ONS BLAD
Duitsche aanvallen
afgeslage>i
AM
MISSIE -TEN
DIT MOET
u
ZIEN
IN
BELLEVUE
OR
„MOSKOU-PACT ZAL ONZE
HOUDING NIET WIJZIGEN”
Dijkvak Lemmer-Urk gesloten
wL
NOG 5
DAGEN
Het
heden
nieuws van
m
Kard. Hlond blijft
Vaticaanstad
Italië zal wel
neutraal bljjven
HOTEL HOF VAN HOLLAND
Jaarbeurs-Restaurant
„Woordbreuk is
onduldbaar”
Oorlog wordt voortgezet, maar redelijk
vredesvoorstel zal ernstig
worden bestudeerd
Chamberlain verklaart
25 CENT
RUSSISCH HOUT NAAR
URK THANS GEEN
ENGELAND
EILAND MEER
Parys bericht:
I
1
HOTEL ATLANTA
DE JACHT IS OPEN
„DE MALLEJAN" VIERHOUTEN
VEREENIGDE KATHOLIEKE PERS
LSCHAPPEN
GEOPEND
j.
zk
De strijd in het Wetten
Fransche ministerraad
bespreekt vredesactie
VREES VOOR CHOLERA
MM rfttW
Commandant van Hela
thans op Gotland
Het laats sluitgat in den Meerdijk tusschen Lemmer en Urk is Dinsdag gedicht. De burgemeester van Lemmer,
mr. M
Krijger en de burgemeester van Urk, de heer G. Keyeer (rechts), reiken elkander de hand
’n TIP VAN BOOTZ
1
Burgemeesters reiken
elkaar de hand
Spoedig Consistorie voor het be
noemen van nieuwe kardina
len te verwachten?
Militaire alliantie met Berlyn blijk
baar geheel op den achter
grond geraakt
DIT NUMMER BESTAAT UIT
ACHT BLADZIJDEN
TOONSTELLINC
WOENSDAG 4 OCTOBER 1939
Het Weer
I
CAFÉ-RESTAURANT
„FLEUR”
CENTRAAL HOTEL DER AJM.V.J.
het eenige hotel met eigen overdekt zwembad
HOTEL RESTAURANT FLEISSIG
Warmoesstraai - Amsterdam
HOTEL SCHILLER - AMSTERDAM
Logies met ontbijt 3 gulden p. p.
LOGEERT U IN APELDOORN?
Logies m. onib. f 2.50, pens, f 4p. d.
Tel. 6113
Speciaal ingerichl
▼oor het ontvangen van
GROOTE G1
Speciale Gezelschapsiarieven
DRIE EN DERTIGSTE JAARGANG No 309
DE PRIJS DER ADVERTENTIEN bodraagt 20 ct-p.
rngnl; Ingezonden Mededeellngert 40 ctp. r.
BIJ CONTRACT AANMERKELIME REDUCTIE
Uitvoerig tarief voor adverteeren bij abon
nement wordt op aanvrage ge ar na door onze
Administratie verstrekt
TROMPENBERG’S PALACE HOTEL
H1LVERSIM Telefeea 7841 (3 Igsen)
HOTEL ROOZENDAAL
OVERVEEN bg HAARLEM
PRIMA PENSION vaaaf f 3.M
VOORJAAR 1039 GEHEEL GERESTAUREERD
Prima keuken en kelder - Schitterende serre en
terrassen - Centrale verwarming; Jtoud en warm
stroomend water Telefoon 13574 We «riem
Oorzaken van den oorlog
-
UNRt
i
ENTRÉE
beide
Neville Chamberlain
de ontmoeting van de burgemeesters
(Zie vervolg elder
dat deae heerschappij van geweld een einde
zal nemen en dat het woord, dat repeerin
gen eens hebben gegeven, altijd zal worden
nagekomen.
ing Laidschokad*
AMSTERDAM
Voor tot overgave van het schiereiland Hela, het laatste Poolsche bolwerk, is be
sloten, hebben beide partijen over de voorwaarden onderhandeld. De Duitsche ge
neraal Kaupitsch spreekt de Poolsche afgezanten toe.
van
niet
VAN
2.30-5.30 UUR
EN VAN
7.3010.30UUR
STOCKHOLM. 3 Oct. (Reuter). Volgens ,JM-
gens Nyheter" is een Poolsche barkas, de Ba-
tory, te KUntehamn op bet eiland Gotland
aangekomen. Aan boord bevinden zich de com
mandant van het fort Hela en zeventien man
nen. voor het meerendeel officieren.
