Hoe de „Indra” ten onder ging
D
w
„BEREIDT U TEN VREDE!”
ALS,1 ALS, ALS...,
K.L.M. vliegt weer
op Londen
Radio-rede oud-minister
prof. mr. C. P. M. Romme
BURGEMEESTER LIET*
ZICH OMKOOPEN
toeslagregeling voor
FABRIEKSTURF
DRIE DOODEN, VIER
ZWAAR GEWONDEN
WOENSDAG 11 OCTOBER 1939
Soldaten namen zelf
hun verlof
Uit de gevangenis te
Aken ontsnapt
Verduistering van
20.000
DOOR DRIJFRIEM GEGREPEN
EN GEDOOD
„OBERON” BRENGT SUIKER
VAN DE „STUYVESANT”
MR. ROST VAN TONNINGEN
STATENLID
GREGORIUSDAG uitgesteld
Verhaal van den gezag
voerder
nog
de
personen om het
de
deze
ruzie
Voor het Hoog Militair Gerechts
hof gevangenisstraf geëischt
brieksturf, p
worden
fundeeren
1 zedelyke
stuwt
zijn,
bolsjewikl
het
•m,
»da
dat
i«n
I
»d«r.
der
«ven
voor
:herij
waarmee
er een
Alles was in een minimum van tijd ge
beurd. korter dan ik het vertellen kan, mijn
kyiéér werd
watermassa
omhoog.
Naar thans bekend wordt, is het den 35-jari-
gen gehuwden chauffeur F. N„ wanende te
Kerkrade. Donderdag gelukt uit de gevangenis
te Aken te ontsnappen en behouden en wel
thuis te komen.
wy vernemen hieromtrent, dat N. Dinsdag
der vorige week in het postkantoor te Aken
werd gearresteerd, nadat h(J een brief, poste
restante, voor hem in ontvangst had genomen.
Die brief moet enkele honderden marken aan
bankpapier bevat hebben.
Eerst werd N. naar het politiebureau over
gebracht en nog denzelfden avond werd hij in
de gevangenis Ingesloten. N. deelde zyn cel
met 7 Duitschers, zoodat zich 8 personen In de
cel bevonden.
Van den beginne af aan peinsde N. op mid
delen om te ontvluchten. Donderdagochtend 6
uur waagde hy een poging, welke_ met succes
bekroond werd. Met een spijker, dien hij had
gekregen, wist hü het slot der celdeur te for-
ceeren en dank zij zjjn sterke lichaamskracht
ken hü de deur openen To^n hy in'n lange gang
stond en deze ten einde liep, daalde hij op
goed geluk een trap af. Hjj wist nogmaals een
gesloten deur te openen en kwam toen op de
binnenplaats. Daar lag een ladder, welke hij
tegen den 4 i 5 M. hoogen muur zette. Hij
klom op de ladder en liet zich aan de andere
zijde van den muur vallen. Toen zette N. het
op een loopen. Spoedig na de ontvluchting werd
alarm in de gevangenis gemaakt. Hf) hield zich
verkleumd van de koude, langen tijd schuil In
een boschje. Vele uren heeft N rondgezworven,
bang te worden achterhaald. Des middags om
half twee bereikte hij de Rolducsche bosschen
en spoedig daarna voelde hjj weer Nederland-
schen grond onder de voeten. Een half uur later
was N. na deze avontuurlijke ontvluchting weer
bjj vrouw en kinderen.
Met de ..Oberon" van de K.N.S.M. aal thans
uit Southampton een lading van drieduizend
balen suiker naar Amsterdam worden vervoerd,
welke, ofschoon voor binnenlandsch gebruik in
Nederland besteand, op order der Engelsche
autoriteiten uit de „Stuyvesant” werd gelost.
aienst nog in oen loop van oeze weva sai
ingaan, wanneer de aan de Engelsche
autoriteiten voorgelegde dienstregeling z“’
zjjn goedgekeurd.
overwegingen eenigszins gewijzigd De dienst op
Krist lansand en Oslo wordt voort gezet.
Het verkeer op de Indië-route in de richting
van Indië is altijd nog bevredigend, doch d"
belangstelling voor het thuiskomende verkc
is veel minder dan normaal.
Nader wordt vernomen omtrent het lot van
de Finsche houtboot „Indra", welke Maandag
middag nabij Terschelling op een mijn is ge-
loopen, dat het den sleepbooten „Utrecht" van
de firma Wijsmuller en .jstortemelk" van de
firma Doeksen gelukt is het schip vast te ma
ken. Zooals gemeld, heeft het schip ernstige
schade opgeloopen. De beide sleepbooten zijn
thans bezig, het schip naar IJmuiden te slee-
pen. Op het oogenblik bevinden zij zich nabil
het eiland Vlieland. Wanneer de weersomstan
digheden geen hinderpaal in den weg leggen,
zal de ..Indra" vermoedelijk heden in de haven
van IJmuiden worden binnengebracht en later
wellicht naar Amsterdam worden gesleept.
Daar het schip geheel door de bemanning is
verlaten, is het momenteel, volgens het zee
recht, prijs van de sleepers.
