ONS BLAD
van
Het Finsche leger
is paraat
Belangwekkende commentaren
op het pact van Ankara
Het nieuws van heden
AR
PLANNEN DER
REGEERING
Een kalme Zondag
op het Westfront
Vliegtuigen vallen
een convooi aan
Wachtschip door
een mijn vergaan
De defensie van
Indië
Rome handhaaftzyn
Balkan-rechten99
Onze neutraliteit
in de pers
HITLER CONFEREERT
MET DISTRICTSLEIDERS
FINSCHE DELEGATIE
TE MOSKOU
DE BAROMETER
gs)
I ALPH. ELSEMBBR6
A
MAANDAG 23 OCTOBER 1939
DRIE EN DERTIGSTE JAARGANG Nrf 325
Poging om Moskou van
Berlijn te verwijderen?
Zweedsch vrachtschip
gezonken
Duitsch vliegtuig bü
Schotland neergehaald
DIT NUMMER BESTAAT UIT
TIEN BLADZIJDEN
Een zeeslag bij de
Deensche kust?
Het W eeriiiiiiiiiHiiiiiniiiHiiiiiiiiuiiiiiiiiiiiiiiHiiis
en
Most up to date firm
in au TEXTILE GOODS
NIVA
TAMDPKIT*
NOORDHOLLANDSCH DAGBLAD
1
-.35
Vondels bekeering herdacht.
loepen.
W^.-
Stand op Maandag 18 nr vjn.: 7C&3
Vorige stand: 788.3
Russisch oordeel over het
drielandenpact
Het Russische eskader, dat sinds 15 October
ter reede van. Tallinn voor anker lag, is zoo-
als Havas uit deze stad bericht Zondagoch
tend vertrokken. Dit bericht heeft in geheel
Finland groote voldoening gewekt. Volgens Reu
ter is het eskader opgestoomd naar Kronstadt.
Volgens een telegram van Tass uit Tal
linn is de bezetting van het Estlandsche
eiland Dagoe door Russische troepen Za-
terdag voltooid. Naar het eiland Oesel zijn
nog Russische troepenafdeellngen onderweg.
Moskou toont ver bating over
deze defensiemaatregelen
Volgens een later Reuter-bericht zijn Zon
dag op een rif van Aegholm, een eiland ten
noorden van Moen, vijftig lijken aangetroffen.
Tot nu toe konden 29 lijken worden geborgen
De opsporingen door schepen en watervlieg
tuigen worden voortgezet.
Indien noodig, zal de staat van
beleg afgekondigd worden
De „Times- heeft gisteren geschreven,
dat Turkse niet alleen zijn positie behoudt
van onafhankelijk bewaker der seeëngten,
doch zal voortgaan met toegenomen gezag
op den Balkan een functie van bemiddeling
en stabilisatie uit te oefenen.
Daarop kan men antwoorden, dat op den
Balkan niets zal kunnen worden geprobeerd
en gedaan Bonder Italië, dat in dit gebied
vitale belangen heeft, die niet alleen van
eeonomisehen aard zijn.
Oneenigheid in Duitschland?
De Londensche Zondagsbladen staan vol be
richten over oneenlgheden in Dultschland. De
.Bunday Express”maakt melding van Fran-
sche berichten, volgens welke tn geheel Dultsch
land pogingen gedaan worden om verschillen
de groepen politici, militairen en arbeiders bij
een te brengen in een gemeenschappelijke actie
tegen de nationaal-sociaüsten. Volgens het blad
baart deze beweging aan Hitler veel zorg.
71 opvarenden, van het Duitsche
vaartuig omgekomen, terwijl
5 man werden gered
Gedachtenwisseling met andere neutrale sta
ten ter zake van de bemoeilijking, die onze han
del ondervindt van de zijde der oorlogvoerende
mogendheden, heeft reeds plaats gehad en zal.
indien noodig en voorzoover daarvan een nut
tig effect kan worden verwacht, worden voort
gezet.
