Van huis en hof verdreven
en
Ontspanning en ontwikkeling
der gemobiliseerde^
3
Md
NIEUWE ORGANISATIE IN
'T LEVEN GEROEPEN
GEDENKSTEEN ONTHU'
TE KOOTWIJK
EVACUATIE IN EEN
INUNDA TIEGEBIED
MAANDAG 25 SEPTEMBER 1939
VISADIENST
HAMSTER GEEN BENZINl
Algemeen leider kap.
J. D. S. Paters
Officieel antwoord op
gestelde vragen
VOOR INTELLECTUEELE
WERKLOOZEN
p-
id
den cultureele kringen in de landen der Ge
it
te
m
et
Omgehakte boomenrijen
Waar in Polen de .strijd, woedde. Een somber beeld van een slagveld
•t
s»
0665
2072
En nu sta ik hier In het dorp en regel den
bijgestaan
bukken zich vol
tapissières
de Centrale
waarop de
het
een
I
Invoerprijsverschil rogge
en roggemeel
By de lichamelijke ontwikkeling
kunnen alle bonden behulp
zaam zyn
Herinnering aan tienjarig gebrr
telefoonverbinding Neder
landIndië
Een der nieuwe9 Duitsche kustpatrouillebooten. Deze booten hebben een gemid
delde snelheid van ru m 6S kilometer per uur
154:
'TO;
W.
srs
00.
33
le
gelast, heeft hü
een nieuwe secti
tn
(-
■n
•T
n
i. 5
aen
as
per
714
blo
.30
e
n
<lk>
•uk,
uit
Ter
ette
itrit
-62.
77
ette
S3—
uil-
ne-
tns.
P-
öoó
?n
ie
t-
Nu de mobilisatie van onze Land- en Zee
macht een mobilisatie van langeren duur
zal zijn. Is het vraagstuk van de ontwikke
ling en ontspanning .der militairen van
dringenden aard geworden. De opperbevel
hebber heeft dan ook reeds eenlge weken
geleden opdracht gegeven te onderzoeken,
wat voor de militairen op dit punt kan
worden gedaan.
lag niet
,tst?
reserve-offl-
ilchtlg zijn inge-
verhouding tot den
SI
•n. dat ook het
worden uitge-
loen. zooveel mate-
Naar we vernemen zal de bekende dirigent
van het Coneertgebouw-orkest te Amsterdam,
zich per 1 November aa. in deze-gemeente ves
tigen en wel in aen landhui* aan den Zeven-
enderdrift.
Eduard van Beinum vestigt
zich te Laren
Toen 28 Februari 1938 de dag werd her
dacht. dat de radiotelefoonverblnding mc
Nederigndsch-Indlë vóór tien Jaar in ge
bruik werd genomen door het publiek, had
het personeel van het radiostation het ini
tiatief genomen, een grooten zwerfsteen
van Noorsch graniet, welke op het terrein
van het station was aangetroffen, over te
brengen naar een kruispunt aan den weg
van Assel naar het station, het eigenlijk be
gin van de radlcnederaetting Kootwijk
In beginsel is de aankoop van suiker door
particulieren slechts aan deze beperking ver
bonden, dat men zich in een week niet meer
mag aanschaffen dan men normaal in een week
pleegt te gebruiken. Aangezien evenwel de af
levering van consumptlesuiker door de fabrie
ken aan de grossiers en door dezen aan de
kruideniers voorloopig beperkt is tot 75 pCt.
van de hoeveelheid, welke het vorige jaar werd
afgeleverd in een bepaalde periode, zjjn de krui
deniers in de praktijk gedwongen, ook de af
levering aan de consumenten te beperken tot
een hoeveelheid van hoogstens 75 pCt. van hel
verbruik. Ten gevolge van bijzondere omstan
dig hedèh, zooals moeilijkheden in het vervoer,
kan het voorkomen dat ook deze hoeveelheid
tijdelijk niet voorradig 1*.
Tot den ideolog lachen oorlog behoort ook de
artistieke oorlog. We hebben daar in den krijg
van 1914—1913 duidelijke staaltje* van gezien.
In hun haat tegen alle* wat Duitsch was. de
in aansluiting bij het bericht van het depar
tement van Buitenlandsche Zaken van 12 Sep
tember 1939 betreffende de Instelling van den
visadlerist* brengt het noofd van dien dienst
het volgende ter kennis:
Een visumpllchtlge vreemdeling In het bui
tenland, die naar Nederland wenscht te gaan,
zal zich ten einde een visum te verkrijgen in
het algemeen zelf moeten wenden tot den Ne-
derlandschen consulatren ambtenaar van het
ressort, waarin de woonplaats van dien vreem
deling is gelegen. Zoo mogelUk moet h(j daarbij
referenties In Nederland opgeven.
Slechts In spoedeischende gevallen (b.v. In-
dlen overkomst In verband met ziekte- of sterf
geval e.d.' direct noodz:>kclük is. kan de relatie
zich hier tc lande wenden tot het hoofd van
plaatselijke politie (c.q. vreemdelingendienst)
der gemeente, zijne woon- of verblijfplaats, die.
