Regeering door den oorlog
verrast?
VAN SLAGKRUISERS
Vliegveld-aanleg
by Paramaribo
EN NOG WAT
KAMER OORDEELT OVER
ECONOMISCHE ZAKEN
Mijnhardtje.
DONDERDAG 26 OCTOBER 1939
Bloembollenbedryf
Vervanging van medici
Derde lustrum St. Jan
Middenstand
H. G. TALENS OVERLEDEN
Amsterdamsche haven
ligt stil
Duitschland maakt de bodem-
gateen productief
De rampen der Van
Eihrück en Van Gelder
Vrachtschip vermist
op Uselmeer
Op haar feestavond door Koning
Leopold onderscheiden
Moerasgas als brand
stof voor auto’s
Het leven aan boord van
een torpedojager
Verdeelde meening
over den minister
Opschorting ontslag
dienstplichtigen
Spoorlijn versperd door
déraillement
Wilde staking omvat thans
1500 havenarbeiders
Julia de Gruyter
5.000.— ALS BIJDRAGE IN
DEFENSIEKOSTEN
Winkela op Allerh iligen
De regeering is in beginsel bereid
tot het verstrekken van een
leening van f 1.400.000
ROST VAN TONNINGEN
GEEN STATENLID
De huldiging
Motorrijder verongelukt
Akkerbouw en veehouderij
LOONSVERHOOGINGEN
iï.K. Boekhandelaren en Uitgevers
te Amsterdam byeen
K.L.M.-KINDEREN GOED IN
NAPELS AANGEKOMEN
bam «voor na n
Zeescheepvaart
Wachten op een vyand, dien men
hoort, maar niet kan xien
leden
men.
leve
•M
r
gaan.
VWR
Te Apeldoorn is op 57-jarigen leeftijd over
leden de heer H. G. Talent, directeur van de
N.V. Talens en Zn.
In 1899 was de thans ontslapene oprichter
van de Talens’ Inktfabrieken.
Bij Kon. besluit Is op grond van de wet Ge
neeskundige Voorziening om. het volgende be
paald.
Een geneeskundige, die om eenigerlel reden
zijn praktijk zelf niet of niet volledig kan uit-
vliegtuig
brengen,
veerd.
De wilde staking, die Dinsdag in de Amster
damsche houthaven uitgebroken en ruim 100
man omvatte, heeft zich Woensdag uitgebreid
tot het geheele personeel van de havenarbeids
reserve. aoodat Woensdagmorgen vijftienhonderd
man bij het conflict betrokken waren.
Ten behoeve van 's Rijks schatkist is een be
drag van f 5.000 ontvangen, wegens bijdrage in
de defenslekosten.
vijand,
luister-
De hoofdbesturen van den Ned. R. K. Midden
standsbond en den Ned. R. K. Bond van Han
dels-, Kantoor- en Winkelbedienden ,J3t. Fran-
ciscus van Assisië” doen opnieuw een gezamen
lijk beroep op de katholieke winkeliers, om hun
zaken, overeenkomstig den wensch hunner Ker
kelijke Overheid, op 1 November aj. t« sluiten.
De NJ3.B.-er mr. M. M. Rost van Tonningen.
die in de vacature ontstaan door het bedanken
als lid van de Provinciale Staten van Zuid-Hol-
land door den heer Hoey Smith in diens plaats
tot lid van dit college benoemd was verklaard,
heeft deze benoeming niet aangenomen.
Thans is in deze vacature tot lid der Staten
benoemd verklaard de heer F. O. Bruyning te
's-Oravenhage.
Twk
kun» 41 zijn-van een
yn kwellende hoofd
Koker 12 stuks 50 cent Doosje 6 stuks 30 centj
Met de van rijkswege genomen dlstributie-
maatregelen kon men zich over het algemeen
vereenlgen
Opgemerkt werd, dat de winkeliers hun voor
raden op één toewijzing bij fabrikant of gros
sier moeten betrekken Deze toewijzing, zoo
meende men. zal deelbaar moeten zijn opdat de
oetallllst zijn voorraden bij verschillende gros
siers of fabrikanten kan bestellen.
