M
Algemeen Steuncomité 1939
geïnstalleerd
K
WAAR BLUR
DE
NIEUWE UNIFORM?
EUMATIEK
van
Militaire justitie
Oud-burgemeester van Ootmarsum
verweert zich
Aspirin
Na de ramp met
de „Ekster”
Nozema-zenders
naderen voltooiing
I
ZAAK VOOR CENTRALEN
RAAD VAN BEROEP
VRIJDAG 6 OCTOBER 1939
Petfoleumdistributie
in voorbereiding
i
Clearingkoersen
Pas op! Er is een R in de maand
OVERZICHT TWEEDE KAMER
Prinses Juliana houdt
èen rede
Overtreding van de
clearingwet
»,J. P. COEN” OP 12 OCTOBER
NAAR LISSABON
I
L TAI LITII N/
De gemachtigde van den
minister aan het woord
D« R van
7
ter opwekking
om
uit-
de
dèor-
i
(Van onzen parlementairen redacteur)
de
mr.
tus-
gelijke dlstrlbutledienst overgaan
reiking aan de belanghebbenden
leumdlstributiekaarten.
Koersen voor stortingen op 6 October tegen
verplichtingen, luidende in: Relchsmarken 15,37.
Lires 9 55.
tl
1
sr
Het meest waarschijnlijk te wijten
aan onvoldoende ervaring
leerling-bestuurder met
N. L.-motoren
Dit brengt vooralsnog niet
mede, dat de
Wanneer dit gebouw gereed aal zfjn en
ie sen d liu tal la ties sullen s(jn gemonteerd,
sal de Nederlandsche Omroep de beschik
king hebben verkregen over oen Inrichting,
die wel tot de meeet moderne en go-
van een klein-n,
de minister van
de heer H. van
j den eersten
voer het zendgebouw van de
Omroepzenc ermaatschappü
In de groote vergaderzaal van het
departement van Binnenlandsche
Zaken te Den Haag is Donderdag
middag te drie uur het Algemeen
Steuncomité 1939 geïnstalleerd.
De eere-presidente van het comité,
H. K. H. Prinses Juliana, verrichtte
de plechtigheid der installatie door
het uitspreken van de volgende rede:
nlnklüke vereenlging tot steun aan miliciens.
Aerdenhout; H. D. Louwes. voorzitter Konink
lijk Nederlandsen landbouwcomlté. Ulrum; mr.
K P. van der Mandele, directeur van de Rot-
terdamsche Bankvereeniging, Rotterdam; F.
van Meurs. wethouder der gemeente Amster
dam; mevrouw Ch. Neytzell de WildeMac
Oillavry. voorzitster van de Nederlandsche ver-
eenigtng van huisvrouwen, *s Oravenhageme
juffrouw mr. A. E. RibblusPeletier, lid van
de Eerste Kamer der Sta ten-Generaal. Am
sterdam; prof. dr. J. R. Slotemaker de Bruine,
voorzitter van de Federatie van diaconieën in
de Nederlandsen Hervormde kerk. Wassenaar;
mr. dr. W O. A. van Sonsbeeck, voorzitter van
Öe algemeene armencommissie, Maastricht;
mevrouw F. SteenbergheEngerlngh. voorzit
ster van de Internationale Unie van R. K.
Vrouwenbonden. Soesterberg; mr. dr. L. K. Vis
ser. president van den Hoogen Raad der Ne
derlanden. Als algemeen-secretaris is de heer
J. A. van der Kamp. gep. lultenant-kolonel van
de militaire administratie te Blaricum benoemd.
Teneinde het zoo noodzakelüke contact met
de regeering te onderhouden, is tevens een In
terdepartementale commissie tngesteld, waarin
zitting hebben:
Voor het ministerie van Binnenlandsche Za
ken; mr. A. J. Rosman. referendaris, chef der
afdeeling armwezen van dit departement.
Voor het ministerie van Financiën: de heer
J. Bakker, administrateur, hoofd der afdeeling
Algemeene Zaken van dit departement.
Voor het ministerie van Defensie: de heer
P. W. Oosterhoff, administrateur, hoofd der af
deeling Dienstplicht van dit departement.
Voor het ministerie van Economische Zaken:
dr. W L. Groeneveld Meijer, administrateur,
regeeringscommissaris vóór handel en nijver
heid en hoofd der afdeeling Middenstand van
dit departement.
Voor het ministerie van Sociale Zaken: mr
J. H. J. Schouten, hoofdcommies bü de afdee
ling Werkverschaffing enSteunverleenlng van
dit departement.
Het Arnhemsche Gerechtshof heeft Donderdag
Uitspraak gedaan in de strafzaak tegen 8. de
w te Arnhem. Hem was ten laste gelegd ver
schillende goederen uit Duitsehland betrokken
te hebben, waardoor in strijd met de clearing-
overeenkomst werd gehandeld. De rechtbank te
Arnhem had evenwel het ten laste gelegde niet
bewezen geacht en verdachte vrijgesproken en
daartegen Was de Officier van Justitie in hooger
beroep gekomen.
