ONS BLAD
l
Zeegevecht bij
onze kust?
Scandinavische staatshoofden
in conferentie bijeen
I
ST.WILLIBR0RDU5
I
i
I
Het nieuws van beden
Weygarid’s taak
te Ankara
Britsch-Indiërs
tegen Engeland
Sterke activiteit
van verkenners
Hoe de Royal Oak
ten onder ging
RESTAUR. TAVERN PICCADILLY
VEREENIGDE katholieke pers
Het Westfront
DE EUROPEESCHE TAAK
VAN Z.H. DEN PAUS
IN HET LAGERHUIS
DE BAROMETER
STAFBESPREKINGEN TE
ANKARA BEGINNEN
Een boodachap van Rooitvelt
Hy zal het Turkach-Franach pact
van
Woorden van Hitler?
over
NkX\\\\\\\\UIIIIWlUlHNWfM
Hevige storm boven den
Atlantischen Oceaan
Duitsch antwoord op
Chamberlain’s woorden
Een contrabandebuit
van 23.000 ton
Toeapraak tot den gezant
Litauen over het god-
loozen-gevaar
Indisch Raja schenkt
1 millioen dollar
Groote geestdrift
te Stockholm
Vyandelyke aanvallen der lucht
macht bettekenen nieuwe
phaae in den oorlog
Volkaverhuizingen in de
Baltiache landen
DIT NUMMER BESTAAT UIT
ACHT BLADZIJDEN
HOTEL DES PAYS-BAS - UTRECHT
N.V. NEDERL.VERZ.MU
CATHARIJNESINGEL4Ö UTRECHT
Oorlogabodema en vliegtuigen zou
den slaagt zyn geraakt ten
Noorden van Schier
monnikoog
Fordfabrieken weren
Russische ingenieurs
Het Weer
4- G hand I’s meening
Ghandi zegt: „Wy kunnen dezen
atryd tegen Hitler niet steunen”
Duikboot-commandant Prien ver
haalt te Berlyn over zyn
krijgsverrichtingen
'1 Heerlliksi wild
en vakkundig behandeld.
W. VAN DE WAAL
Het Hoogerhuia
Britach-Indië
Kallio antwoordt
DONDERDAG 19 OCTOBER 1939
DRIE EN DERTIGSTE JAARGANG No 322
DE PRIJS DER ADVERTENTIEN bedraagt 20 Ct. p-
rsgsl; Ingezonden Mededeellngen <d P-
BIJ CONTRACT AANMERKÉUJKE REDUCTIE
Uitvoerig terief voor adverteeren bij ebon-
nement wordt op aanvrage gaarne door onze
Administratie verstrekt
NOORDHOLLANDSCH DAGBLAD
door ome
rubriek 10 et. per repel.
Den
in
gezant
geachorat.
o o
JA
aldus de H Vader
o-.-
Brabants wild
Versendlng panklaar
PARIJS, IS Oei. (Havas). Het Fransehe
legerbericht van hedenavond luidt:
„Over het algehteen geen veranderingen
aan het front. Sterke activiteit van de ver-
kanningsafdeelingen, vooral tusschen Moezel
en Saar.”
Stand op Donderdag IS nnr vjzu: 7573
Vorige stand: TBM
LONDEN. 18 Oct. (ANP.) Raja Brook
van Serawak (Noord-Bomeo), heeft de regee
ring een millioen dollars aangeboden „voor de
groote zaak waarvoor het Britsche Rijk thans
in oorlog is". De minister heeft zijn dank be
tuigd.
MODZRN INGK1UCHTS KAMERS (met
toon) vanaf f 2.78 Ontbm I
Bij de torpedeering van de .Royal Oak” is.
volgens Havas, ook vloe-admlraal Blagrove om
gekomen. HU was 52 jaar oud.
Oak.
Uven.
van
LONDEN. 18 Oct. (Reuter). Radlo-Paris heeft
hedenavond laat gezegd: .Raar wjj uit Berlijn
vernemen, heeft Hitler verklaard dat hij be
reid is om een millioen man op te offeren
door het Fransehe front heen te breken.”
hier, aldus het blad,
huizing.
Later Is medegedeeld, dat de Russische inge
nieurs. wien de vrije toegang bij Ford is ont
zegd. in verbinding met de plaatselijke com
munistische partij stonden en van hun voor
rechten misbruik maakten.
