over
en
De Tweede Kamer
het
over
buitenlandsch beleid
Minister Steenberghe 1
land- en tuinbouw
I
minister van Economiache
ONZE NEUTRALITEIT
Persoonlijk afóörd via
i
de radio
i
Stakende verpleegsters
ontslagen V
Verhouding tot België
V er tegen woordiging
bij net Vaticaan
Vier factoren
Handel en scheepvaart
gaf scapa flow een les?
I
springvloeden,
mr.
niet
Nederland
De
Zaken,
In dit verband stelde men er prijs op, ook
by dele geletenheld uiting te geven aan sUn
1 °9
>tde
doet
9«-
.«tig
gestegen Is. Door de sterk verhoogde vrachtpry-
aen en de hooge verzekeringspremies rijn de
aanvoerkosten enorm toegenomen. Hieruit volgt,
dat de hoogere aanvoerkosten een belangrijken
factor tn de stijging der graanprijzen uitmaken
Men moet er dan ook ernstig rekening mede
houden, dat. Indien tx.t. na den oorlog deze
kosten wederom tot een normaal peil aouden
terugloopen. de graanprijzen een gevoellgen te
rugslag zullen ondervinden.
Het is intusschen by een langeren duur van
den oorlog, wanneer de overvloed van granen,
die er nu nog in de geheele wereld is. zou ver
minderen wat. gezien het zeker niet grootere
verbruik, geenszins vaststaat en het handels
verkeer nog moellljker zou worden, mogelyk. dat
de graanprijzen nog verder stijgen. Zou dit nu
zoo In alle opelchten gunstig voor onzen land
bouw zijn? Voor den zuiveren akkerbouw, die
mooie pryaen voor zijn producten zou kunnen
maken, zou dit Inderdaad een voordeel zijn Er
zit echter ook aan deze medaille een keerzyde.
T uinbouw
Bij mijn overzicht van den toestand kom Ik
nu aan den tuinbouw met de onderdeelen
bloembollenteelt, boom- en bloemkweekerij. Ik
behoef er niet over uit te welden hoezeer deze
bedryfstakken, welke aoo sterk op export zijn
aangeweaen, door den oorlogstoestand zijn ge
troffen. De export van bloembollen en van
boomkweekerygewassen naar verschillende lan
den ligt geheel stil. Vergoeding hiervoor in den
vorm van meer afaet in het binnenland bestaat
voer deze bedrijfstakken vrijwel niet. Ook voor
de bloemkweekery zijn in de komende maan
den groote moeilijkheden voor den afeet in het
buitenland te verwachten.
Verscheidene leden gaven als hun tnee-
ning te kennen, dat onze neutraliteit mede
brengt, dat Nederland de Poolsche regeerlng
blijft erkennen, gelijk het dat ook in den
vorigen wereldoorlog met de Belgische re
geerlng deed, welker zetel toen eveneens
paar een vreemd land verlegd waa.
Algemeen gaf men uiting aan zijn vol
doening over de goede vriendschap, welke
tusachen Nederland en België bestaat. De
verwachting werd uitgesproken, dat de in
de beide landen heerschende gevoelens de
samenwerking, waarop rij bij volledige
handhaving van de door elk hunner gevoer-
het beeld, dat ik V van den lee
reer den land- en teinboww teeb
gegeven, aal a zijn gebleken, dat er aller
minst aanleiding Is zich op het standpunt
te stellen alsof alle moeilijkheden sinds 1
September JJ. plotseling aUn overwonnen.
De regeerlng aal ermede rekening moeten
houden, dat nog op groote schaal finan
cieels steun voer den land- en tuinbouw
noodlg aal sjjn. Bjj de thans geldende prijs
verhoudingen moet deae nog op oiweveer
HM millioen gulden worden geschat. Indien
er geen verdere tegenvallers komen.
Akkerbouw
Wy zullen beginnen met den akkerbouw, den
tak van landbouw, die in de gunstigste positie
verkeert. Immers de graanpryzen in het buiten
land zyn vry sterk gestegen. Eind Augustus, dus
vóór den oorlog, bedroegen deze b.v. voor tarwe
pl.m. f 3.50 en voor rogge I 3.thans zyn deze
tot plm. f6— respectieveiyk f 5.35 opgeloopen
Een flinke styging Inderdaad. Indien men nu
echter bedenkt, dat de laatste door mij vast
gestelde aankooppryzcn t 11.voor tarwe en
f 9.voor de rogge bedragen, dan ziet u. dat
de pryaen, die men thans voor bultenlandscne
granen moet betalen, nog zeer laag zyn en zelfs
nog lang niet voldoende zyn om de productie
kosten te dekken. Hlerby moet men voorts nog
het volgende bedenken. De hoogere pryzen. die
men thans voor buitenlandsche granen moet
betalen, beteekenen nog In het geheel niet, dat
de waarde van deze granen op zichzelf nu zoo
Hoe staat de regeerlng hier nu tegenover?