De geredden, w.o. nog vier licht gewonden,
maken het goed Dinsdagmorgen was de vreem
delingenpolitie aan boord voor de contróle der
papieren.
Over de terugreis van de bemanning van de
..Indra' staat nog niets vast.
I
Het Centraal Stembureau voor de verkiezing
van leden van de Provinciale Staten van Zuid-
Holland heeft in de vacature, ontstaan door
het bedanken van den heer J. van Hbejj Smith,
voorzien door de benoeming van mr. M. M. Ros*
f van Tbnningen (NSB.) tot Ud der Provinciale
king met de Arbeidsinspectie een onderzoek in.Staten van Zuld-HoUand.
geraakt. Ik stond vertelde loods Tuil, aan
stuurboordzijde van de brug door mün kijker
de omgeving op te nemen.
De geredden van het Finsche schip .Jndra". dat nabij Terschelling op een mijn is
geloopen, aan boord van de „Ericksborg”die hen naar Amsterdam bracht
straf de Advocaat-Fiscaal in verband met den
ernst van het feit, bevestigd wilde zien.
De verdediger mr. H. A. Polak wees er op, dat
beklaagde den ernst niet zoo heeft ingezien.
Hij heeft gedacht, dat hy er met een krijgs-
tuchteiyke straf wel zou afkomen.
Nog erger was, zoo zeide de Advocaat-Fiscaal.
wat de 27-jarige soldaat J. A. V., eveneens bij
den reeds genoemden luchtverdedigingskring
gedaan heeft. Hem was het verlof zelfs gewei
gerd en desondanks was hjj twee dagen weg
gegaan. De reden daarvoor was ook niet zoo
dringend. Hij had schoon ondergoed noodig en
wilde dat thuis gaan halen.
De krijgsraad had ook dezen beklaagde acht
dagen gevangenisstraf opgelegd, doch de Ad
vocaat-Fiscaal vorderde verhooging van
straf tot veertien dagen gevangenisstraf.
De verdedigster, mej. mr. Roest Crollius be
pleitte een voorwaardelijke straf.
Als laatste beklaagde uit deze reeks, moest
de 26-jarige soldaat L. G. van D. bjj denzelfden
luchtverdedigingskring tereent staan. Ook hu
had het er „maar op gewaagd". Wel had de
kapitein gezegd toen hü verlof vroeg „het is in
orde", doch hij heeft zich later er niet van
overtuigd, of op het daarvoor bestemde bord
het verlof was aangeteekend. Evenals de an
deren was hij tot acht dagen gevangenisstraf
veroordeeld, van welke straf in hooger beroep
bevestiging werd geëischt.
Uitspraak In deze zaken volgt later.
Dinsdagmiddag ongeveer twaalf uur is te
Leiden de vijftienjarige fabrieksarbeidster H. v.
d. R„ werkzaam in de fabriek van Nederland
sche lichtbouwplaten-industrie .Factotum" door
een drijfriem gegrepen en op slag gedood.
Het stoffelijk overschot is door de politie In
beslag genomen en naar het politiebureau
overgebracht. De recherche stelt in samenwer-
Het wrak zonk langzaam. Het voorschip
stond reeds gedeeltelijk onder wuter en
bovendien dreef het schip in de richting
van de mijnenvelden. We besloten aldus
kapitein Frederlkson, de reis voort te zet
ten, ook de ..Karen die geen hulp behoefde
te bieden, zette de reis voort en tegen elf
uur liepen we Maandagavond te IJmuiden
binnen om later naar Amsterdam op te
stoomen.
Dinsdagmorgen stond voor de Utrechtsche
rechtbank de 52-jarige chef-commies van de
gemeenté-secretarie te De Bilt terecht wien
verduistering' van gelden in dienstbetrekking
valschheid in geschrifte en verduistering van
gelden als bewindvoerder ten laste «as gelegd,
te zamen voor een bedrag van ongeveer f 20.000
Verdachte bekende al het hem ten laste ge
legde.
De Officier van Justitie heeft één jaar en
negen maanden gevangenisstraf geëischt met
aftrek van voorloopige hechtenis.
Verdediger was Mr. Fljgrlnga. die clementie
bepleitte op grond van de levensomstandighe
den van den verdachte.
Uitspraak 24 October.
De Gregoriusdag voor het Aartsbisdom, welke
®P 15 October a.s. was aangekondigd en te Arn
hem zou worden gehouden, wordt vanwege de
®hzekere tijdsomstandigheden tot nader order
“gesteld.
Wij waren Dinsdagmorgen aan boord van de
„Erlksborg". In de nut van den gezag’ oerder
troffen we. behalve kapitein Frederikscn, den
gezagvoerder van de one ergegane „Indra". den
heer F. V. Lindholm, den loods van de ..Indra"
H W. A. E. Tuil, uit Delfzijl, en zijn broer D.