Verscheidene leden verzochten den minister
overleg te willen plegen met zijn ambtgenoot
van Waterstaat, teneinde het verbod van rijden
op Zondag te doen vervangen door een distri
butie van benzine. Andere leden achtten dit niet
dadelijk noodig
Ook voor het beleid der regeering op het
gebied der voorkoming van prijsopdrijving
verklaarden zeer vele leden waardeering te
koesteren.
Naar wü vernemen, heeft de* re
geering zich in beginsel bereid ver
klaard, aan
Suriname
f I
Van verschillende zijden verklaarde
ondanks alle waardeering voor hetgeen de
regeering heeft gedaan, te betreuren, dat zij
blijkbaar toch nog door het uitbreken van
den oorlog is verrast. Hierop wijzen, naar
men meende, met name de onvoldoende
voorraden aan noodzakelijke grondstoffen en
verbruiksgoederen, waardoor aanstonds stag
natie en prijsstijgingen zjjn ontstaan Men
wees op het tekort aan suiker, leder, metalen,
katoen, garens, benzine en in het bijzonder
veevoeder.
v
een Ijjdensspel. „Ik had de nachtpon van m'n
zuster aan en de dóchter van den boer moest
engel wezenanders hadden we niet mogen
spelen op zijn erf. En 1 was een leelljke engel.
Die engel sprak: „er is niets aan ta doen, Felix,
dan dat je het glas ledig drinkt." Dan kwam
Judas veel te vroeg op en een der soldaten sloeg
den hoofdpersoon zóó „echt", dat Timmermans
zijn pruik neerwierp en klagend vluchtte. Het
„publiek” eischte z’n geld terug. „Zoo verliet Ik
voor goed het toon eel."
Een „confrater" van Julia is Timmermans dus
niet geworden, maar wel haar schrijfster. En dus
leidde hij haar In op haar avond. En hij ge
tuigde van haar, dat ze Vlaamsche is gebleven,
al speelt ze in Holland: „De geestelijke wortels
van Julia de Gruyter zuigen zich nog vast in
Vlaamschen grond." Timmermans zette zijn
beeldspraak voort en noemde haar een der brug
gen, die Vlaanderen met Holland verbinden. Ze
is een der symbolen van het allerbeste, want
ongeschreven pact tusschen onze beide landen.
Een keurleze, uit werk van Oezelle, Ernest
Claes, Herman Teirllnck en Felix Timmermans
voorgedragen, bewees daarbij dat Timmermans'
uitspraak over Vlaanderen en humor op waar
heid berustte. Julia de Gruyter heeft voortref
felijk voorgedragen en de zaal geboeid.
Woensdagavond omstreeks acht uur te de
23-jarige motorrijder J Asslee uit Veenhuteen.
die een accountantskantoor te SmikJe heeft,
nabij oe Grletmansbrug op een voor hem rij
denden vrachtauto gereden Met ernstige ver
wondingen werd het slachtoffer opgenomen en
een boerderij binnengedragen, waar hij korten
tijd later te overleden.
missie voor de Redactie de heeren G. Verbiest,
Hesseling en A. Coeberg.
Vervolgens werd 't voorstel tot vaststelling van
een procedure voor het beslechten van geschil
len tusschen leden der vereeniglng op het ge
bied van de handelsmoraal, welke aangelegen
heid op de algemeene vergadering van het
vorig jaar door den heer Nelissen uitvoerig ter
sprake werd gebracht, zonder hoofdeljjke stem
ming aangenomen. Bij de rondvraag vestigde
de secretaris de heer, P. Coebergh. de aandacht
op het boekennummer van de Vereenlgde Ka
tholieke Pers, dat binnenkort verschijnen zal.
Met Instemming van de vergadering werd beslo
ten hierin een gezamenlijke advertentie van de
leden van „St. Jan” te plaatsen. Voorts bracht
hij een schriftelijk verzoek van het comité
.Actie voor God" aan de vergadering over, om
voor boekenkisten van de RK. Centrale „Voor
Onze Gemobiliseerden" lectuur beschikbaar te
willen stellen.
De zilveren feestavond van Julia de Gruy
ter in den Amsterdamschen Stadsschouw
burg is vooral door de onderscheiding, welke
Koning Leopold van België haar wilde ver-
leenen en die door Felix Timmermans haar
op de borst werd gespeld, tot een Wel zéér bij
zonderen avond geworden.
