j
ONS BLAD
Wederom rouw bij onze Marine
de resultaten
Churchill
over
maand oorlog
van een
JAN VAN GELDER” DOOR
EEN MIJN GETROFFEN
Aantal vliegtuigen
neergeschoten
Het
heden
en
voor
Waardeer ing
Italië’s houding
Drie dooden en zes gewonden, terwijl
nog drie opvarenden worden
vermist
Oiiliilendef' H|
NIEUW ROOD
Moskou gaf Hitler een waarschuwing van
Oost- en Zuid-Oost-Europa
af te blijven
nieuws van
DE BAROMETER
Den Helder diep
onder den indruk
VOOR SLECHTS I^CENT
noodig om dese Annonce uitgeknipt in open
envelop ais drukwerk aan ona op te Benden,
ontvangt U uitvoerige brochure* over bet
HERSTEL™, u» HAARGROEI
Vermeldt Uw naam en adres op de achtentydg
(V.K.P.) der enveloppe en adresseert -
Dr. H. Nanwlug-s Fharm. Fabr. N.V., Den Haag
MAANDAG 2 OCTOBER 1939
VEREENIGDE KATHOLIEKE PERS
I
99
Van de fronten
De droeüe lijst Dan de
slachtoffers
DIT NUMMER BESTAAT UIT
TIEN BLADZIJDEN
NV. VERZEKERING MAATSOUTrU
„SINT PETRUS”
matjctaan m Ü1BBCH1
Het Weer
De Regeeringspersdienst meldt:
Zondagmiddag omstreeks half drie hééft bij mijnen werkzaam
heden nabij Terschelling door het springen van een mijn een treurig
ongeluk plaats gehad. De Koninklijke Marine betreurt drie dooden,
den korporaal-konstabel Groot jans, den matroos eerste klasse Bim
mel en den korporaal -machinist Kruisland. Vermist worden de luite
nant ter zee derde klasse der Koninklijke Marine-reserve Donker,
schipper Leenders en majoor-machinist Strous.
Er zijn twee zwaar gewonden, n.l. de kwartiermeester van
Eyk en de aspirant-kwartiermeester Arends. Verder zijn vier ma-
rineschepelingen licht gewond.
Het'scTup waarop de betrokkenen dienden, H. Ms. mijnen
veger Jan van Gelder, is beschadigd en is te West-Terschelling bin
nengebracht.
De onmiddellijk na het bekend worden van de ramp in Den
Helder gereed gehouden vliegtuigen met geneeskundig personeel
behoefden niet op te stijgen, daar ter plaatse voldoende genees
kundige hulp aanwezig was.
I
<d
Lijfrente
r
1
9
f
1
1
1
1
t
5
J
1
t
Marinebussen werden de
DRIE EN DERTIGSTE JAARGANG No. 308
I
I
de
resultaten
een
van
Hela staken den strijd.
het bisdom Haarlem.
Benoemingen in
s-
:e
O
ook
n
(Zie vervolg elders in dit nummer)
VERWACHTING
moet
Raikanlanden
WW UW
r
L
1
r
t
r
Stand op Maandag 10 uur vjb. 753.1
Vorige stand: 75<J8
De jacht op Duitache
duikbooten
i
B
I.
B
r
B
I
l
I
r
dat het schip drijvende was gebleven, dank
zij den waterdichten schotten, waarmee het
schip voorzien was. Overigens konden we
omtrent de toedracht van het ongeval slechts
gissingen maken.
bliek, dat van
ging in gedruk'
boven-
nazi-
PARIJS. 1 Oct. Havas) H't oorlogscommunl-
qué van Zondagmorgen luidt als volgt;
Verbetering van onze stellingen In de streek
ten Zuidwesten van Saarlouis
overwinning
mannen
K.
I
t
r
r
l
Indische pensioenvoorschotten
De uitbetaling der voorschotten op Indische
pensioenen (B en O folio's) door de Gemeente
Pensioenbank te Rotterdam, Oroote Kerkplein
38. zal geschieden op de navolgende data: voot
de letters A tot J op Woensdag 18, K tot R
op Donderdag 19 en S tot Z op Vrijdag 20
October.
st
te
lit
nt
1
1
1
t
a
r
.ebeurtenlssen in
ik
e-
te
a-
1-
id
NOORDHOLLANDSCH DAGBLAD
3
-
van
Winston Churchill, heeft
Britschen omroep een
den, waarin hij een overzicht
eerste oorlogsmaand gaf.
