1
M
Algemeen Steuncomité 1939
geïnstalleerd
WAAR BLIJFT DE
NIEUWE UNIFORM?
HEUMATIEK
van
Militaire justitie
Nozema-zenders
naderen voltooiing
Oud-burgemeester van Ootmarsum
verweert zich
a
Na de ramp met
de „Ekster”
I
Prinses Juliana houdt
een rede
ZAAK VOOR CENÏRALEN
RAAD VAN BEROEP
A.SPIRIM
VRIJDAG 6 OCT
1939
Petroleumdistributie
in voorbereiding
Clearingkoeraen
Pas op! Er is een R in de maand
I
n
OVERZICHT TWEEDE KAMER
x
Overtreding van dé
clearingwet
U. P. COEN” OP 12 OCTOBER
NAAR LISSABON
J
Het meeat waarachynlyh te wyten
aan onvoldoende ervaring
leerling-beatuur der met
N. L.-motoren
L tailittin/
De gemachtigde van den
miniater aan het woord
Een apringplank voor de inatèlling
der krygaraden te velde
ter opwekking
verkwikking
aard, evenwel niet
om
de uit-
pet ro
ver-
’R
t
De R van
(Vin onzen parlementairen redacteur)
de
krijgsraden
S*-
geno-
wor-
Koersen voor stortingen op 6 October tegen
verplichtingen, luidende in: Relchsmarken 15,37,
Lires 9,55.
Donder-
Water-
ongevaL
IN
M
Wanneer dit gebouw gereed aal «fjn en
•e lendina talta Ue, «allen «Un gemonteerd,
«al de Nederlandsche Omroep de beschik
king hebben verkregen Over een inrichting,
die wel tot de meeat modirne m beat ge-
st-fleaocrema
töt het vliegi
vollast in den
Dit brengt vooralsnog niet
mede, dat de
UJke peroratie, waarbij hij opkomt
vrijheid in Nederland.
In de groote vergaderzaal van het
departement van Binnenlandsche
Zaken te Den Haag is Donderdag
middag te drie uur het Algemeen
Steuncomité 1939 geïnstalleerd.
De eere-presidente van het comité,
H. K. H. Prinses Juliana, verrichtte
de plechtigheid der installatie door
het uitspreken van de volgende rede:
outilleerde van de wereld aal behooren. Kr
aal dan een einde «Un gekomen aan den
toestand waarbij de Nederlandsche Omroep
ter verspreiding van rijn klanken de help
moest Inroepen van Rijk en particulier. Htj
aal dan «Un eigen installatie bei ben ver.
kregen en sulks door naBwe samenwerking
tusachen het Rijk en de deelnemende osu-
roepvereenigingen in een organisatie, waarin
de rechten en verplichtingen van beide
deelnemende instanties nauwkeurig rijn ont
schreven.
Na woorden van dank aan de bij den bouw
betrokkenen, aeide ^pr., dat, wanneer de -*
heele inrichting gereed zal zjjn en de eerste
klanken door mie del van de moderne aend-
installaties over ons geliefde vaderland en ook
daarbuiten zuLen worden verspreid, de Neder
landsche luisteraars met dankbaarheid sullen
gewagen van de groote opofferingen, welke du
omroepvereenlgingen ztch hebt» getroost en
van de besliste voortvarendheid. om dit resul
taat te bereiken.
Na deze rede begaven de aanwezigen zich
naar de toekomstige receptiehal, waar de mi
nister in den muur een oorkonde Inmetselde
met den symbolischen eersten steen. De oor
konde werd eerst door den minister en «te
leden van den Raad van Beheer geteekend en
te urnen met een volledige serie van in Ne
derland thans gangbars munten, in een tob
den koker gesoldeerd.
Donderdagmiddag werd voor den Centralen
«aad van Beroep te Utrecht de bekende
zaak van den ontslagen burgemeester van
Ootmarsum, Jhr. t L M. Th, J. von
Bönnlnghausen tegen den minister van
Binnenlandsche Zaken behandeld. De Kroon
heeft hem van «Un functie ontheven, om
dat hU bjj een jachtmoaltijd onnationale
uitdrukkingen MS hebben gebruikt.
FA. TONNEMA Cie. SMEEK Fabrlkonree van
KING pepermunt en ondoro kwaliteitsortikaloo
En dkkr, waar zy enkele kleine schoonheids-
gebreken had waargenomen zjj zag graag
eenige uitbreiding gegeven aan het aantal ca
tegorieën gegadigden voor het bezetten van
den presidentszetel der krijgsraden te velde
kwam minister Gerbrandy haar met een gul
gebaar tegemoet door de desbetreffende amen
dementen van den heer Schaepman (R. K.)
over te nemen.