Tuil, eveneens uit Delfzijl, die de „Erlksborg
loodste. De geredden onder wie zich drie vreu- i
wen bevinden, .waren nog aan boord. Twee leden i
van ce bemanning, de tweede stuurman Hel
man en een stoker, liepen tamelijk erns’ige
verwondingen op en zij zjjn Maandagavcnd te
IJmuiden vaYi boord gehaald en in het St. An-
t-.nius-Ziekenhuis opgenomen Vier andere
lecen van de „crew" zijn zeer licht gewond en
konden aan bcord worden verbonden, een van
dc drie vrouwen kneusde een arm.
Aanvankelijk zal één dienst per dag gevlogen
worden en wel van Schiphol naar het vliegveld
Shorham bij Frighten aan de zuidkust van
Engeland.
Zeer uitgebreide veiligheidsmaatregelen moes
ten worden genomen om een veilig en regel
matig functlonneeren van den dienst mogelijk
te maken. Alle bewapende posten, zoowel op
de kust als ter zee. weten, wanneer een K.L.M.-
vliegtuig zal passeeren
Tot nu toe werd slechts één dienst pier dag
gevlogen over Kopenhagen naar Malmö. Daar
deze route dooi het groote aanbod van passa
giers en vracht zeer belangrijk is gebleken, zal
deze dienst met Ingang van Woensdag twee
maal per dag worden gevlogen, tw. om 10 30
uur en 11.30 uur van Schiphol De Duitsche
autoriteiten zijn op de hoogte gebracht. In
overleg met genoemde autoriteiten is de route
het lief en
zouden aangaan.
Er is een neutraal land, dat bij het begin van
den oorlog het parool heeft uitgegeven „werken
en zwijgen" Het is een parool, dat men voor
elk neutraal land zou willen overnemen, wan
neer men het zoo mag verstaal,, dat het zwijgen
onder de menschen gelegenheid geeft om te
bidden tot God Want willen wij den vrede
werkelijk bereiden, dan zal op ons werken de
zegen moeten rusten van den Allerhoogste, tot
Wien, naarmate de menschen zwakker blijken,
het vertrouwen sterker oprijst, in Wiens Hand
de ultkoijjst van alle werk ccsloten ligt. Moge
Hij, na Nederland gespaard te hebben voor den
krijg, aan Nederland den vrede geven, den
vrede van een op Zijne al-omvattende Liefdewet
gebouwde gemeenschap.
Dronken sergeant maakte
De 27-jarige sergeant W. R. K. is op 6 Juli
j.l., na eenlge glazen .bier gedronken te heb
ben. in een wachtlokaal binntngekomen. waar
hij In ruzie geraakte met den wachtcomman
dant, eveneens een sergeant. Het wend zoo erg.
dat K. zijn collega met een mes bedreigde.
De krijgsraad had den sergeant veroordeeld
tot vier weken gevangenisstraf en verlaging tot
den stand van soldaat. Hij kwam in hooger be
roep bij het Hoog Militair Gerechtshof, voor
welk college hij verklaarde, dat alles maar een
grapje is geweest.
De Advocaat-Fiscaal. mr. L. B. J Vermeulen,
vond de houding van den beklaagde zeer vreemd
en allerminst die van een sergeant.
Spr. achtte de opgelegde straf dan ook In
overeenstemming met den ernst van het feit
en vorderde bevestiging van het vonnis van
den krijgsraad.
Het hof zal later uitspraak doen.
uit mijn hand geslagen, een
spoot uit de machinekamer
stukken hout en deelen van het
schip werden her- en derwaarts geslingerd.
Het onderstuk van de brug werd onder mij
weggeslagen.
De kapitein was op het oogenblik van de
ontploffing in zjjn hut. Het leek vertelde
hjj - of de wanden op my toekwamen.
Alles kraakte en splinterde. Ik wist de deur<g »van Schiphol naar Kopenhagen uit vetligheids-
open te rukken en stormde naar boven. Het
was een ravage en het schip begon snel te
zinken. De stuurboordsloep was vrijwel to
taal versplinterd. Ook de werkboot was in
elkaar gedrukt. De derde sloep was nog te
gebruiken.
e heer Anton Mussert vraagt in het
zelfde artikel, wat er gebeurd zou zijn,
indien Rusland werkelijk met Enge
land tegen Duitschland ten oorlog was ge
gaan, indien dan werkelijk de Russische
legers in het Oosten van Duitschland waren
binnengevallen, indien Duitschland door de
militaire samenwerking van Rusland met
Engeland en Frankrijk werkelijk verslagen
zou zjjn. En zijn antwoord luidt, dat
de bolsjewikl dan ergens in Duitschland.
bij Berlijn, bij Hannover, bjj Keulen of
zelfs bjj de Nederlandsche grens zouden
hebben gestaan. Dit antwoord lijkt plausibel,
maar het is een antwoord op louter veron
derstellingen. die tegenover de harde feiten
van l>2t oogenblik var. nul en geener waarde
zjjn. Deze feiten zijn, dat Engeland en
Frantryk niet met Sovjet-Rusland zijn sa
mengegaan. dat de helft van het Katho
lieke Polen thans bij het bolsjewistische
Rusland Is ingelijfd en dat de Baltlsche lan
den stuk voor stuk het souvereine hoofd
moeten buigen voor de eischen van Moskou.