1M0
rtnr,
zeer
van
ten
RO-
I
6 uur
Indien de uitsonderingen, die hierop nog
voorkomen, ten slotte een optreden van ds
regeering onvermijdelijk mochten maken,
aal dit naar de bestaande wetgeving alleen
afdoende kunnen geschieden door de af
kondiging van den staat van beleg. Indien
noodig, zal van dit middel worden gebruik
gemaakt.
Van de instemming met het gevoerde buiten-
landsche beleid heeft de regeering, naar zjj tn
de memorie van antwoord meedeelt, met vol
doening kennis genomen, terwijl zij de hulde,
in zoo wanne woorden gebracht aan de weer
macht In haar verschillende onderdeelen. ten
volle onderschrijft.
Dat de positie van onzijdigheid, welke ons land
in de huidige oorlogsomstandigheden Inneemt,
ook de noodzakelijkheid meebrengt van een
zekere beperking van meenlngsuitlng in de pers,
vooral wat den vorm aangaat waarin deze ge
geven wordt, wordt door de regeering beaamd.
Verreweg de meeste organen der publieke opinie
houden daarmede ook in lofwaardige mate re
kening
Ook de Waal is ten gevolge van den sterken was in de laatste etmalen buiten haar
oevers getreden. De laag gelegen deelen der Waalkade te Nijmegen zijn onderge-
loopen en het water is op enkele plaatsen reeds den huizen genaderd
Overigens brengen de militaire verplichtin
gen, welke het pact voor de drie partijen heeft
vastgesteld, niets nieuws in de Mlddellanosche
Zee en den Balkan. De bondgenootschappelijke
functies tusschen Engeland, Frankrijk en Tur
kije waren reeds duidelijk sinds de sluiting der
eerste overeenkomsten tusschen Londen, Parijs
en Ankara, welke werden gevolgd door Britsche
leenlngen en den afstand door Ankara van het
Sandjak Alexandrette.
Men zou later Italië hebben willen meesloe
pen In deze aangelegenheid, Italië beperkt zich
er echter toe met aandacht deze nieuwe episode
te bezien. Italië heeft zonder verrassing de
sluiting van het pact vernomen en het behoudt
zich het recht voor, met zijn gebruikelijke kalm
te en aandacht de essentleele ontwikkeling te
volgen. -
weffelijke
werk
mei
^illlllMUIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIHIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII^
Onze Romelnsche correspondent seinde Za
terdagavond over dit ItaHaansche com
mentaar op het te Ankara gesloten pact.
Men ziet, het is in het algemeen voorzich
tig geformuleerd. Men is geneigd er de
conclusie uit te trekken dat het Fransch—
Engelsch—Turksch pact de Itallaanscne
politiek van afzijdigheid niet vermag te wy-
MOSKOII, 23 Oct. (D. N. B.) De Fin-
sche delegatie is vanochtend te Moskou aan
gekomen. Men veronderstelt, dat zjj reeds
vandaag gelegenheid zal hebben de op 14
October onderbroken onderhandelingen
met de Russische staatslieden te hervatten.
Vanmiddag werd het convooi aangevallen
door twaalf vijandelijke vliegtuigen. De toe
stellen werden bestookt door gevechtsvlieg
tuigen en de convoyeerende oorlogsbodems.
^Tenslotte werden drie vjjandelijke toestel
len door de Britsche gevechtsvliegtuigen
omlaag gehaald, en een vierde vliegtuig
werd door de luchtdcelartillerie gedwongen
te dalen.
Nog zijn niet alle rapporten ontvangen.
De Britsche luchtmacht leed geen verliesen.
Van het convooi werden geen schepen ge
troffen, en evenmin van de begeleidende
oorlogsbodems.
Verder meldt het Estlandsche Telegraaf-
agentschap uit Tallinn, dat de bewegingen der
bij Irboska over de grens getrokken Sovjet
troepen Zondag zjjn voortgezet via Paemku
naar de aangewezen districten. Voor ’t grootste
aeel hebben de Russische eenheden haar stand
plaatsen reeds bereikt. De inkwartiering gaat
systematisch voort, het transport der troepen
naar de eilanden Is bijna gereed.