Felix Timmermans had ook dezen feestavond
met een causerie geopend.
Hij wilde de Vlaamsche kunstenaresse eeren.
die kunst van Vlamingen voordroeg. En daarom
begon hij met tooneelherlnneringen. Herinnerin
gen aan de jubilaresae had hij tyet vele, want
zelden had hij haar zien spelenlbeter kende
hij haar van uit dat kastje me| de radio. En
omdat Timmermans geen herinneringen aan
haar als tooneelspeelster had, gaf hij herinne
ringen aan zjjn eigen Jeugd in plankenland.
Want Timmermans heeft óók tooneel gespeeld...
bij den boer op diens erf met vrienden en ken
nissen tegen een entrée van tien cent. „Ik
schreef mijn eigen stukken en moest dakrom
ook de hoofdrollen hebben.” Hjj speelde Faust
en andere gewichtige personen.... óók Jezus in
buitengewone omstandigheden, op grond
waarvan tot algemeene mobilisatie is overge
gaan. hebben het raadzaam gemaakt, de sterkte
van de land- en oe zeemacht voorshands niet
belangrijk te verminderen. In verband hiermede
is gebruik gemaakt van de In art. 45. eerste
lid. der Dienstplichtwet neergelegde bevoegdheid
om het ontslag van de hiervóór bedoeld
dienstplichtigen tot nader order uit te stellen.
De datum, met ingang waarvan het ont
slag eerlang zal kunnen worden verleend,
hangt ten nauwste samen met de ontwik
keling van den internationalen polltieken
toestand. Het wordt daarom niet wenscheljjk
geacht, dezen datum thans reeos vast te
leggen.
Sedert 19 October heeft men niets meer ver
nomen van het vrachtschip ..Onderneming" van
den Hoogeveenschen motorbeurtdlenst te Am
sterdam, welk schip met een lading suiker van
Rotterdam naar Leeuwarden, op dien datum het
laatst gezien is In de Oranjesluizen.
Aan boord bevinden zich de schipper G.
Bruinsslot en z|Jn gezin en een knecht, t Schip
Is 188 ton groot.
Vele leden betoogden, dat de voor den oogst
1939 vastgestelde prijzen voor verschillende ak-
kerbouwproducten te laag zijn. In het bijzonder
golden de aangevoerde bezwaren den prijs van
de rogge.
Met betrekking tot de teelt van aardappelen
werd er van verschillende zijden op gewezen, dat
Nadat nog enkele kwesties van algemeenen
aard ter sprake waren gekomen, sloot de voor
zitter de vergadering.
Tot besluit van de viering van het derde
lustrum van ,,8t. Jan" werd in hotel de l'Europe
te Amsterdam een bescheiden feestdiner aan
gericht, dat den leden tot besluit van dezen
dag werd aangeboden.
Hierbij was ook de geestelijke adviseur der
vereeniglng. pastoor W. Nolet, aanwezig, die de
verdiensten van St. Jan en den uitstekenden
geest In dit corps van de katholieke boekhan
delaren in een geestige tafelspeech belichtte,
waarbij hU rijn persoonlijke ervaringen in dezen
kring in herinnering bracht.
De eigenlijke feestrede werd bij deze gelegen
heid uitgesproken door prof. dr. B. H. Molkenboer
OP, die op de eerste plaats zijn gelukwen
schen richtte tot de vereeniglng en haar voor
zitter, die vijftien jaar lang deze functie ver
vuld heeft en die spreker’s eerste werk ..Room-
sche Schoonheid” uitgaf. Prof. Molkenboer her
innerde aan Vondel's zeventig uitgevers, waar
van de eerste Dirk Pers heette, een man. die
in letterlijken zin Vondel ook heeft uitgepers»
en zich verrijkt aan diens eerste geschriften.
