over
en
De Tweede Kamer
het
over
buitenlandsch beleid
Minister Steenberghe
land- en tuinbouw
GAF SCAPA FLOW EEN LES?
ONZE NEUTRALITEIT
WOENSDAG 25 OCTOBER 1939
t
i
Stakende verpleegsters
ontslagen
Vertegenwoordiging
bü net Vaticaan
Een Oranjeboek?
Verhouding tot België
Persoonlijk woord via
de radio
Akkerbouw
ten,
zullen
geval
nootswaarde
stijgen. Wü vragen echter ln gemoede,
wat drie Nederlandsche slagkruisers in
Indië hebben te beteekenen vergeleken
bü het enorme vlootmateriaal, dat Ja
pan, Engeland en de Vereenlgde Staten
bezitten. Zelfs wanneer wü aannemen,
dat de drie Nederlandsche slagkruisers
vóór het einde van den oorlog gereed
zouden kunnen zün en dat de daarvoor
benoodigde materialen zouden kunnen
worden verkregen en dat de daarvoor
benoodigde bemanning tüdlg opgeleid
zou kunnen worden en aanwezig zou
zün en dat ons prestige en de geveehts-
waarde van onze vloot ln aanzienlüke
mate zouden stUgen, dan nóg zouden
wü niet zonder bedenking den uiter
mate kostbaren aanbouw van deze sche
pen tegemoet zien. Slagschepen en ln
mindere mate ook slagkruisers zün naar
hun aard en wezen meer offensieve
dan defensieve wapenen. ZU zün bü
uitstek geschikt voor het bombardeeren
van kusten en voor zeeslagen. Onze neu
traliteit heeft echter voor alles behoefte
•an defensieve waj>enen en gezien de
overgevoeligheid en prikkelbaarheid der
oorlogvoerenden lUkt het ons verstandig
eventueel kwaadwilligen zelfs geen voor
wendsel te geven ons van offensieve
bedoelingen te beschuldigen. Het moge
het toppunt van onredelükheld schUnen
Nederland van offensieve bedoelingen
Vier factoren
Beperking openbare
meeningtuiting
Handel en scheepvaart
richtte in California groote verwoestingen aan
hebben
niet
de waande van deze granen op zichzelf nu zoo
van
zware
Nederland
ook
het
Xn dit verband stelde men er prijs op, ook
Mj deae gelegenheid uiting te geven aan rijn
iet de
iidens
9*-
matig
gestegen is Door de sterk verhoogde vrachtprij
zen en de hooge verzekeringspremies zijn de
aanvoerkoeten enorm toegenomen. Hieruit volgt,
dat de hoogere aanvoerkosten een beltgigrijken
factor in de stijging der graanprijzen uitmaken
Men moet er dan ook ernstig rekening mede
houden, dat, Indien tz.t. na den oorlog deze
kosten wederom tot een normaal peil zouden
terugloopen, de graanprijzen een gevoellgen te
rugslag zullen ondervinden.
Het is Intusschen bij een langeren duur van
den oorlog, wanneer de overvloed van granen,
die er nu nog in de geheele wereld is, zou ver
minderen wat. gezien het zeker niet grootere
verbruik, geenszins vaststaat en het handels
verkeer nog moeilijker zou worden, mogelijk, dat
de graanprijzen nog verder stijgen. Zou dit nu
zoo In alle opzichten gunstig voor onzen land
bouw zijn? Voor den zuiveren akkerbouw, die
mooie prijzen voor zijn producten zou kunnen
maken, zou dit Inderdaad een voordeel zijn Er
zit echter ook aan deze medaille een keerzijde
•n, dia er op wezen, dat In totaal
van ruim <0.000 la uitgetrokken
krdering van belangen van Neder-
erlanders in bet buitenland, gaven
ansport en on-
destüd» in het
het Nederlandsche gezantschap te
1 hebben gezocht, welke kosten
■t minder dap ruim 70.000 belle-
Het spreekt vanzelf, dat Ik U dit inzicht moei
lijk kan geven, indien ik U niet eerst duidelijk
maak, hoe de Regeering den toestand van den
land- en tuinbouw ziet, zooals deze zich sinds
eind Augustus heeft ontwikkeld. Ik heb in de
laatste weken nogal eens opmerkingen hooren
maken, die den indruk geven alsof de Neder
landsche landbouw sinds het uitbreken van den
oorlog den moeilijkheden zoo ongeveer te boven
zou zijn. Ik zou niets liever willen dan dat ik
dit standpunt volledig als juist kon erkennen.