Indien hem eveneens voorkomt dat het geval
van spoedelschenden aard is. zich onmlddell|jk
met den visadlenst In verbinding kan stellen.
Ook voor het verkrijgen van Inlichtingen In
zake de visumbetallngen en In het algemeen
over alle zaken betreffende toelating en
verblijf van vreemdelingen hier te lande wende
men zich tot voomoemde hoofden van politie,
c.q. gemeentelijke vreemdelingendiensten.
Het is uiteraard in het algemeen niet mogelijk,
dat door een visadlenst bezoeken van personen
uit het geheele land kunnen worden ontvangen,
noch om Inlichtingen hetzij schriftelijk of tele
fonisch aan particuliere personen te verstrekken
Men richte zich dus steeds tot de plaatselijke
politie.
Soms zijn het keurige of schamele Inboede.s
waarop het oog valt, dan weer" knorren varkens
langs ons heen of wurmt zich een militaire
lichte truck moeizaam door het terrein met
een vracht hooi of stroo. met hout of bieten
of andere producten. En hoe verder mijn auto
in het voorterrein doordringt, hoe tragischer
het aspect soms wordt. Een groote boerderij i*
al haas! geheel ontruimd, maar men is nog
druk bezig het vee te taxeeren en terwijl de
laatste resten van het meubilair verdwijnen
zit de vrouw des huizes niet hoed en mantel
aan, gepakt en gezakt op een stoel, die nog
niet opgeladen werd en kijkt strak voor zich
uit. blijkbaar niet Mn staat dit alles, dat zoo
plotseling over haar en haar huis kwam,
verwerken.
allieerden ook de kunst der Duitscher* in den
ban. Vooral de Duitsche muziek moest het ont
gelden en Wagner en Brahms moesten in de
critlek menige veer laten, omdat men in hun
kunst den muzlkalen neerslag zag van het Prui
sische wijsgeerige denken. Ook in de neutrale
landen werd daar aan mee gedaan en menig
een zal zich nog de woedende aanvallen her
inneren. die Matthijs Vermeulen in de Tele
graaf richtte op de uitvoeringen van Duitsche
muziek in het Amsterdamsche Concertgebouw.
Toegegeven moet worden, dat er in Neder
land, naar verhouding, wel wat veel Duitsche
muziek werd uitgevoerd. Het gansche muziek
leven was hier sterk door het Duitsche be
ïnvloed en naar progressie kwam de Fransche
kunst, zooveel onverschilliger voor haar export
en penetrantie. daarbij te kort. Toch Is dit be
vooroordeeld-Wezen In artistiek opzicht nu niet
de meest sympathieke manier om een nationale
zaak voor te staan. Goddank gaat het bij de
werkelijke scheppers nog om andere dingen, om
hooger idealen dan om een betrekkelijk goed-
koope propaganda. Vooral in den tijd, dien we
nu weer tegemoet gaan, zal het zaak zijn in *t
oog te houden, dat de droombeelden en schoon
heidsontroeringen der volkeren ver uitgaan bo
ven opwinding en haat, die misschien begrijpe
lijk zijn in verband met gepleegd onrecht, maar
die toch ooit weer zullen moeten plaats maken
voor vreedzame samenwerking en nieuw inter
nationaal leven. Enkele droomen van liefde en
geluk zijn In de menschheld onuitroeibaar. Het
is de taak der kunstenaars deze levend te hou
den. boven de verschrikking der slagvelden uit.
Het eerste bericht over den artistieken oor
log in den pas begonnen krijg is er....
Het komt uit Hastings, tot dusverre hoofd-
zakelük bekend door den aldaar door Willem
den Veroveraar geleverden slag. Martiaal Is
men blijkbaar in Hastings nog steeds.
Blijkens een bericht van de United Press"
heeft de dirigent van het plaatselijk orkest al
daar verklaard, geen muziek van Wagner meer
te zullen spelen. Tegen Beethoven. Haydn. Mo
zart en Mendelssohn heeft hij geen bezwaar
maar Wagners muziek beschouwt hü als ..een
voorbode der nazl-agressle”. HU vindt deze com
posities .zwaar en strUdlustlg" en zü doen hem
denken aan Hitler, die een groot bewonderaar
is van Wagner".
Bekende klanken, zooals men hoort. WU ho
pen dat het voorbeeld geen navolging zal vin
den. Men moest de nazi’s In hun engheid op
dit gebied maar alleen laten staan. Het is erg
genoeg, dat Mendelssohn en Hein* in Dultsch-
land om hun ras „verworpen” zijn en dat men
daar een even ridiculen als treurlgen strijd te
gen z.g. ..ontaarden" van den modernen tü'-
heeft ontketend. v
Wat het essentieele Is in den kunstenaar, or'
in Richard Wagner, gaat boven de belarr
van partij en politiek ver uit.
die ze moesten begeleiden en waarbij de vier
voeter* dikwijls met meer intelligentie ma
noeuvreerden dan de tweevoeters. Maar een
dergelijke humoristische afwisseling blijft uit
zondering. De ondergrond van het geheel bluft
felle tragiek. De tragiek van een boer, dien
men van zijn erf en uit zijn b-eltje haalt, van
den grond verdrijft, waarmee hU als het ware
Is vergroeid, van de boerderij, waarop zUn fa
milie misschien al geslachten lang heeft ge
werkt of gewoond
reeds geruimen tijd elders opgeslagen
dientengevolge spoedig zal bederven.