Omstreeks één uur Dinsdagmiddag
Zwammerdam een locomotief met eenlge goe
derenwagens in botsing gekomen met een loco
motor De laatste had juist het voormalige sta
tion Zwammerdam verlaten, toen hij. vermoe-
deljjk doordat het sein te vroeg op veilig waa
gesteld, van achteren werd aangereden door
den goederentrein, waarvan de machinist den
locomotor waarschijnlijk eerst op het laatste
moment heeft opgemerkt. De botsing was zoo
hevig, dat de locomotor uit de rails werd gewor
pen, waardoor de bestuurder van den locomotor
werd geslingerd en vrij ernstig aan het hoofd
gewond. Bovendien bleek de man danig over
stuur te zijn. Hjj is naar Gouda, waar hij woon
achtig is. overgebracht.
Door den schok is tevens een kolenwagen van
den goederentrein gederangeerd en dit had tot
gevolg, dat de lijn volkomen versperd waa.
Hierdoor moest gedurende enkele uren het ver
keer over Gouda worden omgeleid. Des mid
dags omstreeks vijf uur was de versperring op
geheven en kon het verkeer weer normaal
voortgang vinden.
De materieels schade schijnt betrekkalijk ge
ring te zijn.
Om half twaalf ving in Hotel de l'Europe de
algemeene vergadering aan, welke onder leiding
stond van den voorzitter, den heer Paul Brand.
De Jaarverslagen van secretaris en penning
meester, resp. uitgebracht door de heeren Mr. F.
Rohling, juridisch adviseur, en Jacq. van Gent,
werden door de vergadering goedgekeurd; de
kas-commissie dechargeerde den heer van Gent
voor z|jn financieel beleid.
In de nieuwe kas-comnussie werden benoemd
de heeren J. Winters en Th. v. d. Marck.
De vergadering herkoos de periodiek aftreden
de bestuursleden, de heeren Paul Brand, Jacq.
van Gent en J. Meijer Dupuits.
Het bestuursvoorstel tot het aanvaarden van
een reglement voor de Commissie voor de Pro
paganda en voor de Redactie-Commissie van
het vereeniglngsorgaan „Boek en Leven" gaf tot
uitvoerige discussie aanleiding. Nadat op voor
stel van den heer Asberg een wijziging werd
gebracht in art 1, waarbij de taak der Com
missie voor de redactie wordt omschreven,
hechtte de vergadering aan de beide reglemen
ten haar goedkeuring.
De vergadering benoemde vervolgens in de
Commissie voor de Propaganda de heeren As
berg. Covers en P. van Rossum. en in de Com-
deze in de huidige omstandigheden behoort te
worden uitgebreid.
Met betrekking tot de veehoeder!) werd vooral
geïnformeerd naar de plannen der regeering ten
aanzien van de verschillende teeltregelingen.
Het vcrleenen van steun aan de kleine
boeren zal, naar men meende, ongetwijfeld
noodig blijven. Verbetering van deze steun
regeling achtten verscheidene leden even
urgent als verleden jaar.
De teeltregellng voor tuinbouwproducten zal
naar de overtuiging van vele leden behouden
moeten blijven. Een tekort aan groenten en
fruit behoeft In geen geval te worden ge vreest1;
door de Inkrimping van de exportgelegenheid
zal integendeel een teveel ontstaan.
Verscheidene leden drongen er met kracht op
aan de steunpolltlek voor oen tuinbouw thans
radicaal te herzien en prijsregelingen vast te
stellen, die er toe kunnen lelden, cat de toestand
in den tuinbouw beter wordt en tevens de mid
delen van het landbouwcrisisfonds niet onnooolg
worden aangetast.
Verscheidene andere leden, de er voorheen
bezwaren tegen hadden te sterk fn deze richting
te gaan, bevalen een stelsel van mlnimum-prijzen
thans mede aan.
Van verschillende zijden werd ook dit jaar
de aandacht gevestigd op den ongunstlgen
toestand van den middenstand. Vooral voor
de gemobiliseerden werden speciale maat
regelen bepleit teneinde hen in staat te
stellen hun zaken in stand te houden en in
het bijzonder hun hypothecaire verplichtin
gen na te komen.
Verscheidene leden achtten het oogenblik ge
komen om door krachtig wettelijk ingrijpen voor
goed aan het euvel van het cadeaustelsel een
einde te maken. Verder werd o.m. opgemerkt, dat
de wettelijke regeling in zake het ultverkoopen
blijkens de practjjk op verschillende punten wfj-
ziging behoeft.
