aldus Havas, een minlsteriyst
'opgesteld, doch de Koning weigerde.
Men heeft thans ruim baan willen ma
ken De gardisten, agenten van Duitsch
land, hebben Calinescoe vermoord.
BOEDAPEST, 21 Sept. (Havas). De Duit
sche bladen maken melding van de oproe
ping der lichtingen 1911 en 1912 op order
van het ministerie van Binnenlandsche
Zaken en het legercotnmando.
WASHINGTON, 21 Sept. (Reuter). De
gemeenschappelijke zitting van het Huis van
Afgevaardigden en den Senaat, die door
Roosevelt bijeengeroepen was om zijn aanbe
velingen ten aanzien van de neutraliteit te
behandelen, is hedenmiddag begonnen. Het
was een der gewichtigste zittingen in de ge
schiedenis der hoofdstad.
Roosevelt hield voor het Congres zijn
rede over de neutraliteit.
Daladier richtte zich in een radiorede tot
het Frangche volk.
De Tweede Kamer heeft Donderdag ver
schillende wetsontwerpen afgehandeld.
Havas berichtte hedennacht nog dat ter ver
vanging van den vermoorden premier, die tevens
minister vai. Buitenlandsche Zaken en Defensie
was. Donderdagavond werden benoemd:
Tot minister-president generaal Argeseanoe;
iet minister van Binnenlandsche Zaken gene
raal Marinescoe; tot minister van Defensie ge
neraal Heus. De nieuw benoemden legden om half
Uen des avonds den ambtseed af in banden van
den koning. en kwamen een uur later bijeen veer
een kabinetsraad.
Het Duitsche Nieuwsbureau bericht ten aan
zien van den moord op minister-president
Calinescoe, dat men in politieke kringen te
Boekarest veronderstelt, dat deze de drager
was van de Roemeensche neutraliteit.
De Ijzeren Garde heeft verklaard in ver
band met de huidige moeilijke omstandigheden
In de buitenlandsche politiek de neutraliteit
van het land niet in gevaar te brengen door
daden van terreur. In Poolsche en Fransch-
Britsche kringen was men de laatste dagen
aldus het D. N B. ontstemd over de strikte
neutraliteit van Roemenië, dat de leden der
Poolsche regeering interneerde en de naar
Roemenië gevluchte Poolsche troepen ontwa
pende en de tweede helft van het Poolsche
goud In beslag nam.
DE PRIJS DER ADVERTENTIEN bedraagt 20 ct p.
regal; Ingezonden Mededealingen 40 ct p. r.
BIJ CONTRACT AANMERKELIJKE REDUCTIE
Uitvoerig tarief voor adverteeren bij abon
nement wordt op aanvrage gaeme door onze
Administratie verstrekt.
Radio Warschau meldt verder, dat de
verdedigers van Warschau zijn versterkt
ooor drie cavalerie- brigades, cie er In ge
slaagd waren, door de Dultsche omsingeling
te breken. De hoofdstad, die tegen een over
weldigende meerderheid stand houdt, is op
nieuw uit de lucht gebombaroeerd. Zeven
toestellen werden geer geschoten.
WARSCHAU, 31 Sept. (Havas). Gepant
serde Dultsche detachementen, ole in den
noordwestelijken sector by Warschau versche
nen, zijn door een charge van twee Poolsche
cavalerie-brigades teruggeslagen. Ook in de
voorstad Praga zyn vyandelyke aanvallen af
geslagen. Door de bombardementen worden ver
schrikkelijke verwoestingen aangericht. De zen
der Warschau 2 maakt melolng van de vernie
ling van talrijke schilderijen en andere kunst
werken. De Russische ambassade, de Roemeen
sche ambassade en de Theologische hoogeschool
zijn door granaten getroffen. De zender meldt
verder, oat de Dultsche luchtmacht het Rende
Kruis-hospitaal heeft gebombarceerd. hoewel
het duidelijk te onderkennen was. Ondanks dit
alles vindt het gewone leven voortgang. Het
verkeer wordt, by gebrek aan trams, ooor bus-
sen onderhouden.
PARIJS, 21 Sept. (Havas). Het legerbe-
richt van Donderdagavond luidt:
De dag verliep kalm over het geboete
front. VjjandelIRe artillerie was actief ten
Zuiden van Saarbruecken. Verkennings
vluchten werden uitgevoerd ondanks het
slechte weer en het Dultsche vuren.
BUREAUX:
ALKMAAR, Hóf 6, Telefoon 4330 en 4220
DEN HELDER, Stationsstraat 4, Telefoon 771
HOORN, Groote Noord 54, rood. Telefoon 412
SCHAGEN, Molenstraat 52, Telefoon 459.