Hilversum
NIIUW RESTAURANT
NIEUW INGERICHT CAFé
GROOTE ZALEN
In’tCaféen
Restaurant
1ste Etage
NOORDHOLLANDSCH DAGBLAD
IIIHIIIlHIlllllllllllllllllllllflIlllllllHHIIIIt^
De passage in de Duitsch-RussMche verkla
ring inzake het Uquideeren van den oorlog is
duister, doch het schijnt een soort voorstel tot
vrede te combineeren met een nauwelijks ver
holen bedreiging voor de gevolgen, indien het
voorstel soa worden verworpen. Ik zal niet
voerspellen van welken aard een dergelijk voor-
•tel zal zjjn, maar ik kan wel nn reeds zeggen,
teen bedreiging ooit dit land of Frankrijk
toe zou kunnen brengen het doel op te geven,
waarvoor wfj dezen strijd hebben aanvaard.”
De handel van en naar onze havens neemt
toe. Op het oogenblik. dat ik spreek, varen hon
derden schepen over de groote zeewegen, be
schermd door onze convoolen en door de on
vermoeide actie van onze dulkbootbèstrijdlng.
Tusschen elf en twintig September is in totaal
3.769.000 ton de havens van het Brltscne Ko
ninkrijk binnengekomen of uitgevaren. Van de
totale tonnage is 1.75 procent verloren gegaan
door aanvallen van duikbooten of door mijnen.
In de convoolen zijn geen schepen verloren ge
gaan.
Chamberlain
Europa en een
Onze Romeinsche correspondent seint Dins
dagavond:
Omtrent de resultaten van Clano’s reis
naai 'Berlijn blijven wij In het onzekere.
Van belang kan het zjjn. op te merken, dat
in de berichten en beschouwingen over deze
reis, zoowel ln .de Italiaansche als in de
Duitsche pers, geen enkele maal de Itall-
aansch-Duitsche militaire alliantie ter spra
ke komt. Men leest slechts van „betrekkin
gen tusschen Italië en Dultechland".
Een Urker jongedame, niet minder
moedig, plaatste zich tusschen
meesters in en plantte er de
kleur, daarmee
Men kan als zeker aannemen. dat Italië de
ontplooiing van de puitsch-Russische vredes
actie zal steunen. Of het dit echter zal doen,
te zamen met Duitschland en Rusland, waar
mede het zijn afzijdigheid zal kunnen cornpro-
mitteeren, dan wel zelfstandig, en onafhankelijk,
is nog een open vraag.
Minister van Economische Zaken beant
woordt vragen over onzen veestapel.
De burgemeester van Hilversum heeft
eervol ontslag gevraagd uit zpn ambt.
Noord-Oost Polder thans ingesloten.
De Britsche premier gaf vervolgens een over
zicht van het oorlogsgebeuren. Na te nebben
gesproken over den verderen vooruitgang der
Franschen aan het westelijk front, zeide Cham
berlain. dat een groot Britsch leger wordt over
gebracht naar Frankrijk en zijn plaats h.neemt
aan de zijde van den Franschen bondgenoot. W(j
hebben redenen om trotsch te zjjn over de
doeltreffendheid, waarmede deze beweging wordt
uitgevoerd. De Britsche luchtmacht In Frank
rijk maakt verkenningsvluchten zoowel overdag
als des nachts en er zijn luchtgevechten gevoerd
tusschen onze toestellen en die van den vijand
De vliegtuigen van de marine hebben In de af-
geloopen week hun strijd tegen de onderzeeërs
voortgezet en verdere patrouilles uitgevoerd. Van
het heldere maanlicht werd gebruik gemaakt
om ook gedurende den nacht het zoeken naar
duikbooten voort te zetten. Een aantal duik
booten werd gezien en aangevallen.