De maatregelen, die de regeerlng in 1932 en
volgende jaren beeft genomen om den land
en tuinbouw in stand te houden, hebben wel
aangetoond, hoezeer ook toen deze bedryfstak
ken als een onmisbaar bestanddeel van het
economische leven in Nederland werden be
schouwd. Ik behoef u niet te zeggen, dat thans
nu de voedselvoorziening voor mensch en dier
met producten, welke ons eigen land opbrengt,
van zoo groote beteekenis is geworden, de aan
dacht van de Regeerlng er meer dan ooit op is
gericht, dat de landbouw een krachtige positie
inneemt. Op tal van wyzen heeft de Regeerlng
van dit streven in de laatste weken biyk ge
geven
Dat ik my thans in het byzonder tot den
land- en tuinbouw zal richten, is dan ook
te zien als een mindere waardeerlng
de beteekenis van andere takken van
volksbestaan. Het vindt zyn aanleiding
Den tuinbouw treft door de exportbelem-
meringen eveneens by zonder e tegenslag.
Hoewel de afzet In het binnenland ontegen-
zegiyk nog kan worden vergroot, aal
hierin toch vermoedeiyk geen voldoende te
genwicht voor het verlies aan export kun
nen worden gevonden. Dat het dezen be
dryfstakken niet mogelyk zal «yn, zonder
hulp van Regeerlngswege dezen voor hen
zoo bijzonder moeiiyken tUd door te komen,
behoeft geen nader betoog.
UH
stand
niet
van
ons
hierin, dat, zooals ook voor de hand ligt, het
probleem der voedselvoorziening sinds einde
Augustus zeer sterk op den voorgrond is ger
treden en dat in verband hiermede de re
geerlng tal van maatregelen heeft getrof
fen, die in het byzonder voor den land- en
tuinbouw van belang rijn
Het Is nu vooral mUn voornemen een Inzicht
te geven in de bedoeling, die by de regeerlng
by het nemen van de maatregelen voorzit. Im
mers hoe beter U weet, door welke overwegin
gen de regeerlng zich by het bepalep van haar
standpunt tegenover den land- en tuinbouw
laat leiden, des te beter kunt U haar maatre
gelen begrypen en des te meer bent U in staat
U een zelfstandig oordeel te vormen over de
critiek. die den regeeringsmaatregelen ten deel
valt.
Het spreekt vanzelf, dat ik U dit inzicht moei-
lyk kan geven, indien ik U niet eerst duldelyk
maak, hoe de Regeerlng den toestand van den
land- en tuinbouw ziet, zooals deze zich sinds
eind Augustus heeft ontwikkeld. Ik heb in de
laatste weken nogal eens opmerkingen hooren
maken, die den Indruk geven alsof de Neder
landsche landbouw sinds het uitbreken van den
oorlog den moeiiykheden zoo ongeveer te boven
zou zyn. Ik zou niets liever willen dan dat ik
dit standpunt volledig als juist kon erkennen.
Voor dergeiyke optimistische beschouwingen
bestaat naar myn meening helaas echter nog
niet veel reden. De landbouw vindt niet steeds
ih alle kringen van Nederland de waardeerlng
consequenties kunnen
anneer wy door een
worden, zeker niet
ten koste van onze
ilfde hoeveelheden
voorheen.
kunnen maken. De ontwikkeling van de prijzen
in het buitenland moet worden afgewacht en
ook omtrent bet binnenlandsche prijspeil, dat
met den exportprijs ten nauwste samenhangt,
is thans nog niets met zekerheid te zeggen. De
productie is namelijk zoo groot, dat deae nooit
alleen in het binnenland kan worden afgeaet.
lucht zouden zijn. Ik kan en wil daarover dan
ook niets anders zeggen dan dat by de vast
stelling daarvan txt. met alle factoren die ik
U zoo juist noemde, zoo «enigszins mogelijk,
ten volle rekening aal worden gehouden. Tal van
niet te voorziene gebeurtenissen kunnen zich
echter intusschen nog voordoen.