Het Amhemsche Gerechtshof heeft Donderdag
uitspraak gedaan in de strafzaak tegen S de
W, te Arnhem. Hem was ten laste gelegd ver
schillende goederen uit Duitschland betrokken
te hebben, waardoor in strijd met de clearing-
overeenkomst werd gehandeld. De rechtbank te
Arnhem had evenwel het ten laste gelegde niet
bewezen geacht en verdachte vrijgesproken en
daartegen was de Officier van Justitie in hooger
beroep gekomen.
Het Hof heeft het vonnis der rechtbank ver
nietigd en als bewezen aangenomen dat ver
dachte herhaaldelijk in Duitschland gekochte
toederen aan de Duitsche leveranciers recht
streeks in Relchsmarken heeft betaald, zulks in
strijd met de voorschriften van het verdrag no-
Pens het Nederlandsch-DuiUche betalingsver
keer.
Verdachte werd vervolgens alsnog veroordeeld
tot een geldboete van f 2000. bij niet betaling
te vervangen door twee maanden hechtenis.
uitgebreid en degenen, die als presidenten,
plaatsvervangende presidenten of rechters in
die krijgsraden hebben gewerkt zullen na een
maand of acht als presidenten der dan op te
richten krijgsraden te velde kunnen fungeeren
De Kamer had tegen deze voorstellen geen
bezwaar.
raad is immers uit het onderzi
bleken, dat de leerling in toti
dit vliegtuig slechts ruim I
oefend had en dat de .instructeur bjj
de uitvoering van hpt'tësachem* te
vroeg is overgegaai
met N-L-motoren o
voortgezetten start.
nlnkljjke vereeniging tot steun aan miliciens.
Aerdenhout; H. D. Louwes, voorzitter Konink
lijk Nederlandsch landbouwcomlte, Ulrum; mr.
K P. van der Mandele, directeur van de Rot-
terdamsche Bankvereenlglng, Rotterdam; F.
van Meurs. wethouder der gemeente Amster
dam; mevrouw Ch. Neytzell de WildeMac
Oillavry, voorzitster van de Nederlandsche ver
eeniging van huisvrouwen, 'a Gravenhage; me
juffrouw mr. A. E. RibbiusPeletier, lid van
de Eerste Kamer der Staten-Oetyraal. Am
sterdam; prof. dr. J. R. Slotemaker de Bruine,
voorzitter van de Federatie van diaconieën in
de Nederlandach Hervormde kerk. Wassenaar;
mr. dr. W G. A. van Sonsbeeck, voorzitter van
de algemeene annencommlssle. Maastricht;
mevrouw F. Steenberghe—Engeringh, voorzit
ster van de Internationale Unie van R. K.
Vrouwenbonden. Soesterberg; mr. dr. L. E. Vis
ser. president van den Hoogen Raad der Ne
derlanden. Als algemeen-secretaris is de heer
J. A. van der Kamp, gep. luitenant-kolonel van
de militaire administratie te Blaricum benoemd.
Teneinde het zoo noodzakelijke contact met
de regeerlng te onderhouden, is tevens een in
terdepartementale commissie Ingesteld, waarin
zitting hebben:
Voor het ministerie van Binnenlandsche Za
ken: mr. A. J. Rosman. referendaris, chef der
afdeeling armwezen van dit departement.
Voor het ministerie van Financiën: «ie heer
J. Bakker, administrateur, hoofd der afdeeling
Algemeene Zaken van dit departement.
Voor het ministerie van Defensie: de heer
P. W Oosterhoff, administrateur, hoofd der af
deeling Dienstplicht van dit departement.
Voor het ministerie van Economische Zaken:
dr. W L. Groeneveld Meijer, administrateur,
regeeringscommlssaris voor handel en nijver
heid en hoofd der afdeeling Middenstand van
dit departement.
Vo3F het ministerie van Sociale Zaken: mr.
J. H. „J. Schouten, hoofdcommies bjj de afdee-
Hng Werkverschaffing en Steunverleening van
dit departement.
en zou zoo denken, dat de mo
bilisatie, die honderdduizenden
verplichtte den tot nu toe ulter-
lljk weinig koninklijken 's konings wa
penrok aan te trekken, een pracht-
gelegenheid zou hebben geboden otn
met één slag een groot deel van
bet leger van nieuwe en betere
uniformen te voorzien. Heeft men deze
prachtgelegenheid ongebruikt voorbij
laten gaan? Of beschikte het Rijk over
zqpveel oude uniformen, dat er nog geen
behoefte was aan aanmaak van nieuwe
en betere? Of is er nog steeds geen defi
nitieve keuze gevallen op een nieuw
model? In ieder geval ziet het gros der
gemobiliseerden er nog uit „om op te
schieten” en dat is toch zeker voor een
leger, dat zelf schieten moet en «oo wei
nig mogelijk moet worden beschoten,
niet het meest gewenschte uiterlljk.
Deze kwestie is niet van ondergeschikt
belang. Integendeel. Maken de kleeren
den man, de uniform maakt goeddeels
den soldaat. Iedereen is zorgvuldiger
met zijn Zondagsche pak dan met zijn
overall. Een keurig uniform, dat prettig
zit en goed staat, bevordert orde en net
heid en discipline, het prikkelt het eer
gevoel en stimuleert den geest van den
troep en van den soldaat Individueel.