Graaf Ciano heeft eén langdurig onder
houd met Hitler.
H. M. de Koningin heelt Zaterdag in het Amsterdamsche Stadion
geïnspecteerd. Leden van den beschermingsdienst der gemeente-telejoon in hun typische uitrusting worden door de vorstin
geïnspecteerd tijdens Haar rondgang
DE MIJNENVEGER „JAN VAN GEL
DER" ACHTERSCHEEPS DOOR EEN
MIJN GETROFFEN. DRIE DOODEN.
DRIE VERMISTEN EN ZES GEWON
DEN.
Churchill over
maand oorlog.
PARIJS. 1 Oct. (Havas) Het Fransche leger-
beriqht van Zondagavond luidt; ..Dc dag is
kalm verloopen. Ten Oosten van de Saar was
de artillerie aan beide zijden actief."
LONDEN, 1 October. (Reuter).
De Britsche minister van marine,
voor den
rede gehou-
van de
VOOR HEI GEHEELE LAND;
Meest zwaar bewolkt of betrokken, plaat-
selljk eenige lichte regen, wenug verande
ring in temperatuur, meest matige Ooate-
lijke tot Zuidelijke wind.
Zon op 7.onder 18.38. Licht op 19.08
Maan op 20.34 onder 11.06. 6 October
L. K.
BÜ de ontploffing zijn gedood de
matroos le kl. J. Bimmel. gehuwd,
afkomstig uit Vlissingen, en de kor-
poraal-constabel C. Goortjans, ge
huwd en afkomstig uit Souburg. De
korporaal-machinist J. A. Kruis
land, ongehuwd, bezweek later aan
zijn verwondingen.
Vèrmist worden de luitenant-ter-
zee 3e kl. van de marine-reserve W.
J. C. Donker, gehuwd er. afkomstig
yit Bloemendaal. stuurman bij de
groote vaart; de schipper B Leen
ders. eveneens gehuwd en afkom
stig uit Souburg (Zeeland)en de
majoor-machinist K. Strous, ge
huwd en afkomstig uit Vlissingen.
Zwaar gewond zijn de kwartier
meester L. van Eykf uit Den Helder
?n de adspirant-kwartiermeester-
zecmilicien F. FA Arends uit Dor
drecht.
Zeer licht gewond zijn de matro
zen 3e kl. K Akershoek uit Ou-
dorp en A J. Stam uit Den Helder;
de stoker 3e kl. G. Eykelhoff uit
Delft en de matroos-zeemilicien C.
Dorst uit Paramaribo
De burgers, die op het oogenbllk nog niet ac
tief aan den oorlog kunnen deelnemen, moeten
geduld hebben. De regeering is eenstemmig in
haar besluit het maximum aan inspanning te
vragen waartoe het Britsche volk in staat is en
wat ook mag gebeuren, vol te houden tot de
beslissende overwinning behaald is. De va
derlandlievende mannen en vrouwen moeten
rich niet alleen verheffen boven de vrees, maa’
boven het ongemak en de moeilijkheden.
Door een mist van
heid kunnen wy een
BERLIJN. 1 Oct. <DNB> Het opperbevel van
het Duitsche leger deelt meoe:
In het Oosten verloopt het overgeven van
Warschau en Modlin overeenkomstig de plannen
In het Westen was het artillerievuur van den
vijand vooral in de omgeving van Saarbrücken
sterker, verder valt geen noemenswaardigc ge-
vechtsactie te melden.
Het schip is aan de achterzijde getroffen;
vermoedelijk is een der schroeven met een
onder de wateroppervlakte liggende mijn in
aanraking gekomen, waardoor een explosie
volgde: het achterschip werd totaal uit el
kaar geslagen; de hoop, dat de drie ver
misten. de schipper B. Leenders, de majoor-
machinist K. Strous en de luitenant ter zee
3de klas der K.M. Reserve, die zich tijdens
de ontploffing op het achterdek bevonden,
zullen worden teruggevonden, kan gevoeglijk
worden opgegeven.,
Het feit, dat het schip aan de achter
zijde geraakt was en niet midscheeps, zooals
de Willem van Ewyck, maakte het aanne
melijk. dat het aarital slachtoffers sering
Was; een gelukkige omstandigheid was ook,
Een snelle marine-sloep kwam het havengat
binnenvaren zij bracht doktoren en andere
officieren vanaf de plaats des onhetls In een
taxi reden zij spoedig weg.