KOBE. 3 Oct. (Reuter) Alle schepen wel
ke hier uit Shanghai en Hongkong aankomen
worden in quarantaine gesteld, sedert aan
boord van de Japonsche schepen Hanuramanu
en Katorimanu 6 dragers van cholerabaclllen
zijn aangetroffen.
Dat Italië, ook wanneer Engeland
Frankrijk het Duitsch-Russische vredes
voorstel verworpen zullen hebben, afzijdig
zal trachten te blijven, lijkt ons vrij Beker.
Waarom heeft het anders zooveel werk ge
maakt van de neutraliteit Tan den Balkan?
Burgemeester G Keijzer van Urk en mr.
M Krijger, burgemeester van Lemster-
land trachtten elkaar over de nieuwe ver
binding te bereiken, doch de wandeling
over het glibberige leem zou een halsbre
kende toer zijn geworden, indien niet hulp
vaardige handen loopplanken hadden ge
legd. Beide magistraten begroetten elkaar
IX) ND EN. 3 Oct. (Reuter) In »yn
wekelijkse he verklaring in het Lagerhuis
Beide minister-president Chamberlain;
„In de afgetoopen week hebben zich ge
beurtenissen van groot belang op Inter
nationaal terrein voorgedaan. Op 26 Sep
tember bracht de Doltache mintater van
Boitenlandache Zaken een bezoek aan
Moskou en den 28slcn September werden de
resultaten van dit bezoek bekend gemaakt.
DH resultaat was drievoudig.
Duitschland en
waarbij Rusland grondstoffen zal leveren
Duitschland en Dultechland industrieproduc
ten zal leveren over een langdurige periode.
In sommige kringen heeft men gevraagd dat
Zijner Majesteits regeerlng haar houding zou
bepalen ten aanzien van deze ontwikkeling,
doch ik zie hierin niets, dat dit land er toe zou
kunnen brengen, zijn houdipg. welke het
rechtvaardig acht, te wijzigen. De Russisch-
Dultsche overeenkomst heeft den toestand in
Polen gewijzigd, doch er volgt geenszins uit dat
de overeenkomst zal lelden tot een ultelndeltfk
voordeel van Duitschland en nog veel minder,
dat zij de doelstellingen van Zijner Majesteits
regeerlng zou treffen.
't Ia niet om H. Boots ta
believen
Noch om diens rivalen te
grieven.
Meer Ik eeg wal. Ik meen:
TIP VAN BOOT® TIP
alleen
Ia de konlng der apéritieven
Ins. M L. te Lelden
ontving een flgsch TIP
over den toestand
mogelijk vredesvoorstel.
Duitsche aanvallen by Moezel en Saar
werden door de Franschen afgeslagen.
LOGEER te Amsterdam in het
Gratis toegankelijk voor hotelgasten
3.50 per dag inclusief ontbtft
Telefoon 45872 45977
Leglee met ontbijt vaaaf 2.M; Diner vanaf l.U
Groote en kleine zalen Partijen reductie
DINER Soep of voorgerecht I
- a, Keuze uit 10 schotels
Nagerecht of Fruit
Chamberlain zeide verder, dat de poging om
zooals de Duitsche propaganda doet En
geland te belasten met de verantwoordelijkheid
voor het voortzetten van den oorlog, omdat het
niet bereid is den strijd op te geven voor het
doel is bereikt, alleen een nieuw onderdeel is
»an de Duitsche oorlogstechniek
De verantwoordelijkheid voor den oorlog blijft
rusten op hen, die deze politiek van achtereen
volgende aanvallen hebben opgesteld en uitge
voerd. Dit kan noch worden ontkend, noch
•orden verontschuldigd. Geen loutere verzeke
ringen van de huidige Duitsche regeerlng kun-
hen worden aanvaard. Daarvoor heeft deze re-
leering in het verleden te dikwijls bewezen, dat
•taar beloften waardeloos zijn en gebroken wor
den. wanneer hét haar nast
Indien derhalve voorstellen worden ge-
<aan lullen wjj deze zeer zeker bestudee
rt» en wjj zullen ze toetsen in het licht van
•at Ik zoojuist heb gezegd. Niemand ver
langt den oorlog voort te zetten langer dan
“•odzakelijk te, doch de overgroote meerder-
•*tld van de openbare meening in dit land
ik ben er van overtuigd ook in
frankrijk. te vastbesloten er voor te zorgen
A M 8 T M R
TOT SCO PERSONEN
Perfecte Keuken
le. Een vierde verdeellng van Polen te be
proefd en een overeenkomst is onderteekend,
waarbij de grens tusschen Rusland en Duitsch
land is vastgesteld. De grenslijn, waarop over
eenstemming te bereikt, te belangrijk meer ten
gunste van Duitschland dan de voorlooplge lijn
van de militaire bezetting, welke eerst was vast
gesteld.