Voor dergelijke optimistische beschouwingen
bestaat naar mijn meenlng helaas echter nog
niet veel reden. De landbouw vindt niet steeds ^-betalen, beteekenen nog in het geheel niet, dat
in alle kringen van Nederland de waardeerlng
Den tuinbouw treft door de ex port belem
meringen eveneens bijzondere tegenslag.
Hoewel de afzet in het binnenland ontegen
zeglijk nog kan worden vergroot, aal
hierin toch vermoedelijk geen voldoende te
genwicht voor het verlies aan export kun
nen worden gevonden. Dat het dezen be
drijfstakken niet mogelijk zal z|jn. zonder
hulp van Regeeringswege dezen voor hen
zoo bijzonder moeilijken tijd door te komen,
behoeft geen nader betoog.
OU zult het wel niet altijd eens zün met al
mijn beslissingen. V»*r zooveel tegenstrijdige
belangen moeten worden verzoend, kan dit ook
moeilijk anders. Maar ik mag wel verwachten,
dat gij de overtuiging zult hebben, dat de re
geering uw bedrijf en uw gezin in dezen ramp
spoed Igen tijd zoo goed mogelük aal helpen,
in de vurige hoop, dat spoedig betere tijden
voor de menschheid aanbreken. Het wachten
daarop valt ons dikwijls lang. Wij zullen daar
om juist thans ons telkens weer moeten voor
houden: niet de mensch. maar God regeert
deze wereld. Laten wij, gesterkt door dit ge
loof, de toekomst vol vertrouwen tegemoet gaan.
Toont gij van Uw kant Uw nationale solidari
teit door opgewekt en zonder kleinzielig ge
mopper Uw werk te verrichten ten bate van
onze geheele Nederlandache gemeenschap, van
rt Dv rechtvaardige belooning ontvangt.
■w -w yij willen hier echter enkele an-
dere en betere gronden aanvoe-
ren, die het o.l. niet gewenscht
maken, dat het advies der departemen
tale commissie tot den bouw van drie
zware slagkruisers voor Indië door regee
ring en Kamer wordt opgevolgd. Voor
standers van den bouw van slagkruisers
den in dien bouw een prachtig werkver-
(chaffingsobject ter bestrijding van de
werldoosheld. Maar zijn zij er zoo zeker
van, dat wij thans in oorlogstijd met zijn
moeilijkheden van vervoer, aan voer en
handelsverkeer nog het daarvoor be
noodigde materiaal zullen kunnen krij
gen? En hoeveel van de kostbare bewa-
peningsmiddelen, die niet in ons land
kunnen worden gemaakt, zullen recht
streeks kant en klaar in het buitenland
moeten worden besteld? En hoeveel geld
zal dus naar het buitenland moeten
gaan zonder dat er één werklooze hier
te lande van profiteert? Een andere
overweging van voorstanders van slag
kruisers voor Nederlandsch-Indlë luidt,
s dat wij ons prestige en de maritieme
gevechtswaarde van onze vloot door
zulk een bouw dermate zullen vergroo-
dat eventueele aanvallers erdoor
worden afgeschrikt en dat in
een conflict onze bondge-
in aanzienlijke mate zal
Het is nu vooral mijn voornemen een inzicht
te geven in de bedoeling, die bij de regeering
bij het nemen van de maatregelen voorzit. Im
mers hoe beter U weet, door welke overwegin
gen de.regeering zich bij het bepalen van haar
standpunt tegenover den land- en tuinbouw
laat leiden, des te beter kunt U haar maatre
gelen begrijpen en des te meer bent U in staat
U een zelfstandig oordeel te vormen over de
critiek, die den regeerlngsmaatregelen ten deel
valt.
Hoe staat de regeering hier nu tegenover?
Dp maatregelen, die dc regeering ln 1933 en
volgende jaren heeft genomen om den land
en tuinbouw m stand te houden, hebben wel
aangetoond, hoezeer ook toen deze bedrijfstak
ken als een onmisbaar bestanddeel van het
economische leven in Nederland werden be
schouwd. Ik behoef u niet te zeggen, dat thans
nu de voedselvoorziening voor mensch en dier
met producten, welke ons eigen land opbrengt,
van zoo groote beteekenls is geworden, de aan
dacht van de Regeering er meer dan ooit op te
gericht, dat de landbouw een krachtige positie
inneemt. Op tal van wijzen heeft de Regeering
van dit streven in de laatste weken blijk ge
geven
aanzien van zichzelf geen consequenties kunnen
verbinden. Zoo zal zij, wanneer wij door een
blokkademaatregel getroffen worden, zeker niet
kunnen verlangen, dat wij, ten koste van onze
eigen voorzieningen, dezelfde hoeveelheden
zouden blUven uitvoeren als voorheen.