„Indien dit het definitieve antwoord is
van de Britsche regeering, dan bestaat geen
gemeenschap tusschen beide volken en gaan
•nse paden volkomen uiteen. Uit de verkla
ring van den onderkoning blijkt duidelijk,
dat bet doel van den oorlog is het bewaren
en handhaven van de Britsche imperiale
financieel* structuur In Indië en elders.”
Vf RllHf ■•HGf N TOT KIK BIDRAG
V»ri»g»Bwoofdigeri gevraagd
Noch kan Indlë, dat de opvattingen van
het Congres huldigt, deelgenoot zijn van En
geland in zijn strijd tegen Hitler.
De verklaring van den onderkoning toont
duidelijk dat voor Indië geen democratie kan
bestaan, zoolang Engeland het kan verhin
deren*
BOMBAY, 18 Oct. (Reuter). Een verkla
ring. welke is gepubliceerd door drie leden
van de subcommissie voor Oorlog van de
Congrespartü. Nehroe, Abulkalam en Azad,
levert commentaar op de verklhrlng van den
onderkoning. De drie leden van de Congres
partij zeggen, dat de verklaring van den on
derkoning in het geheel geen rekening houdt
met de werkeUjkheid
Na er zijn vreugde over uitgesproken te heb
ben. dat na eenigen tüd van onderbreking de
diplomatieke relaties tusschen Litauen en den
H. Stoel thans weer hersteld waren en uit
drukking te hebben gegeven aan het vertrou
wen, dat de nog hangende kwesties betreffende
de verhouding van Kerk en Staat in Litauen
spoedig geregeld zouden zUn. wijdde de H. Va
der enkele woorden aan de taak, welke in dezen
oorlogstijd op Hem, als Oppersten Herder der
Christenheid, rust.
DETROIT. 18 Oct. (Reuter). De leiding van
de Ford Motor Company heeft vandaag mede
gedeeld, dat veertig Russische Ingenieurs, die
verscheidene jaren de Amerikaansche productie
methoden hebben bestudeerd, mededeellng heb
ben ontvangen dat zU niet langer vrijen toe
gang tot de fabriek hebben.
Onze Romeinsche correspondent seint Woens
dagavond
Heden heeft Z. Exc. dr. Stanislaus Oird-
varinis, buitengewoon gezant en gevolmach
tigd minister van Litauen bü den H. Stoet
aan den H. Vader zUn geloofsbrieven over
handigd. Daarbij hield dr. Oirdvarlnis een
korte toespraak, waarop de H. Vader ant
woordde.
Woensdag hebben zooais Reutep uit
Washington bericht president Roosevelt
en de regeeringen van 20 andere Ameri
kaansche republieken telegrammen gezon
den aan den Konlng van Zweden, ter ge
legenheid van de conferentie der Scandina
vische staatshoofden.
BERLIJN, 18 Oct. (DKJ.I. Naar aanleid!
van Chamberlain's heden In het Lagerhuis af
gelegde verklaring, volgens welke hij nog geen
antwoord op zijn laatste rede heeft ontvangen,
schrUft de Dultsche pers, dat den Britschen
minister-president nu blijkbaar ook zoo belang
rijke berichten als de Dultsche echo op zijn uit
dagingen onderschept zijn.
Chamberlain zeide verder: ..De aanval
len van de vijandeljjke lucht macht op ome
vlootbases zijn begonnen. Dit ia een nieuwe
phase van den oorlog, welke evenwel werd
verwacht.”
Het telegram van president Roosevelt luidt
als volgt:
.Deze regeering voegt zich bjj de regeerin
gen van andere Amerikaansche republieken om
uiting te geven aan haar steun voor de be
ginselen van neutraliteit en orde overeenkom-
thans te
gedurende
Er is een overeenstemming bereikt, waarbü
Fransehe troepen dienst doen onder een
Britschen opperbevelhebber.
Ter zee Is de activiteit onverslapt, zoowel
In den aanval als tn de verdediging.