3e. De regeerlngpn van Duitschland en de
Sovjet-Urtle hebben verklaard, dat hun overeen
komst de vraagstukken regekie, welke voort
kwamen uit de ineenstorting van Polen en aen
solide basis vormden voor een duurzamer) vrede
In Oost-Europa Volgens hun meening zou een
einde van den huldigen oorlog tusschen Duitsch
land, Engeland en Frankrijk In het belang zijn
van alle mogendheden. Belde regeeringen, zoo
verklaarden zij verder, zullen pogen dit do«l
zoo spoedig mogelijk te bereiken. Chamberlain
maakte vervolgens melding van de gemeen
schappelijke verklaring inzake de verantwoorde
lijkheid van Engeland en Frankrijk tot voort
zetting van den oorlog en van de ..raadpleging”
tusschen Duitschland en de Sovjet-Unie.
3e. Een economische overeenkomst tusschen
de Sovjet-Unie te voorzien,
aan
Waarom gaat het anders zoo onverdroten
voort met het bouwen aan de Wereldtentoon
stelling van 1942 en zooveel andere groote pro
jecten? Het leven alhier gaat dermate rustig
of zooals de Italianen het noemen „werkzaam
en zwijgend" zijn gang, dat men zich onmoge
lijk voor kan stellen, dat Italië er mede rekent
morgen of overmorgen in oorlog te zijn
Door zijn hooge ligging aangenaam verblijf in
alle jaargetijden. Voor langer verblijf speciale
arrangementen.
UTRECHT
VERGADERZALEN
TEL 13837
VOOR BET GEHEELE LAND:
Droop, plaatselijk ochtendmist, overdag
licht bewolkt, zelfde temperatuur als gis
teren, zwakke tot matige. Oostelijke wind.
Zon op 7.04, onder 18.33. Licht op 19.93.
Maan op 21.57. onder 13.97. 6 Oct. L. K.
^iiiiiiiiiiiiiiiilfniiiiiiiiiiimiiiiHiiiiiiiiiiniiiifiiiitiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiin?
Op Dinsdag 3 October 1939 des middags
2 uur 43 nam de grijper nog een Hinken
hap keileem uit den bok. zwaaide er mee
naar den dijk en vulde het laatste spleetje
dat nog open was in den dijk UrkLem
mer.
Urk was na een duizendjarig bestaan als
eiland verbonden met het vaste land.. Een
historisch gebeuren waaraan min of meer
een officieel karakter werd verleend door
van
Urk en Lemmer op de keileembonken. die
de aansluiting tot stand brachten.
PARIJS, 3 Oct. (Havas) Het heden
avond uitgegeven oorlogscommuniqué heeft
den volgenden inhoud
„Vijandelijke overvallen werden afgesla-
gen ten oosten van de Moezel en ten
oosten van de Saar. Bedrijvigheid der beide
elkaar v(jandel(jke artillerieën In dezelfde
streken”.