In dit verband vroegen vele leden in het bü-
zonder de aandacht voor de feiten, dat ver
scheidene van onze handelsschepen zeer ge-
ruimen tijd voor onderzoek zijn vastgehouden,
dat ladingen geheel of gedeeltelijk in beslag
werden genomen en dat zelfs postzendingen
van boord werden gehaald, een en ander ten
deele of geheel in strijd voorzoover het de
genoemde postzendingen betreft zelfs in fla-
granten strijd met de positieve normen en met
den geest van het internationale recht.
Gaarne zouden de hierbedoelde leden ver
nemen, wat de regeering heeft gedaan ter
bevordering van een wijziging van dezen
ongewenschten toestand. De hoop werd uit
gesproken, dat niet is nagelaten, met kracht
op te komen voor de aanspraken, welke Ne
derland als neutrale staat in dit opzicht
krachtens de destijds aanvaarde volken-
rechtelUke beginselen kan doen gelden.
Van verschillende zijden werd de vraag ge
steld, of de regeering den tijd nog niet gekomen
acht voor het uitgeven van een Oranjeboek.
waarin wordt weergegeven al hetgeen door haar
In verband met de huidige internationale om
standigheden is gedaan, en waaruit zou kunnen
blijken van den geest van volkomen zelfstan
digheid en onafhankelijkheid van bultenland
sche invloeden, welke bü het nemen van de ver-
elschte beslissingen en het treffen van de noo-
dig geachte maatregelen heeft voorgezeten.
Verscheidene leden gaven als hun mee
nlng te kennen, dat onze neutraliteit mede
brengt, dat Nederland de Poolache regeering
blUft erkennen, gelijk bet dat ook in den
vorigen wereldoorlog met de Belgische re
geering deed, welker zetel toen eveneens
naar een vreemd land verlegd was.
Algemeen gaf men uiting aan zijn vol
doening over de goede vriendschap, welke
tusachen Nederland en BelglC bestaat. De
verwachting werd uitgesproken, dat de in
de belde landen heerschende gevoelens de
samenwerking, waarop slj bij volledige
handhaving van da door eik hunner gevoer-
Veehoudery
De granen worden nu eenmaal ook als voe
dergranen in de veehouderij gebruikt en als
deze zoo In prUs stijgen, moet de veehouderij
haar voedergranen ook zeer duur inkoopen. Dit
nu zou geen bezwaar zUn. indien de veehoude
rU haar producten ook voor aanmerkelijk hoo
gere prijzen zou kunnen afzetten. Om de kan
sen hierop te kunnen beoordeelen, moeten wjj
den toestand en de vooruitzichten voor de vee
houderij bezien.
Wat de melkveehouderij betreft, is er al
heel weinig reden om deze optimistisch te
beoordeelen. Als men ziet naar het voor
naamste product, de boter, dan blUkt. dat
op het oogenblk niet meer dan de helft
van de productiekosten door de verwachte
opbrengst in het buitenland wordt gedekt.
Immers de commissie-noteering voor Neder
landsche boter is 80 ct. per KG, terwijl de
binnenlandsche groothandelsprijs vanaf 10
October J.l. op f 160 is gesteld Er is dus een
toeslag van 80 ct. per KG noodig om de
productiekosten te dekken.
Indien men nu weet, dat iedere cent toeslag
op de boter per jaar een uitgave van 1 mlllioen
gulden meebrengt, dan zult u het met mu eens
zijn, dat dit onderdeel van onzen landbouw
nog allerminst reden tot verheugenis geeft
Hieruit volgt, dat het een eerste verelschte is
de productiekosten voor de melkveehouderij
niet hooger te maken dan noodig is. Met de
kaas- en melkproducten is het gelukkig wat
beter gesteld Door de stijging der kaasprijzen
is het zelfs mogelljk gebleken dezer dagen oen
steuntoeslag op kaas met de helft te vermin
deren
Wat de rundvee- en varkenshouderü betreft,
de varkenshouderü heeft bU den afzet in
buitenland met bijzondere moeilijkheden,
als bUv. de hooge vrachten, daling van het En-
gelsche pond, te kampen. De bultenlandsche
prijzen zUn nog immer van dien aard, dat de
productiekosten hier te lande niet worden ge
dekt. De binnenlandsche prijzen zün daarte
genover zoowel voor varkens als de betere soor
ten rundvee redelijk.