Deze harde feiten kan zelfs de heer Mussert
niet ontkennen. Bovendien vergeet de heer
Mussert bij zijn looze veronderstellingen
gezien zijn mentaliteit is dat niet te ver
wonderen Polen zelf. Polen weigerde
principieel en standvastig Sovjet-hulp te aan
vaarden en heeft daardoor mede een samen
gaan van Engeland en Frankrijk met Mos
kou verijdeld. Bovendien konden Engeland
en Frankrijk met Sovjet-Rusland niet tot
overeenstemming komen, omdat Engeland
en Frankrijk Polen en de Baltlsche landen
als souvereine staten eerbiedigden en hen
met wilden dwingen tot concessies ten aan-
zlen van Sovjet-Rusland, welke zjj niet be
reid waren te doen. Daarom zocht Rusland
een anderen partner.
De Nederlandsche loods H. W. A. E. Tuil en
kapitein Lindholm van de Indra, vertelden in
sobere woorden over het vreeselijke ongeluk, dat
het leven van drie zeelieden heeft gekost en
dat schip en lading heeft doen ondergaan
De loods was onder Bornholm aan boord ge
komen. zijn broer D,’ Tuil was aan boord van
beide schepen waren
De Indra,
e heer Anton Mussert tracht het in
j J zijn lijfblad „Volk en Vaderland" van
6 Oct. JJ. voor te stellen, alsof het
naüonaal-soclalistische Duitschland door
Engeland gedwongen werd, met Sovjet-Rus-
land ten koste van offers tot een accoord te
komen. Het Duitsch-Russisch accoord zou
volgens hem geen ander doel hebben, dan
het bolsjewisme toi staan te brengen, 1200
KM van Emmerik. Hij meent dan ook. dat
de Nederlandsche dominë s en pastoors in de
kerken een dankgebed tot God behooren op
te zenden, omdat het communisme zoo ver
van onze grens een definitief halt is toege
roepen. Deze visie is in hooge male origineel.
Alleen is het maar jammer, dat Hitler en
von Ribbentrop zelf met geen woord gerept
nebben van dit doei, dai Duitschland met
het sluiten van het Duitsch-Russisch ver
drag volgens den heer Mussert zou hebben
gehad en integendeel van een hechte
Duitsch-Russische samenwerking en zelfs
vriendschap hebben gesproken. Bovendien is
het bolsjewisme nog heelemaal niet tot
liaan gekomen. Het ontwikkelt juist een
verhoogde dynamische activiteit om zun in
vloed steeds verder over Oost- en Noord-
Europa uit te breiden. Hoe ver die invloed
nog zal gaan, kan niemand "WJten, Hitler
niet en zelfs de heer Anton Mussert niet,
want het bolsjewisme is een gevaarlijke be
smetting, welke alleen door volslagen iso-
leerlng en nimmer door contact kan wor
den bestreden. Het democratische Nederland
beeft dat. Goddank, steeds begrepen en
daarom heeft het stelselmatig geweigerd de
Bovjet-regeering officieel te erkennen, ook
toen Sovjet-Rusland den Volkenbond werd
binnengehaald. De Nederlandsche dommés
en pastoors kunnen het allerminst toejui
chen. dat mlllloenen Poolsche christenen
zjjn uitgeleverd aan de bolsjewistische ter
reur. En zelfs indien zij Mussert zouden
gelooven en zouden aannemen, dat dit af-
schuwelijk bloedoffer slechts ten doel zou
hebben gehad, hét bolsjewisme te stuiten,
dan nóg zjjn zij niet natlonaal-socialistisch
genoeg om door dit doel een feltciyk reeds
ondeugdelijk gebleken en in zich verwerjje-
lyk middel geheiligd te achten.
Want hier gaat het als rad een vader, die
zijn gezin verlaten heeft; wanneer er een groote
ramp drsigt, dan voelt hij zich toch weer als
onverbrekelijk behoorend tot dat gezin, ais
deel ervan, waarvan hij zich niet willekeurig
afscheiden kan, noch zich kan wijs maken dat
het leed ervan hem eigenlijk niet
Een vijftal soldaten, dat ongeoorloofd uit den
militairen dienst is weggebleven welk feit in
tijd van oorlog werd gepleegd moest zich
Dinsdag voor het Hoog Militair Gerechtshof
verantwoorden. De eerste TJ J. K. was door
den krijgsraad tot veertien dagen gevangenis
straf veroordeeld.
De Advocaat Fiscaal mr. L B. J. Vermeulen
vorderde bevestiging van het vonnis van den
krijgsraad.
Mej. Mr.
ging voerend, betoogde, dat
samenleving, niet iets vaags en onduidelijks is,
maar in concrete werkstukken van practlschen
aard voor ons staat, wil ik nog een oogenblik
Uw bezinning vragen voor een punt van meer
algemeenen aard in verband met die schrome
lijk eenvoudige waarheid, welke ik straks uitte:
dat wij onze samenleving moeten aanpassei.
aan de menscheljjke natuur Dat veronderstelt
uiteraard, dat we weten, wat de menschelijke
natuur inhoudt, dat we ons bewust zijn var.
haar eischen. En aan die bewustheid, luisteraars,
schort het nog wel. wat vooral tot uiting komt
in onze persoonlijke instelling tegenover de
gemeenschap, waarin wij leven, tegenover het
vaderland.