OU suit het wel niet altijd eens zijn met al
myn beslissingen. Waar zooveel tegenstrijdige
belangen moeten worden verzoend, kan dit ook
moeliyk anders. Maar ik mag wel verwachten,
dat gy de overtuiging zult hebben, dat de ro-
geering' uw bedryf en uw gezin in dezen nunp-
spoedlgen tijd zoo goed mogelyk aal helpen,
in de vurige hoop, dat spoedig betere tijden
voor de menschheid aanbreken. Het wachten
daarop valt ons dikwyis lang, wy sullen daar
om juist thans ons telkens weer moeten vóór
houden; niet de mensch, maar God regeert
deae wereld. Laten wy. gesterkt door dit ge
loof, de toekomst vol vertrouwen tegemoet gaan.
Toont gy van Uw kant Uw nationale solidari
teit door opgewekt en zonder kleinzielig ge
mopper Uw werk te verrichten ten bate van
onze geheele Nederlandsche gemeenschap, van
wie U Uw rechtvaardige belocnlng ontvangt.
waarop hU recht heeft. Tyden als deze, waarin
de beteekenis van onzen landbouw voor de voed
selvoorziening zoo veel duldeiyker tot leder
spreekt, dragen ertoe by deze waardeerlng te
vergroe ten. Thans biykt voor ieder hoe nauw
de belangen van alle groepen der Nederlandsche
bevolking samen zyn verbonden. Maar dit
neemt niet weg, dat de financieele uitkomsten
van het bedryf over het geheel, zonder de re-
geeringsbemoelenis, helaas nog weinig bevredi
gend zyn. Om U dit aan te toonen. zal ik met
U de positie van de verschillende onderdeelen
van land- en tuinbouw achtereenvolgens na
gaan.
De ook in ons land door den oorlog ingetre
den buitengewone omstandigheden hebben
reeds in vrUwel lederen tak van ons bedryfs-
leven haren nadeeligen invloed'doen gelden. De
Import- en exporthandel, de industrie, de mid
denstand, de land- en tuinbouw, de scheep
vaart, de visschery, al deze deelen van het eco
nomische leven in Nederland hebben zonder
uitzondering met ernstige moeiiykheden te
kampen. Ik gevoel dit zeer levendig en myn
zorg strekt zich tot al deze bedrijven in geiyke
mate uit.
de zelfstandteheidspolitlek vooral thans
in menig opzicht zyn aangeweaen. by voort
during zullen vergetnakkeiyken en veraan
genamen.
Niet in de laatste plaats dachten verschei
dene leden in dit verband aan de handelspoli
tieke betrekkingen tuaschen de twee buurlan
den. welke naar hun meening behooren te wor
den beheerscht door de gedachte, dat beide el
kanders industrie tot hooger niveau kunnen op
voeren door het welbewust nastreven van een
goed overwogen differentiatie.
Gevraagd werd, welke landen thana een
diplomatieke vertegenwoordiging by bet
Vaticaan hebben, en o< Nederland niet by
die landen ten achter staat wat betreft de
beschikking ever van belang zfjnda gege
vens en verbindingen, welke In dat interna^
tionaal-politieke vredescentrum kunnen
worden verkregen.
Verscheidene leden verklaarden het te
betreuren, dat Nederland Hj de jongste
Pauakroning niet vertegenwoordigd is ge
weest.
Z4J waren geneigd, aan te nemen, dat Her
van een onwillekeurige nalatigheid sprake is
Andere leden hadden aan een nadere bespre
king van deze aangelegenheid geen behoefte.
Sommige leden meenden te weten, dat thans
alle vrijwilligers van het vroegere republikein-
sche
met
Ik heb U nu uiteengezet den toestand van
den landbouw, zooals de Regeerlng desen
ziet, zoomede de maatregelen, die In verband
daarmede reeds sUn genomen. Ik sou nu ten
slotte nog iets willen zeggen over de over
wegingen. die by de Regeerlng daarby in het
byzonder ten aanzien van de getroffen prijs
regelingen hebben voorgezeten De Regeerlng
heeft hlerby met verschillende factoren reke
ning gehouden, waarvan ik U de voornaam
ste vier wil noemen.
In de eerste plaats dan is bU de vaststelling
der pryzen in acht genomen de styging van de
productiekosten, die reeds in de laatste weken
viel waar te nemen. De veehouderU moest reeds
meer voor haar krachtvoeder betalen.
Als tweede punt werd aandacht gewtjd aan de
styging van de koeten, die zich evenals voor alle
andere groepen der bevolking ook voor den boer
en zyn gezin reeds doet gevoelen en ook in de
naaste toekomst niet zal kunnen uitbUJven.