Het Hof heeft het vonnis der rechtbank ver-
- bietlgd en als bewezen aangenomen dat ver
dachte herhaaldelijk in Duitsehland gekochte
goederen aan de Duitsche leveranciers recht
streeks in Relchsmarken heeft betaald, zulks in
«rijd met de voorschriften van het verdrag no
pens het Nederlandsch-DuiUche betalingsver
keer.
Verdachte werd vervolgens alsnog veroordeeld
tot een geldboete van f 2000. bü niet betaling
te vervangen door twee mganden hechtenis.
FA. TONNtMA Clf. SNEEK Fabrikanten von
KING pepermunt en andere kwcliteitscrtikalen
En dA4r, waar zjj enkele kleine schoonheids-
gebreken had waargenomen zij zag graag
eenige uitbreiding gegeven aan het aantal ca
tegorieën gegadigden voor het bezetten van
den presldentszetel der krijgsraden te velde
kwam minister Gerbrandy haar, met een gul
gebaar tegemoet door de desbetreffende amen
dementen van den heer Schaepman (R. K.)
over te nemen.
De N.V. Stoomvaart Maatschappij .Neder
land" deelt ons mede, dat het vertrek van het
,J. P. Coen” van Amsterdam op zijn eerste
tels naar Lissabon, waar de passagiers zullen
Donderdagmiddag werd voor den Centralen
Raad van Beroep te Utrecht de bekende
zaak van den ontslagen burgemeester van
Optmarsum, jhr. E. L. M. Th. J. von
Bönninghausen tegen den minister van
Binnenlandsche Zaken behandeld. De Kroon
beeft hem van zijn functie ontheven, om
dat h(j b(j een jachtmaaltüd onnationale
uitdrukkingen zou hebben gebruikt
i 1
In tegenwoordigheid
uitgeieaen kring, heeft
Birtneniancschej Zaken,
Bocyen, Donderdagmiddag
steen gelegd t
Nederlandsche C
N.Vdat onder Lopik zal verrijzen. Daarbij
heeft hij tevens een oorkonde Ingemetseld,
welke de beteekenis van dezen dag aan het
nageslacht zal verkonden.
Rauw op komst. Ge voelt het aam Uw
rheumatiek. Waarom zoudt ge nog langer doot
't leven gaan als ’n wandelend weerglas, met
scheuten en pijn bij iedere aanwijzing van
ander weer? Het rheumatiekseizoen staat voor
de deur, maar het is nü nog tijd. Neem
Kruschen Salts. De aansporende werking van
Kruschens zes minerale zouten op lever, nie
ren en Ingewanden heeft een weldadige Invloed
op Uw geheele gestel. Dat komt omdat die tot
nieuwe werking opgewekte organen Uw bloed
zuiveren van alle overtollige schadelijke zuren,
die zich nu ophoopen in het gestel en oorzaak
zijn van Uw klachten. Begin vandkkg Uw kuur
om straks te ervaren, dat ge vrü blijft van de
ondragclyke pijnen, die U nu het leven ver
gallen.
Kruschen Salts, verkrijgbaar bij apothekers en
drogisten a 0 40, 0.75 en 1.60 (extra groot
pak). Fabrikanten: E. Griffiths Hughes Ltd..
Manchester (Engeland). Opgericht 1756.
uitgebreid en degenen, die als presidenten,
plaatsvervangende presidenten of rechters in
die krijgsraden hebben gewerkt zullen na een
maand of acht als presidenten der dan op te
richten krijgsraden te velde kunnen fungeeren
De Kamer had tegen deze voorstellen geen
bezwaar.
Met groote erkentelijkheid zien wij hier
ae figuur van staatsraad mr. J. B. Kan in
de zoo verantwoordelijke voorzittersfunctie.
Onder zijn leiding zullen zoo dadelijk de te
bespreken vraagstukken worden aangeroerc.
Met oen wensth. dat dit werk voor velen
tot hulp en tot zegen mag worden, installeer
ik u tot leden van dit Algemeen Steun
comité 1939.
De voorzitter van het comité, staatsraad mr.
J. B. Kan. hield vervolgens de "volgende rede
Koninklijke Hoogheid.
Naar het bekende woord van een beroemd
Rcmelnsch redenaar zijn er deugden die men in
een slaaf waardeert en deugden, dié een vorst
sieren. Het moge van pas zijn dit woord te de
zer plaatse in herinnering te brengen, nu Ü.K
H. wederom getuigenis aflegt van uw medeleven
in het wel en wee van het Nederlandsche Volk
Het zou in den lande zelfs eenige verwondering
wekken, indien een comité als het onze moest
arbeiden zonder Prinses Juliana ziin eere-pre
sidente te mogen noemen.