Ghandi heeft gezegd dat de verklaring van
den onderkoning diép teleurstellend Is. HU voeg
de hieraan toe: ..Het zou beter geweest ZUn,
wanneer de Britsche regeering geweigerd had
een verklaring af te leggen. De langefouiteenzet-
ting van den'onderkoning bewUst alleen, dat de
oude politiek van verdeelen en heefseben zal
blUven bestaan. Voor zoover Ik zie zal het Con
gres hieraan niet deelnemen.
STOCKHOLM, 18 Oei. (Reuter). Vanoch-
tend hebben de Kontoren van Zweden,
Noorwegen en Denemarken. de president
van Finland en de vier ministers van Bui
tenlandsche Zaken twee uur geconfereerd
«V bet Koninklijk Slot.
De conferentie der Noordelijke Staten te Stockholm. Bovenstaande foto werd gemaakt in het Koninklijk Paleis in de Zweed
sche hoofdstad. V.l.n.r. Rrkho (Finland); Munck (Denemarken)Kallio (Finland); Koning Haakon (Noorwegen)Koning
Gustaaf (Zweden); Koning Christiaan (D enemarken)Koht (Noorwegen) en Sandler Zweden). Telegrafisch overgebrachte foto
De minister-president ontkende, dat de sche
pen „Hood", „Repulse” en ..Ark Royal" werden
beschadigd.
De regeering aarzelt niet de geleden verliezen
In vollen omvang te publiceeren. „De denkbeel
dige verliezen, welke de Dultsche radio met zulk
een groote onbeschaamdheid beschrUft. kunnen
eenigen tüd succes hebben, doch de teleurstel
ling zal deprimeerend werken.”
BU de luchtgevechten, welke voor de eerste
maal boven de Engelsche kust plaats hadden,
werden acht Dultsche vliegtuigen vernield, doch
kwamen geen Britsche verliezen voor.
De verliezen van den vUand bedroegen meer
dan 25 pet. Misschien Is het percentage nog
booger.
,Jn deze eerste dagen moeten wü ons niet
aan Udele snoeverU te bulten gaan, het zou
onverstandig zUn aan te nemen, dat wü altUd
zooveel succes zouden hebben als wü dit bü het
eerste treffen met den vijand gehad hebben.
LONDEN, 18 Oct. (Reuter). Chamberlain
gaf hedenmiddag tn het Lagerhuis sjjn we-
kelijksch o verricht. HU reide, dat er geen
mededeellng uit Berlijn ten aanzien van het
standpunt der Dultsche regeering ia ont
vangen op de verklaringen, welke hU in zijn
laatste rede aflegde.
„Ons welbewust van de specifieke plich
ten van ons ambt als Opperste Herder, zul
len wu ons, zonder dat het ons gevraagd
wordt, niet mengen In de zuiver tUdelUke
controversen en territoriale geschillen tus
schen de staten. Maar wel staat dit ambt
ons niet toe de oogen te sluiten voor de
nieuwe en onmetelUke gevaren, die voor het
heil der zielen ontstaan Over het gelaat
van Europa, dat In al zUn wezenlUke trek
ken Christelijk is. spreidt zich lederen dag
dreigender en donkerder de schaduw van
gedachten en werken der vUanden van God
Onder dergeluke omstandigheden wordt de
verdediging van het ChristelUk erfdeel, meer
nog dan in eenlge andere periode der his
torie. van het toekomstige lot van Europa
en het welzUn van leder van zijn volkeren,
kleinere zoowel als grootere. van beslissend
gewicht.
Z. H. de Paus spreekt over het Godloo-
zen-gevaar in Europa.
Op het eiland Schiermonnikoog
neemt men aan, dat Woensdag
omstreeks elf uur ten Noorden van
het eiland op vrij grooten afstand
van de kust, ver buiten de territo
riale wateren, een gevecht beeft
plaats gehad tusschen oorlogsbodems
en vliegtuigen.
Voor zoover door ooggetuigen
kon worden gezien, zouden zes oor
logsschepen zijn aangevallen door
een twaalftal vliegtuigen.
Omtrent den uitslag van het ge
vecht kan niets worden gemald, daar
de oorlogsschepen na eenigen tijd uit
het gezicht verdwenen.
NEW YORK. 18 Oct. (Btefaul) Op tet
loordelUk gedeelte van den Atlantischen Oceaan
woedt een hevige storm wasrdocr verscheidene
schepen In gevaar zün gebracht. Tot dia ache-
De president van de Finsche republiek Kallio
heeft een telegram gezonden aan president
Hooeevelt. waarin hU dankt voor de sympathie
en moreelen steun, door den Amerikaanschen
president en het Amerikaansche volk aan Fin
land bewezen. HU verzekert, dat dit nooit zal
worden vergeten.