De reeds vermelde loonsverhoogingen in Bta-
bantsche industrieën kunnen met andere wor
den aangevuld. De N.V. H. van Puljenbroek’s
Textiel Mij. te Ooirle heeft het loon met 510
Procent verhoogd. De Eerste Madesche Confec
tiefabriek te Made besloot tot een loonsver-
dooging van 10 procent.
het gouvernement van
1 een leening toe te staan
van t 1.400.000, bestemd voor
den aanleg van een modem geoutil
leerd vliegveld bij Paramaribo.
konden
zou moeten
tie in den
is geworden
tuatie van ons land wel. Zoolang de
vraag of slagkruisers dan wel vliegtuigen
en duikbooten in de oorlogspractijk de
voorkeur verdienen, nog niet op grond
van duidelijke ervaringen is beslist, lijkt
het ons voor ons land voorshands
minstens lichtvaardig pl.m. 400 millioen
aan den bouw van slagkruisers te gaan
besteden, en dit te meer omdat met een
dergelijk bedrag op het oogenblik heel
wat boven allen twijfel verheven sociaal
en economisch nut zou kunnen worden
gesticht, terwijl er dan nog genoeg zou
overbljjven voor een minstens even ef
fectieve, maar minder bezwaarlijke ver-
«terking van de defensie voor Neder-
landsch-Indië. Dat Engeland, Frankrijk,
Dultschland, de Vereenlgde Staten en
Japan op het oogenblik wèl slagschepen
bouwen, bewijst voor ons niets, omdat
«U In een totaal verschillende situatie
niet geheel andere belangen verkeeren
en over geheel andere middelen beschik
ken en een politiek voeren, die ons vaak
ta geenen deele zou passen.
De R. K. Nederl. Boekhandelaren en Uitge-
versvereenlging ,St. Jan" heeft Woensdag te Am
sterdam haar 15-jarig bestaan herdacht. De
viering van dit derde lustrum, welke in verband
met de tijdsomstandigheden een bescheidener
karakter droeg dan oorspronkelijk in de bedoe
ling lag, werd Ingezet met een H. Mis in de pa
rochiekerk van de H.H. Petrils en Paulus <de
Papegaai), ter Intentie van de vereeniglng op
gedragen door kapelaan L. v. d. Weiden, bij af
wezigheid van den geestelijken adviseur, pastoor
W. Nolet.
Het was dezen leden bekend, oat door alle
organisaties uit het bollenvak een plan tot
steunverleennig bij de regeering Is Ingediend
Op welwillende overweging van dit plan drongen
zjj aan.
Met betrekking tot de coor de regeering aan-
gekondlgoe Inkrimping van de teelt met 50 pCt„
waren vele leden van oordeel, dat een zoo sterke
Inkrimping veel te diep zal Ingrijpen. ZU ver
zochten den minister hiervoor een lager per
centage te willen vaststellen.
De boom- en bloetnkweekerij zal, naar men
meende, eveneens krachtig gesteund moeten
worden, ten einde ook clt bedrijf niet te doen
ondergaan.
Verscheidene leden wijdden beschouwingen
aan den noodtoestand fn de visscheru. Zij ves
tigden er de aancacht op. dat zoowel de zee-
als oe zoetwatervisscherU In groote moeilijk
heden verkeert.
Haar huldiging aan 1 slot droeg een wel zeer
hartelijk karakter. Het najaarsweder heeft vele
zieken gemaakt en zoo waren zoowel Cor van der
Lugt Melsert. de voorzitter, als de secretaris
penningmeester, de heer v. Dellen, afwezig. En
ook wethouder dr. Boekman was verhinderd,
Namen# Burgemeester en Wethouders én na
mens 't feestcomité sprak toen de heer Bendien,
de administrateur van den Schouwburg, nadat
eerst Felix Timmermans als afgevaardigde van
de Koninklijke Vlaamsche Academie van België
de Koninklijke onderscheiding van Koning Leo
pold haar had aangeboden. Hem volgden: een
afgevaardigde van het Amsterdamsche Studen
tencorps. Henriette Davids en Stemeberg, als
eerste luitenant, die bloemen van zijn soldaten
kwam brengen uit dankbaarheid voor haar op
treden voor de gemobiliseerden. Hjj eerde vooral
haar nobel karakter en edel mensch-zijn. Rien
van Noppen, haar partner bij een enkele voor
dracht, bood nog bloemen van een kleine af
wezige aan en las tal van telegrammen voor.