Hamsteren van benzine Is dus ten sterkste af
te raden en h*t is zelfs zaak de benzlnereser-
volrs. carburators, filters en leidingen van auto
mobielen. bootmotoren. industrieel* motoren en
landbouwtractoren af te tappan, wanneer
deze voor langeren tijd buitan bedrijf worden
gesteld en de vrijkomende benzine zoo spoedig
moge lijk te verbruiken.
gemarkeerd.
Architect R. C. Mauve, te 's Gravenhage,
heeft het monument ontworpen. Den plant-
soenaanleg verzorgde de tuinarchitect B C. van
der Steenhoven, eveneens te ’s Gravenhage.
Ten gevolge van een en ander kon eerst Za
terdag de officieel* inwijding van het geheet
geschieden door den dlrecteur-generaal der P.T.
en T., dr. Ir. M. H. Damme, in tegenwoordig
heid van het personeel van het station en een
aantal hoofdambtenaren van den P.T.T.-dierst.
De benzines, welke men tegenwoordig in het
algemeen voor gebruik in motoren bezigt, kan
men niet lang bewaren, omdat ze op den duur
gaan ontleden en ten eenen male onbruikbaar
worden. Er vormen zich kleverige producten, wel
ke men er niet door filtreeren uit kan halen.
Men kan een moderne benzine een half jaar
bewaren, zonder dat deze bederft, doch het kan
óók, zijn, dat men benzine heeft gekocht, welke
was en
Wjj vernemen van bevoegde zUde. dat
Invoerprijsverschil op rogge en roggemeel, voor
het tijdvak van 24 tot en met 30 September
1939. behoudens tusschentUdsche wijziging, is
vastgesteld op f 4 85 per 100 kg.
„Alle* moet weg”
De soldaten van den motordienst noemen dit
▼ervoer: het super-luxe vervoer. Immers, die
kenden tot nu toe slechts autotransporten voor
levensmiddelen, munitie, troapenafdeelingen en
materiaal, benevens van zieken en gewonden.
Maar bij deze bijzondere evacuatie-opdracht is
net anders. De auto's en menschen rijden on-
dri het motto; „Alles moet weg". WU vervoeren
zieke menschen en aanstaande moeders, ouden
van dagen en piepjonge wereldburgers, koeien
en paarden, varkens en kippen hooi en bleten,
landbouwwerktuigen en brandhout. eierkolen
en trapnaalmachines. klnderwiegen en oude
krakende ledikanten, kortom alles wat in de
te evacueeren strook te vinden is en moet wor
den af gevoerd. Op den rechtervleugel, waar
de wegen veel be’er sijn, slepen tapissières en
opleggers zware vrachten weg. maar in het
centrum en op den linkervleugel is de situatie
▼«el minder eenvoudig en uaar durf ik het
zwaardere materieel al gauw niet meer op de
nalf onder water staande wegen en weggetjes
ms te laten. Daar werken de lichte trucks, de
Fords en Chevrolets en ze doen er wonderen
Als ik met mijn personenauto hun werk ga
controleeren, si* Ik hen In actie en heb alle
Eelegenheid het goede werk d*r chauffeurs te
bewonderen, die elkaar op smalle, glibberige
▼zegens soms ha*r«cherp mo»ten passeeren met
nun beladen auto’s. Een blik «chterin over-
tttlEt direct, dat Inderdaad „alles weg” gaat.
Vraag. Moet Iemand, die gemobiliseerd is, zjjn
inkomstenbelasting volledig betalen, of kan hu
op grond van zUn dienstplicht gedeeltelUke
vrUstelling krijgen?
Antwoord. Op zichzelf bevrijdt de militaire
dienst niet van belastlngbetalen.
Ging het onder de wapenen komen geP-are
met het staken van een bedruf of beroep (op
houden van salaris of loon in een betrekking
wordt daarmede gelUkgesteld), dan kan er aan
spraak bestaan op ontheffing van inkomsten
belasting en gemeentefondsbelasting. In welke
gevallen zoon aanspraak bestaat, Is vermeld op
den achterkant van het aanslagbiljet.
Voor het verkrijgen van afschrijving wegens
onvermogen tot betaling wende men zich tot
den directeur der directe belastingen.
Vraag. Hoe staat het met de öementvoorzle-
ning hier te lande? Wordt er te dien aanzien
een regeling getroffen en tot wien moet men
zich wenden om inlichtingen te verkrijgen?
Antwoord. De cementvoorzlenlng ondervindt
op het oogenblik Inderdaad moeilUkheden. Het
rUksbureau voor bouwmaterialen, waaraan de
regeling dezer voorziening Is opgedragen, tracht
deze moeilUkheden op te lossen. Eenlge vertra
ging in de afleveringen is echter onvermude-
Ujk.