ABONNEMENTSPRIJS:
Met inbegrip van gratis ongevallenverzeke
ring: voor Alkmaar 2.per kwartaal of
15 cents per week, voor buiten Alkmaar
2 50 por kwartaal of 20 conto per week
Ultg. N. V. Drukk. De Spaamestad - Haarlem.
onder voorzitterschap van den nieuwen pre
mier. generaal Argeseanoe. een ministerraad
gehouden, waarna een oproep tot het land ge
richt werd. In deze oproep wordt hulde ge
bracht aan den vermoorden minister-president,
die, aldus wordt gezegd, is gevallen in uitvoe
ring van zyn plicht voor vaderland en vorst.
Nog Donderdagavond Is het op 25 Juli 193»
gedateerde testament van Calinescoe gepubli
ceerd. De omgekomen premier spoort zyn zoon
aan. evenals hij het vaderland te dienen. CaU-
nescoe wenschte te Curtca te Arges naast zijn
ouders begraven te worden Het testament be
vat geen politieke punten.
Zonder dat daaraan by het publiek be
kendheid was gegeven, heeft Prins Bern-
hard Donderdagmorgen te Amsterdam een
bezoek gebracht aan de jubileumtentoonstel
ling der Nederlandsche Spoorwegen „De trein
183»1939". Tijdens het bezoek, dat zeer
onopvallend was en bijna twee uur duurde,
heeft de koninkiyke gast, zooals we op de
foto hierboven zien, ook pen rit gemaakt
in den trein van honderd jaar geleden.
Een duizendtal scholieren, dat juist op
het tentoonstellingsterrein aanwezig was.
beeft den Prins lulde toegejuicht.
Op de foto hiernaast: de Prins vol be
langstelling by de rondleiding.
BOEKAREST, 22 Sept. (D.N.B.) DDonder-
dagavond laat heeft de regeering van Roemenie
De ministerraad hield onmlddeliyk in
Koninklijk Paleis onder voorzitterschap van den
Koning een vergadering, welke tot zes uur
Bedenkt hoeveel’genoegen U hun met dit be
wijs van aanhankelijkheid en medeleven doet.
Armand Calinescoe, de gisteren vermoorde
minister-president van Roemenië, werd 31 Mei
1893 geboren In het departement Arges uit een
boerenfamilie. HU studeerde rechten in Frank
rijk en werd doctor aan de universiteit van
Boekarest, en doctor in de economische politiek
aan de universiteit van Parijs. Na rechter te
zyn geweest In het arrondissement Arges en
prefect van hetzelfde departement, debuteer
de hy In de politiek als lid van de Nationale
Boerenparty, van welke party hy in 1937 vicc-
voorzltter werd.
Na den val van het kablnet-Tataresooe
eischte de Koning. dat Calinescoe als minister
van Binnenlandsche Zaken zitting zou nemen
in het kabinet-Goga. hetwelk de verkiezingen
moest voorbereiden Met krachtige band be
waarde Calinescoe de orde In dezen verwar
den tjjd, waarin de rust werd verstoord door
de Ijzeren Garde.
Over het bedrag van dit extra-abonnement kan gelijktijdig met het gewone abonne
ment b(j eerstgenoemde worden gedisponeerd.
Aan den geadresseerde wordt door de administratie van
nsedegedeeld dat de toezending van het blad Is beeteld door ondergeteekende.
Roosevelt vervolgde: ,Jk ben van meenlng, dat
de mantel des vredes Wijd genoeg Is om ons allen
te bedekken. Laat geen enkele groep voor zich
zelf len exclusieven naam van vredesblok op-
elschen, want wy behooren allen daartoe."
Roosevelt zeide verder, dat Amerika steeds zyn
uiterste best gedaan heeft om den oorlog af te
wenden. Wanneer het tot een oorlog is gekomen,
moet de regeering alles doen wat in haar vermo
gen ligt om de Vereenlgde Staten bulten den
oorlog te houden. Naar de oprechte meenlng van
den president zou zU In dit streven slagen. (Lui
de toejuichingen).
Voortgaande zeide Roosevelt: „In April JX
kwam een nieuwe spanning tot ontwikkeling.
Verscheidene naties, met wie wy vrlendschap-
peiyke betrekkingen onderhielden, hadden haar
identiteit verloren of waren bezig die te verhe
zen. Ik zeide In Januari JX dat onze neutrall-
teitswetten zouden kunnen optreden ten voor-
deele van den aanvaller. Ik vraag u wederom
onze eigen wetgeving te herzien."