Waarna ten slotte de gevierde jubilaresse
spontaan en harte luk de juiste woorden vond
om de afgevaardigden van den Belgischen
gezant, van gemeentebestuur en allen, allen
te danken voor de hulde haar gebracht:
„Leve Koningin Wilhelmina, leve Koning
Leopold, leve de prinsesjes."
Ingediend is een ontwerp van wet tot op
schorting van ontslag aan dienstplichtigen.
De memorie van toelichting luidt als volgt:
Krachtens art. 43, eerste Ho, der Dienst
plichtwet zou met ingang van 1 October 1939
ontslag uit den dienst plaats hebben van dienst
plichtigen
a. voor zoover zij den rang van onderofficier
of dien van officier niet bekleeden, Indien zij in
1939 40 jaar oua worden;
b. voor zoover .zij den rang van onderofficier
of alen van officier bekleeden, Indlen zij In 1939
45 Jaar oud worden.
De buitengewone omstandigheden, op grond
De kinderen, die Maandagavond met den trein
van Amsterdam vertrokken om in Napels net
te bestijgen, dat hen naar Tndtagmi
zijn tn goede orde te Napels geïrri-
Verschenen zijn het voorlooplg verslag van de
Tweede Kamer over het Xe hoofdstuk (Econo
mische Zaken) der Rfjksbegroóting voor 1940 en
het voorlooplg verslag over de vaststelling van
de begrooting van Inkomsten en uitgaven van
het Landbouw-crisisfonds voor 1940
Daaraan is het volgende ontleend:
Weer andere leden, die groote waardeering
voor de bekwaamheid van dezen bewindsman
hadden, betreurden het, dat hij opnieuw ook de
behartiging van de landbouwbelangen op zich
heeft genomen. Het was voor deze leden een
groote teleurstelling, dat de wensch van alle land
bouworganisaties, dus van den geheelen georga-
nlseerden landbouw, om weer In het bezit van
een eigen departement van Landbouw te ge
raken met een deskundig minister aan het hoofd,
ook thans niet in vervulling Is gegaan.
Wont'Miinhordti** bevatten een combinatie van beproefd*
geneesmiddelen^die.eikaars werking krachtig ondersteunen*
Geljjk reeds in de Troonrede werd gezegd, zijn
tal van ondernemingen en geheele bedrijfstak
ken door den oorlogstoestand In ernstige moei
lijkheden geraakt. Uit de begrooting blijkt hog
niet, op welke wijze en in welke mate de regee
ring deze bedrijven wil steunen teneinde ze voor
den ondergang te behoeden. Men zou het op
prijs stellen indien de regeering van haar plan
nen hieromtrent mededeeling zou willen doen
Verscheidene leden vestigden hierbij in net
bijzonder de aandacht op de zeevlsscherU, het
bloembollenvak en de boomkweekerij, speciaal
te Boskoop en omgeving.
Sommige leden wezen erop, dat het van groo
te beteekenls Is de zeevracht voor de goederen,
«'elke voor gebruik ia Nederland, al dan niet
voor Rijksrekening. worden aangevoerd, zoo laag
mogelijk te houden Indien de regeering tot vor
dering van schepen mocht overgaan, zou het
naar de meening de-er leden aanbeveling ver
dienen den reederUen over 'n gedeelte van haar
vloot de vrije beschikking te laten.
Zou het geen aanbeveling verdienen, zoo werd
gevraagd, een fonds voor nieuwbouw te vormen,
waaruit zoowel verliezen zouden kunnen worden
aangevuld als een verjonging der vloot zou kun
nen worden gefinancierd?
Verscheidene leden waarschuwden, dat de be-
drijfsordening niet door middel van oorlogs- of
crisisinstellingen tot stand gebracht mag worden.
Onjuist achtten verscheidene leden het, dat op
de begrooting van het Landbouwcrisisfonds nog
tal van bedragen voorkomen, waarvan nu al met
vrij groote zekerheid kan worden gezegd, dat ze
niet zullen worden uitgegeven. Als voorbeeld
werd genoemd de aangevraagde 6.6 millioen
gulden voor denaturatle van rogge.