Voor nadere inlichtingen wende men zich tot
het rUksbureau voor bouwmaterialen. Keizers
gracht 11—13, Amsterdam
van den
Koolhaas
Revers, die met de leiding der evacuatie van
de burgerbevolking in een dec) van ons land
voor de te stellen inundattën oclast was, een
levendig verslag van de evacuatie der bevol
king in een geïnundeerd gebied. Op verzoek
»an hoogerhand hebben wjj over deze evacua
tie. welke naar wel gemeld werd in een gebied
in de nabijheid van IJtrech' plaats had. niet
bericht. Nu blUkbaar dit 'verzoek. blükens ds
publicatie van den leider der evacuatie, nlei
meer van kracht is, ontleenen wij aan kapitein
Koolhaas Revers’ beschrijving het volgende:
En nu is dan de bom gebarsten De burge
meesters hebben gesproken en de boeren en
arbeiders weten thans, dat ze weg moeten, dat
over zooveel dagen het water bezit zal komen
nemen van zijn prooi Een heelen Zaterdag
Huls en hof zien er goed onderhouden uit
en de vroolUk gekleurde groepen van recht
opstaande dahlia’s in den tuin vormen wel een
heel schril contrast met de neergehakte en
versplin’erde boomstammen en struiken, die
onderhanden zijn genomen dc<or een afdeeling
veldpioniers. Als mUn wagen verder het ter
rein ingaat, ontdek ik een detachement van
den Haarlemschen motordienst. dat op een bij
zonder slecht stuk terrein, dat slechts te be
reiken valt via een niet al te best bruggetje,
met zUn anderhalf tons vrachtwagens ware
wonderen verricht. Aan den onderkant liggen
een paar arbeiderswoningen en dus moet het
bruggetje in den koop worden meegenomen,
maar af en toe nemen de auto's op het hel
lende bruggetje zulke zonderlinge standen aan.
dat onwillekeurig de vree* mil bekruipt er een
ondersteboven te zien gaan.
Maar de sergeanten van het depot, die hier
aan het manoeuvreeren zijn, toonen zich ware
auto-cowboys en het lukt hun telkens weer
heelhuids „over de brug" te komen onder groot
gejuich. Juist als weer zoo'n kunststuk is vol
bracht voel Ik me zacht aan mijn mouw trek
ken. „Kapitein,” zegt een stem en als ik ma
omdraai staat schuchter een boerenvrouwtje
voor me: „Kapitein, ze hebben mijn konijn
vergeten, zou dat nog mee kunnen?" Een apar
te vrachtauto voor een enkel konijn kunnen
we moeilijk laten loopen en de rest van den
inboedel is al weg. Edoch, er wordt een modus
gevonden en met behulp van een anderen
chauffeur, die ongeveer dezelfde richting uit
moet, wordt ook dit konijn geëvacueerd en
volgt zjjn bestemming op militairen auto num
mer zooveel.
Iets verderop is er wat anders, dat een ..note
gale” vormt te midden van de tragiek, die aan
dit vervoer verbonden is. Een deel van het vee
n.l. wordt afgevoerd niet op auto’s, maar over
den weg en bij de Infanterie-onderdeden, die
in den omtrek zijn gelegerd, zijn vrijwilligers
aangevraagd om als veedrijvers op te treden.
Met het gevolg, dat heel wat infanteristen,
die voelden voor een „verzetje zich voor deze
nobele taak hadden aangemeld. Ook voor deze
bezigheid echter schijnt te gelden dat, indien
al velen zich geroepen voelen, slechts weini
gen zjjn uitverkoren. En zoo geschiedde het,
dat onder gejuich van de toeschouwers zien
op een smallen zandweg een regelrech’e veld
slag ontwikkelde tusschen de „cowboys van het
zooveelste" en de koelen, pinken en vaarzen.
Vraag: Men vraagt een gironummer, waarop
bijdragen kunnen worden gestort tot ontspan
ning aan gemobiliseerden.
Antwoord: Dergelijke bijdragen kunnen wor
den gestort of overgeschreven op Postrekening
35.99.88. ten name van het Algemeen Hoofd-
kwartier, bureau Ontwikkeling en Ontspanning
te Gravenhage.
Vraag: Is aanmelding voor vrijwillige dienst
neming bij de marine nog mogelijk?
Antwoord: Aanmelding kan geschieden bfj
hét Centraal Bureau voor aanneming van per
soneel voor de Weermacht. Jan Pieterszoon
Coenstraat 49 te 's Gravenhage. Echter is nog
een groot aantal sollicitanten ingeschreven, zoo-
dat kans op spoedige aanneming niet bestaat.
Vraag: Is het waar dat de verlofregeling voor
gemobiliseerden niet van toepassing is op hen
die voor eerste oefening nog geen zes maanden
in dienst zijn?
Antwoord: Inderdaad is zij op hen niet van
toepassing.
Vraag: Krijgt deze categorie dan in het geheel
geen verlof?
Antwoord: Hiervoor komt fen aparte regeling.
Vraag: Blijven reserve-officleren. die ontslag
hebben genomen, buitengewoon dienstplichtig?