STOCKHOLM. 3 Oct. (Reuter!. Onder het
opschrift „Rusland tracht de Duitsche blok
kade van Engeland te breken" meldt bet dag
blad „Allehanda". dat Zweedsche en andere
reeders der Noordelijke landen aanvrage heb
ben ontvangen van Russische exporteurs be
treffende senepen om hout te vervoeren van
de Witte Zee naar verschillende Britsche ha
vens. Dit optreden wordt als bijzonder opmer
kelijk beschouwd In verband met vroegere be
richten, volgens welke Rusland eiken houtult-
voer naar Engeland had stopgezet.
STOCKHOLM. 3 Oct. (Reuter). Aan zijn be
richt, dat Russische exporteurs bij Zweedsche en
andere reeders scheepsrulmte hebben gevraagd
voor het vervoer van hout naar Britsche havens,
voegt de „Allehanda" toe. dat eenige uren later
telegrammen met een dergelijk verzoek naar
reeders te Oslo gezonden zijn. Men zegt dat tien
schc.ien gevraagd werden, acht voor Britsche en
twee voor Fransche havens In Noorsche ree-
derskringen beschouwt men dit optreden als een
Russisch equivalent van het „cash and carry"-
ontwerp van Roosevelt. Men gelooft dat de Rus
sische neutraliteit het mogelijk zou maken dat
de oorlogvoerenden Russische goederen koopen
op voorwaarde, dat de goederen worden vervoerd
in eigen schepen der oorlogvoerenden of neu
trale schepen en zij In goud betaald worden
voordat ze ingeladen worden.
stout-
burge-
nationale drie-
symboliseerend de verinni
ging van Urk met de natie Kostelijke momen
ten speelden zich hier af. Bejaarde Urker vls-
schera wilde met eigen voeten ervaren, dat
hun eeuwenlang gesloten gemeenschap uit haar
isolement was verlost. Zij vergisten zich tn de
draagkracht van het leem en zakten er tot
hun knieën in.
De burgemeester van Uik herinnerde aan
de tot stand gekomen verbinding met Lem
mer, doch hij wenschte rekening te houden
met de mogelijkheid, dat weldra weer een schei
ding zal volgen. Deze aangelegenheid, aldus
spr.. kunnen we rustig ter beslissing aan de
Regeerlng overlaten. Hoewel de kracht
Urk lag In zijn Isolement, mogen wjj
blind zijn voor de nadeelen van een gesloten
gemeenschap, welke nadeelen nu gaan ver
dwijnen De stroomingen, welke van bulten af
Urk zullen bereiken, zullen het voormalige
eiland nieuwe levenskracht schenken. Dank zij
den Zuiderzeewerken is over Urk een zekere
welvaart gekomen. Br zijn geen werkloooen
meer en de rekening van 19311 sluit met een
batig saldo van 27.000. Het toekomstbeeld
van Urk. aldus spr., krijgt nieuwe kleur.
De burgemeester van Lemsterland verwacht
te, dat een goede nabuurschap met Urk zal
groeien Wij, Friezen, aldus de heer Krijger,
hopen, dat een belangrijk deel van den polder
aan Friesland zal worden toegevoegd.
Hiermede was de plechtigheid ten einde en
togen de honderden belangstellenden in Oos-
telijke. Noordelijke en Westelijke richting huis
waarts.
Deze gebeurtenis kon, dank zij den voor
spoediger! gang van zaken en de goede weers
omstandigheden, zes weken vroeger geschie
den dan was berekend, toen met den aanleg
van den dijk in Mei 1938 werd begonnen. De
directieleden van het Hollands Aannemersbe
drijf Zanen Verstoep NV., dat het werk heeft
uitgevoerd, werden van alle zijden geluk ge-
wenscht met deze prestatie.
DIENST-AANBIEDINGEN, Gavraago of Aan
geboden, geplaatst onder de Omroeper-
rubriek 10 ct- por regel.