Een derden factor vormde de kwestie, dat van
verschillende landbouwproducten een geringe
opbrengst is te verwachten. Indien b.v. minder
krachtvoer beschikbaar zal zyn. Is hiervan een
geringere hoeveelheid melkvet per kg. melk
het gevolg.
Ten vierde moest er mede rekening woeden
gehouden, dat de boer uit de opbrengst van den
oogst 1939 zyn uitgaven aan zaaizaad, pootgoed.
bemesting etc. voor den volgenden oogst moet
dekken. Daar de voorbereidingen voor den vol
genden oogst zich over een vry lange periode
uitstrekken, kunnen zich hlerby allerlei moge-
lykheden van prysstygtng voordoen en leek
het biliyk. dat by het vaststellen der huidige
richtprijzen reeds thans dese byzondere fac
tor in aanmerking werd genomen.
Dit alles heeft betrekking op den oogst 1939.
Nu de- naaste toekomst zoo vol onzekerheid is.
zult U wel kunnen begrypen, dat mededeelin-
gen of toezeggingen omtrent richtprijzen voor
**®5AN. 34 Oct. (Aneta, De „Sumatra
verneemt, dat ongeveer 30 leerllpg-ver-
Pieegsters van het gemeente ziekenhuis te Me-
ö*n staakten, wegens onwilligheid om bepaalde
•erkzaamheden te verrichten. Allen werden In
verband hiermede ontslagen. 'Thans wordt na
der overleg met getneentelyke instanties ge
pleegd.
oogst 1939 over de geheele linie de richtprijzen ver
hoogd of werden maatregelen genomen, die in de
toekomst behooriyke prijzen waarborgen. Ook op
het gebied der veehouderij, in het byzonder de
melkveehouderij, werd een byzondere voorzie
ning getroffen. De groothandelsprijs voor boter
werd met Ingang van 19 October J.L voor het ax.
winterhalfjaar van 145 tot ƒ190 per kg. ver
hoogd. Tegeiyk daarmede werd de prtjs van de
margarine met 9 ct. verhoogd.
Het zUn echter niet alleen al deze prijsver
beteringen en prijsregelingen geweest, waarmede
getracht is de positie van den landbouw zooveel
mogelyk te versterken. Ik moet u ook nog wyzen
op maatregelen, die van byzondere beteekenis
zyn voor de veevoedervoorziening De inlandsche
en buitenlandsche granen worden gebruikt voor
menscheiyk en dieriyk voedsel Hoe meer brood
graan er is. des te meer granen of andere pro
ducten. die in het brood zouden kunnen worden
verwerkt, beschikbaar biyven voor veevoeder.
De belangrijke aankoopen aan tarwe, die de Re
geerlng reeds vóór het uitbreken van den oorlog
had gedaan en die den broodgraanvoorraad ver
ruimden. hebben dus ook op de veevoederpoeitie
een gunstigen Invloed gehad. Hetzelfde is het
geval met de geregelde aankoopen door de regee-
ring van granen, oliehoudende zaden en pitten,
dier- en vischmeel etc. Ook het opkoopen door
de Regeerlng van den blnnenlandschen graan
oogst strekt tot steun aan den landbouw, in het
byzonder aan de veehouderij. Door dese aan
koopen heeft de Regeerlng het immers In de
hand, deze granen tegen lagere prijzen aan de
veehouderij ter beschikking te stellen.
Ten slotte moet ik hier nog noemen de hulp
en voorlichting, die de land- en tuinbouw van
den landbouwvoorlichtlngsdienst in nog meer
dere mate dan voorheen ontvangen, ten einde de
bedryfsvoering zoo economisch en rationeel mo
gelyk in te richten
Een tropische storm, gepaard gaande met zware slagregens en
richtte in Califomiè groote verwoestingen aan
.De zeifstandigheidspolltitk, door de
regeerlng met betrekking tot de interna
tionale aangelegenheden gevoerd, had de
Instemming van alle leden.
Voor de zorgvuldigheid, door de regeerlng
betracht by het treffen van de noodige
maatregelen om onze neutraliteit naat alle
zijden te beschermen, zoowel te land als
ter zee, als in de lucht, bracht men gaarne
hulde
aankoop en garantie in aanmerking komen, den oogst 1940 nlets^anders dan een slag n« de
gegeven J u
te verdenken op grond van het bezit van
slechts drie slagkruisers, 'maar in den
oorlog wordt de rede vaak met opzet het
zwijgen opgelegd en moeten vaak de
onzinnigste voorwendsels dienst doen.