Het is niet te ontkennen, dat wanneer wjj
onze Instelling tegenover den Staat waartoe wil
behooren vergelijken met onze instelling tegen
over het gezin waartoe wij behooren. er in de
meeste gevallen een principieel onderscheid
tusschen beide 18; van het gezin weten we ons
een wezenlijk deel, het gezinsgeluk is ons ge
luk. zijn leed is ons leed; maar in den staat
voelen we ons meer als het ware deelgercchtigd.
wij zijn daar, zoo plegen wy het te voelen, niet
zoozeer een deel, maar we hebben er deel in,
deel in de lusten en deel in de lasten.
O, zeker, men kan allerlei verschillen, en zeer
beteekenende verschillen, tusschen het gezins
verband en het staatsverband, aanvoeren, en
ik ben de eerste, om ze te erkennen; maar het
beschouwen van den staat, in tegenstelling tot
de beschouwing van hét gezin, als een soort
gebruiksvoorwerp, dat er. met alle daaraan
verbonden lastigheden, is ten eigen nutte en
daarmee uit die beschouwing is fout, en eer.
actie voor de Nieuwe Gemeenschap kan niet
slagen, wanneer die beschouwing niet radicaal
wordt opgeruimd. Want de Slaat is in werke-
liikheid het voor ons. menschen. noodzakelijke
Instituut, om onzen levensplicht te kunnen ver
vullen, niet alleen <gn voor onszelf te kunnen
zorgen, maar, veel meer nog. om ook voor on
zen medemensch te kunnen ziin. wat wij krach
tens het Christelijke gebod der liefde voor hem
moeten zjjn. Wij zijn met dn: liefde-gebod in de
w’ereld geplaatst, en dat lielde-gebod is zeer
stringent; Gij zult den naas’e beminnen, gelijk.
Uzelven En om dat gebod te kunnen onder
houden, is de staatsgemeenschap noodzakelUk
voor ons; zonder die gemeenschap zouden wii
het niet kunnen beleven. De sociale natuur in
den mensch vindt haar voldoening en haar
voltooiing in en door de staatsgemeenschap.
die ons maakt tot den vollen mensch, die leven
kan naar zijn levenswet. Wij zijn dus deel van
den Staat, en dat deel zijn moeten we ons veel
sterker W?wust wezen, willen we een staat kun
nen bouwen, aangepast aan de menschelijke
natuur
Bij de ramp zijn drie
leven gekomen, n.l. de eerste machinist,
Marlnlund, de donkeyman Multanen en
stoker Farm.
En wanneer er ooit een tijd is, waarin
we de omstandigheden mee hebben, om
onze instelling tegenover d<T- staat te her
zien, haar ..socialer" te maken, dan is het
wel de huidige.
Sedert de laatste riuEo-voordracht in het
kader van de actle^oor de Nieuwe Ge
meenschap gehoy^Kn is aat was nog in
het vorige seizfjen is de komst van een
nieuwe gt meenschap beduidend gevorderd,
aldus oud-minister Prof Mr. C. P. M.
Romme in zijn Dinsdagavond voor de
„Actie „Naar de Nieuwe Gemeenschap"
gehouden radiorede Want een naar men-
schelijke begrippen gigantische krijg als in
middels, of men het wil zien of niet, los
gebroken is, met zijn onmetelijken en on-
overzienbaren Invloed op stoffelijk en op
onstoffelijk gebied, op de geesten der men
schen, op hun onderlinge verhoudingen en
de mogelijkheden van hun bestaan een
dergeiyk overweldigend, allen en alles om
woelend gebeuren, moet in den vrede, welke
volgt, sporen trekken, breedc en diepe spo
ren, welke de samenleving van na den
oorlog kenmerkend zal onderscheiden van
die van daarvó5r.
Het Zwcedsche stoomschip „Erlksborg".
onder commando van kapitein Frederlkson.
meerde Dinsdagmorgen in de hoofdstad aan
een der pieren van de'Coenhaven. Het schip
heeft den tragischen ondergang van de Fin
sche houtboot „Indra" meegemaakt en de
geredden, in totaal negentien jjersonen,
waaronder de Nederlandsche loods H. W A„
E. Tuil, uit Delfzijl, aan boord genomen.
De menschen behielden hun kalmte en direct
werd begonnen met het uitzetten van de sloep.
Kort na de eerste ontploffing volgde een twee
de. die minder hevig was. Waarschijnlijk was
een ketel gesprongen. Kapitein en loods stelden
een onderzoek in in de machinekamer Het wa,
duidelijk, dat de mannen, die daar hun taak
vervulden, reddeloos verloren waren. De ma
chinekamer stond al voor het grootste deel
onder water.
Met veel moeite was de sloep gestreken. Als
laatsten gingen kapitein Lindholm en de lood-
TUil van boord.
„We konden ónmogelijk langer aan boord
blijven, de toestand In de machinekamer was
van dien aard, dat aan redden van de men
schen niet te denken viel. Zjj waren reeds om
gekomen.