ANKARA. 18 Oct. (D.N.B.). De Fransehe ge
neraal Weygand en de Engelsche generaal Wabel
zUn Woensdagmiddag per vliegtuig in Ankara
aangekomen.
De beide generaals hebben een bezoek gebracht
aan maarschalk Pewzi Tchakmak, den chef van
den grooten generalen staf, en den minister Van
Defensie, generaal Tinaz. welke bezoeken doos de
belde Turksche militairen werden beantwoefd
Weygand en Wabel zullen tot 21 October In
Ankara blUven. De generale-stafbespreklngen
zullen Donderdagmorgen om 10 uur beginnen.
Voor een gesoigneerde lunch, ge
zellig bitteruur of diner, gaai men
naar;
HOFSTRAAT, HOEK LANGE POTEN
HET MOOISTE PI NT VAN DE BINNENSTAD
DEN HAAG
OP VASTENDAGEN MAGERE M E N U
Hofleverancier van.H. X. de Koningin
BREDA
Nieuwe Roefneensche
Haag benoemd.
pen behoort de ..President Harding", die tCO
passagiers, onder wie de Belgische oud-premier
Van Zeeland, vervoert. Talruke personen aan
boord zün gewond. Er Is hulp gezonden.
Volgens Reuter heeft de „President Harding
draadloos geseind, dat 45 passagiers en 28 leden
van de bemanning tijdens het zware weer ge
wond zün Men gelooft, dat een kellner ovn-
boord geslagen Is. Een kotter van de Ameri
kaansche kustwacht heeft het schip bereikt en
medicamenten aan boord gebracht. Deze kot
ter. de „Hamilton”, ging hulp brengen aan net
Britsche sa. „Blalrbeg". dat het roer had ver
loren.
Later werd geseind dat ook Van Zeeland aan
boord van de „President Harding” werd gewond.
ZUn toestand is niet ernstig.
De „Blalrbeg” ^°n °P eigen kracht de reis
vervolgen.
De Britsche premier zeide verder, dat uit het
grootste deel der commentaren van de neutrale
landen blükt. dat de houding der geallieerden
de volle goedkeuring wegdraagt; het was duide-
lUk, dat de moeilijkheden, welke de oorlog on-
vermüdelük voor de nlet-oorlogvoerenden mee
brengt. niet de fundamenteel* betrekkingen
hebben geschaad.
Aan het westfront hebben de Britsche strijd
krachten ulteindelük het hun aangewezen ge
deelte van de Fransehe linie overgenomen en
alle divisies hebben hun standplaats Ingenomen
Er komen vele verrassingen in den oorlog
voor en zU kunnen niet allemaal aange
num zün. Maar wü hebben ten minste de
voldoening te weten, dat wü een goed be
gin hebben gemuit*.
Sterke activiteit van verkenners aan het.
Westfront.
BERLIJN, 18 Oct. <D. N. B.) De comman
dant van den onderzeeër die In de bocht van
Scapa Flow de Royal Oak tot zinken heeft ge
bracht. heeft heden den vertegenwoordigers
van de buitenlandsche pers zün verhaal ge
daan. HU werd voorgesteld door rüksperschet
dr. Dietrich. De commandant, kapitein-lulte-
nant ter zee Prlen, zeide os.:
4k heb in Scapa Flow een grooter vloot dan
ooit tevoren voor mU gezien. De nacht was hel
der door een sterk noorderlicht. De Repulse
was duidelük te herkennen, aangezten het, be
halve de Renown, welke deel uitmaakt van een
ander smaldeel van de Britsche vloot, het
eenlge schip van deze soort is, dat twee schoor
steenen heeft. Aangezien de Royal Oak voor
de Repulse lag was van dit laatste schip slechts
de voorsteven te zien. De ankerlantaarn, de
belde voorste geschuttorens en de voorste ge-
vechtsmast waren duidelUk als silhouet te zien
■De eerste torpedo trof de Repulse ongeveer
twee meter vóór den eersten toren. De treffer
veroorzaakte een hooge waterzuil.