Ook de pluimveehouderU. die een groote ver-
bruikster van voedergranen is, verdient de aan
dacht. In hoeverre de pluimveehouders hooge
re prUzen voor de voedergranen kunnen beta
len, hangt grootendeels af van de vraag, of rij
ook een hoogeren prijs voor de eieren zullen
oogst 193» over de geheele Unie de richtprijzen ver
hoogd of werden maatregelen genomen, die in de
toekomst behoorlijke prijzen waarborgen. Ook op
het gebied der veehouderij, in het bijzonder de
melkveehouderij, werd een bijzondere voorzie
ning getroffen. De groothandelsprijs voor boter
werd met ingang van 19 October J.l. voor het a».
winterhalfjaar van f 145 tot 160 per kg. ver
hoogd. Tegelijk daarmede werd de prijs van de
margarine met 8 ct. verhoogd.
Het rijn echter niet alleen al deze prijsver
beteringen en prijsregelingen geweest, waarmede
getracht is de positie van den landbouw zooveel
mogelljk te versterken Ik moet u ook nog wijzen
op maatregelen, die van bijzondere beteekenls
zijn voor de veevoedervoorzienlng. De inlandsche
en bultenlandsche granen worden gebruikt voor
menschelük en dlerlük voedsel. Hoe meer brood
graan er is. des te meer granen of andere pro
ducten. die in het brood zouden kunnen worden
verwerkt, beschikbaar blijven voor veevoeder.
De belangrijke aankoopen aan tarwe, die de Re
geering reeds vóór het uitbreken van den oorlog
had gedaan en die den broodgraanvoorraad ver
ruimden. hebben dus ook op de veevoederpositie
een gunstigen Invloed gehad. Hetzelfde is het
geval met de geregelde aankoopen door de regee-
ring van granen, oliehoudende zaden en pitten,
dier- en vischmeel etc. Ook het opkoopen door
de Regeering van den binnenlandschen graan-
oogst strekt tot steun aan den landbouw, in het
bijzonder aan de veehouderU Door deze aan
koopen heeft de Regeering het immers in de
hand, deze granen tegen lagere prijzen aan de
veehouderU ter beschikking te stellen.
Ten slotte moet ik hier nog noemen de hulp
en voorlichting, die de land- en tuinbouw van
den landbouwvoorlichtingsdienst in nog meer
dere mate dan voorheen ontvangen, ten einde de
bedrijfsvoering zoo economisch en rationeel mo
gelljk in te richten
Blijkens het voorloopig verslag van de
Tweede Kamer over het derde hoofdstuk
(Bultenlandsche Zaken) verldaarden zeer
vele leden, dat zij met voldoening den
huldigen minister als hoofd van het depar
tement hadden zien optreden.
Algemeen verklaarde men met waardee
rlng te hebben kennis genomen van de
stappen, welke mede van Nederlandache
zijde werden ondernomen tot behoud van
den wereldvrede, eerst ln den vorm van
den bekenden vredesoproep van zeven
staatshoofden, later in dien van het aan
bieden van goede diensten door HM. de
Koningin en Z.M. den Koning der Belgen.
Dat stappen, toen de oorlog eenmaal
was uitgebroken, niet zün gevolgd door gelijk
soortige pogingen tot herstel van den vrede,
noemden vele leden zeer begrijpelijk.
Enkele leden konden zich met de algemeens
strekking van dit betoog niet vereenlgen. Naar
hun meenlng dient de regeering ernstig te
overwegen, of zü niet het Initiatief tot het
openen van vredesonderhandelingen behoort Ce
nemen.
waarop hij recht heeft. TUden als deze, waarin
de beteekenls van onzen landbouw voor de voed
selvoorziening zoo veel duidelijker tot ieder
spreekt, dragen ertoe bU deze waardeerihg te
vergrooten. Thans blijkt voor ieder hoe nauw
de belangen van alle groepen der Nederlandsche
bevolking samen zijn verbonden. Maar dit
neemt niet weg, dat de financieele uitkomsten
van het bedrijf over het geheel, zonder de re-
geerlngsbemoeienls, helaas nog weinig bevredi
gend zijn. Om U dit aan te toonen, zal ik met
U de positie van de verschillende onderdeelen
van land- en tuinbouw achtereenvolgens na
gaan.