Wanneer onze vloot niet alleen defen
sieve, maar ook offensieve waarde zou
krijgen, zou het wel eens voor een
der oorlogvoerenden van groot belang
kunnen worden te trachten ons op zijn
zijde te krijgen, een verlangen, dat te
sterker zou kunnen worden, naarmate
de oorlog vordert en de strijdende par
tijen verzwakken, zoodat alleen daar
door reeds de gevechtswaarde van onze
vloot zou stijgeft. Onze voorraad bezwa
ren tegen den aanbouw van drie slag
kruisers van, naar de Telegraaf wist
mede te deelen, elk 27.000 ton, is met
deze enkele opmerkingen allerminst uit
geput, maar wij meenden deze vast
naar voren te moeten brengen, vóórdat
onherstelbare en onberaden stappen
zouden worden gedaan, alleen omdat de
mentaliteit er rijp voor schijnt.
waardeerlng voor de groote toewyding. waar
mede leger en vloot zich van hun taak kwyten.
Opgemerkt werd voorts, dat het by een be
weerde schending van onze neutraliteit door
een der by het conflict betrokken partijen niet
op den weg der tegenparty ligt, te trachten
op grond van haar eigen oordeel ons land tot
het aannemen van een bepaalde houding te
bewegen.
M. P. I— Steenberghe,
heeft Dinsdag de volgende rede voor
de radio gehouden.
Veehouderij
De granen worden nu eenmaal ook als voe-
dergranen in de veehouderU gebruikt en als
deae zoo In prijs stijgen, moet de veehouderij
haar voedergranen ook zeer duur inkoopen. Dit
nu zou geen bezwaar zyn, Indien de veehoude
rij haar producten ook voor aanmèHtelyk hoo
gere prijzen zou kunnen afaetten. Om de kan
sen hierop te kunnen beoordeelen, moeten wy
den toestand en de vooruitzichten voor de vee
houderij bezien.
Wat de melkveehouderij betreft, is er ai
heel weinig reden om deze optimistisch te
beoordeelen. Als men ziet naar het voor
naamste product, de boter, dan biykt, dat
op het oogenblk niet meer dan de helft
van de productiekosten door de verwachte
opbrengst In het buitenland wordt gedekt.
Immers de commissie-noteering voor Neder
landsche boter is 80 ct. per K.O.. terwyi de
binnenlandsche groothandelsprijs vanaf 10
October j 1. op f 160 Is gesteld. Er is dus een
toeslag van 80 ct. per KG. noodig om de
productiekosten te dekken.
Indien men nu weet, dat iedere cent toeslag
op de boter per jaar een uitgave van 1 millioen
gulden meebrengt, dan zult u het met my eens
zyn, dat dit onderdeel van onzen landbouw
nog allerminst reden tot verheugenis geeft
Hieruit volgt, dat het een eerste verelschte is
de productiekosten voor de melkveehouderij
niet hooger te maken dan noodig is. Met de
kaas- en ’melkproducten is het gelukkig wat
beter gesteld. Door de styging der kaaspryzen
is het zelfs mogelyk gebleken dezer dagen den
steuntoeslag op kaas met de helft te vermin
deren.
Wat de rundvee- en varkenshouderij betreft,
ook de varkenshoudery heeft bU den afzet in
het buitenland met byzondere moeiiykheden,
als bUv. de hooge vrachten, daling van het En-
gelsche pond, te kampen. De buitenlandsche
pryzen zUn nog immer van dien aard, dat de
productiekosten hier te lande niet worden ge
dekt. De binnenlandsche pryzen zyn daarte
genover zoowel voor varkens als de betere soor
ten rundvee redeiyk.
Ook de plulmveehoudery. die een groote ver-
bruikster van yoedergranen is, verdient de aan
dacht. In hoeverre de pluimveehouders hooge
re pryzen voor de voedergranen kunnen beta
len. hangt grootendeels af van de vraag, of zy
oojfr -ۑn hpogeren prijs voor de eieren zullen
aanzien van zichzelf gógn coi
verbinden. Zoo zal zU, wan
blokkademaatregel getroffen
kunnen verlangen, dat wil. 1
eigen voorzieningen, deze!
aouden biyven uitvoeren als
In dit verband vroegen vele leden in het by
zonder de aandacht voor de feiten, dat ver
scheidene van onze handelsschepen zeer ge-
ruimen tyd voor onderzoek zyn vastgehouden,
dat ladingen geheel of gedeelteiyk in beslag
werden genomen en dat zelfs postzendingen
van boord werden gehaald, een en ander ten
deele of geheel in strUd vooraoover het de
genoemde postzendingen betreft zelfs in fla-
granten strijd met de positieve normen en met
den geest van het internationale recht.