Met de instelling van het algemeen steunco
mité 1939 beoogt de regeering te coördlneeren.
mln of meer te overkoepelen de steunmaatrege
len, welke uitgaan van het Nationale Fonds voor
Bijzondere Nooden, de Koninklijke Vereenlging
tot steun aan miliciens en andere organen Ne
vens het bevorderen van eenheid bil het verlee-
nen van tegemoetkomingen, zal in zoo ruim
nogelijke mate steun zijn te verleenen. hetzij
loor bemiddeling van bestaande lichamen, hetzij
rechtstreeks.
In bange, droeve dagen komt meer dan ooit
tot uitdrukking, hoezeer 't Nederlandsche volk
zich één gevoelt, hoezeer de nooden van ande
ren ook de onze zijn. De groote meerderheid der-
genen, die nog iets te verliezen hebben, erkent
een moreelen alimentatieplicht.
Hoeveel er ook gevergd wordt van hen. die
men de bezittende klasse pleegt te noemen, wij
wagen het te vertrouwen, dat onze geldellike
zorgen niet weinig zullen verlicht worden door
dc offervaardigheid onzer medeburgers.
In dit vertrouwen aanvaarden wij de moeite
volle taak, die de regeering op onze schouders
legde, gesterkt door de gevoelvolle woorden,
welke U.K.H. ter installatie van ons Comité wel
heeft willen spreken.
In dit comité hebben zitting genomen:
als voorzitter mr. J. B. Kan, lid van den
Raad van State, 's Oravenhage.
Als leden: mr. dr. L. J. C. Icaufort O.F.M..
lid van de Tweede Kamer der Staten-Géneraal.
Leiden; J. H. Donner, wethouder der gemeente
Rotterdam; W. Drees, lid van de Tweede Ka
mer der Staten-Generaal, 's Oravenhage; mr.
J. Everts, voorzitter van de Vereenlging van
secretarissen van armenraden, Amsterdam:
mr. A. J. A. A. baron van Heemstra, voorzitter
van het Nationaal fonds voor bijzondere noo
den. Arnhem; mr. A. M. Joekes, lid van de
Tweede Kamer der Staten-Generaal. 's Gra-
venhagc; M. C. Koning, voorzitter van de Ko
en zou zoo denken, dat de mo
bilisatie, die honderdduizenden
verplichtte den tot nu toe ulter-
lljk weinig koninklijken 's konings wa
penrok aan te trekken, een pracht-
t gelegenheid zou hebben geboden om
met één slag een groot deel van
het leger van nieuwe en betere
uniformen te voorzien. Heeft men deze
prachtgelegenheid ongebruikt voorbij
laten gaan? Of beschikte het Rijk over
zooveel oude uniformen, dat er nog geen
behoefte was aan aaiYmaak van nieuwe
en betere? Of is er nog steeds geen defi
nitieve keuze gevallen op een nieuw
model? In ieder geval ziet het gros der
gemobiliseerden er nog uit „om op te
schieten” en dat is toch zeker voor een
leger, dat zelf schieten moet en zoo wei
nig mogelijk moet worden beschoten,
niet het meest gewenschte uiterlijk.
Deze kwestie is niet van ondergeschikt
belang, integendeel. Maken de kleeren
den man, de uniform maakt goeddeels
den soldaat. Iedereen is zorgvuldiger
met zijn Zondagsche pak dan met zijn
overall. Een keurig uniform, dat prettig
Bit en goed staat, bevordert orde en net
heid en discipline, het prikkelt het eer
gevoel en stimuleert den geest van den
troep en van den soldaat individueel.
Door een onpleizierlg en leelijk uniform
krijgt men het land, óók aan den dienst,
die tot het dragen van dat uniform
verplicht. Een te groot verschil tusschen
officierstenue en soldatenuniform be
vordert niet den goeden geest van we-
derkeerig respect en kameraadschap,
maar wakkert geringschatting voor den
mindere en jalouzie en verzet tegen den
meerdeTe aan. Wij pleiten niet voor pa-
radepakjes met witte handschoenen,
maar voor een behoorlijk soldatentenue,
waarin de dienstplichtigen er niet als
slordig vermomde burgers, maar als wer
kelijke militairen uitzien. Wij mogen nu
minder dan ooit vergeten, dat het uiter-
lijk van ons leger van beslissende betee
kenis kan zijn voor de waardeering
daarvan bij mogelijke aanvallers.
De Raad is in verband met het vorenstaan
de overtuigd, dat de oefening onvoldoende was
voorbereid, en heeft daarom met voldoening
kennis genomen van de verklaring van den
chef van den vllegdlenst der K. L. M., den heer
I. A. Aler, dat sedert het ongeval het oefen
schema is uitgebreid. Hier komt bij. dat. naar
de meening van den Raad, dc risico’s, verbon
den aan het afletten van een motor op een
hoogte van pl.m 30 meter als In casu is ge
schied. zoo groot zijn, dat, hoe nuttig het ook
moge afjn. den leerling vertrouwd te maken
met het vliegen op N-L-motoren in de nabij
heid van den grond, een oefening van deae
strekking niet verantwoord is te achten.