Vooral de binnenlandse he toe
stand zou de aandacht van
den Fueher vragen
VERWACHTING:
Meeat zwaar bewolkt, met plaa selUk
nevel. Geen regen van beteekenis, weinig
verandering in •emperatuur. Meest zwakke
Noordelijke tot Noordoostcljjke wind.
Zon op 6.37 onder 1651. Licht op 17.21.
Maan op 14.52 onder 1.23. V.M. 28 Oct.
elinn.
iotIl
rank
>t over
Verder deelen de ministeries van Luchtvaart
en Blnnenlandsche Veiligheid mede, dat niet
geïdentificeerde vliegtuigen Zondagochtend bjj
de Britsche Oostkust zijn waargenomen, vliegen
de In Noordelijke richting. Er werden voorzorgs
maatregelen genomen, gevechtsvliegtuigen ste
gen op en In een deel van het Noord -Oosteliji.
district werd alarm gemaakt. Na een halt uur
werd het sein gegeven dat alles veilig was.
ROME, 21 Oct. (Stefani). Het eer.ste
eommentaar In de ItaHaansche pers over
het EngelschFranschTurksche verdrag
wordt gepubUceerd 4n de „Olomale dTtaiia.
welker hoofdredacteur doen uitkomen, dat
het pact, welks tekst niet geheel en al door
zichtig is. geteekend werd na de mislukking
van de onderhandelingen te Moskou en dat
het thans een geïsdleerd pact blijft.
Aangezien de Sovjet-Unie oe grootste Zwarte
Zee-mogendheid is, moet zij een waakzaam oog
houden op aUes wat verband houdt met de
toegangswegen tot de Zwarte Zee. Het Brltsch-
Fransch-Turksch verdrag raakt niet de recht-
streeksche belangen der Sovjets. Krachtens dit
verdrag heeft Turkije beloofd te strijden aan
de zijde van Engeland en Frankrijk tegen
Dultschland en Italië. Rusland heeft zijn neu
traliteit en vrije hand behouden. Dit is stellig
een goed ding uit het oogpunt van het behoud
van den vrede. Hetzelfde kan niet van Turkije
gezegd worden. Het heeft een verantwoording
op zich genomen, welke op zijn toekomstige
politiek zal drukken. In ieder geval, de Sovjet-
Unie beeft^een reden te betreuren wat er ge
beurd Is.
LONDEN, 23 Oct. (Reuter) Twee vjjan-
deljjke vliegtuigen werden Zondagmiddag
waargenomen ter hoogte van de Zuid
oostkust van Schotland. Britsche gevechts-
xstellen vingen de beide vliegtuigen op,
n een der vijandelijke machines werd om-
aaggeschoten.
Volgens Reuter gelooft men. dat een knappe
strategische zet van het Fransche legerbevel de
Plannen van het Duitsche hoofdkwartier voor-
looplg In de war heeft gestuurd. Volgens ont
vangen berichten wilden de Duitschers een groot
offensief op de Fransche troepen aan de Dult
sche zjjde van de grens openen. Oamelln trok
toen heimelijk aUe troepen terug, met uitzon
dering van de voorposten, die een julm gebruik
van munitie. zoekUchten enz. maakten. Zoo
doende kwamen de Duitschers niet tot de ont
dekking. dat de Fransche troepen reeds twee
dagen tevoren waren weggetrokken. Af gezien
van eenlge observatieposten vallen de Fransche
linies titans ongeveer samen met de grens, ter
wijl de Dultsche troepen voor het overstroomde
gebied van Rijn, Moezel en Saar staan.
Bij de Kon. Mij. ..De Schelde’’ te Vlissingen is Zaterdag Hr. Ms. „O. 21”
te water gelaten. De doopplechtigheid werd verricht door mevr. Kwak,
de echtgenoote van den inspecteur van den marine-stoomvaartdienst
N Z Voorburgwal 145-167.ld 32087 49313. A dam
rBuk. Law» - CMaaaaa - CMaaaaa
-WHOLESALE ONLY o
Er wordt gedacht aan bouw van
drie slagkruisers
HELSINKI, 23 Oct. (Reuter). Buitenlan
ders. die Zondag teruggekeerd zijn van de
grens In Karellë. vertellen dat het gebied daar
lijkt op een reusachtig, doelmatig en welgedis-
cipllneerd soldatenkamp. In de straten van het
oude Vllpuri (Viborg) heerscht groote mili
taire bedrijvigheid: de stad is vol troepen. De
bultenlandsche reizigers waren diep onder den
indruk van het prachtige moreel, de groote va
derlandsliefde en het optimtenfe der soldaten.