Gaarne aouden de hlerbedoelde leden ver
nemen, wat de regeerlng heeft gedaan ter
bevordering van een wyziging van dezen
ongewenschten toestand. De hoop werd uit
gesproken. dat niet is nagelaten, met kracht
op te komen voor de aanspraken, welke Ne
derland als neutrale staat in dit opzicht
krachtens de destyds aanvaarde volken-
rechteiyke beginselen kan doen gelden.
Een Oranjeboek?
Van verschillende zyden werd de vraag ge
steld. of de regeerlng den tyd nog niet gekomen
acht voor het uitgeven van een Oranjeboek,
waarin wordt weergegeven al hetgeen door haar
in verband met de huidige Internationale om
standigheden is gedaan, en waaruit nou kunnen
blyken van den geest van volkomen zelfstan
digheid en onafhankeiykheid van buitenland
sche invloeden, welke by het nemen van de ver
elschte beslissingen en het treffen van de noo
dig geachte maatregelen heeft voorgezeten.
leger in Spanje in vrijheid zyn gesteld,
uitzondering van die van Nederlandschs
herkomst. Indien dit Inderdaad het geval is
zouden deze leden de vraag willen stellen, of
daarvoor byzondere redenen bestaan.
Gevraagd werd, of er geen aanleiding is, de
restitutie door de Spaansche regeerlng te be
vorderen van de koeten van transport en on
derhoud van Spanjaarden, die destyds in bet
gebouw van het Nederlandsche geomtechap te
Madrid asyl hebben gezocht, welke kosten
over 1938 niet minder dap ruim ƒ70.000 belie
pen.
Benige leden, die er op wezen, dat tn totaal
een bedrag van ruim ƒ40.000 is uitgetrokken
voor de bevordering van belangen van Neder
land en Nederlanden in het buitenland, gaven
als hun meening te kennen, dat dit bedrag veel
te gering la.
Gaarne zouden verscheidene leden vernemen,
of thans steun wordt verleend aan den Neder-
landschen Bond in Duitschland en aan den al
daar werkzamen R it Bond van Nederlanden
8t. Joaef. en. zoo ja, tog welke bedragen zulks
dan geschiedt.
Maatregelen der Regeering
In de eerste plaats heeft zy maatregelen ge
nomen ten aanzien van de prijzen voor de pro
ducten. Voor vrUwel alle producten zUn in
middels de prijzen verhoogd. Ik zal dit in het
kort even nagan. Eerst de tarwe; in verband
met de in den winter van 1938 geleden vorst-
schade is hiervoor een byzondere toeslag van
1.per 100 K G. gegeven, zoodat U voor de
tarwe 11— ontvangt. Voor de rogge zyn ver
schillende voorzieningen getroffen. Daar door
den vorigen oogst de roggeprUs steeds op een
laag niveau was geweest en gedurende gerut-
men tyd nauwelyks 7 25 heeft gehaald, was
voor den oogst 1939 een nieuwe roggesteunrege-
llng Ingesteld. By deze regeling werd de rogge-
prys begin Augustus j.l. terstond op 735 ge
bracht. met een wekeiyksche verhooging. De
byzondere omstandigheden tn September gaven
my echter aanieidlng. den roggeprUs reeds toen
op 8.per 100 K.G. te bepalen, een prijs, die
onder de regeling eerst In December in uit
zicht was gesteld. Kort daarop is voor de rogge
nog een toeslag van f 1.gegeven aan de rog-
getelers, die gewoon waren hun rogge te ver-
voederen, terwyi nu dezer dagen deze toeslag
van 1.tot alle roggeverbouwera is ultge-
breld.
Tot een verhooging van de oorspronkeiyk
vastgestelde richtpryren met 1.is inmid
dels ook ten aanzien van gerst, haver, aard
appelmeel en suikerbieten besloten. Verhooging
van de aankooppryzen voor peulvruchten en
eenlge andere producten wordt voorbereid.
Voor de aardappelen is een samenstel van
maatregelen getroffen. Tot steun aan de markt
zal een hoeveelheid consumptie-aardappelen
door de Regeerlng worden aangekocht, terwyi
aan de telers van wie niet wordt opgekocht
een garantieprijs in uitzicht is gesteld.
VVrts kan voor de aardappelen, die
vooffaa
een denaturatietoeslag worden gegeven. Ook
voor de goedgekeurde pootaardappelen is een
prysregeling getroffen.
Wat den akkerbouw betreft, zyn dus voor den
Blykens het voorloopig i^erslag van de
Tweede Kamer over het derde hoofdstuk
(Buitenlandsche Zaken) verklaarden zeer
vele leden, dat zy met voldoening den
huldigen minister als hoofd van het depar
tement hadden zien optreden.