Wjj zullen beginnen met den akkerbouw, den
tak van landbouw, die ln de gunstigste positie
verkeert. Immers de graanprijzen in het buiten
land zUn vrU sterk gestegen. Eind Augustus, dus
vóór den oorlog, bedroegen deze b.v. voor tarwe
pl.m. f 3.50 en voor rogije f 3.thans zUn deze
tot pl.m. f6 respectievelijk f 5.35 opgeloopen
Een flinke stüging inderdaad. Indien men nu
echter bedenkt, dat de laatste door mij vast-,
gestelde aankoopprijzen f 11.voor tarwe en'
f 9.voor de rogge bedragen, dan ziet u. dat
de prijzen, die men thans voor buitenlandscne
granen moet betalen, nog zeer laag zUn en zelfs
nog lang niet voldoende z(jn om de productie
kosten te dekken. Hierbij moet men voorts nog
het volgende bedenken. De hoogere prUzen, die
men thans voor bultenlandsche granen moet
Dat ik mij thans in het bijzonder tot den
land- en tuinbouw zal richten, is dan ook
niet te zien als een mindere waardeerlng
van de beteekenls van andere takken van
ons volksbestaan. Het vindt zijn aanleiding
hierin, dat, zooals ook voor de hand ligt, het
probleem der voedselvoorziening sinds einde
Augustus zeer sterk op den voorgrond is ge
treden en dat in verband hiermede de re
geering tal van maatregelen heeft getrof
fen, die In het bijzonder voor den land- en
tuinbouw van belang zijn.
te verdenken op grond van het bezit van
slechts drie slagkruisers, maar ln den
oorlog wordt de rede vaak met opzet het
zwijgen opgelegd en moeten vaak de
onzinnigste voorwendsels dienst doen.
Wanneer onze vloot niet alleen defen
sieve, maar ook offensieve waarde zou
krijgen, zou het wel eens voor een
der oorlogvoerenden van groot belang
kunnen worden te trachten ons op zijn
zijde te krijgen, een verlangen, dat te
sterker zou kunnen worden, naarmate
de oorlog vordert en de strijdende par
tijen verzwakken, zoodat alleen daar
door reeds de gevechtswaarde van onze
vloot zou stijgen. Onze voorraad bezwa
ren tegen den aanbouw van drie slag
kruisers van, naar de Telegraaf wist
mede te deelen, elk 27.000 ton, is met
deze enkele opmerkingen allerminst uit
geput, maar wij meenden deze vast
naar ^oren te moeten brengen, vóórdat
onherstelbare en onberaden stappen
zouden worden gedaan, alleen omdat de
mentaliteit er rijp voor schijnt.
De zellstandigheidspolltiek. door de
regeering met betrekking tot de interna
tionale aangelegenheden gevoerd, had de
instemming van alle leden.
Voor de zorgvuldigheid, door de regeering
betracht bü het treffen van de noodige
maatregelen om onze neutraliteit naar alle
zijden te beschermen, zoowel te land als
ter zee, als in de lucht, bracht men gaarne
hulde.
de zelfstandteheldspolltlek vooral thans
in menig opzicht zijn aangewezen, bij voort
during zullen vergemakkelijken en veraan
genamen.
Niet in de laatste plaats dachten verschei
dene leden in dit verband aan de handelspoli
tieke betrekkingen tusschen de twee buurlan
den. welke naar hun meenlng behooren te wor
den beheerscht door de gedachte, dat beide el
kanders industrie tot hooger niveau kunnen op
voeren door het welbewust nastreven van een
goed overwogen differentiatie.
Gevraagd werd, welke tenden thans een
diplomatieke vertegenwoordiging bij bet
Vatlcaan hebben, en of Nederland niet bij
die tenden ten achter staat wat betreft de
beschikking over van belang zijnde gege
vens en verbindingen, welke in dat interaa-
tionaal-politieke vredeecentrmn kannen
worden verkregen.
Verscheidene leden verklaarden bet te
betreuren, dat Nederland bü de jongste
Pauskroning niet vertegenwoordigd is ge
weest.
ZU waren geneigd, aan te nemen, dat hier
van een onwillekeurige nalatigheid sprake is
Andere leden hadden aan een nadere bespre
king van dese aangelegenheid geen behoefte.
Sommige leden meenden te weten, dat thans
alle vrijwilligers van het vroegere republlketn-
sche leger ln Spanje ln vrUheid zün gesteld,
met uitsondering van die van Nederlandsche
herkomst. Indien dit Inderdaad bet geval ia.
zouden deze leden de vraag willen stellen, of
daarvoor bijzondere redenen bestaan.
Gevraagd werd, of er geen aanleiding is, do
restitutie door de Spaanache regeering te be
vorderen van de koeten van
derhoud yti Bpnjeawian, d
gebouw W
Madrid I
over 1938
pen.
Eenlge
een bed»
voor de t
land en 1
als hun meenlng te kennen, dat dit bedrag veel
te gering te.