De Raad acht het dan ook waarschijnlijk,
dat den leerling, die nog niet voldoende ver
trouwd was met de betrokken oefening, door
de geringe hoogte, de tijd heeft ontbroken het
vliegtuig, toen het afgleed, te redresseeren. In
dit verband is mede van belang, dat het geens
zins uitgesloten is te achten, dat de gezag
voerder-leera ar, de heer Var. der Sijde, even
als hij nog 8 December 1938 had gedaan, toen
hU den vlieger P. Noomen les gaf, den motor
heeft af gezet door middel van de snelstop-
inrichting, bU welke methode het dadelUk weer
aanzetten van den motor meer tüd vergt dan
bU de gebrulkelUke methode. bU welke het af
letten van den motor geschiedt door de gas-
schulf dicht te trekken
De Raad acht het zooals uit het voorgaan
de blUkt niet verantwoord, dat oefeningen
worden uitgevoerd, waarbU de werkelUkheid
van een noodtoestand al te zeer wordt bena
derd. Naar hü vertrouwt, zullen de bevoegde
instanties het daarheen leiden, dat oefeningen
inzake het vliegen met N-L-motoren uitsluitend
zullen geschieden op een zoodanige hoogte
ter zitting van den Raad noemden de deskun
digen een hoogte, welke varieerde van 100 tot
700 meter dat redelUkerwUze voldoende ge
legenheid bestaat, het vliegtuig In geval van
afglUden te redresseeren
overgaan op het ma. „Mamlx van Sint Alde-
tonde”, is vastgesteld op Donderdag 12 October
Inscheping der passagiers des avonds
*hen en 10 uur .aan de Javakade.
lüke peroratie, waarbU hu opkomt
vrUheid in Nederland. t
Pleiter hield dan zUn pleidooi.
He* onwaarschUnlUke, aldus pl„ is geen aan
leiding iemands eer en goeden naam te ont
nemen. PI. blUft er bU, dat laster van dit alles
de oorzaak is. Het is pünlijk voor pl., dergelljke
dingen te moeten opmerken, waar het geloofsge-
nooten betreft van een godsdienst, die hem
boven alles dierbaar is, die gelasterd zouden
hebben. Pl. is er van overtuigd, dat hier alleen
wreeoe wraak in het spel is. De beschuldigde
vraagt geen clementie of medeleden, doch al
leen recht. PI. zal daarom niet zUn toevlucht
nemen tot spitsvondigheden en zegt hier te
staan in de rotsvaste overtuiging dat klager on
schuldig is.
Het is onjuist, dat de minister de mogelük-
heid voor den Centralen Raad van Beroep ver
werpt, om te onderzoeken of klager onschul
dig is. Vreest ZUne Excellentie, dat uw college,
aldus pl., hem zou moeten veroordeelen?
PI. wil alleen weten of de Centrale Raad uit
de stukken de overtuiging heeft gekregen, dat
de gewraakte uitdrukkingen zijn gebezigd. Moet
de regeering, om iemand weg te Jagen, niet de
zekerheid hebben, dat hU schuldig is? Er is hier
sprake van tournement de pouvoir. Uitvoerig
gaat spr. op de verschillende stukken in, waarbU
hU er zUn afkeuring over uitspreekt, dat niet
alle stukken aan den Centralen Raad ter inzage
zün gegeven.
Pleiters conclusie is allereerst, dat de Cen
trale Raad* zich zal uitspreken over het on
rechtmatige van het ontslag. HU kan zich ech
ter voorstellen, dat de regeering „naar welge
vallen" aan een magistraat ontslag geeft, maar
dan zal de Centrale Raad er over moeten oor-
deelen of klager ja, dan neen, aanspraak maakt
op eervol ontslag en zoo Ja, of de regeering niet
tot eerherstel verplicht is.
De heeren in Ootmarsum. zoo vervolgde pl.,
die den burgemeester in het ongeluk hebben ge
stort hadden niet verwacht, dat het zoo n vaart
zou loopen en hebben nu spUt van hun daad. De
burgemeester was pro-Duitsch en dat vond men
erg. Men mag in Nederland alles zUn, behalve
pro-Duitsch. HU mocht toch wel bewondering
hebben voor hetgeen men voor goeds aan den
overkant van de grens deed?
De president onderbreekt
Voor den minister trad als gemachtigde op
H. W. J. Mulder, die op Juridische gron
den de rechtmatigheid van het verleende ont
slag wilde aantoonen.
De eisch van appellant om nietigverkla
ring van het verleende ontslag kan niet
worden ingewilligd, omdat de vrUheid van
de regeering tot het verleenen van ontslag
aan een burgemeester niet beperkt is. zoo
als de tegenpartU beweert.