Het was kwart over 7, dat de lichten van
den mijnenveger, die den droeven last binnen
bracht, zichtbaar werden voor de haven;
het groote licht In den maat, ’t ronde bak
boord- en het groene stuurboordlicht. Het
was de Abraham van der Hulst, in het
duister was de weggeschilderde naam niet
meer te lezen.
Langzaam «toomde de mijnenveger de ha
ven binnen: een golf van ontroering voer
door de massa langs de kade; het was sul,
alleen de koude Noord-wester gierde door
de grauwe donkerende lucht. De «ware an
kerketting ratelde; het anker werd neerge
laten, om het schip gelegenheid te geven, op
zijn anker te draaien, zoodat het aan bak-
V boord tegen den aanlegsteiger kwam te lig
gen, daar waar drie «ieken-auto's met ver
plegend personeel van het Hospitaal gereed
stonden, om de slachtoffers te ontvangen.
De Polen op
H. M. de Koningin heeft den luchtbe
schermingsdienst te Amsterdam geïn
specteerd.
Nauwelijks zijn de bloemen van de talrijke
krahsen aan den voet van het monument „Voor
hen, die Vielen" verwelkt, bloemen, die een eer
biedige hulde waren aan de dertig slachtoffers
van de mijnramp, die op 9 September den mijnen
veger „Willem van EwiJck" trof, of wederom werd
Hr. Ms. Koninklijke Marine en met haar een
vijftal gezinnen van Marinemenschen in rouw
gedompeld.
Wederom was het een mijn, die een mijnen
veger het schip welks bestemming is het op
ruimen van mijnen met den ondergang be
dreigde. Hoewel het verlies van vjjf der op
varenden betreu/d wordt en drie der opvarenden
zwaar gewond werden, heeft deze tweede Marine
ramp van de Mobilisatie-1939 niet zoo'n ontzet
tenden omvang als die van de Willem van
EwiJck.
De eerste geruchten, die in Den Helder de
ronde deden, waren dat een mijnenveger met
man en muis was vergaan; later ging het ge
rucht, dat er tien dooden zouden zijn. Gelukkig
bleek het aantal slachtoffers tot acht beperkt,
waarvan twee dooden. drie vermisten en drie
zwaar-gewonden: verder zijn verschillende van
de opvarenden licht-gewond.
Als een loopend vuurtje verspreidde het
ontzettende nieuws zich door de stad, waar
het bekend -verd op een tijdstip, dat zich
velen op straat bevinden. Het is wel een
bizarre omstandigheid, dat terwijl duizenden
zich opmaakten om den wedstrijd tusschen
de twee groote plaatselijke voetbalclubs bjj te
wonen, daar ginder bij de Noordervaart, ten
Zuiden van Terschelling wederom een Ma-
rine-ramp zich afspeelde aan boord van een
mijnenveger, waarvan een der opvarenden als
speler in een der elftallen stond ingeschre
ven, doch die wegens het vervullen van
hoogere plichten niet op het groene veld
verscheen; hij moest werken op het mijnen
veld, op een woeste zee, waarover de
krachtige Noord-Wester stormde.
I hebben sommige duikbooten er de voorkeur aan
I gegeven zich te verwijderen en onbeschermde
neutrale schepen van Noorwegen en Zweden
tot zinken te brengen.
Ik hoop dat de dag zal komen, aldus Chur
chill. waarop de admiraliteit de schepen van
alle landen zal kunnen ultnoodlgen zich bij de
Britsche convooien te voegen en deze schepen
op hun reizen zal kunnen beveiligen tegen een
redelyke vergoeding. Men moet verwachten,
dat de duikbootaanvallen op den wereldhan
del ter zee op grooter schaal hernieuwd zullen
worden, doch dit kan veilig worden övergelaten
aan dè aandacht van de Britsche vloot.