Algemeen verklaarde men met waardee
rlng te hebben kennis genomen van de
stappen, welke mede van Nederlandsche
zyde werden ondernomen tot behoud van
den wereldvrede, eerst in den vorm van
den bekenden vredesoproep van zeven
staatshoofden, later in dien van het aan
bieden van goede diensten door H.M. de
Koningin en Z.M. den Koning der Belgen.
Dat stappen, toen de oorlog eenmaal
was uitgebroken, niet zyn gevolgd door geiyk-
soortige pogingen tot herstel van den vrede,
noemden vele leden zeer begrypeiyk.
Enkele leden konden zich met de algemeene
strekMng van dit betoog niet vereenlgen. Naar
hun meening dient de regeering ernstig te
overwegen, of zy niet het initiatief tot het
openen van vredesonderhandelingen behoort te
n*men.
Ik zou hiermede willen bealuiten-
Uw arbeid is nog meer dan anders
voor het Nederlandsche volk van
groot belang. Spant Uw uiterste
krachten in om uit den bodem te
halen wat er in zit. De Nederland
sche land- en tuinbouw hebben in de
wereld een voortreffelyken naam.
Gy zult dien naam ook thans hoog
houden. Ik ben daarvan overtuigd.
Van mijn kant moge ik U dan ook
vragen, dat gij Uwerzijds vertrou
wen hebt in de Regeering. Gjj be
hoeft dit niet te doen op mijn
woord. Ik mag wyzen op de juist
opgesomde daden der laatste
weken, waaruit blijkt, dat ik, niet
tegenstaande de ongunstige vooruit
zichten voor den landbouw en de
zware financieele offers, die door de
genomen maatregelen van het ge
heele Nederlandsche volk gevraagd
worden, de prijzen in overeenstem
ming heb gebracht met een redelijke
belooning van Uw arbeid.
Beperking openbare
meeningeuiting
Zeer vele leden verklaarden het ernstig te
betreuren, dat biykbaar niet door allen in
den lande wordt gevoeld, dat de neutra
liteitspositie, welke wy ons welbewust heb
ben gekocen, ook zekere beperkingen oplegt
met betrekking tot de openbare meenings-
Ultlng.
De pers zal zoo objectief mogelyk moeten blU-
ven en zich van elke ophitsing moeten onthou
den. In 't byzonder de nationaal-soclalistlsche e»
de communistische pers geven, naar werd opge
merkt. In dit opzicht van weinig verantwoor-
delykheidsbesef biyk. Doch ook bladen van
andere richting toonen te dezen aanzien een
bedroevend gebrek aan zelfbeheerschlng. Gaar
ne zouden deze leden vernemen, of naar het
oordeel der regeering de ervaring, welke met
betrekking tot zekere bladen tot dusver Is op
gedaan, geen aanleiding behoort te geven, te
gen dezen aanval op onze neutraliteit van bin
nen uit krachtige maatregelen te nemen.
De belllgerenten zUn geneigd, aldus verschei
dene leden, aan het economisch beleid van de
neutrale staten eischen te stellen, welke in net
volkenrecht geen enkelen grondslag vinden en
door die staten ook niet aanvaard kunnen wor
den.