Roosevelt behandelde verder de afwijking
van de neutraUteltewetten in de Napoleonti
sche oorlogen. De volgende afwyking van de
wet deed zich, zoo zeide hU. voor in 1935
„Ik betreur het. dat het Congres die wet
heeft aangenomen. Ik betreur het. dat ik die
wet heb onderteekend. Wanneer In 1935 een
oorlog was uitgebroken, zou er geen verschil
ontstaan zyn In den uitvoer van platen alumi
nium en vllegtulgvleugeis. Thans bestaat er een
kunstmatig wettehjk verschil. Ik leg er den na-
De moord op Calinescoe aldus meldt
Havas nader uit Boekarest is gepleegd op
de Dembrovltzabrug De aanslag was wel over
wogen. Drie auto's, een boerenkar en een
groep stratenmakers, die den weg herstelden,
deden er aan mede. Terwyi een auto den wa
gen van den minister-president aanreed, reed
de boerenkar voor den auto van het slacht
offer, om den chauffeur te beletten door te
rijden.
De beide andere ante's reden links en
rechte naast den ante van den minister
president, en een aantal jongelieden. die
hierin zaten, begonnen onmiddellijk met re
volvers te schieten. De agent van de Roe
meensche- politie. welke den minister
president vergezelde, werd gedood en rijn
chauffeur ernstig gewond. De minister
president zelf werd door elf kogels door
boord. waarvan drie hem in het gelaat
troffen. Toen men het portier van zijn
auto opende, gleed het lichaam van het
slachtoffer op bet trottoir.
De omstanders vluchtten verschrikt weg
Toen de politie kwam kon zjj ter plaatse
slechts één der moordenaars arresteeren.
Eenige oogenblikken later kwamen de moor
denaars per auto voor het radiostation van
Boekarest, zy verwondden den portier en wis
ten door te dringen tot de studio, zy riepen
om, dat de minister-president door een groep
gardisten was gedood. Men had tien minuten
boodig om de misdadigers te overweldigen,
waarna de omroeper mededeelde, dat het pro
gramma, dat „door een betreurenswaardig In
cident” werd onderbroken, werd voortgezet.
Onmiddellijk werden in het geheele land
strenge maatregelen genomen, de telefoon
te Boekarest werd gedurende twintig mi
nuten geblokkeerd en iedere verbinding
met het buitenland verbroken. De politie en
het leger namen alle noodlge maatregelen
om de veiligheid te handhaven, de versa-
melplaateen van de gardisten te bewaken
en de rumoerige minderheden in bedwang
te houden.
heeft geduurd.
Ondertusschen hebben verscheidene vooraan-
41 staande personen, waaronder de Fransche am
bassadeur. eer bewezen aan het stoffelijk over
schot van Calinescoe.
Op het oogenbllk. dat de moord werd ge-
Pleegd, ontploften op twee plaatsen In de stad
bommen, doch deze veroorzaakten niet de al-
gemeene paniek, waarop blijkbaar was gere
kend. In Boekarest is alles Kalm.
Twee der moordenaars hebben in een huls,
waarheen zy voor de politie waren gevluch:
aelfmoord gepleegd.
De leider van het complot tegen minlster-
preBident Calinescoe en «e» van rijn helper»
zyn gearresteerd. Leider Is een advocaat, Doe
mltrescoe genaamd en de helpers zyn studenten
in de medicijnen.
Volgens Havas is Doemitrescoe zes weken ge
leden uit de Subkarpathische Oekraïne terug
gekeerd. De arrestanten verklaarden Indivi
dueel te hebben gehandeld en een .gebaar te
hebben willen maken.”
Naar hun zeggen behoorden zy tot de oude
..Brigade der Ridders van den Dood" waarvan
melding werd gemaakt by de terechtstelling
van Codreanoe, den leider van de Ijzeren
Garde. Zooals men weet had de vermoorde
premier dezen destijds doen arresteeren.
werd later Codreanoe tydens een
neer geschoten.
3 Verwachting vour het geheele land: Plaat-
i witte aehtewdmist. overdag gedcctteltte f
1 bewotet, overwegend droog weer, weinig 2
verand» ring In temperatuur, merut zwakke s
wind «H noordelijke richtingen.
DIENST AANBIEDINGEN, Gevraagd of Aan
geboden. geplaatst onder de Omroeper-
KOPENHAGEN. 21 Sept. (Reu
ter). Dagbladcorrespondenten mel
den uit Berlün, dat Japansche, Sov-
jet-Russische en Italiaansche hooge
autoriteiten veelvuldig bezoeken
brengen aan bet Dultsche ministerie
van Buitenlandsche Zaken en het
ministerie van Oorlog.
De correspondenten concludeeren
hieruit de mogelijkheid van een
pact tusschen Rusland, Duitschland,
Italië en Japan.
Wat men het meest vreest, is,'dat
een dergelijk pact ertoe zal leiden,
dat de Vereenigde Staten aan de
zijde der democratieën den oorlog
ingaan.
De correspondent van „National
Tidende” meldt, dat Duitschland en
Sovjet Rusland reeds zouden zijn
overeengekomen een autoweg aan
te leggen tusschen Berlijn en