In het Britsche Hoogerhuls heeft Lord Zet
land een verklaring over den toestand In
Britach-Indië afgelegd. Er zün, zoo zeide hü,
twee hoofdfactoren. In de eerste plaats de
wensch van alle gemeenschappen, dat de be
dreiging, die een schaduw werpt over Europa en
een groot deel der wereld, verwüderd wordt. In
de tweede plaats de wensch zich te uiten, die
op politiek terrein vorm heeft gekregen In zelf
bestuur op democratischen grondslag. Zetland
herinnerde er verder aan, dat naar het standpunt
der Britsche regeering het eindpunt van de In
dische ontwikkeling de Dominlons-status zal
zün.
Vóór het uitbreken van den oorlog heeft de
Congrespartü. de grootste politieke partü in In
dië. geprotesteerd tegen het zenden van troepen
uit Indlë naar Aden en Singapore. Toch kon een
bedreiging voor de veiligheid van Indlë, zoowel
uit het Oosten als uit het Westen, op dat oogen-
blik niet uitgesloten worden geacht en was het
’an belang, dat de oostelüke en de westelüke
toegang behoorlük verdedigd waren.
Lord Sankes zeide: .Het is de tragedie van
ons bestuur In Indlë geweest, dat wü altüd vüf
minuten te laat zün geweest. Toen wü de wet
op de regeering van Indlë In 1935 aannamen ge
loofde Ik, dat de kwestie weer voor twintig jaar
geregeld zou zün. In de eerstvolgende twaalf of
zchttien maanden zal een volgende stap gedaan
moeten worden, omdat wü. zoodra de oorlog ge
ëindigd zal zün, gereed moeten zün om onze
beloften gestand te doen. Ik hoop, dat aan het
einde van den oorlog Indië den volledigen Do-
Mlnions-status md krügen.”
STOCKHOLM, M Oct. (DJ<R.). Konlng
Gustaaf heeft Woensdagavond een diner aan
geboden ter eere van den konlngen van Dene
marken en Noorwegen. Behalve de vorsten za
ten mede aan de leden van het Zweedsche Ko
ninklijke Huls, de ministers van Buitenlandsche
Zaken, de gezanten der Noordsche landen en de
leden der Zweedsche regeering.
Vervolgens werden de gasten van den Konlng
door de bevolking van Stockholm toegejuicht.
Duizenden leden van verschillende vereenigln-
gen trokken met vijfhonderd vaandels en mu
ziek In optocht van het stadhuis naar het Ko-
nlnklük Paleis, waar de muziek de volksliede
ren der Scandinavische landen speelde en een
hoera werd uitgebracht „op het Noorden.”
Naar Reuter uH Helsinki bericht ver
wacht men thans, dat de Ftozah-W—rieLhi
besprekingen Maandag worden hervat.
Naar Reuter uit Kaunas bericht Is het
repatrieeren van de Dultscne bevolking uit
Litauen door de Dultsche autoriteiten uit
gesteld. omdat eerst de resultaten wil
len bestudeeren van het repatrieeren uit
Estland en Letland.
Men verklaart hier, dat de lagere sociale
klasse van de Duitachers in Litauen min
der gelegenheid geeft voor clearlngtrans-
actles.
LONDEN, lb Oct. (Reuter) Gedurende de
a eek. elndlgence op 14 October heeft de Brit
■ene contrabandecontróle 28.000 ton goederen
die blükbaar voor Dultschland bestemd «aren
in beslag genomen.
FMj de overplanting van de Duitachers uit de
Baltlsche landen, welke actief wordt voort«-
zet, zal de stad Riga ongeveer 35.000 en Reva?
10.000 Inwoners verliezen, aldus verneemt de
Easier Nachrlchten” uit BerUjrt. Het betreft
hier in hoofdzaak doctoren, advocaten en han-
delslieden, die zich In Polen een nieuw be
staan moeten scheppen.
De „Baltlsche baronnen" zullen als domein
beheerders gestuurd worden naar het door
Duitschland bezette land.
Het is te voorzien, dat. wanneer de verhui
zing uit Estland en Letland voltooid Is. de
beurt zal komen aan Litauen. Voorts zou over
wogen worden de Duitachers te laten vertrek
ken uit Joego-Slavië en Hongarüe. Het gaat
hier, aldus het blad, om een ware volksver-
Generaal Weygand zal volgens een
telegram uit Ankara binnenkort een
Turksch-Fransch pact tot wederzijd-
achen bijstand onderteekenen.