Gaarne zouden verscheidene Joden vernemen,
of thans steun wordt verleend aan den Neder-
landschen Bond ln Duitschland en aan den al
daar werkzamen R.K. Bond van Nederlanders
Bt. Jcett. en. aoo ja, tot wel$s bedragen sulks
<Um geschiedt.
UK het beeld, dat ik U van den toe
stand voer den land- en tuinbouw heb
gegeven, zal n zUn gebleken, dat er aller
minst aanleiding is zich op het standpunt
te stellen alsof alle moeilijkheden sinds 1
September j.1. plotseling gjn overwonnen.
De regeering sal ermede rekening moeten
houden, dat neg op groote schaal finan-
cieeie steun voor den land- en tuinbouw
noodig sal zijn. BU de thans geldende Prijs
verhoudingen moet dese nog op ongeveer
199 mlllioen gulden worden geschat, indien
er geen verdere tegenvallers komen.
waardeerlng voor de groote toewijding, waar
mede leger en vloot zich van hun taak kwUten.
Opgemerkt werd voorts, dat het bU een be
weerde schending van onze neutraliteit door
een der bij het conflict betrokken partijen niet
op den weg der tegenpartij ligt, te trachten
op grond van haar eigen oordeel ons land tot
het aannemen van een bepaalde houding te
bewegen.
e welhaast vermetel schijnende
1 J aanval van de Duitsche duikboot
J—' op de voor anker liggende Britsche
slagschepen te Scapa Flow, welke aanval
met succes werd bekroond, heeft den En-
gelschen een gevoelige les gegeven. HU
beeft hun geleerd, dat de oude geest der
Duitsche U-boot-kapitelns, vermaard uit
den vorigen oorlog, op de Jongere gene
ratie is overgegaan en dat ook onder de
kust voor anker liggende schepen be-
hoorUjk bewaakt en door scherpe con-
trölemaatregelen en voorzorgsmiddelen
beveiligd dienen te worden. Heeft deze
aanval echter ook ons land iets te lee-
ren, nu de regeering ln haar memorie
van antwoord op het voorloopig verslag
over hoofdstuk I der Rijksbegrooting
heeft gesuggereerd, dat het rapport der
commissie inzake de versterking van de
maritieme defensie van Nederlandsch-
Indlë, hetwelk ter fine van advies in
handen van den Oouverneur-Generaal
is gesteld, tot de conclusie is gekomen,
dat de aanbouw van drie slagkruisers van
oen bejiaald type Aanbeveling verdient?
Tegenstanders van slagschepen voor ons
land hebben naar aanleiding van den
geslaagden aanval op de Britsche slag
schepen weer eens de gevechtswaarde
van zulke drijvende forten in twUfel ge
trokken, maar dat lUkt ons niet Juist.
Voor anker liggende slagschepen van
formidabele afmetingen bieden, indien
zij bereikbaar zUn, uiteraard een ge-
makkelijk te treffen prooi voor duikboo-
ten en vliegtuigen. Maar of in volle zee
varende slagschepen met afweermidde
len in actie het doorgaans tegen duik-
booten en vliegtuigen zullen moeten af
leggen, is een nog onbesliste vraag,
waarop men bU onvoldoende ervaring
nog geen definitief antwoord kan geven.
Er zUn deskundigen, die den slagschepen
tegenover duikbooten en vliegtuigen wei
nig kans geven, maar er zUn ook des
kundigen, wier meenlng lijnrecht met
deze veronderstelling in strijd is. In ieder
geval bieden groote en zware slartche-
j>en, die uiteraard minder bewAgiyk
zijn dan kleiner materiaal een gemak-
kelUker trefpunt, maar daartegenover
staat, dat zij ook uitgerust kunnen wor
den met verderdragende en effectievere-
afweermiddelen. De ervaring van Scapa
Flow brengt geen uitkomst over de ge
vechtswaarde van slagschejyen contra
duikbooten en vliegtuigen, en een argu
ment tegen slagschepen daaraan ont
leend Is dus niet overtuigend.
MEDAN. M Oct. (Aneta) De „Sumatra
Poef verneemt, dat ongeveer 30 leerllng-ver-
Neegriejz van het gemeente ziekenhuis te Me
den staakten, wegens onwilligheid om bepaalde
**rk»aamheden te verrichten. Allen werden in
yerbend hiermede ontslagen. Thans wordt na
der overleg met gemeentelUke Instanties ge-
Pteegd.