Het schip dreef bovendien in de richting
van de mijnenvelden.”
De gewonde stoker, die thans in het zieken
huis te IJmuiden ligt, vertelde hü nog, was een
paar seconden voor het ongeluk van plan naar
beneden te gaan. Hij stond reeds op de ladder
naar de machinekamer. Door den luchtdruk
werd hij als een projectiel naarj boven gescho
ten. wwar hjj op het dek terecht kwam.
De loods van de Erlksborg. D. Tuil, stond,
toen de ramp met het schip, dat zijn broer
loodste, gebeurde, op de brug
„Ik hoorde een vreeselijke ontploffing. Eenlge
honderden meters verder zag ik. dat de „Indra"
midscheejvs werd opgelicht, een zuil water
spoot ter hoogte van de machinekamer naar
boven. Een oogenblik zag ik mijn broer niet
meer op de brug. Een vreeselijk oogenblik. even
later had ik hem weer in mijn kijker. Hu liep
heen en weer. Hij leefde. We hebben elkaar
stevig de hand geschud, toen hij veilig en wel
aan boord van de Erlksborg stapte," ervtelde de
loods in zijn eenvoudige woorden.
Hjj had zelfs zijn kUker. die hem op de brug
uit de hand werd geslagen, weer terug.
Ja. viel de loods van de „Indra" in. die had
de stuurman in het gangboord gevonden, en
in weerwil van de opwinding van het oogenbllK
opgeraapt.
De „Erlksborg" had eveneens sloepen gestre
ken, maar de bemanning van de Indra kon
zonder hulp aan boord komen, waar natuurluk
direct begonnen werd met het verbinden en
verzorgen van de gewonden.
We bleven, zoo vertelde de loods van de
Erlksborg, nog eenigen tüd bügedraaid liggen.
Maar het was duidelijk, dat het met de „Indra"
gedaan was.
at zou de heer Anton Mussert er
van zeggen, indien wu zijn vraag-
en antwoord-methoden op Neder
land toepasten en op de vraag, wat er met
Nederland gebeurd zou zyn, indien hu en
zijn party bij de verkiezingen, in plaats van
de kous op den kop. de macht in handen
zouden hebben gekregen, antwoordden, dat
Nederland dan een gouw van het naüonaal-
•oclailstische Duitschland zou zijn geworden?
Gelukkig is ook dat maar een veronderstel
ling en een heel dwaze bovendien. Maar
geen veronderstelling is het, dat in dat geval
H. M. de Koningin Haar ontroerende radio
rede over ..geestelijke en moreele herbewa
pening" niet had mogen houden, want in
het hier gesignaleerde artikel rangschikt de
hgefjMusSgrt den kreet voor „geestelijke
moreele heroSwpénlng" onder de „vermom
de oorlogspropaganda".
de „Eriksbcrg" gegaan,
met hout op weg naar Zaandam,
eert schip van ongeveer 2000 ton laadvermogen
van de Nautlc Steamship Comp., te Abo. kwam
'an Sundsval (Zweden).
In de buurt voer nog een derde schip n 1.
de Zweed „Karen", eveneens beladen met hout
voor Zaandam. Er was afgesproken, dat de
schepen in convoci zouden varen, om elkaar
indien dit noodig was assistentie te kun
nen ver.eenen. Het was een tamelyk kalme zee.
om ongeveer kwart voor elf had de radio-
telegrafist een 8. O. S -sein cpgevangen van
een schip, dat in het Kanaal in nood zou er-
keeren. De loods stond op de brug met een
loerganger en den tweeden stuurman Helman.
Het schip bevond zich teen op 53 gr. 27 mln.
N B. en 5 gr. 5 min. 2 sec. O.L. buiten de mij
nenvelden.
Ruim kwart over elf ging de stuurman even
naar beneden. Enkele seconden later klonk een
zware ontploffing. Het schip was aan stuur
boordzijde ter hoogte van de machinekamei
Hoe die samenleving er dan zal uitzien? Wij
weten het niet en niemand onzer kan het
weten. Maar wél weten we, dat zij er zal uit
zien. zooals de menschen haar zullen maken,
haar zullen maken allereerst naar de menta-
llteR, naar de geestesgesteldheid welke zal
overheerschen op dat oogenblik van het afleg
gen der wapenen, den terugkeer naar huis, de
inschakeling in het leven voor wie ontkomer.
is aan den dood En daarnaast weten we nog
een ding: dat voor de oorlogvoerende landen
die mentaliteit, die geestesgesteldheid biina
automatisch groeit en rijpj in en door den
krjjg van eiken dag, door den invjijed van dat
alle aandacht, alle energie, alle /zenuwen, het
geheele wezen opvorderende en opslokkende
oorlogs-gebeuren en oorlogs-verloop, terwyi de
neutralen, hoezeer de toestand ook van hen
zeer bijzondere zorg en zeer bijzondere inspan
ning vergt, toch nog de gelegenheid hebben,
naast de directe zorg voor het heden, voor
hun samenlevingen meer opzettelijk, meer ge
controleerd den vrede voor te bereiden. Bereidt
u ten vrede! Dat schynt mij de hooge, de hei
lige plicht, verbonden aan den onverdienden ze
gen. gespaard te biyven voor dt ramp zelf van t
oorlogs-geweld en de oorlogs-vcrnietiging in het
eigen land. Bereidt u ten vrede, opdat, wanneer
dat geweldige oogenblik komt, wy de zegeningen
ervan inderdaad kunnen opvangen, gereed zun
tot een samenleving des vredes. de werkelyke
vrede ons niet ontga.