Er is in de wet geen aanwUzing te vinden
van de doeleinden, waarvoor de regeering
haar bevoegdheid tot het verleenen van ont
slag mag gebruiken. Deze zaak is onttrok
ken aan de bevoegdheid van de rechter
lijke contróle.
De burgemeesters zUn, voor wat hun ontslag
betreft, evenwel niet aan willekeur overgele
verd, omdat de benoemingen in de politieke
sfeer zün betrokken. Pl. zag gaarne door den
Raad van Beroep uitgemaakt, of hier van dé-
tournement de pouvoir sprake is.
Deze burgemeester heeft meermalen ver
klaard. als er vreemde troepen ons land
binnenkomen, te zullen tnarcheeren. Pl.
twUfelt niet aan de waarheidsliefde van de
getuigen, die de minister heeft gehoord.
Als het ontslag op juiste gronden is ver
leend het gebruiken van anti-nationale uit
drukkingen kan het niet op andere gron
den geschieden. Er bestaat pnncipieel bezwaar,
om aan klager inzage te geven van enkele
Het Ambtenarengerecht had appellant in het
ongeluk gesteld, tegen welke uitspraak hU nu
te Utrecht in beroep kwam.
Er waren geen getuigen opgeroepen.
Als verdediger trad, evenals voor het Ambte
narengerecht, op, zUn broer Jhr. mr. E. J. B. M.
von Bönninghausen, advocaat te Enschede en
lid der Eerste Kamer.
De verdediger verzocht aan zUn broer de vol
gende vragen te willen stellen of hU gepleit had
voor inlUvlng van Nederland bU Duitsehland en
of hU daar voorstander van was.
President tot klager: „Kunt u op die beide
vragen antwoord geven?”
Klager: „Ik kan u ten antwoord geven, dat
ik me ab^pluut niet zou geneeren dezelfde uit
drukkingen te gebruiken. Ik heb geen enkel on
vaderlandslievend woord gebruikt.
De president acht het dan beter, dat ver
dediger zUn vragen zelf formuleert, waarna
deze aan klager vraagt of hu voorstander is
van InlUvlng van Nederland bU Duitsehland
en of hU zich ooit in dergelUken zin tegen
over anderen heeft uitgelaten.
Klager antwoordt: „Ik ben geen voorstan
der van inlUvlng van Nederland bU Duïtsch-
land en ben dit in mUn leven nooit geweest.
Ik heb me ook nimmer in dien zin uitgela
ten dat men vermoeden zou, dat ik voor
stander was.
ven. Eei
ballonnetje terecht kwam. De minister
voorgesteld ’n bepaling op te nemen, krachtens
welke de zittendé president van den krUgs-
raad te Den Bosch mr van Lanschot, de
voorzitter van de Katholieke Eerste Kamer
fractie die den zeventig-Jar.gen leeftUd heeft
bereikt, den leeftijd, waarop rechters normaliter
heengaan, toch zou kunnen worden herbe
noemd. Alweer vanwege het tekort aan ge
schikte rechters. De heer Wendelaar (Llb.i
meende die bepaling aan een tUdsllmlet te
moeten binden. Eén jaartje nog, mr. van Lan
schot, en dAn onverbiddelUkeruit. Het zou
best kunnen zUn, dat ik dan over een Jaar
wéér om opschuiving van de leeftUdsgrens
voor dezen president moet vragen, zei de mi
nister maar ach: een kwestie van leven of
dood is het niet. Ik heb lievei de bevoegdheid
tot ruimer armslag ten dezen maar ik laat
de Kamer de beslissing. De Kamer besliste
voor het standpunt van den minister met alle
liberalen en alle anti's tegen.
Ach, ach, wat een grrroote politiek I
Vandaar dan de springplank. Eerst zal het
aantal gewone krijgsraden tot drie worden
De voerzitter. prof mr. P 8 Oerbrandy kwam
later, daar htf in de Tweede Kamer het wets
ontwerp Inzake de militaire justitie te verdedi
gen had.
De ice-vcórzltter van den Raad van Be
heer, mr. J. van Royen, begroette den minister
van Binnenlandsche Zaken bU diens aankomst
op het terrein. In de kelderruimte, die met wat
stoeen tot een ontvangzaalje was geïmprovi
seerd. sprak hu den minister en de andere aan
wezigen toe.
De heer Van Royen drukte daarbU zUn .ipljc
uit over de afwezigheid van den voorzitter,
voor wlen deze dag immers een gewichtige
moest zUn. aangezien hy met zooveel vuur ga
streden heeft voor de verwerkelUklng van het
geen artikel 2 der radio- omroepzenderwet van
1935 bepaalt, dat de Nozema met uitsluiting
van ieder ander belast is met den aanleg en de
exploitatie van <?e zenclnrichtingen van den
NedAlandschen Zendomroep. Op dezen dag nu
werd met een symbolische hcndeling de ver-
werkelUking van dat artikel gemarkeerd.