De minister van Economische
Zaken, mr. M. P. L. Steenberghe,
heeft Dinsdag de volgende rede voor
de radio gehouden.
kunnen maken. De ontwikkeling van de prijsen
ln het buitenland moet worden afgewacht en
ook omtrent het binnenlandsche prijspeil, dat
met den exportprijs ten nauwste samenhangt,
Is thans nog niets met zekerheid te zeggen. De
produetie is namelijk zoo groot, dat deze nooit
alleen in het binnenland kan worden afgeaet.
T uinbouw
BU mijn* overzicht van den toestand kom Ik
nu aan den tuinbouw met de onderdeelen
bloembollenteelt, boom- en bloemkweekerU. Ik
behoef er niet over uit te welden hoezeer deze
bedrijfstakken, welke zoo sterk op export zUn
aangewezen, door den oorlogstoestand zijn ge
troffen. De export van bloembollen en van
boomkweekerjjgewassen naar verschillende lan
den ligt geheel stil. Vergoeding hiervoor ln den
vorm van meer afeet in het binnenland bestaat
voor deze bedrijfstakken vrijwel niet. Ook voor
de bloemkweekerU zUn In de komende maan
den groote moeilijkheden voor den afzet in het
buitenland te verwachten.
Maatregelen der Regeering
In de eerste plaats heeft zij maatregelen ge
nomen ten aanzien van de prijzen voor de pro
ducten. Voor vrijwel alle producten zijn in
middels de prijzen verhoogd. Ik zal dit in het
kort even nagan. Eerst de tarwe; In verband
met de in den winter van 1938 geleden vorst-
schade Is hiervoor een bijzondere toeslag van
f 1.per 100 K.G. gegeven, zoodat U voor de
tarwe 11.ontvangt. Voor de rogge zijn ver
schillende voorzieningen getroffen. Daar door
den vorigen oogst de roggeprijs steeds op een
laag niveau was geweest en gedurende gerul-
men tijd nauwelijks 7.25 heeft gehaald, was
voor den oogs* 1939 een nieuwe roggesteunrege-
ling ingesteld BU deze regeling werd de rogge-
prijs begin Augustus JJ. terstond op 735 ge
bracht, met een wekelUksche verhooglng. De
bUzondere omstandigheden In September gaven
mU echter aamelding, den roggeprijs reeds toen
op 8.per 100 K.G. te bepalen, een prijs, die
onder de regeling eerst In December ln uit
zicht was gesteld. Kort daarop Is voor de rogge
nog een toeslag van ƒ1.gegeven aan de rog-
getelers. die gewoon waren hun rogge te ver-
voederen, terwUl nu dezer dagen deze toeslag
van 1.tot alle roggeverbouwers Is ul(ge
breid
Tot een verhooglng van de oorspronkelük
vastgestelde nchtprüzen met 1.la inmid
dels ook ten aanzien van gerst, haver, aard
appelmeel en suikerbieten besloten. Verhooglng
van de aankoopprUzen voor peulvruchten en
eenige andere producten wordt voorbereid.
Voor de aardappelen Is een samenstel van
maatregelen getroffen. Tot steun aan de markt
zal een hoeveelheid consumptie-aardappelen
door de Regeering worden aangekocht, terwijl
aan de telers van wie niet wordt opgekocht
een garantieprijs ln uitzicht is gesteld.
Voorts kan voor de aardappelen, die
voor aankoop en garantie ln aanmerking komen,
een denatura tie toeslag worden gegeven. Ook
voor de goedgekeurde pootaardappelen is een
prijsregeling getroffen.
Wat den akkerbouw betreft, zün dus voor den
Ik rou hiermede willen besluiten.
Uw arbeid iz nog meer dan ander»
voor het Nederlandache volk van
groot belang. Spant Uw uiterste
krachten in om uit den bodem te
halen wat er in xit. De Nederland
ache land- en tuinbouw hebben in de
wereld een voortreffeljjken naam.
Gü zult dien naam ook thans hoog
houden. Ik ben daarvan overtuigd.
Van mijn kant moge ik U dan ook
vragen, dat gü Uwerxüds vertrou
wen hebt in de Regeering. Gü l*®'
hoeft dit niet te doen op mün
woord. Ik mag wijzen op de juist
opgesomde daden der laatste
weken, waaruit blpkt. dat ik, niet
tegenstaande de ongunstige vooruit
zichten voor den landbouw en de
financieele offers, die door de
genomen maatregelen van het ge-
heele Nederlandsche volk gevraagd
worden, de prijzen in overeenstem
ming heb gebracht met een redelgke
belooning van Uw arbeid.