LONDEN. 1 October (Reuter). Het Britsche
ministerie van luchtvaart deelt mede, dat dï
Engelsche luchtmacht In den afgeloopen nacht
met succes een verkenningsvlucht heeft uitge-
\oerd boven Noord-DuUschland. Alle toestellen
keerden veilig naar hun basis terug.
Thans kan verder worden medegedeeld, dat
gisteren bij een gevecht tusschen een kleine
Britsche verkennersafdeellng en Duitsche vlieg
tuigen hoog boven den Westwal twee Duitsche
vliegtuigen brandend omlaag zijn geschoten.
De mijnenverger „Jan van Gelder" behoorde,
evenals de „Willem van EwiJck", tot de serie
van acht mijnenvegers, welke in de afgeloopen
twee Jaar zijn gebouwd en waarvan er vier in
Nederlandse!) Indlë zijn gestationneerd.
De .Jan van Gelder" Is gebouwd bij de werf
Gusto te Schiedam en op 13 September 1937
In dienst gesteld. Het schip is bewapend met
een kanon en heeft een machinevermogen van
zestienhonderd p.k.
De groep belangstellenden aan de Buitenhaven
groeide steeds aan. De gemeentepolitie begon
om half zeven het terrein by den aanlegsteiger
te ontruimen en al spoedig kwam de gew apende
Marine-macht haar assisteeren; het publiek
werd op een eerbiedigen afstand teruggedrongen
en de weg van den aanlegsteiger naar het
Marine-Hospitaal werd vrij gehouden. Dokters
van de Marine reden aan en begaven zich naar
het hosnltaal.
Het werd zonsondergang; een signaal weer
klonk vanaf het Wachtschip, het signaal van
de vlaggenparade; aan boord van alle schepen
werd cie vla£ neergehaald en alles wat een uni
form droeg, bracht een eeresaluut aan ons na
tionaal dundoek.
Het was tevens een eerste saluut aan de na
gedachtenis van de slachtoffers van de Jan
van Gelder.
De avond daalde spoedig bjj de grauwe lucht,
waaronder zich al spoedig de lichten van de
schepen, van den kruiser Sumatra, van het
Wachtschip aan de Buitenhaven, van de Wil
lem van der Zaan, die op de reede lag. aftee-
kenden
Op gevaar af, door de
het ongelijk te worden gesteld, spreek
dan ook vanavond de overtuiging uit, dat
het tweede groote feit van de eerste oor
logsmaand hierin bestaat, dat Hitler de
waarschuwing heeft gekregen van het Oos
ten en Zuid-Oosten van Europa af te biy-
ven. Het derxle belangrijke feit is, dat de
duikbootaanval op het leven van Engeland
tot dusverre geen succes beeft gehad
Moscicki treedt af ala President van
Polen; hy wordt opgevolgd door Racz-
kiewicz, den vroegeren president van
den Senaat.
Churchill zeidc onder meer. „Nu wij begon
nen zijn, zullen wy met Gods hulp en in de
overtuiging, dat wy de verdedigers van bescha
ving en vryheid zyn, tot het einde voortgaan.
Drie belangryke dingen hebben zich, aldus
de minister, voorgedaan In de eerste plaats
is Polen onder den voet geloopen door twee
der groote mogendheden, die het land sinds 150
Jaar in boelen hielden, doch zijn geest niet kon
den winnen. De heldhaftige verdediging van
Warschau toont aan. dat de Poolsche ziel niet
verwoest kan worden. In de tweede plaats heeft
Rusland zUn macht aangewend voor het volgen
van een koelbloedige politiek van eigenbelang.
We zouden gewenscht kuni.en hebben, dat de
Russische legers daar, waar zy zich thans be
vinden, zouden staan als bondgenooten van
Polen en niet als indringers, maar dat zij zich
daar bevinden, is een duidelijke noodzaak voor
de Russische veiligheid tegen de nat. soc. be
dreiging
De Turksche minister van Buitenl. Zaken
Saradjogloe confereert met Molotof.