En bestaat de kans, dat zij bü oproepj
in hun ouden rang worden teruggepKa
Antwoord: Of eervol ontslag!
eieren als buitengewoon dierjat^f
schreven, hangt af van,
dienstplicht, welke vaör hun benoeming tot re-
serve-officler be*tond. Vrager wende zich om
Inlichtingen tot' de afdeeling militaire zaken
van de secretarie der gemeente, waar hij voor
den dienstplicht werd ingeschreven. De moge
lijkheid bestaat, dat eervol ontslagen reserve-
officleren na opkomst, in hun ouden rang wor
den hersteld. Zekerheid kan hieromtrent even
wel niet worden gegeven.
Vraag: Is het geoorloofd evenals andere
jaren. een normalen wintervoorraad aardappe
len op te slaan?
Antwcord: Daartegen bestaat geen enkel be
zwaar. Ook eigen geteelde aardappelen mogen
worden gereserveerd al^ wintervoorraad. Een
vervoerverbod voor aardappelen bestaat niet.
Vraag: Zouden de houtvoorraden hier te lande
voldoende zijn om de onderhanden zijnde bouw
werken te kunnen voltooien en bestaat er eenlge
mogelijkheid, dat het voorradig en eventueel
nog aan te voeren hout gedistribueerd wordt?
Antwoord: Het rUksbureau voor hout stelt
thans een onderzoek naar de hier te lande aan
wezige houtvoorraden In. Voor zoover de positie
thans reeds kan worden overzien, zijn de voor
raden voldoende om de onderhanden zijnde
bouwwerken te voltooien en distributie van hout
ligt voorshands nog niet in de bedoeling.
In de .Autokampioen", orgaan
A N. W. B„ geeft kapitein J.
Gebleken Is. dat In dit opzicht zeer veel kan
worden tot stand gebracht. Daar de opperbe
velhebber ook de uitvoering van plannen heeft
gelijk bij het Hoofdkwartier
Sectie V doen Instellen, die
zal heeten: Tot'behartiging van de ontwikke
ling en ontspanning der militairen. Zij staat
onder leiding van den stafkapiteln J. D. S
Paters en is ondervéfcleeld in verschillende
bureaux voor sjjort. onderwijs, kleinkunst, film,
lectuur en administratie.
Als grondbeginselen heeft men bjj den opzet
aangenomen, dat de ontspanning der militairen
van grooten Invloed is op de tucht der man
schappen. Derhalve dient een organisatie te
worden opgericht, die in staat is den geest van
den troep naar zUn afzonderlUke behoeften te
stlmuleeren. maar zoo dat de centrale leiding
van één punt uitgaat WH men. zoo deelde
men ons mede, den soldaat iets bieden, dan
moet het aan hooge eischen voldoen en voor
alle militairen toegankelfek zün.
Men heeft gemeend, om het gestelde doel
te bereiken. bU ieder der hoofdkwartieren, stel
lingen en territoriale bevelhebbers een contact-
officler te moeten aanstellen, die de aanwU-
zingen van den opperbevelhebber zoukunnen
aangeven. Per karitonnement zal dan een com
missie voor ontwikkeling en ontspanning wor
den opgericht, waarin officieren, onderofficie
ren en manschappen, die daartoe geschikt zUn.
zitting hebben.
Vanzelfsprekend zullen bij de doorvoering van
dit plan verschillende problemen ter sprake
komen, als daar in de allereerste plaats is de
moeilijkheid der lokaliteiten. In grootere plaat
sen bestaat die moellUkheid natuurlijk niet zoo
sterk, maar in kleinere gemeenten wel
Bovendien zUn reeds verschillende militaire te
huizen, neutrale, katholieke en protestantsche
opgericht. De bUzondere moellUkheid komt
daarbU naar voren, in hoeverre de scheiding
naar religieuzen of politleken grondslag kan blU-
ven doorgevoerd, wil men iets goeds bereiken.
Reeds op eersten' oogopslag toch Is het duide-
lUk. dat bU al te groote verdeeling van krach
ten soliede en degelUke uitvoering van de plan
nen niet mogelijk is en dat daarmede te veel
geld zal worden verspild. Van alle kanten zal
men zich toegeefelUk moeten betoonen.
Om evenwel alle mogelUke wrUvingwi te voor
komen heeft de opperbevelhebber een Centra-
len Raad van advies aan zUn zUde. die eerst
kortgeleden is ingesteld en waarvan werkwUze
en samenstelling sjjoedig officieel zullen worden
bekend gemaakt. Aan iedere richting, zoo ver
zekerde men ons. zal recht worden gedaan en
de afzonderlUke principieel* belangen zullen in
ieder geval worden behartigd. Intusschen heeft
men reeds overleg gepleegd Inzake de lokali
teiten met eenlge groote lichamen als daar zUn
de^A M.V.J. te Amsterdam en de MaatschappU
ëevë V» A v - - - - - -
De tragiek van den boer, dien men
van den grond verdrijft, waar
mee hij i* vergroeid
Het personeel had gelden bUeengebracht vuv.
een passend Inschrift, dat de beeldhouwer Tltus
Leeser, te Ommen, aanbracht, vcorstellend een
roepende kopfiguur met daaronder de woorden
„Hallo Bandoeng”, het geheel bestemmend als
onvergankelijke herinnering aan het voor Ne
derland en Nederlandsch-Indië zoo belangrUke
gebeuren: de rechtstreeksche telefoonverbin
ding.