Bereidt u ten vrede. Dat is voor een samen
leving een kwestie van vorm en een kwestie
van gaest, en beide in onderlinge afhankeiyk-
heid. in een onderlinge evenredigheid, in e?n
afgestemd-zyn-op-elkaar. Plaats een krotbe
woner in een patriciërshuis, en de geestes-adel.
waaraan de huizlnge haar voornaamheid dankt
zal het snel ontgelden Plaats den man van in-
neriyke beschaving in een krot, en wat hy zich
aan cultuur gewonnen heeft, zal eiken dag ge
vaar loopen. af te siyten en verloren te gaan
Bevolk een gemeenschajrsbouwgericht op on
derlinge solidariteit en wedcrzudschen steun
met menschen, voor wie de samenleving all-en
iets is om voor zich ervan te halen en te trek
ken wat ze kunnen, en ge zult ze als mieren
door en onder de reten en de spleten zien
kruipen en knagen en het geheele gebouw on
dergraven. Jaag een christen, die in alle tijden
hieraan alleen te onderkennen is dat hy het
liefdegebod onderhoudt, in den leeuwenkuil
eener samenleving, welke de jacht naar het
eigenbelang tot hoeksteen heeft, en hy moet
een heilige zyn, om zyn onderscheidend ken
merk onbesmet en onverminkt daaruit te redden
Vorm en geest van een nieuwe gemeenschap
moeten elkaar steunen en bevruchten in onder
linge wisselwerking; zij moeten tezamen groeien,
elkaar als het ware bijhouden, en wederkeer!?
moet de een den wasdom van dm ander bevor
deren.
Wanneer wu, gelukkige neutralen, den
vrede willen voorbereiden, dan moeten wy
dus stap voor stap verder, den geest be
arbeiden, den vorm bearbeiden, stap voor
stap die beide, waarmee ik niet bedoel:
traag want het gaat om het geluk van
menschen, en dus is nimmer een oogen
blik te verliezen maar waarmee il^ wil
zeggen: gestaag, steeds voort in onderlinge
harmonie tusschen de verbetering van den
vorm en de verbetering van den geest.
Niet dat de gemeenschap, waarmee we den
oorlogstoestand zijn ingetreder., er een was in
een staat van rust, een waarin een gevonden
evenwicht een bepaald duideiyk stemjyel er op
drukte neen, juist wijl de oorlog losgebar
sten is in een tüd van hoogspanning in de
evolutie der samenlevingen, een breuk slaat in
een ontwikkelingsgang, waanr het niet kalm
en rustigjes toeging, maar waarin het storm
de, waarin S.O.S.-seinen niet zonder reden
werden geheschen, juist daa:cm is het des te
zekerder, dat de samenleving van straks ver
zal afwyken van die waarin wü tot nog toe
leefden.
In de Staatscourant is gepubliceerd de toe
slagregeling voor fabrieksturf, geproduceerd in
1®39. Evenals vorige jaren zal deze toeslag
slechts worden betaald op fabrieksturf, ver
kocht via de N.V. Verkoopkantoor Fabrieksturf
Assen.
Dit verkoopkantoor zal aan de verveners on
geveer den kostprijs kunnen uitkeeren. bene
pens een surplus, indien de opbrengst van de
fabrieksturf dat mogelük maakt.
Voor de fabrieksturf van het product 1939 is
de toeslag by aflevering vóór 1 Januari 1940
gelyk gebleven aan dien voor de fabrieksturf
vsn het product 1938, dus hoogstens 45 cent
Per goedgestuwden luchtdrogen kubieken me-
“f. Gezien de onzekere omstandigheden zal
'oor afleveringen na 1 Januari 1940 van .fa-
wieksturf, product 1939. te zyner tyd de toe-
*l*g worden vastgesteld.
J. E. Roest Crollius. de verdedi-
vryspraak moet
volgen. Subsidiair drong pleiuter op een voor-
Waardeiyke straf aan.
Ook de volgende beklaagde, de gewoon
dienstplichtige soldaat J. S. by een luchtver
dedigingskring, moest voor eenzelfde feit terecht
slaan. Vanwege den toestand van zyn vrouw
kreeg hy geregeld twee dagen vry, doch op
8 Juli, toen het weer tüd was voor zün verlof,
zag hü geen aankondiging op het daarvoor
bestemde bord staan. Omdat hy met een be
paalden trein mee moest, heeft hy het er maar
op gewaagd en dat werd hem noodlottig. In
plaats van twee dagen, kreeg hy maar één
dag verlof, zoodat hy dit niet wetende
een dag te laat weer in dienst kwam. De krygs-
raad legde hem voor dit feit acht dagen ge
vangenisstraf op,, welke straf de Advocaat-
Fiscaal by het Hoog Militair Gerechtshof voor-
waardeiyk wilde zien opgelegd in verband met
oeklaagdes gunstig verleden zoowel in mili
tairen dienst als in zün burgerlük leven.