De ramp van den Hederlandschen mijnenveger Jan van Gelder heeft verschil
lenden opvarenden het leven gekost. Een foto van den mijnenveger, waarmede het
droeve ongeluk gebeurde
De Britsche vloot jaagt dag en nacht op de
duikbooten met yver en niet geheel zonder vol
doening. In de afgeloopen week is geen enkel
Engelsch schip tot zinken gebracht of zelfs
maar gemolesteerd en Engeland heeft thans
150.000 ton zeer gewenscht? leveranties meer
gekregen dan het geval zou zyn geweest indien
de oorlog niet was ultgebrokan. Ongetwijfeld
De legerberichten maken melding van
het neerhalen van een aantal vliegtuigen.
In het Westen werden twee Fransche
en tien Britsche xliegtuigeii omlaag ge
schoten en boven de Noordzee werden twee
Britsche toestellen vernield. De Duitsche
luchtmacht verloor twee vliegtuigen.
Er is een OostelyK front ontstaan, waar
Duitschland niet durft aan te vallen. Toen
von Ribbentrop de vorige week naar Mos
kou ontboden werd, moest hy er kennis
van nemen en er mede instemmen, dat de
plannen der nationaal-socialistcn ten aan
zien van de randstaten en de Oekraïne be
graven moeten worden. Het nationale
belang van Rusland valt samen met de,
Britsche en Fransche belangen, daar het
niet in overeenstemming met de Russische
veiligheid is, dat het nat soc. Duitschland
de Balkanstaten onder den voet zou loo-
pen of het Slavonische volk in Zuld-Oost-
Europa zou onderwerpen. Geen van deze
drie mogendheden zou kunnen toelatcn dat
Roemenië, Zuid-Slavië, Buigarye en
al Turkye onder den hiel der
boekaniers zouden komen
Om half twee voltrok zich net rampspoedig
gebeuren en zy. die kort daarna aan de Buiten
haven waren, zagen al spoedig, dat er iets aan
de hand was. Er werden scheepjes uitgezonden
met koffers en dekens en verpleglngsmaterlaal,
terwyi ook verplegend personeel werd uitgezon
den
Men zei, dat het maar een oefening betrof,
doch spoedig achterhaalde de waarheid deze
mededeeling. Verplegend personeel werd van het
voetbalterreln weggehaald en op de vraag: „Wat
is er gaande", kregen we te hooren, dat er weer
iets op zee gebeurd was.
By het havenhoofd verzamelden zich de
nieuwsgierigen; marine-menschen keken met
ernstige gezichten, doch waren zwygzaam.
De Chef-Staf der Kon. Marine, de kapt, ter
Zee J. G. van den Berg, bevestigde ons het
schrikkeiyke nieuws; er was een mynenveger,
de Jan van Gelder, commandant was luit, 'ter
zee 1ste klasse G. Y. C. Fraser, door een myn
getroffen; het aantal dooden was gelukkig niet
zoo groot, als by de ramp varf” de Van Ewyck.
Van andere zyde vernamen wy. dat het schip
aan de achterzyde geraakt was en neg dry-
vende was; het zou te West-Terschelling worden
binnengebracht
verwardheid en onzeker-
zeer eenvoudige belan
gengemeenschap ontdekken, die tusschen Enge
land. Frankryk. en Rusland bestaat en
verhinderen, dat de nat.-soc. tie vlam van den
oorlog tot in de Balkanlanden en Turkye
dragen.
Bessen-aperitief4 j
fl. 2.85 p hterfleschWgJ
Aan boord van den mynenveger werden sterke
lampen ontstoken, daar, waar men toegang
heeft tot de vertrekken in het onderschip.
Een beweeg van wit-gekleede verplegers ir. j
het zwarte duister:
met brancards werden de
de dooden naar de ziekentransportauto's gedra
gen die direct langzaam wegreden naar
Hospitaal, waar men
der zwaar-gewonden
bracht.
In twee groote
lichtgewonden en de andere opvarenden naar
het Konlnkiyk Instituut van de Marine ver
voerd.
Een zwarte avond, een avond van rouw
daalde over de Marinehaven. Het talrijke pu-
de droeve aankomst getuige was,
:tc stemming stadwaarts.
zij gingen aan boord en
zwaargewonden «n
het
alles vtx>r de ontvangst
in gereedheid had ge*
de luchtbeschermtnsorganisaties inde hoofdstad
I