Als vervanger van den vcorzitter had spr
slechts willen optreden op voorwaarde, dat hü
olens rede mocht uitspreken.
Aldus deed de heer Van Royen voorlezing van
hetgeen prof. Gerbrandy zich voorgenomen had
te zeggen: een welkomstwoord tot de aanwezi
gen en vooral tot den minister van Blnnenland-
sche Zaken, die aks vooizitter van den Radlo-
raad indertijd den stoot heeft gegeven tot de
oprichting der Nozema, waarvan de hoofdtaak
thans spoedig ten uitvoer zal worden gelegd.
Het gebouw spreekt van de samenwerking der
groepen, die bü den raclo-omroep in techni-
schen zin betrokken zün.
De heer Dubois, directeur der Nosema. -hield
daarna eenige beschouwingen over de inrichting
van het gebouw Uit zUn woorden bleek, hoa
snel deze bouw in zün werk is gegaan. 17 Fe
bruari heeft de Raad van Beheer tot den bouw
besloten. 4 Maart 1940 hoept men gereed te
zün. Dank zU de organisatie der architecten en
de medewerking der aannemers, is men op het
oogenbllk zelfs op het bouwplan vooruit.
Na de woorden van ir. Dubois, werd een
filmpje gedraaid, waarin de historie van den
bouw in haar belangrijkste momenten was
vastgelegd Toen de film ten einde was. nam
minister Van Boeyen het wcord.
Minister Gerbrandy arriveerde juist op tüd
om deze rede te kunnen aanhooren. HU werd
met een applausje verwelkomd.
Minister Van Boeyen wees er op. dat de tüds-
omstandigtteden er helaas niet naar zün. deze
plechtigheid met grcot feestvertoon te vieren.
De internationale spanningen, waarvan de ge
volgen ook voor ons land buitengewoon ’root
zün, laten zocdanlg feestvertoon niet toe
Een springplank voor de instelling
der krijgsraden te velde
De president onderbreekt hier pleiter en
maant hem aan dergelüke uitdrukkingen niet te
gebruiken en de zaak objectief te blü'en bekü-
ken, als pl. het over zün persoonlük gevoelen
heeft.
Den „overval" van den minister op het ge
meentehuis noemt pl. een onwaardige.
Indien de burgemeester de bewuste uitdruk
kingen had gebruikt, is hü eerlük en rondbor
stig genoeg, om dit hier te erkennen, meent
pleiter.
Pl. somt verschillende klachten op welke men
zoo gemakkelük had kunnen onderzoeken, het
geen echter is nagelaten.
Aan het eind van zün betoog is pl. zeer op
gewonden en WU besluit met een hartstochte-
liike neroratie. waarbU hu opkomt voor de
e uniform van den Nederlandschen
1 soldaat heeft sinds jaar en dag
de ergernis opgewekt van de
dienstplichtigen, die ze dragen moeten,
van de officieren, die er aanmerking op
moeten maken, indien de manschappen
er niet behoorlijk uitzien, en tenslotte
van een ieder, die van het leger ook
uiterlijk sportiviteit, flinkheid en netheid
meent te moeten en te mogen eischen.
Deze ergernis was dus algemeen en zij
was ook gerechtvaardigd, want het door
het Rijk verstrekte militaire tenue voor
den gewonen soldaat, dat in den volks
mond wel eens „boevenpakje” wordt ge-
noemd, is niet alleen van een smakeloos
heid, waaraan alle martialiteit en straf
fe snit ontbreekt, maar bovendien van
een onpractischheid, die door de solda
ten tegen alle reglementen en voor
schriften in dikwijls wordt gecorrigeerd
op een militair onduldbare burgerlijke
wijze, die den aanblik nog slordiger en
onverzorgder maakt. Hoe vaak ziet men
niet, om maar een enkel van de meest
verbreide verschijnselen te noemen, sol
daten met openstaanden tuniekkraag?
Wij begrijpen heel goed, dat het niet
eenvoudig is, een nieuwe uniform in het
leger in te voeren. Het nog aanwezige
materiaal moet terwllle van de kosten
eerst worden op gebruikt. Wat de een
mooi vindt, vindt een ander leelijk. Wat
sommigen practisch heeten, noemen
anderen weer onhandig. De Nederlander
is in het algemeen niet fatterig aange
legd en zeer, misschien wat al te zeer,
op zijn gemak gesteld. Het ging er dus
om een model te vinden, dat zoowel
practisch als vlot en gemakkelijk was en
toch aan redelijke eischen van keurig
heid voldeed. Er werden daarvoor proe
ven met verschillende modellen geno
men, waarover rapporten zouden wor
den uitgebracht. Maar veel meer dan de
foto's in de krant van de verschillende
ontwerpen, gedragen bij enkele afdee-
lingen om ze op hun bruikbaarheid te
toetsen, hebben wij er niet van te zien
gekregen.