Door een onpleizierig en leelijk uniform
krijgt men het land, óók aan den dienst,
die tot het dragen van dat uniform
verplicht. Een te groot verschil tusschen
offlclerstenue en soldatenuniform be
vordert niet den goeden geest van we-
derkeerig respect en kameraadschap,
maar wakkert geringschatting voor den
mindere en jalouzle en verzet tegen den
meerdere aan. Wij pleiten niet voor pa-
radepakjes met witte handschoenen,
maar voor een behoorlijk soldatentenue,
waarin de dienstplichtigen er niet als
slordig vermomde burgers, maar als wer
kelijke militairen uitzien. Wij mogen nu
minder dan ooit vergeten, dat het uiter
lljk van ons leger van beslissende betee-
kenis kan zijn voor de waardeering
daarvan bij mogelijke aanvallers.
nota’s van inl
haar inhoud.
Concludeerend vroeg pl. namens den minis
ter het Ingestelde beroep ongegrond te ver
klaren.
Op verzoek van zijn verdediger lichtte kla
ger hierna nog toe, hoe hij de uitdrukking had
gebruikt (hetgeen hij erkende), dat hjj de vlag
zou uitsteken, wanneer de Duitschers binnen
kwamen.
8pr. gaf toe, pro-Duitsch te zijn, wat vol
gens hem echter niets te maken heeft met een
anti-nationale gezindheid. Spr. heeft met zijn
uitdrukking in het geheel niet de tendenz ge
had, dat hij het toe zou juichen, wanneer de
Duitschers binnenrukken.
De zitting werd dan gesloten en
spraak bepaald over drie weken.
Pletter hield dan zyn pleidooi.
He’ onwaarschijnlijke, aldus pl., is geen aan
leiding Iemands eer en goeden naam te ont
nemen. Pl. blijft er bij, dat laster van dit alles
de oorzaak Is. Het is pijnlijk voor pl., dergeljjke
dingen te moeten opmerken, waar het geloofsge-
nooten betreft van een godsdienst, die hem
boven alles dierbaar Is, die gelasterd zouden
hebben. Pl. Is er van overtuigd, dat hier alleen
wreeoe wraak In het spel Is. De beschuldigde
vraagt geen clementie of medelijden, doch al
leen recht. Pl. zal daarom niet zijn toevlucht
nemen tot spitsvondigheden en zegt hier te
staan In de rotsvaste overtuiging dat kl^er on
schuldig is.
Het is onjuist, dat de minister de mogelijk
heid voor den Centralen Raad van Beroep ver
werpt, om te onderzoeken of klager onschul
dig is. Vreest Zijne Excellentie, dat uw college,
aldus pl, hem zou moeten veroordeelen?
Pl. wil alleen weten of de Centrale Raad uit
de stukken de overtuiging heeft gekregen, dat
de gewraakte uitdrukkingen zijn gebezigd. Moet
de regeertng. om iemand weg te jagen, niet de
zekerheid hebben, dat hjj schuldig Is? Er Is hier
sprake van toumement de pouvoir. Uitvoerig
gaat spr. op de verschillende stukken in. waarbij
hjj er zjjn afkeuring over uitspreekt. ,dat niet
alle stukken aan den Centralen Raad ter Inzage
zijn gegeven.
Pleiters conclusie is allereerst, dat de Cen
trale Raad ach zal uitspreken over het on
rechtmatige van het ontslag. Hy kan zich ech
ter voorstellen, dat de regeertng „naar welge
vallen” aan een magistraat ontslag geeft, maar
dan zal de Centrale Raad er over moeten oor-
deelen of klager ja, dan neen, aanspraak maakt
op eervol ontslag en zoo ja, of de regeertng niet
tot eerherstel verplicht is.
De heeren In Ootmarsum, zoo vervolgde pl..
die den burgemeester in het ongeluk hebben ge
stort. hadden niet verwacht, dat het zoo n vaart
zou loopen en hebbenvnu spijt van hun daad. De
burgemeester was pro-Duitsch en dat vond men
erg. Men mag in Nederland alles zijn, behalve
pro-Duitsch. HU mocht toch wel bewondering
hebben voor hetgeen men voor goeds aan den
overkant van de grens deed?