Ik heb U nu uiteengezet den toestand van
den landboudf zoosls de Regeering dezen
ziet, zoomede maatregelen, die in verband
daarmede rëeds zün genomen. Ik zou nu ten
slotte nog let» willen zeggen over- de over
wegingen. die bü de Regeering daarbü in het
bijzonder ten aanzien van de getroffen prijs
regelingen hebben voorgezeten. De Regeering
heeft hlerbü met verschillende factoren reke
ning gehouden, waarvan ik U de voornaam
ste vier wil noemen.
In de eerste plaats dan te bü de vaststelling
der prUzen in acht genomen de stüging van de
productiekosten, die reed» in de laatste weken
viel waar te nemen. De veehouderU moest reeds
meer voor haar krachtvoeder betalen.
Al» tweede punt werd aandacht gewijd aan de
stüging van de kosten, die zich evenals voor alle
andere groepen der bevolking ook voor den boer m
en zün gezin reeds doet gevoelep en ook in de
naaste toekomst niet sal kunnen uitblüven.
Een derden factor vormde de kwestie, dat van
verschillende landbouwproducten een geringe
opbrengst te te verwachten. Indien b.v. minder
krachtvoer beschikbaar zal zün. te hiervan sen
geringere hoeveelheid melkvet per kg. melk
het gevolg.
Ten vierde moest er mede rekening worden
gehouden, dat de boer uit de opbrengst van den
oogst 1939 Zün uitgaven aan zaaizaad, pootgoed.
bemesting etc. voor den volgenden oogst moet
dekken. Daar de voorbereidingen voor den vol
genden oogst zich over een vrü lange periode
uitstrekken, kunnen zich hierbü allerlei moge
lijkheden van prüMtüglng voordoen en leek
het blllük. dat bü het vaststellen der huidige
richtpruzen reeds thans deze bijzondere fac
tor in aanmerking werd genomen.
Dit alles heeft betrekking op den oogst 1939
Nu de naaste toekomst zoo vol onaekerheid te.
zult U wel kunnen begrüpen. dat mededeelin-
gen of toezeggingen omtrent richtprijzen voor
den oogst 1940 niet» anders dan een slag ln de
lucht zouden zün. Ik kan en wil daarover dan
ook niets anders zeggen dan dat bü de vast
stelling daarvan tx.t. met alle factoren dis ik
U zoo juist noemde, zoo eentgszins mogelük.
ten volle rekening aal worden gehouden. Tal var.
niet te voorziene gebeurtenissen kunnen sich
echter intusschen nog voordoen.
De ook ln ons land door den oorlog ingetre
den buitengewone omstandigheden hebben
reeds in vrijwel lederen tak van ons bedrüfs-
leven haren nadeeligen invloed doen gelden. De
import- 'en exporthandel, de industrie, de mid
denstand, de land- en tuinbouw, de scheep
vaart. de visscherü, al deze deelen van het eco
nomische leven In Nederland hebben zonder
uitzondering met ernstige moellükheden te
kampen. Ik gevoel dit zeer levendig en mün
zorg strekt zich tot al deze bedrüven ln gelüke
mate uit.
Zeer vele leden verklaarden het ernstig te
betreuren, dat blükbaar niet door allen ln
den lande wordt gevoeld, dat de neutra
liteitspositie. welke wü ons welbewust heb
ben gekozen, ook zekere beperkingen oplegt
met betrekking tot de openbare meenlngs-
ultlng.
De pers zal zoo objectief mogelük moeten blU
ven en zich van elke ophitsing moeten onthou
den. In 't büzonder de nationaal-soclaltetische ea
de communistische pers geven, naar werd opge
merkt, in dit opzicht van weinig verantwoor-
delükheidsbesef blük. Doch ook bladen van
andere richting toonen te dezen aanzien een
bedroevend gebrek aan selfbeheerschlng. Gaar
ne zouden deze leden vernemen, of naar het
oordeel der regeering de ervaring, welke met
betrekking tot zekere bladen tot dusver te op
gedaan, geen aanleiding behoort te geven, te
gen dezen aanval op onze neutraliteit van bin
nen uit krachtige maatregelen te nemen.
De belligerenten zün geneigd, aldus verschei
dene leden, aan het economisch beleid van de
neutrale staten eischen te stellen, welke ln het
volkenrecht geen enkelen grondslag vinden en
door die staten ook niet aanvaard kunnen wor
den
Ab onze economische belangen door een der
oorlogvoerende partüen worden getroffen, staat
het bü uitsluiting aan ons te beoordeelen, noe
daartegen zal worden opgetreden, en ml de te
genpartU zich van elke Inmenging behooren te
onthouden. Met name ml deae daaraan ook ten
van
I tot
OB-