Het P.T.T.-bedrUf stelde er prijs op, dit sjson-
tane en origineele Initiatief uit te breiden mét
een passend monumentje en het geheel in den
vorm van een plantsoentje met eenlge houten
banken tot een fleurig herlnnerlngaplekje op
den KootwUkschen grond te maken. Het monu
ment bestaat uit een driezijdige zuil van terra
cotta, waarop de volgende, door Titus Leeser
gebeitelde, inschriften voorkomen:
„Op 28 Februari 1938 stelden de Nederland-
sche en de Nederlandsch-Indische P.T.T.-dlen-
sten de door hen tot stand gebracht* radio
telefoonverblnding tusschen Nederland en Ne-
derlandsch-Indlë. de eerste in haar soort ter
wereld, ter beschikking van het Nederlandse!)*
volk.”
„Hare Majesteit de Konlngtn-Moeder wUdde
de verbinding in te Gravenhage in de P.T.T.-
studio. sprekende met den Landvoogd en dien*
gemalin te Batavia."
„Ter herinnering aan het tienjarig gebruik
der verbinding heeft het personeel van het
zendstation gezamenlUk het granieten, door de
natuur aan KootwUk geschonken, monument
naar deze plaats verlegd, ten einde dien be-
langrUken datum in eeuwige steen voor het
nageslacht te bewaren."
De zuil draagt een wereldbol, waarop de
eindpunten van de radiotelefoonverblnding *Un
nemen van zyn prooi, aen heelen Zaterdag en
een halven Zondag Is er krUgsraad gehouden,
rijn op de boerderUen de hoofden bUeen ge
stoken en heeft men getracht, r'.ch den vollen
omvang van hét begrip „evacuatie" te reall-
seeren en daarnaar *Un maatregelen te treffen.
Maar voor velen was deze taak te machtig,
bleef het onbegrUpelUk. dat men nu zoo maar
in een paar dagen de boerderU moest verlaten,
waar men Jarer. had gewerkt, waar men ge
boren was en opgegroefd, waar een levenswerk
stak in den veestapel, het pluimvee de boom
gaarden. de landbouwproducten. 'Eerst lang
zaam drong de voile beteekcnls van dit alles
door en konden de menschen tot besluiten ko
men; In zooverre gerustges'eld, dat geleden
schade zooveel mogelUk zal worden vergoed en
dat kon worden gerekend op de volle mede
werking van de dejjartementen van Defensie,
▼an Binnenlandsche *n van Economische
Zaken
In aansluiting aan het antwoord op de vraag:
,J4ag ik niet meer dan een kilogram suiker -te
gelijk van mijn leverancier betrekken.” welk
antwoord tot talrUke vragen aanleiding heeft
gegeven, zU het volgende opgemerkt:
nlsch en theoretisch ‘•technisch onderrleht. Wat
betreft de eerste categqrie meent men zich het
best te kunnen houden aan de richtlUnen. die
worden gevolgd bU'het van Regeeringswege ge
subsidieerde Instituut voor individueel onder-
wUs te Amsterdam.
Voor het practisch en theoretisch onderwijs
zullen de Centrale Werkplaatsen alsmede dag
en avond-nUverheldsscholen van Overheidswege
worden beschikbaar gesteld. Waar noodig zal
de minister van Sociale Zaken hulpwerkplaat-
sen laten oprichten. Alle leerkrachten zullen
eveneens ter beschikking worden gestelde ter
wijl mogelUk eenlge particuliere instituten kun
nen worden ingeschakeld
Door het houden van voordrachten en het
draaien van cultureele films, toegelicht en ge
leid door militaire cursusleiders, kan bovendien
veel nuttigs worden verricht.
Wat de kleinkunst aangaat: reeds nu heeft
men de beschikking over 50 ensembles, die too-
neel en revue voor de militairen zullen bren
gen Met Ingang van 1 October zal om de 14
dagen in leder kanton een amusementaavond
worden gegeven, die vrij toegankelUk Is. Later
kan er misschien met onze orkesten ook nog
Iets worden gedaan voor de militairen. Be
staande militaire muziekcorpsen en nog op te
richten vrUwilllgerscorpeen zullen veel ter op-
montering en voor vlag-vertoon kunnen doen
Met den Bioscoopbond Is een regeling ge
troffen. waarbU militairen in bioscopen goed
koop entree krijgen. Andere plaatsen, waar geen
bioscopen zUn gevestigd, zullen worden bezocht
door reizende bloscoopondernemingen.