De president onderbreekt
De liberalen en de anti's alleen poogden het
goedmoedige en toch kittige manneke-met-de-
vervaarlUke snor even een flauwen prik te ge
ven. Een prik, die overigens in hun eigen
ballonnetje terecht kwam. De minister had
voorgesteld ‘n bepaling op te nemen, krachtens
welk* de zittende president van den krijgs
rot* te Den Bosch mr. van Lanschot, de
votaritter van de Katholieke Eerste Kamer
fractie die den zeventig-jarigen leeftijd heeft
bereikt, den leeftijd, waarop rechters normaliter
heengaan, toch zou kunnen worden herbe
noemd. Alweer vanwege het tekort aan ge
schikte rechters. De heer Wendelaar (Lib.)
meende die bepaling aan een tijdslimiet te
moeten binden. Eén jaartje nog, mr. van Lan
schot, en din onverbiddelijk: eruit. Het zou
best kunnen zUn, dat Ik dan over een jaar
wéér om opschuiving van de leeftijdsgrens
voor dezen president moet vragen, zei de mi
nister maar ach: een kwestie van leven of
dood is het niet. Ik heb llevei de bevoegdheid
tot ruimer armslag ten dezen maar Ik laat
de Kamer de beslissing. De Kamer besliste
voor het standpunt van den minister met alle
liberalen en alle anti's tegen.
Ach, ach, wat een grrroote politiek I
Dames en heeren.
Ik heb het voorrecht a allen hier harteljjk
welkom te heeten en dank te bètaigen,
omdat van dit te vormen comité deel wilt
uitmaken met «w veelzijdige gaven. Ook be
groet ik hier met erkentelijkheid de inter
departementale commissie, die bjj onsen
arbeid het onontbeerlijk contact met de re-
geering zal oiuierhoaden.
Wfj allen zitten hier, omdat wij door
drongen zijn van het belang van de nood
zaak van de urgentie om tegemoet te
komen aan velen In ons vaderland, die in
nood verkeeren. tengevolge van de tragische
huidige omstandigheden. Om is door de re-
peering een belangrijke taak van coördi-
neering en eventueel? aanvulling van steun-
verieening opgedragen.
Voor den minister trad als gemachtigde op
mr. H. W. J. Mulder, die op juridische gron
den de rechtmatigheid van het verleende ont
slag wilde aantoonen.
De eisch van appellant om nietigverkla
ring van het verleende ontslag kan niet
worden Ingewilligd, omdat de vrUheid van
de regeertng tot het verleenen van ontslag
aan een burgemeester niet beperkt Is, too-
als de tegenpartU beweert.
Er is In de wet geen aanwUzing te vinden
van de doeleinden, waarvoor de regeerlng
haar bevoegdheid tot het verleenen van ont
slag mag gebruiken. Deze zaak is onttrok
ken aan de bevoegdheid van de rechter-
llike contróle.
De burgemeesters zijn, voor wat hun ontslag
betreft, evenwel niet aan willekeur overgele
verd. omdat de benoemingen in de politieke
sfeer zUn betrokken. Pl. zag gaarne door den
Raad van Beroep uitgemaakt, of hier van dé-
toumement de pouvoir sprake is.
Deze burgemeester heeft meermalen ver
klaard. als er vreemde troepen ons land
binnenkomen, te zullen marcheeren. Pl.
twijfelt niet aan dc waarheidsliefde van de
getuigen, die de minister heeft gehoord
Als het ontslag opj|uiste gronden is ver
leend het gebruikRi van anti-natlonale uit
drukkingen kan bet niet op andere gron
den geschieden. Er bestaat principieel beswaar,
om aan klager inzuge te geven van enkele
Als een springplank naar de inrichting van
een groot aantal krijgsraden te velde, heeft de
Regeerlng aan de Kamer voorgesteld het aan
tal gewone krijgsraden van één op drie te
brengen. Het bestaande apparaat der militaire
rechtspraak één krijgsraad in Den Bosch en
het Hoog Militair Gerechtshof in Den Haag
is ten eenenmale onvoldoende voor den toe
stand, waarin wfj thaijs verkeeren. In het le
ger moet, wil men de tucht bewaren, snel recht
worden gesproken. En met een zóó klein ap
paraat kan dat onmotfeiljk. Ook wanneer daar
twee krijgsraden bijkomen kan dat niet. Vler-
en-twlntig krijgsraden te velde zijn «vel noo-
dig. Doch om die te vormen moet men offi-
cieren-juristen hebben, die eenige ervaring in
de militaire rechtspraak bezitten en zulke
tnenschen, geschikt voor presidenten van de
krijgsraden te velde liggen niet voor het op
scheppen. Neemt men daa-voor ongeschoolde
krachten, dan kan het vóórkomen, dat ern
stige justitieele vergissingen worden begaan
In Frankrijk en Oostenrijk Is dat tijdens den
wereldoorlog gebleken. Daar werd verscheidene
'fnalen de doodstraf toegepast en kon dus de
uitvoering van het vonnis niet meer ongedaan
worden gemaakt in vele gevallen, ten aanzien
waarvan men officieel toega' dat onrecht was
geschied. Niet te overhaast mag de Regeerinj
dus krijgsraden te'velde vormen.
e uniform van den Nederlandschen
I 1 soldaat heeft sinds jaar en 'dag
■L-' de ergernis opgewekt van de_
dienstplichtigen, die ze dragen moeten,
van de officieren, die er aanmerking op
moeten maken, indien de manschappen
er niet behoorlijk uitzien, en tenslotte
van een ieder, die van het leger ook
uiterlljk sportiviteit, flinkheid en netheid
meent te moeten en te mogen eischen.