De samenwerking tusschen leger-en bevolking
is treffend. De Finnen vertrouwen er op, dat
zij. Indien het zoover zou komen, met succes
aan een aanval weerstand kunnen bieden, daar
het onbegaanbare gebied voor een moderne oor
logsvoering In het geheel niet geschikt is. Bo
vendien beschikt Finland over onbeperkte hoe
veelheden vuurwapens en munitie.
KOPENHAGEN. 23 Oct. (Reuter). Za
terdagmiddag is een Duitsch wachtschip
tusschen de Deensche eilapden Faisterbo
en Moën ep een mjjn geloopen en ver
nield. Van de opvarenden zijn vfjf er tn
geslaagd zich met een vlot te redden, maar
één van hen is intusschen als gevolg aan
zijn verwondingen overiedgn.
Een der andere opvarenden slaagder er
in zwemmende Moën te bereiken, waar hjj
geheel uitgeput aankwam.
In het geheel zijn 71 man bij dese ramp
omgekomen.
Nader, wordt gemeld, dat een Deensch vlieg
tuig op zee is gedaald, om te pogen de vijf Duit
schers. die met een vlot zich hebben gered, van
het Dultsche wachtschip aan boord te nemen.
Het gejricht werd evenwel te zwaar. Een tweede
vliegtuig is toen hulp gaan halen en een mo
torboot te uitgezonden, om hulp te bieden. Een
der mannen op het vlot te omgekomen, eer hulp
kwam.
Het wordt duidelijk dat een mislukte po
ging te ondernomen om door evenwijdige
pacten tusschen de Sovjet-Unie en Turkije
eenerzjjds, en tusschen Engeland, Frankrijk
en Turkije anderzijds, Rusland te betrek
ken in een combinatie welke r^htstreeks
gericht te tegen Dultschland en tegen even-
tueele tegenstanders van Engeland en
Frankrijk in de Middellandsche Zee. De
vastberaden politiek der Sovjet-Unie heeft
de listige plannen verijdeld van hen die
gepoogd hebben vijandschap te zaaien tus
schen Dultschland en de Sovjets.
Het ontbieden der stadhouders en gouwlei
ders naar Berlijn beteekent dat Hitler alle hoop
op vrede heeft opgegeven, aldus berichten uit
Berlijn, die volgens Reuter te Kopenhagen
Zondag zijn ontvangen. De Fuehrer wil der
halve de partijleiders raadplegen over de maat
regelen om den oorlog voort te zetten. De
laatste berichten uit Berlijn geven steun aan
de meening, dat de Duitschers in de eerste
plaats hun krachten zullen richten op een
energieke blokkade van Engeland en op felle
luchtaanvallen.
Het Fransche legerbericht van Zondag
ochtend luidde: „Aan het geheele front was
de nacht vrij kalm.”
Het Dultsche legerconunando deelde over
den Zondag mede:
„In het westen geen bijzondere gebeurte
nissen, afgezien van geringe activiteit van
artillerie en verkennlngsafdeelingen.”
Havaa meldt over den militairen toestand in
het Westen, dat de kalmte, die sinds Donder
dag JJ. aan het front te ingetreden, blijft heer-
•chen.
Opgemerkt moet echter worden, dat de artil
lerie, die sedert twee dagen bijna gezwegen had,
eenlgszlns actiever is geworden. Op verschillen
de punten zijn de tegenstanders weer begonnen
bedrijvigheid te toonen in het Niemandsland,
waarbij elk patrouilles uitstuurt en hinderlagen
legt tégen soortgelijke ondernemingen van den
tegenstander
BUREAUX:
MKMAAR, Hof 4, Tulufoon 4330 en 4220
DEN HELDER, Stationsstraat 4, Tulufoon 771
HOORN, Groote Noord 54, rood, Talafoon 412
gCHAGEN, Molenstraat 52, Telefoon
ABONNEMENTSPRIJS:
Met Inbegrip van gratis ongevallenverzeke
ring: voor Alkmaar 2.— per «wartaal of
15 cants per week, voor buiten Alkmaar
y 250 por kwartaal of 20 cents per week.