In voorbereiding is thans een eigen film
dienst. die in overleg met de bestaande fabrie
ken moet komen tot het vervaardigen van do
cumentaire militaire films en opnamen uit het
leven van het leger te velde
Wat betreft de snort en llchamelUke ontwik
keling van de soldaten zU medegedeeld, dat de
heer K. J. J. Lotsy zal worden benoemd tot
reserve-kapitein bij Sectie V. HU zal trachten
de „physical culture” van het leger in goede
banen te leiden.
De heer K. Lotsy heeft verklaaU. dat hU
voor zUn arbeid alle bestaande bonden gelüke-
Hjk wil erkennen en behandelen. HU hoopt,
dat de bezwaren, die tegen hem hebben be
staan in het verleden, zullen worden Argeten
HU Wil strikt eerlUk *Un tegenover alle’organi-
saties en zal zich alleen laten leiden door het
princiep, dat ze voor hun taak geschikte krach
ten kunnen leveren en de psyche van den sol
daat begrijpen
Van den anderen kant vraagt hü ook weg-
cUferlng van eigen belangen en erkeanlng van
het algemeen betang HU heeft reeds vele aan
vragen om medewerking ontvangen van het
NOC., RKJ., KNAC., A.V.B.. ANWB..
K.NM.V. K.N.G.V.. van den boksbond. den
tafeltennisbond. Chr. V.V. Alle andere vereeni-
glngen op het gebied van sport en llchamelUke
ontwikkeling kunnen zich tot hem wenden HU
voert thans reeds besprekingen.
BU de doorvoering der plannen zullen de mi
litairen zelf de leiding geven. De heer Lotsy
had veel waardeering voor hetgeen o.a. de
Zeeuwsche voetbalbond wilde: n.l. in zUn com
petitie militaire clubs opnemen Spr hoopt ook
'n Olymplschen dag voor militairen te kunnen
organlseeren en eventueel Internationale mili
taire voetbalmatches. De reeds opgerichte sport
comités wil de heer Lotsy gaarne opnemen in
de nieuwe plannen.
Financieel zal heel deze militaire ontsjoan-
ning en ontwikkeling van den minister van
Defensie afhankelUk zün. Een gedeelte van het
geld, dat de minister heeft uitgetrokken zal ter
beschikking worden gesteld van de comman
danten der troepen, die zelf voor het verbluf
der gezelschappen en voor de huur der locall-
teiten moeten zorg dragen. Het grootste ge
deelte evenwel komt In handen van het bureau
O. en O dat de gezelschappen zal honoreeren
Ook de minister van Soc. Zaken zal zUn deel
in de kosten bijdragen voor wal
werkplaatsen aangaat en de mlnfcter van On
derwijs voor wat de leerscholen Jen -krachten
aangaat.
Het is evenwel goed te beden!
particulier .Jj^iatief niet
schakeld. Er is
rlaal aan te schaffen, dat de van overheids
wege toegestane gelden verre van voldoende
zUn. In de steden kan men als plaatselUk co
mité nog wel gelden los krUgen. maar op het
platteland waar de overgroote meerderheid der
manschapj>en gelegerd is. niet.
Daarom kan men steeds zUn gelden storten
op de giro van het Threau voor Ontspanning
en Ontwikkeling bU het Algemeen Hoofdkwar
tier no 359988
tót nut van het Algemeen.
De tweede kwestie is die der lectuur. Het
is de legerleiding niet onverschillig, welke lec
tuur den soldaten wordt opgediend en er zal
dan ook terdege toezicht worden gehouden op
den inhoud van de geschriften. In het alge
meen zal de beoordeeling ervan liggen bij de
conmmandanten. die worden terzUde gestaan
door de geestelUke verzorgers. Er Is reeds zeer
goed werk verricht door den Ned. Fond Het
Mobilisatiekruis en den ophaaldienst van het
M J.V. Maar op dit punt bestaat een groote
leemte, die ook de gemobiliseerden reeds aan
voelen. In de groote sfeden n.l. kan men lec
tuur voldoende bemachtigen, maar op 't platte
land is men er van verstoken. Hetzelfde geldt
vrüwel en nog In erger mate voor de amuse
menten: op het platteland, waar honderddui
zenden uit de groote steden te velde zUn. be
staat geen afleiding, in de groote steden, waar
slechts enkele tienduizenden gelegen zijn, be
staat overvloed.
Voor de lectuur heeft het O. en O-bureau
zich deze regeling voorgesteld. Men stuurt zUn
overschot naar de Vereenlging tot bevordering
van den Boekhandel te Amsterdam, vanwaar
de etappedlenst op bevel van hooger hand, de
boeken en tUdschriften distribueert.
De regeling van het onderwijs is een der
moellUkste vraagstukken geweest, vanwege de
groote differentie der opgeroepenen. Klassi
kaal onderwUs lUkt uitgesloten, maar er kan
een onderrichting in den geest van algemeene
ontwikkeling worden gegeven naast vak-tech-
Het maandkamp voor werkzoekende jonge
intellectueeien. uitgaande van 't Nationaal Ver
bond van KJM.V.. hetwelk eerst van 18 3ept.
—14 Oct. was bepaald. Is ten gevolge van de
lUdaomstaiK Igheden enkele weken uitgesteld en
nu definitief vastgeste d van Maandag 16 Oct.
tot Zaterdag 11 Ntv 1939 in de KJAI.-Centrale,
Ulvenhoutschelaan 7. te Oinneken bU Breda.