Deze ergernis was dus algemeen en zij
was ook gerechtvaardigd, want het door
het Rijk verstrekte militaire tenue voor
den gewonen soldaat, dat in den volks
mond wel eens „boevenpakje” wordt ge-
noemd, is niet alleen van een smakeloos
heid, waaraan alle martialitelt en straf
fe snit ontbreekt, maar bovendien van
een onpractischheid, die door de solda
ten tegen alle reglementen en voor
schriften in dikwijls wordt gecorrigeerd
op een militair onduldbare burgerlijke
wkjzë, die den aanblik nog slordiger en
onverzorgder maakt. Hoe vaak ziet men
niet, om maar een enkel van de meest
verbreide verschijnselen te noemen, sol
daten met openstaanden tuniek kraag?
Wij begrijpen heel goed, dat het niet
eenvoudig is, een nieuwe uniform in het
leger in te voeren. Het nog aanwezige
materiaal moet terwille van de' kosten
eerst worden op gebruikt. Wat de een
mooi vindt, vindt een ander leelijk. Wat
sommigen practisch heeten, noemen
anderen weer onhandig. De Nederlander
is in het algemeen niet fatterig aange
legd en zeer, misschien wat al te zeer,
op zijn gemak gesteld. Het ging er dus
om een model te vinden, dat zoowel
practisch als vlot en gemakkelijk was en
toch aan redelijke eischen van keurig
heid voldeed. Er werden daarvóór proe
ven met verschillende modellen
men, waarover rapporten zouden
den uitgebracht. Maar veel meer dan de
foto's in de krant van de verschillende
ontwerpen, gedragen bij enkele afdee-
iingen om ze op hun bruikbaarheid te
toetsen, hebben wij er niet van te zien
gekregen.
Vandaar dan de springplank Eerst zal het
aantal gewone krijgsraden tot drie worden
Met groote erkentelijkheid zien wjj hier
oe figuur van staatsraad mr. J. B. Kan in
de zoo verantwoordelljltè voorzittersfunctle
Onder zijn leiding zullen zoo dadelijk de te
bespreken vraagstukken worden aangeroerc.
Met oen wensch, dat dit werk voor velen
tot hulp en tot zegen mag worden. Installeer
ik u tot leden van dit Algemeen Steun
comité 1939.
De voorzitter van het comité, staatsraad mr.
J. B. Kan, hield vervolgens de volgende rede
Koninklijke Hoogheid.
Naar het bekende woord van een beroemd
Rcmeinscb redenaar zijn er deugden die men In
een slaaf waardeert en deugden, die een vorst
sieren. Het moge van pas zijn dit woord te de
zer plaatse in herinnering te brengen, nu U.K.
H. wederom getuigenis aflegt van uw medeleven
in het wel en wee van het Nederlandsche Volk
Het zou In den lande zelfs eenige verwondering
wekken. Indien een comité als het onze moest
arbeiden zonder Prinses Juliana zijn eere-pre
sidente te mogen noemen.
Met de instelling van het algemeen steunco
mité 1939 beoogt de regeertng te coördineeren.
mln of^ riïeer te overkoepelen de steunmaatrege
len. welke uitgaan van het Nationale Fond; voor
Bijzondere Nooden, de Koninklijke Vereeniging
tot steun aan miliciens en andere organen Ne
vens het bevorderen van eenheid bij het verlee
nen van tegemoetkomingen, zal in zoo ruim
mogeljjke mate steun zijn te verleenen hetolj
door bemiddeling van bestaande lichamen, hetzij
rechtstreeks.
In bange, droeve dagen komt meer dan ooit
tot uitdrukking, hoezeer 't Nederlandsche volk
zich één gevcfclt. hoezeer de nooden van ande
ren ook de onze zijn. De groote meerderheid der-
genen, die nog iets te verliezen hebben, erkent
een moreelen alimentatieplicht.
Hoeveel er ook gevergd wordt van hen. die
men de bezittende klasse pleegt te noemen, wij
wagen het te vertrouwen, dat onze geldeljjke
zorgen niet weinig zullen verlicht worden door
dc offervaardigheid onzer medeburgers.
In dit vertrouwen aanvaarden wij de moeite
volle taak, die de regeertng op onze schouders
legde, gesterkt door de gevoel volle woorden,
welke U K.H. ter installatie van ons Comité wel
heeft willen spreken.
In dit comité hebben zitting genomen:
als voorzitter mr. J. B. Kan, lid van den
Raad van State, 's Gravenhage.
Als leden: mr. dr. L. J. C. Iieaufort OEM.,
lid van dë Tweede Kamer der Staten-Generaal.
Leiden; J. H. Donner, wethouder der gemeente
Rotterdam; W. Drees, lid van de Tweede Ka
mer dar Staten-Generaal, 's Gravenhage; mr.