PARIJS, 3 Oct. (Havas). Daladier zal in den
ministerraad van morgen met zijn collega's over
den Internationalen toestand spreken en hun
goedkeuring vragen voor de gemeenschappelijke
houding, die de regeeringen van Frankrijk en
Engeland voornemens zijn aan te nemen tegen
over vredesvoorstellen, welke haar langs eenlgen
weg zouden kunnen bereiken. Verder zullen den
ministerraad de besluiten van den minister-pre
sident, die beoogen een einde te maken aan de
communistische propaganda, ter goedkeuring
worden voorgelegd. 7
De premier herinnerde vervolgens aan de
redenen, waarom Engeland ten strijde is ge
trokken en aan de onmiddellijke oorzaak van
den oorlog. „Indien Polen al de directe aanlei
ding was tot den oorlog, het was niet de funda-
menteele oorzaak. Deze oorzaak was het over
weldigende gevoel in dit land en in Frankrijk
van het ondraaglijke In den stand van zaken,
waarin de landen van Europa het hoofd moes
ten bieden aan het alternatief hun vrijheid In
de weegschaal te stellen of hun krachten op
geregelde tijden te moblllseeren om deze vrij
heid te verdedigen
Er is niets in de 1e Moskou gesloten over
eenkomst, dat voor om aanleiding sou kun
aen zjjn iets anders te doen dan wij nu doen:
al onse hulpbronnen moblllseeren en de ge
boete macht van het Britsche Imperium in
het werk stellen voor een doeltreffend
vmrtsetten van den oorlog.
op dit historisch stukje grond als burge-
meesters van buurgemeenten.
Een groot en zeer gemengd gezelschap was
midden op het IJselmeer tien kilometer ten
Noorden van Urk samen gekomen. Tusschen
bewoners van Urk en Lemmer bewogen zich
het Kamerlid J. M. Krijger, oud-minister dr.
J. J. C. van Dijk en een groef aantal journa
listen.
Op enkele kilometers afstand werd de ver
zamelplaats reeds opgemerkt, want een groot
aantal kranen, sleepbooten cn bokken met
vlaggen getooid had ligplaats gekozen nabij de
tien meter breede geul, waardoor nu nog het
water uit den toekomstigen Noord-Oost polder
door den Oostenwind werd opgestuwd. Rijks
waterstaat had verstek laten gaan, doch Urk
en Lemmer hadden in de historische gebeur
tenis aanleiding gevonden een eenvoudige
plechtigheid te ensceneeren.
Toen om tien voor halt drie gezagvoerder
Herkulens een fluitseln gaf begonnen twee grij
pers 't keileem over te brengen naar den Meer
dijk. De klonten klotsten in het onrustige
water, dat hoog opspatte en den al te nieuwsgie
rigen een stortbad bezorgde De spanning steeg
iedere minuut; de geul werd een geultje, daar
na een, smal spleetje en toen om 2.43 uur met
een laatsten greep leem de Meerdijk werd ge
sloten, klonk een luid applaus op. dat werd
overstemd door het loeien van sirenes en het
gillen van stoomfluiten
VATICAANSTAD. 3 Oct. (Havas)
Kardinaal Hlond. de primaat van Polen,
wiens verblijf te Rome tot onbepaalden
datum is verlengd, zal op uitnoodiging van
den Heiligen Vader zijn intrek nemen In
het Vaticaan.
lA gezant van Polen bjj den Heiligen Stoei
heeft zich heden naar de Staatssecretarie be
geven om van de oprichting der nieuwe Pool
sche regeerlng en de benoeming vZn den nieu
wen president Raczklewlcz mededeeling te doen
Verder geeft men in Vatlcaansche krin
gen te verstaan, dat de dood van Kardinaal
Mundelelp, waardoor thans dertien kardl-
naalsplaatsen opengevallen zijn, Z. H. den
Paus aanleiding zou kunnen geven vrij
spoedig een Consistorie bijeen te roepen
voor creatie van nieywe kardinalen
-F-
Ter zee heeft de strijd tc^en de duikboo
ten met onverminderde kracht voortgang
gehad. Het. vertrouwen, dat spreker eerder
heeft geuit inzake het toenemen van de
maatregelen tegen de onderzeeërs, is ge
rechtvaardigd. Deze maatregelen hebben de
onderzeesche bedreiging doen afnemen.
4
i