Ultg. N. V- Drukte De Spaamestad Haarlem.
zigen. Verder kan men zelf vaststellen, dat
Gayda over het pact nu niet bepaald en
thousiast te.
STOCKHOLM, 21 Oct. (Reuter). Het vracht-
•chlp Gustav Adolf” <1450 ton) is vandaag op
oe Noordzee gezonken.
De negentien koppen tellende bemanning is
«P<epikt door het Noorsche stoomschip „Bis-
- «aya-.
Verder werd heden aldus onze correspon
dent het DuitschItaliaansch accoord be
treffende de Duitschers In Alto Adige ondertee-
kend. De ItaHaansche pers wil er os mee be-
afzen, dat Hitler zijn beloften houdt. Een der
gelijk bewijs schijnt ons voor Hitler nog al pijn
lijk, tenzij het niet voor Italië, maar voor En
geland en Frankrijk bedoeld is. Maar dan zou
men bijna moeten aannemen, dat Italië nog
gelooft In de mogelijkheid van vrede.
LONDEN, 21 Oct. (Reuter/A J4 F). De
ministeries van Marine en Luchtvaart dee
len med£:
„Vanochtend werden op de Noordzee vij
andelijke vUegtuigen waargenomen door een
convooi."
In antwoord op dit sein werden gevechts
vliegtuigen uitgezonden. De vijand trok
hierop weg.
O 21 is van stapel ge-
Het Moskousche orgaan „Iswestija" publi
ceert een uitvoerig artikel naar aanleiding van
het sluiten van het Turksche pact met Enge
land en Frankrijk. Het blad noemt dit pact
een document van groote politieke beteekenis.
De belangstelling, zoo vervolgt het blad, welke
Engeland en Frankrijk hebben voor Turkije,
wordt door de strategische positie van dit land
volkomen verklaard. Sommige omstandigheden
brengen ons er echter toe te gelooven, dat de
plannen van de Britsch-Fransche diplomatie
verder gingen dan alleen een pact met Turkije
Men krjjgt nl. den indruk dat er zekere plan
nen bestonden een wig te drijven tusschen
Dultschland en de Sovjet-Unie.
Artillerie en verkenningspatrouil-
les blijven aan weerszijden
actie ontplooien
VerkeerMtremining opgeheven
Naar men ons van de zijde van den douane-
ienst te Eysden mededeelt, is de versperring
□p den grooten verkeersweg van Maastricht
u I naar Luik, vla Vlsee, weggeruimd, zoodat dese
{weg thans weer vrij te.
De regeering deelt In haar memorie van ant
woord op het voorlooplg verslag over hoofdstuk
I der Rtjksbegrooting het volgende mede:
Het rapport der commissie In zake de
versterking der maritieme defensie van
Ned.-Indië Is ongeveer half September by
de regeering Ingekomen. Het te onmlddel-
Hjk In handen gesteld van den Gouverneur-
Generaal, wiens advies nog wordt ingewacht.
Bij het in de mllHoenennota genoemde be
drag van f 15 milHoen te gedacht aan de
jaarlijksche kosten van rente en aflossing
bij aanbouw van drie slagkruisers van een
bepaald type.
Er was reden dit bedrag aan te houden, ook
voor het geval de beslissing mocht vallen in
de richting van aanschaffing van kleiner mate
rieel.
KOPENHAGEN, 23 Oct. (Reuter). Boeren en
visschers uit Hirtshals (Noord-Jutland) maken
melding van een zeeslag tusschen niet geïdenti
ficeerde oorlogsschepen aan de Deensche kust,
die Zondag zou hebben plaatsgevonden.