Deelnemers moeten onderwUzersdiploma be
zitten of middelbare opleiding hebben genoten
LeeftUdsgrens 1* van 1824 jaar Aan dit kamp
zUn oor de deelnemers geen koster, verbonden.
Het doei va.i het kamp is: In een ideale
kampgemeenschap te bouwen aan de eigen per-
soonlUkheidsvormlng en de sociaal-cultureele
'evenstnstelling d*r kampdeelnemers. alsook hen
in te leiden in het Dalton-systeem van het In
stituut voor Individueel OnderwUs (I.V.I.O.) en
in het nieuwe „godsdienstig-zedelUk :eer- en
opvoec'Ingsplan” voor Katholieke scholen
Opgave spoedigst bU het Verbondasecretanaat
der KJM.V, Pelikaanstraat Ibis a. Utrecht.
dienst der af- en aanrijdende automobielen,
die de boeren moeten verhuizen en naar elders
brengen.
Het zUn de auto’s van den militairen motor
dienst, die in grooten getale In actie zUn ge
komen in de eerste paar dag«n,
door gevorderde speciale burgerauto's 'als b.v.
tapissières voor de inboedels. Maar naast de
burgers met hun speciale vehikels rijn het de
lichte militaire trucks, de veeauto's met op
legger en de kleinere vrachtwagens voor vee-
vervoer met hun hooge schotten, die in- volle
actie gekomen rijn. En Ik weet niet, wie ik hei
meest prijzen moet, de soldaten van den mo
tordienst, die van geen rusten willen weten,
of de chauffeurs van de tapissières en andere
burgerauto’s. die tot laat in den avond bluven
doorploeteren om zelfs In de duisternis de be
volking nog maar zooveel en zoolang mogelUk
ter wille te zUn. Hier komt een van de goede
Nederlandsche karaktertrekken tot uiting; er
wordt gewerkt als paarden, nu het er werkelUk
om gaat, nu landgenooten, die onverhoeds in
de knel zUn geraakt, geholpen moeten worden
en „burgerpet” en „veldmuts" bukken zich vol
eendracht om gezamenlUk dc handen uit de
mouwen te steken en medewerking te verlee-
5?n. De eenlge, die roe’, of liever water in het
éten komt gooien, is Pluvius Felle regenvla
gen zUn opeens een einde komen maken aar.
een wekenlange periode van mooi, warm weer
en onmiddeliUk veranderen daardoor het beeld
van terrein en wegen en de kansen en moge-
Wkheden van het transport.
Met de zware opleggers en de
wordt het al gauw oppassen en toont het meer
en meer doornat wordende wegennet voet
angels en klemmen. Het wordt voorzichtig werk
daar op bet gemeentehuis, waar ieder vanaf
den burgemeester, die zUn boerer man voor
man en door en door kent, tot den jongsten
klerk van de secretarie de volle honderd per
cent medewerking verleent met voor mU de
stafkaart en achter mU mijn „twee rechter
handen”, mün adjudant onderofficier en de
veldwachter, welke laatste alles en Iedereen
kent op het dorp en die precies weet welke
wegen al gauw „taboe” moeten zjjn en welke
niet. Want de veldwachter is een .jnotor-
mensch” en af en toe snel: hU op zUn „R
Teetje” naar het front om aanwtizingen te
geven aan de boeren en de zwoegende chauf
feurs. Tot groote tevredenheid van mün eigen
militaire motorrüder-ordonnansen, die zich ook
niet onbetuigd laten en elk moment gereed
staan op hun stalen rossinanten de zonderling
ste evolutlën in den „blubber” uit te halen.
Het blüft regenen. Pluvius slaat roffels op de
dakpannen, vensterruiten en autodaken en
maakt af en toe zoon misbaar dat het ronken
der motoren van de aan- en afrijdende vracht
auto's nauw hoorbaar is. De tamboers der pas-
seerende infanterie-afdeellngep hebben de po
gingen geluid te ontlokken aan hun natte
kalfsvellen allang gestaakt en het schetterend
geluld van de trompetters van een batterij
veldartillerie, die haar kwartieren gaat opzoe
ken, klinkt ook al min of meer „watergekoeld”.
De inlandsche zware paarden van de bespan
ningen, die nu al rustig in liet tuig loopen,
•leken de hoofden instinctmatig bijeen als om
zich beter tegen den regen te beschermen, de
burger-chauffeurs gebruiken de meest vreemd
soortige hoofdbedekkingen en kleedlngstukken
als bescherming en de militaire chauffeurs rij
den met de kragen op. Maar dóórgewerkt en
dóórgereden wordt er, want de tüd Is kost
baar. -Straks, als het water van onder dat van
boven zal komen vervangen, moeten alle have
en goed als het kan vervoerd zün.
En dat is geen eenvoudige opdracht. Want
het is verbazingwekkend wat betrekkelUk wei
nig menschen aan bezittingen inclusief vee en
oogstproductie en hooi te vervoeren hebben.
■w»