J. Everts, voorzitter van de Vereeniging van
secretarissen van armenraden, Amsterdam;
mr. A. J. A. A. baron van Heemstra, voorzitter
van het Nationaal fonds voor bijzondere noo
den. Arnhem; mr. A. M. Joekes. lid van de
Tweede Kamer der Staten-Generaal, 's Gra
venhage; M. C. Konlng, voorzitter van de Ko-
De president onderbreekt hier pleiter en
maant hem aan dergelljke uitdrukkingen niet te
gebruiken en de zaak objectief te blljien bekij
ken, als pl. het over zijn persoonlijk gevoelen
heeft.
Den „overval’’ van den minister op het ge
meentehuis noemt pl. een onwaardige.
Indien de burgemeester de bewuste uitdruk
kingen had gebruikt, is hU eerlijk en rondbor
stig genoeg, om dit hier te erkennen, meent
pleiter.
Pl. somt verschillende klachten op welke men
zoo gemakkelljk hzd kunnen onderzoeken, het
geen echter is nagelaten.
Aan het eind van zijn betoog is pl. zeer op
gewonden en hjj besluit met een hartstochte-
liike oeroratie. waarbij hij opkomt voor de
De N V. Stoomvaart Maatschappij ..Neder
land" deelt ons mede, dat het vertrek van het
.J- P Coen" van Amsterdam op zjjn eerste
reis naar Lissabon, waar de passagiers zullen
overgaan op het m^_ ,,Mamix van Sint Alde-
kohde". is vastgesteld op Donderdag 12 October
Insc^lePin9 der passagiers des avonds tus-
•oben I en 10 uur aan de Javakade.
De Raad is in verband mët—tiét vorenstaan
de overtuigd, dat de oefening onvoldoende was
voorbereid, en heeft daarom met voldoening
kennis genomen van de verklaring van den
chef van den vliegdienst der K. L. M den heer
I. A. Aler, dat sedert het ongeval het oefen
schema is uitgebreid. Hier komt bU. dat. naar
de meening van den Raad, dc risico's, verbon
den aan het afzetten van een motor op een
hoogte van pl.m. 30 meter ak in caau is ge
schied. zoo groot zijn, dat, hoe nuttig bet ook
moge zijn, den leerling vertrouwd te maken
met het vliegen op N-L-mocoren in de nabij
heid van den gronC een oefening van deue
strekking niet verantwoord is te achten.
De Raad acht het dan ook waarschijnlijk,
dat den leerling, die nog niet voldoende ver
trouwd was met de betrokken oefening, door
de geringe hoogte, de tijd heeft ontbroken het
vliegtuig, toen het afgleed, te redresseeren. In
dit verband is mede van belang, dat het geens
zins uitgesloten is te achten, dat de gezag-
voerder-leeraar, de heer Var. der Slide, even
als hU nog S December 1938 had gedaan, toen
hü den vlieger P. Noomen ics gaf, den motor
heeft afgezet door middel van de snelstop-
inrichUng. bij welke methode het dadelUk weer
aanzetten van den motor meer tijd vergt dan
bjj de gebrulkelUke methode. bU welke het af
zetten van den motor geschiedt door de gus-
schulf dicht te trekken
De Raad acht het zooals uit het voorgaan
de blUkt niet verantwoord, dat oefeningen
worden uitgevoerd, waarbij de werkelijkheid
van een noodtoestand al te zeer wordt bena
derd. Naar hU vertrouwt, zullen de bevoegde
instanties het daarheen leiden, dat oefeningen
Inzake het vliegen met N-L-motoren uitsluitend
zullen geschieden op een zoodanige hoogte
ler sitting van den Raad noemden de deskun
digen een hoogte, welke varieerde van 100 tot
700 meter dat redelUkerwUze voldoende ge
legenheid bestaat, het vliegtuig in geval van
afglijden te redresseeren
De Raad voor de Luchtvaart heeft
dagmiddag In het departement van
staat uitspraak gedaan inzake het
hetwelk 9 December 1938 nabij het luchtvaart
terrein Schiphol is overkomen aan het K LM-
vliegtuig van het type Lockheed Super Electra
gemerkt PH-APE (Ekster).
In herinnering wordt gebracht, dat dien dag.
ongeveer 11.15 uur, het vliegtuig Ekster bij een
oefenvlucht is afgegleden kort na den start
van het luchtvaartterrein Schiphol. Het vlieg
tuig werd daarbij vernield en verbrandde. Do
vier leden der bemanning, t w. de gezagvoer
der-leeraar, de leerling, de radiotelegraflst en
de boordwerktuigkundige, kwamen hierbU Mn
De weersomstandigheden waren gunstig
De mogelijkheid is naar het oordeel van den
Raad niet uitgesloten, dst de brand is ontstaan
door een rechtstreeks aansteken van de ben
zine, b.v. door vonken, welke zijn opgetreden
bjj de vernietiging van het electrisch circuit
HierbU komt nog, dat het vliegtuig: den stroom
draad van het electrisch Uchtnet v'txir de licht
voorziening van het zich in de nabUheld van
de plaats van het ongeval bevindende huisje
doorgeslagen heeft. Uit dien hoofde kan dus
ook brand veroorzaakt zUn.