Toeschouwers verklaarden, dat een klein
oorlogsschip of een duikboot een koopvaardij
schip aanhield, toen twee grootere oorlogs
bodems aan den horizon verschenen.
Een kwartier lang werd heftig gevuurd. Intus-
schen kon het stoomschip ontkomen. Rookwol
ken hebben de waarneming moeilijk gemaakt,
doch de toeschouwers gelooven, dat alle drie
schepen zijn weggevaren.
PARIJS, 23 Oct. (Hans). Het legerbe-
richt van den ochtend van den 23sten Oc
tober luidt: „Een kalme nacht aan het ge-
heele front."
In de Memorie van Ant
woord aan de Tweede Ka
mer deelt de regeering
mede, dat in zake de hand-
JtBving van het gezag en
de bescherming van de
geestelijke vrijheid thans
in het algemeen niet an
ders wordt gedacht dan
onder het vierde kabinet-
Colijn. Ter zake van da
Zondagswet bestaat het
voornemen, de tot stand
koming van een nieuwe
wet voor te bereiden.
De ontwerpen betreffende
de kinderbijslagverzekering
en de echtscheiding zullen
worden gehandhaafd, het
laatste waarschijnlijk be
houdens eenige aan te
brengen wijzigingen. Om
trent de ontwerpen betref
fende de openbare orde
wordt een nader onderzoek
ingesteld.
Hei ligt in het 'voornemen
der regeering een ontwerp
ter zake van een wettelijke
vacantieregeling in te die
nen, terwijl de voorberei
ding van een
regeling van de
loosheidsverzekering
kracht zal worden voort
gezet.
Een krijgslist van Gamelin?
LONDEN, 23 Oct. (Reuter) De diplo
matieke correspondent van de „Observer"
meldt, dat Hitler alle stadhouders en gouw
leiders voor een conferentie naar Berlijn
heeft geroepen.
Hij zou besloten hebben persoonlijk ken
nis te nemen van de gevoelens onder het
Dultsche volk. De Fuehrer heeft een der-
geiyken stap nooit eerder gedaan. De dis-
trlctsleiders staan het nauwst met het volk
In contact en daarom lijkt het, aldus de
correspondent, of Hitler besloten heeft over
de hoofden van Himmler en de Gestapo
heep zelf achter de waarheid te komen.
De correspondent meldt verder, dat
Hitler’s aandacht overigens geconcentreerd
Is op het diplomatieke front, gedeeltelijk
In verband met het driezijdige verdrag. Dat
Dultschland over dit verdrag bezorgd is,
blijkt uit het feit, dat de ambassadeurs te
Moskou, Rome en Ankara naar Berlijn ont
boden zijn.
Italiaansche en Russische commentaren
op het Ankarwrpect.
Bij een vüegtuigaanval op een Britsch
convooi in de Noordzee werden drie
Duitsche toestellen neergehaald.
De Sultan van Djocjakarta overleden.
Dr. ir. H. Wortman, voorzitter van den
Zuiderzeeraad, overleden.
PARIJS, 23 Oct (Havas). Het Zondag
avond uitgegeven communiqué luidt als
volgt:
„Een kalme da*. Patrouilles en binder-
lagen op verschillende punten van het
front."
Mededeelingen in de rrtCTnorie van ant
woord betreffende de rijksbegrooting
over plannen der regeering.
Verschenen is de memorie van antwoord
op de algemeene beschouwingen van de
Tweede Kamer over £e Rijksbegrooting;
o.m. uiteenzettingen over kabinetsfor
matie' en financieel beleid.
Volgens een bericht uit Moskou zijn de
Russen verbaasd over de Finsche maatre
gelen. Het Kreml beweert alleen nauwere
vriendschap met Finland te wenschen. Met
het lot van Polen en de randstaten voor
oogen geeft Finland er echter de voorkeur
aan op alles voorbereid te zijn.
Russisch eskader verlaat
Tallinn
Drie Duitsche machines neer
gehaald; ge^n schade aan
Britsche zijde
op ww»«n*<hopp«li|k* basis met nafvvrljka
acrtiBrócha O»*" r«l»»l<R,