Donder-
Water*
ongevaL
hetwelk 9'December 1938 nabU het luchtvaart
terrein Schiphol Is overkomen aan het K L M -
vliegtulg van het type Lockheed Super Electra
gemerkt PH-APE (Ekster).
In herinnering wordt gebracht, dat dien dag.
ongeveer 11.15 uur. het vliegtuig Ekster hü een
oefenvlucht is afgegleden kort na den start
van het luchtvaartterrein Schiphol. Het vlieg
tuig werd daarbü vernield eu verbrandde. De
vier leden der bemanning, t.w. de gezagvoer
der-leeraar, de leerling, de radiotelegrafist en
de boordwerktuigkundige, kwamen hierbü om
De weersomstandigheden waren gunstig
De mogelükheid is naar het oordeel van den
Raad niet uitgesloten, dat de brand is ontstaan
door een rechtstreeks aansteken van de ben
zine. b.v. door vonken, welke zün opgetreden
bü de vernietiging van het electrisch circuit
Hierbü komt nog. dat het vliegtuig den stroom
draad van het electrisch Uchtnet voor de licht
voorziening van het zich in de nabüheid van
de plaats van het ongeval bevindende huisje
doorgeslagen heeft. Uit dien hoofde kan dus
ook brand veroorzaakt zün
Hoewel de oorzaak van den brand niet met
zekerheid kan worden aangewezen, was het,
naar het oordeel van den Raad, niet mogelük.
dezen te voorkomen door de geldende wettelüke
maatregelen ter voorkoming van brand
De Raad heeft niet met zekerheid kunnen
vaststellen, welke omstandigheden aanleiding
hebben gegeven tot het snelheidsverlies en het
afglüden van het vliegtuig
Hoewel storingen van
schen aard niet geheel kunnen'Wryr
den uitgeachakeld, acht de Raad he
het meest waarschijnlijk, dat het on
geval ia te wjjten aan de omstandig
heid, dat de leerling, die het vlieg
tuig onder toezicht van den heer
Van der Sijde bestuurde, nog onvol
doende ervaring had opgedaan bij
het vliegen met N-L-motoren. Den
raad ia immers uit het onderzoek ge
bleken, dat de leerling in totaal met
dit vliegtuig slechts ruim I uur ge
oefend had en dat de instructeur bij
de uitvoering van het lesschema te
vroeg is overgegaan tot het vliegen
met N-L-motoren op vollast in den
voortgezetten start.
De minister van Economische Zaken vestigt
er de aandacht op, dat ter voorbereiding van
een distributie van petroleum uitsluitend
aan de verbruikers van petroleum voor huis-
houdelüke doeleinden (d wz. voor verwarming,
voor verlichting en voor kookdoeleinden) door
den plaatselüken distributiedienst een vragen-
lüst ter invulling zal worden of reeds is aan
boden. Na indiening van het nauwkeurig en
naar waarheid ingevulde formulier zal de plaat-
tot de ult-
van petro-
De nieuwe zendlnrichtlng onder Lopik zal
het centrale punt gaan vormen van den Ne-
derlandschen Radlo-omroep. Indien de inter
nationale omstandigheden dezen verwachtingen
niet den bo; em Inslaan, zullen de beide zen
ders, op golflengten resp 413 en 356 meter, op
4 Maart 1940 in bedrijf komen en zullen dan
de bestaande zenders, welke op 1875. 415 en 288
meter werken, binten dienst worden gesteld.
De geweldige zelf stralende masten, resp. 192 en
165 meter hoog, welke dezen zomer zün opge
richt, zullen dan de stem der Nederlands, he
omreepvereenigingen over ons land en de wereld
doen hooren.
Van 't zendgebouw, dat symmetrisch Ingericht,
ui elk van zün züden een van de belde zend-
installaties zal bevatten, zün thans de funda
menten en het stalen geraamte gereed.
Het gewichtige oogenbllk van de eerste steen
legging Is met weinig ophef ,n een eenvoudige
plechtigheid gevierd. Tusschen de betonnen
wanden van eén pas voltooide kelderruimte,
kwamen tegen vier uur büeen de Commissaris
der Koningin In de provincie Utrecht, Jhr. mr.
dr. L. H. N. Bosch ridder van Rosenthal, de
directeur-generaal der P T. T. dr. ir M H
Damme, de burgemeester van de gemeente
Lopik en Jaarsveld. L. Schuman, de leden van
den Raad van Beheer der Nozema. e.a.
met zich
petroleumdlstributiekaarten
gebruikt kunnen worden, aangezien de da
tum, waarop bü het koopen van petroleum
een bon moet worden Ingeleverd, nog nader
zal worden bepaald. Voorloopig moeten de
petroleumdlstributiekaarten dus zorgvuldig
worden bewaard en kan de handel in pe
troleum ongestoord geschieden in dien zin,
dat wekelijks slechts de normale behoefte
van één week mag worden gedekt.