Hoewel de oorzaak van den brand niet met
zekerheid kan worden aangewezen, was het,
naar het oordeel van den Raad, niet mogelUk
dezen te voorkomen door de geldende wettelUke
maatregelen ter voorkotning van brand.
De Raad heeft niet met zekerheid kunnen
vaststellen, welke omstandigheden aanleiding
hebben gegeven tot het snelheidsverlies en het
afgiyden van het vliegtuig
Hoewel storingen van techni-
•chen aard niet geheel kunnen wor
den uitgeschakeld, acht de Raad het
het meest waarschijnlijk, dat het on
geval is te wijten aan de omstandig
heid, dat de leerling, die het vlieg- s
tuig onder toezicht van den heer
Van der Sijde bestuurde, nog onvol-
doenHe ervaring had opgedaan bij
het vliegen met N-L-moturen. Den
tocik ge
laat met
uur gu
rnet zich
petroleumdistributiekaarten
gebruikt kunnen worden, aangezien de da
tum, waarop bij het koopen van petroleum
een bon moet worden Ingeleverd, nog nader
zal worden bepaald. Voorloopig moeten de
petroleumdistributiekaarten dus zorgvuldig
worden bewaard en kan de handel In pe
troleum ongestoord geschieden in dien zin,
dat wekelUks slechts dc normale behoefte
van één week mag worden gedekt.
Rauw weer op komst. Oe voelt het aan Uw
rheumatlek. Waarom zoudt ge nog langer door
't leven gaan als 'n wandelend weerglas, met
scheuten en pun bjj Iedere aanwfjdng v»n
ander weer? Het rheumatiekseizoen staat voor
de deur, maar het is nü nog tijd. Neem
Kruschen Balts. De aansporende werking van
Kruschen s zes minerale zouten op lever, nie
ren en ingewanden heeft een weldadige invloed
op Uw geheele gestel. Dat komt omdat die tot
nieuwe werking opgewekte organen Uw bloed
zuiveren van alle overtollige schadelijke zuren,
die rich nu ophoopen in het gestel en oorzaak
zUn van Uw klachten. Begin vandéig Uw kuur
pm straks te ervaren, dat ge vrU blijft van de
ondragelljke pijnen, die U nu het leven ver
gallen.
Kruschen Salts. verkrUgbaar bij apothekers en
drogisten a 0 40. 0.15 en 180 (extra groot
pak). Fabrikanten: E. Griffiths Hughes Ltd.,
Manchester (Engeland). Opgericht 1758.
De minister van Economische Zaken vestigt
er de aandacht op, dat ter voorbereiding van
een distributie van petroleum uitsluitend
aan de verbruikers van petroleum voor huis
houdelijke doeleinden (d.wz. voor verwarming,
voor verlichting en voor kookdoelelnden) door
den plaatselUken dlstributledlenst een vragen
lijst ter Invulling zal worden of reeds Is aan
boden. Na indiening van het nauwkeurig en
naar waarheid ingevulde formulier xal de plaat-
selüke dlstributledlenst overgaan tot de uit
reiking aan de belanghebbenden van
leumdistrlbuUekaarten
Het Ambtenarengerecht had appellant in het
ongeluk gesteld, tegen welke uitspraak hu nu
te Utrecht in beroep kwam.
Er waren geen getuigen opgeroepen
Als verdediger trad, evenals voor het Ambte
narengerecht, op, zyn broer jhr. mr. E. J. B. M.
von BOnnlnghausen. advocaat te Enschede en
lid der Eerste Kamer.
De verdediger verzocht aan zUn broer de vol
gende vragen te willen stellen of hU gepleit had
voor InlUvtng van Nederland by Duitschland en
of hU daar voorstander van was.
President tot klager: .Kunt u op die beide
vragen antwoord geven?"
Klager: „Ik kan u ten antwoord geven, dat
ik me absoluut niet zou geneeren dezelfde uit
drukkingen te gebruiken. Ik heb geen enkel on
vaderlandslievend woord gebruikt
De president acht het dan beter, dat
dedlger zyn vragen zelf formuleert, waarna
deze aan klager vraagt of hU voorstander is
van inlUvlng van Nederland bü Duitschland
en of hU ri«^i ooit In dergelUken zin tegen
over anderen heeft uitgelaten.
Klager antwoordt: „Ik ben geen voorstan
der van InlUvlng van Nederland bU Dultach-
land en ben dit in mijn leven nooit geweest.
Ik heb me ook nimmer in dien zin uitgela
ten dat men vermoeden zou, dat ik voor
stander was.