Ernstiger was. hetgeen de 26-jarige J. F. D. B
gewoon dienstplichtig soldaat bü denzelfden
luchtverdedigingskring, gedaan heeft. Ook hü
bleef ongeoorloofd een dag weg. Hy wilde zyn
moeder helpen verhuizen, ‘doch durfde daar
voor geen verlof te vragen, omdat hy dat al
zoo dikwyis had gevraagd en bang was, dat hy
het toch niet zou krygen.
De krügsraad heeft hem daarvoor een ge
vangenisstraf van acht dagen opgelegd, welke
Geheime steun van illegale
vluchtelingen
Voor de Arnh. rechtbank stond Dinsdai -
morgen terecht Mr. H J. Verbeek, oud-burge-
meester van Dinxperloo. wien ten laste was
gelegd, in zyn hoedanigheid als burgemeester
van Dinxperloo in het jaar 1938 meermalen
identiteitsbewyzen en voorloopige verbiyfsver-
gunnlngen te hebben afgegeven aan Duitsche
vluchtelingen-vreemdelingen. zonder daartoe
gerechtigd te zyn.
Voorts was mr. V. ten laste gelegd dat hu
voor het afgeven van bovengenoemde formulie
ren geld in ontvangst had genomen.
Na een zitting, die drie en een half uur duur
de. eischte de Officier van Justitie een geld
boete van f 300subs, drie maanden, waarbij
de Officier zeide gebruik te maken van zyn
bevoegdheid, gezien de omstandigheden, geen
principale gevangenisstraf te willen eischen en
deze te vervangen door een geldboete.
De rechtbank zal over 14 dagen uitspraak
dben
Wanneer wü aan den heiligen plicht, ons
I ten vrede te bereiden, willen voldoen, dan is dat
een positief, en dus een concreet werk Want
zich bereiden ten vrede is lets antlers en iets
meer dan zich afwenden van oorlog. Een con
creet werk, dat op het honderdvoudige terrein
van menscheiyke werkdadigheid tot gelding be
hoort te worden gebracht, maar overal gedragen
wordt door deze ééne centrale gedachte: de
samenleving aan te passen aan de eischen der
menschelüke waardigheid, haar te
in en te richten op de redelijke en
menschelüke natuur. Die gedachte stuwt er
naar, om enkele voorbeelden van practischer.
aard te noemen, tusschen dc menschen na
dere maatschappelüke verbindingen te leggen,
nadere maatschappelüke gemeenschappen te
vormen naar wat zü, menschen, zün als le
vende tot samenwerking geroepen leden van de
samenleving, in stede van zich te verdeelen en
te scheiden in maatschappelijke kanfpen naar
wat ze al dan niet aan doode goederén hebben;
die gedachte stuwt ernaar, belemmeringen
welke in de huidige samenleving opgeworpen
liggen tegen een ordelyke ontplooiing van hei
gezinsleven, af te breken en op te ruimen, en
de verantwoordelükheid voor het onderhoud
van zich en zün gezin te maken tot een weder
om te dragen en daarom ook te volbrengen
plicht; die gedachte stuwt ernaar, aan
werk-grage handen, ook wanneer ze door ge
dwongen niets-doen aan vaardigheid hebben
ingeboet, maatschappelijk nuttigen arbeid te
verschaffen en den werkloozc op te heffen uit
den staat, waarin hy aangewezen is op ont-
kractjtigende bedeeling; die gedachte stuwt er
naar, vooral volle aandacht te besteden aan
hen, die straks de kern onzer samenleving zul
len vormen, de jongeren van tharjs, en ik
denk daarbü voor vele crisis-slachtoffers onder
hen aaar^Mate weinig gekende Nederlandsche
jongenssteder^^^jTun niet alleen de zoo noo-
dlge vakbekwaamITWi en hand-vaardigheid bij
te brengen, maar daar bovenuit hun ook te
geven de broodnoodige sociale opleiding, hun
te leeren discipline en arbeidzaamheid, omgang
met anderen en zin voor de harmonie van het
leven van den arbeid, waarin de werkzaamheid
van den een alleen tot haar recht en betee-
^enis kan komen door de werkzaamheid van
den ander.
Maar liever dan voort te gaan met het geven
van voorbeelden, hoe het voorbereiden van den
vrede, door verbetering van vorm en geest der
iCHT VAN SMAAK - PRLIS 70 et
Nadat de KLM den laatsten tyd nog
slechts de diensten op Brussel en de Scan
dinavische landen had gevlogen, zal binnen
kort de dienst op Londen weder worden
geopend De KLM heeft hiervoor de toe
stemming van de Engelsche autoriteiten
gekregen. Men verwacht, dat de heropende
Uitbreiding van den dienst op
Malmö in verband met over-
groote bezetting