Tijdens zijn overleg met de Turk
sche legerleiders zal Weygand be
raadslagen over gemeenschappelijke
defensieve maatregelen.
Bevoegde kringen te Ankara zjjn
van meening, dat het Fransch-
Turksche en het Engelsch-Turksche
verdrag tot wederzijdschen bijstand
gelijktijdig zullen worden onder-
teekend.
VOOR HET NOORDEN EN WESTEN:
Krachtige tot matige Noord-Oostelüke tot
Noordelijke wind Nevelig tot betrokken,
later wélllcht opklarend, weinig of geen
regen. Zelfde temperatuur.
IN HET ZUIDEN KN OOSTEN:
Meest matige Noord-Oostelüke lot Nosr-
delüke wind. Nevelig tot betrokken. Tij-
delük regen. Zelfde temperatuur.
STORMWAARSCHUWINGSDIENST:
Geseind Woensdagavond te 20.35 uur aan
alle poelen: „Weegt op uw hoede”.
Zon op 8.31 onder 1639. Licht op 17.29.
Maan op 13.03 onder 22.16. E.K. 20 Oct
Burgemeester van Tubbergen
De tweede treffer trof de Royal
Hetgeen volgde is moeilük te besen
Men zag een reusachtige werveling
vuur en rook, waarin alle kleui’én speelden.
Toen dit verdwenen was, was ook de Royal
Oak verdwenen Hierna zagen wü het be-
wüs, dat ook de Repulse getroffen was.
Het voorschip, waar de torpedo getroffen
had, lag diep In het water”.
ztlg de wet, welke de landen, die
Stockholm vertegenwoordigd zün,
de geschiedenis steeds hebben voorgestaan.
De Scandinavische conferentie, welke door
Uwe Majesteit büeen is geroepen, wordt door
de regeering en het volk van de Vereenlgde
Staten van Noord-Amerika met groote belang
stelling gevolgd”.
Men beschouwt dit gemeenschappelük zen
den van telegrammen aan Koning Gustaaf als
een der eerste vruchten van de onlangs te
Panama gehouden conferentie, waar de Ame
rikaansche republieken elkaar beloofden neu
traal te zullen blUven.
DIENST-AANBIEDINGEN, Gevraago of Aem-
geboden, geplaatst onder de Omroeper-
Litauen aldus de H Vader verschaft
zich, door de vrüheld te erkennen, welke toe
komt aan de,expansie en de praktüken der
Christelüke doctrine, reserves en geestelüke
kracht, op welke het met alle zekerheid zal
kunnen bouwen, wanneer de gevaarlüke en
moeilüke uren zullen komen.
Ten slotte wees de H. Vader er opnieuw op
hoe slechts de liefde en de rechtvaardigheid
den vrede kunnen brengen
Nu begon men onmiddellük "jacht te maken
op de duikboot, doch deze slaagde erin onbe
merkt weg te komen.
Kapttein-luitenant Prlen voegde hieraan toe
dat zün doel was geweest een Pntsch slagschip
tot zinken te brengen, hoewel een dergelUk
schip op volle zee niet te vinden Is. HU moes»
het derhalve op zün ankei plaats opzoeken.
„Ik heb thans daar, waar eens de Dultsche
vloot om haar eer te redden tot zinken moest
worden gebracht, een Brltsch slagschip naast
haar gelegd en een ander onklaar voor den
strüd gemaakt."
LONDEN, 18 Oct. (Reuter). De Admirali
teit maakt bekend, dat volgens de laatste
Inlichtingen zich 81 officieren en 1153 min
deren aan boord van de .Royal Gak” heb
ben bevonden. Het aantal overlevenden
bedraagt 57 officieren en 367 minderen.
Omgekomen zun dus 24 officieren en 788
minderen.
Vooraanstaande Britsch-Indiërs, w.o.
Ghandi, verklaren de Britache oorloga-
politiek niet te kunnen steunen.
De Scandinavische staatshoofden conf«-
reeren te Stockholm.
1STANBOEL, 19 Oct. (Reuter).
I