In tegenwoordigheid van een kleinen,
uitgelesen kring, heeft de minister van
Blnnenlancsche Zaken, de heer H. van
Boeyen, Donderdagmiddag den eersten
steen gelegd voer het zendgebouw van de
Nederlandsche OmroepeendermaatachappU
N.V.. dat onder Lopik zal verrUzen. Daarbij
heeft hy tevens een oorkonde Ingemetseld,
welke de beteekenis van dezen dag aan het
nageslacht zal verkonden.
De nieuwe zendinrichtlng onder Lopik zal
het centrale punt gaan vormen van den Ne
derlandschen Radio-otnroep. Indien de inter
nationale omstandigheden dezen verwachtingen
niet den bodem Inslaan, zullen de beide zen
ders. op golflengten reap. 413 en 358 meter, op
4 Maart 1940 In bedrijf komen en zullen dan
de bestaande zenders, welke op 1875, 415 en 288
meter werken, buiten dienst worden gesteld
De geweldige zelfstralende masten, reep. 192 en
165 meter hoog, welke dezen aotner sUn opge
richt, zullen dan de stem der Nederlanda,*he
omreepvereenigingen over ons land en de wereld
doen hooren.
Van ’t zendgebouw, dat symmetrisch ingericht,
in elk van «Un zijden een van de beide zend-
instaLatles zal bevatten. zUn thani de funda
menten en het stalen geraamte gweed.
Het gewichtige oogenblik van de eerste steen
legging is met weinig ophef ,n een eenvoudige
plechtigheid gevierd Tusschen de betonnen
wanden van een pas voltooide kelderruimte,
kwamen tegen vier uur byeen de Commissaris
oer Koningin in de provincie Utrecht, jhr. mr.
dr. L. H N. Bosch ridder van Rosenthal, de
directeur-generaal der P. T. T. dr. Ir. M H
Damme, de burgemeester van de gemeente
Lopik en Jaarsveld, L. Schuman, de le<ien van
den Raad van Beheer der Nozema. e.a.
De vocrzltter, prof mr. P 8. Gerbnuidy. kwa.n
later, daar hy in de Tweede Kamer het wets
ontwerp inzake de militaire justitie te verdedi
gen had.
De vice-voorzitter van den Raad van Be
heer, mr. J. van Royen. begroette den minister
van Binnenlandsche Zaken bU diens aankomst
op het terrein. In de kelderruimte, die met wat
stoe en tot een ontvangzaalje was geïmprovi
seerd. sprak hij den minister en de andere aan
wezigen toe.
De heer Van Royen drukte daarby zün ipyt
uit over de afwezigheid van den voorzitter,
voor wien deze dag immers een gewichtige
moest «Un. aangezien hy met zooveel vuur ge-
stre heeft voor de verwerkelUklng van het
geen krtlkel 2 der radio-omroepzenderwet van
1935 bepaalt, dat de Nozema met uitsluiting
van leder ander belast is met den aanleg en de
exploitatie van de zencinrichtingen van den
Nederlan<|schen Zendomroep. Op dezen dag nu
werd met een symbolische handeling de ver-
werkelykjng ian dat artikel gemarkeerd.
Als vervanger van den voorzitter had spr
slechts gillen optreden op voorwaarde, dat hij
diens rede mocht uitspreken.
Aldus céed de heer Van Royen voorlezing van
hetgeen plof Gerbrandy zich voorgenomen'had
te zeggen; een welkomstwoord tot de aanwezi
gen en vobral tot den minister van Binnenland
sche Zaken, dia als vooizitter van den Radlo-
raad Indertijd den stoot heeft gegeven tot de
oprichting; der Nozema, waarvan de hoofdtaak
thans spoedig ten uitvoer zal worden gelegd.
Het gebouw spreekt van de samenwerking der
groepen, die by den radio-omroep in techm-
schen zin betrokken zUn.
De heer Dubois, directeur der Nozema. hield
daarna eenige beschouwingen over de inrichting
van het gebouw. Uit «Un woorden bleek, hoj
snel deze bouw in zijn werk is gegaan. 17 Fe
bruari heeft de Raad van Beheer tot den bouw
besloten. 4 Maart 1940 hoopt men gereed te
zjjn. Dank zU de organisatie der architecten «n
de medewerking der aannemers, is men op het
oogenblik sells op het bouwplan vooruit.
Na -de woorden van Ir. Dubois, werd een
filmpje gedraaid, waarin de historie van den
bouw in haar belangrijkste momenten was
vastgelegd Toen de film ten einde was. nam
minister Van Boeyen het wcord.
Minister Gerbrandy arriveerde juist op tyd
om deze rede te kunnen aanhooren. HU werd
met een applausje verwelkomd.
Minister Van Boeyen wees er op. dat de tyds-
omstandigheden er helaas niet naar zyn. deze
plechtigheid met groot feestvertoon te vieren.
De internationale spanningen, waarvan de ge
volgen ook voor ons land buitengewoon ’root
zijn, laten zoodanig feestvertoon niet toe.