Als onze economische belangen door een der
oorlogvoerende partyen worden getroffen, staat
het bU uitsluiting aan ons te beoordeelen, noe
daartegen zal worden opgetreden, en zal de te-
genparty zich van elke inmenging behooren te
onthouden. Met name zal deae daaraan ook ten
■w -w y ij willen hier echter enkele an-
dere en betere gronden aanvoe-
ren, die het o.f. niet gewenscht
maken, dat het advies der departemen
tale commissie tot den bouw van drie
ware slagkruisers voor Indië door regee-
ring en Kamer wordt opgevolgd. Voor
standers van den bouw van slagkruisers
zien in dien bouw een prachtig werkver-
schaffingsobject ter bestrydlng van de
werkloosheid. Maar zijn zij er zoo zeker
van, dat wij thans in oorlogstijd met zijn
moeilijkheden van vervoer, aanvoer en
handelsverkeer nog het daarvoor be-
noodigde materiaal zullen kunnen krij
gen? En hoeveel van de kostbare bewa-
peningsmiddelen, die niet in ons land
kunnen worden gemaakt, zullen recht
streeks kant en klaar in het buitenland
moeten worden besteld? En hoeveel geld
zal dus naar het buitenland moeten
gaan zonder dat er één werklooze hier
te lande van profiteert? Een andere
overweging van voorstanders van slag
kruisers voor Nederlandsch-Indië luidt,
dat wij ons prestige en de maritieme
gevechtswaarde van onze vloot door
zulk een bouw dermate zullen vergroo-
ten, dat eventueele aanvallers erdoor
zujlen worden afgeschrikt en dat' in
geval van een conflict onze bqpdge-
nootswaarde tn aanzienlijke mate zal
stygen. Wij vragen echter in gemoede,
wat ‘drie Nederlandsche slagkruisers in
Indië hebben te beteekenen vergeleken
bU het enorme vlootmateriaal, dat Ja
pan, Engeland en de Vereenigde Staten
bezitten. Zelfs wanneer wjj aannemen,
dat de drie Nederlandsche slagkruisers
vóór het einde van den oorlog gereed
zouden kunnen zijn en dat de daarvoor
benoodigde materialen zouden kunnen
worden verkregen en dat de daarvoor
benoodigde bemanning tijdig opgeleid
zou kunnen worden en aanwezig zou
zijn en dat ons prestige en de gevechts
waarde van onze vloot in aanzieniyke
mate zouden stijgen, dan nóg zouden
wij niet zonder loedenking den uiter
mate kostbaren aanbouw van deze sche
pen tegemoet zien. Slagschepen en in
mindere mate ook slagkruisers zijn naar
hun aard en wezenmeer offensieve
dan defensieve wapenen. Zij zijn bij
uitstek geschikt voor het bombardeeren
van kusten en voor zeeslagen. Onze neu
traliteit heeft echter voor alles behoefte
aan defensieve wapenen en gezien de
overgevoeligheid en prikkelbaarheid der
oorlogvoerenden lijkt het ons verstandig
eventueel kwaadwilligen zelfs geen voor
wendsel te geven ons van offensieve
bedoelingen te beschuldigen. Het moge
het toppunt van onredelijkheid schijnen
van offensieve bedoelingen
e welhaast vermetel schijnende
Jaanval van de Duitsche duikboot
J->^op de voor anker liggende Britsche
slagschejóen te Scapa Flow, welke aanval
met succes werd bekroond, heeft den En-
geischen een gevoelige les gegeven. Hij-
heeft hun geleerd, dat de oude geest der
Duitsche U-boot-kapiteins, vermaard uit
den vorigen oorlog, op de jongere gene
ratie is overgegaan en dat ook onder de
gust voor anker liggende schepen be
hoorlijk bewaakt en door scherpe con-
trólemaatregelen en voorzorgsmiddelen
beveiligd dienen te worden. Heeft deze
aanval echter ook ons land iets te lee-
ren, nu de regeering in haar memorie
van antwoord op het voorloopig verslag
over hoofdstuk I der Rijksbegrooting
beeft gesuggereerd, dat het rapport der
commissie inzake de versterking van de
maritieme defensie van Nederlandsch-
Indië. hetwelk ter fine van advies in
handen van den Gouverneur-Generaal
is gesteld, tot de conclusie is gekomen,
dat de aanbouw van drie slagkruisers van
een bepaald type aanbeveling verdient?
Tegenstanders van slagschepen voor ons
land hebben naar aanleiding van den
geslaagden aanval op de Britsche slag
schepen weer eens de gevechtswaarde
'van zulke drijvende forten in twijfel ge
trokken, maar dat lijkt ons niet juist.
Voor anker liggende slagschepen van
formidabele afmetingen bieden, indien
zU bereikbaar zijn, uiteraard een ge
makkelijk te treffen prooi voor duikboo-
ten en vliegtuigen. Maar of in volle zee
varende slagschepen met afweermidde
len in actie het doorgaans tegen duik-
booten en vliegtuigen zullen moeten af
leggen, is een nog onbesliste vraag,
waarop men bij onvoldoende ervaring
nog geen definitief antwoord kan geven.
Er zyn deskundigen, die den slagschepen
tegenover duikbooten en vliegtuigen wei
nig kans geven, maar er zyn ook des
kundigen, wier meening lynrecht met
deze veronderstelling in stryd is. In leder
geval bieden groote en zware slagsche-
j>en, die uiteraard minder beweegiyk
zyn dan kleiner materiaal een gemak-
keiyker trefpunt, maar daartegenover
staat, dat zy ook uitgerust kunnen wor
den met verderdragende en effectievere’
afweermiddelen. De ervaring van Scapa
Flow brengt geen uitkomst over de ge
vechtswaarde van slagschepen contra
duikbooten en vliegtuigen, en een argu
ment tegen slagschepen daaraan ont
leend is dus niet overtuigend.
'tn
tot
>P-