De liberalen en de anti’s alleen poogden het
goedmoedige en toch kittige manneke-met-de-
vervaarlijke snor even een Hauwen prik te ge-
■n prik, die overigens In hun eigen
De minister had
oatilleerde van de wereld zal beboeren. Er
aal dan een einde zijn gekomen aan den
toestand waarbij de Nederla ndeche Omroe>
Ier verspreiding van zijn klanken de hulp
moest Inroepen van Rijk en pnrtienller. HQ
aal dan zUn eigen InsteltaUe hebben ver.
kregen en zulks door naawe samenwerking
•■aachen het Rjjk en de deelnemende om
roepverenigingen in een organisatie, waarin
de rechten en verplichtingen van beide
deelnemende instanties nauwkeurig zjjn omv
schreven.
Na woorden van dank aan de bjj den bouw
betrokkenen, reide spr., dat. wanneer de gn-
heeie inrichting gereed zal zün en de eerste
klanken door micdel van de moderne send-
inatallaties over ons geliefde vaderland en ook
daarbuiten zullen worden verspreid, de Neder
landsche luisteraars met dankbaarheid zullen
gewagen van de groote opofferingen, welke de
omroepverenigingen zich hebben getroost en
van de besliste voortvarendheid, om dit resul
taat te bereiken.
Na deze rede begaven de aanwezigen zich
naar de toekomstige receptiehal, waar de mi
nister in den muur een oorkonde inmetaelde
met den symbolischen eersten steen. De oor
konde werd eerst door den minister en de
leden van den Raad van Beheer geteekend en
te zamen met een volledige serie van in Ne
derland thans gangbar» munten, in een tod
den koker gesoldeerd.
De Raad voor de Luchtvaart heeft
dagmlddag in het departement van
staat uitspraak gedaan Inzake het
nota's van internen aard, evenwel niet
haar inhoud.
Concludeerend vroeg pl. namens den minis
ter het ingestelde beroep ongegrond te ver
klaren. T
Op verzoek van zün verdediger lichtte kla
ger hierna nog toe, hoe hü de uitdrukking had
gebruikt (hetgeen hü erkende), dat hü de vlag
zou uitsteken, wanneer de Dultschers binnen
kwamen.
Spr. gaf toe, pro-Duitsch te zün, wat vol
gens hem echter niets te maken heeft met een
anti-nationale gezindheid. Spr. heeft met zün
uitdrukking in het geheel niet de tendens ge
had, dat hü het toe zou juichen, wanneer de
Dultschers binnenrukken.
De zitting werd dan gesloten en
spraak bepaald over drie weken.
Dames en heeren.
Ik heb het voorrecht u allen hier harteltjk
welkom te heeten en u dank te betuigen,
omdat u van dit te vormen comité deel wilt
uitmaken met uw veelzijdige ga,ven. Ook b«-
groet ik hier met erkentelijkheid de inter
departementale commissie, die bü onzen
arbeid het onontbeerlijk contact met de re
geering zal onderhouden.
Wü allen zitten hier, omdat wü
drongen zün van hei belang van de nood
zaak van de urgentie om tegemoet te
komen aan velen in ons vaderland, die in
nood verkeeren, tengevolge van de tragische
huidige omstandigheden. Ons is door de re
geering een belangrijke taak van coördi-
neering en eventueele aanvulling van steun-
verleening opgedragen.
Als een springplank naar de Inrichting van
een groot aantal krügsraden te velde, heeft de
Regeering aan de Kamer voorgeztefd het «an-
tal gewone krügsraden van één op drie te
brengen. Het bestaande apparaat der militaire
rechtspraak één krügsraad in Den Bosch en
het Hoog Militair Gerechtshof in Den Haag
*ls ten eenenmale onvoldoende voor den toe
stand, waarin wü thans verkeeren. In het le
ger moet, wil men de tucht bewaren, snel recht
worden gesproken. En met een zóó klein ap
paraat kan dat onmogelük. Ook wanneer daar
twee krügsraden bükomen Kan dat niet. Vler-
en-twlntlg krügsraden te velde zün wel noo-
dig. Doch om die te vormen moet men offi
cieren-Juristen hebben, die eenige ervaring in
de militaire rechtspraak bezitten en zulke
menschen, geschikt voor presidenten van de
krügsraden te velde liggen filet voor het op
scheppen. Neemt men daa-voor ongeschoolde
krachten, dan kan het vóórkomen, dat ern
stige Justitieele vergissingen worden begaan
In Frankrük en Oostenrük Is dat tüdens den
wereldoorlog gebleken. Daar werd verscheidene
malen de doodstraf toegepast en kon dus de
uitvoering van het vonnis niet meer ongedaan
worden gemaakt In vele gevallen, ten aanzien
waarvan men officieel toegaf. dat onrecht was
geschied. Niet te overhaast mag de Regeering
dus krügsraden te velde vormen.