Vele leden zouden willen vernemen, of de
minister zich voorstelt de monopolle-hefflngen
op de nu geldende besis te handhaven en de
uit deze heffingen verkregen gelden te storten in
het Landbouw-Crisisfonds teneinde daaruit weer
steunbedragen te kunnen uitbetalen.
Men schrijft ons van de grens:
Dultschland Is rijk aan onderaardsche gas
sen. Men herinnert zich de opstijgende gassen
uit den bodem bij Bentheim. De kracht, waar-t
mede deze gassen werden uitgestooten. was
een hinderpaal voor een economische exploi
tatie.
Osnabrtick Is in dit opzicht gelukkiger, het
welk in dezen tijd van geforceerde brandstof-
besparlng van groot belang is. Voor eenlge ja-
ren reeds was het stadsbestuur van OsnabrUck,
in verband met het vier-jarenplan, er reeds
mede begonnen de uit de rlool-zuiverlngsin-
stallatie dagelijks in een hoeveelheid van onge
veer 800 M3, vrijkomende moerasgassen voor
het stedelijk autopark nuttig te maken. De
inridhtlng is thans zoover klaar, dat ze in ge
bruik kan worden genomen. Het gas wordt in
gaskoepels opgevangen en door een leiding van
12 K.M. naar de zuiveringsinstallatie gevoerd.
Hier wordt het op 350 atmospheren samenge
drukt en aan auto's met 300 atmospheren af
gegeven.
De bedrijfskracht van dit moerasgas is onge
veer dubbel zoo sterk als van ket lichtgas,
Men berekent, dat dit aan de stad Osnabrtick
een jaarlijksche besparing op brandstof geeft
van 54000 Mark.
Dergelijke experimenten zijn ook van groote
beteekenls voor ander vervoer in Dultschland.
nu het gebruik van vloeibare brandstoffen in
autobussen met vergasser-mqtoren, die meer
dan 16 zit- en staanplaatsen hebben, verboden
is Deze voertuigen mogen slechts met gasvor
mige brandstoffen gedreven worden. Deze be
paling geldt niet voor autobussen, die hun
regelmatige standplaats in steden beneden
20000 inwoners hebben, in zooverre zich niet in
een kring van 10 K M. van de regelmatige
standplaats van den autobus een tank plaats
voor vloeibaar gas bevindt.
e quaestie, of Nederland thans in
Jij oorlogstijd en onder zeer moeilijke
Xx financleele omstandigheden onge-
400 millioen aan den bouw, aan
bet onderhoud en het gebruik van
jlagkruisers voor Indië moet gaan beste
den, is tengevolge van het rapport der
departementale commissie een bran
dend actueele geworden, waarover Re
geering en Kamer eerlang zullen hebben
te beslissen. Zoowel onder de martae-
deskundigen als onder de leeken vindt
men felle voor- en even felle tegenstan
ders van slagkruisers, zoodat het ons
heelemaal niet verwonderd heeft van
een ingenieuzen Inzender een heele serie
niet onvermakelijke sneers te ontvangen,
die zouden moeten aantoonen, hoe wei
nig steekhoudend onze argumenten zijn,
welke wij in ons artikel: „Slagkruisers
noodig?” tegen den aanbouw van slag
kruisers voor Nederlandsch-Indië op dit
moment hebben aangevoerd. Had de
geachte inzender minder uitvoerigheid
betracht,- dan zouden wij gaarne onze
lezers ta extenso hebben laten genieten
van zijn ironie en sarcasme, maar nu
zien wij ons door plaatsgebrek gedwon
gen slechts op enkele van zjjn opmer
kingen in te gaan. Het spreekt van zelf,
dat de vraag: slagkruisers of niet? in
één krantenartikel niet volledig met al
haar aspecten behandeld kan worden en
wij waren dan ook van plan daaraan
meerdere artikelen te wijden. Het onge
duld van den inzender bleek echter
door ons eerste artikel reeds zoodanig
geprikkeld, dat h|j niet wachten kon
met zijn geest over het geduldige papier
te laten uitvaren. Hij gaat in zijn bou
tade uit van de veronderstelling, dat de
Regeering reeds plannen zou hebben tot
den bouw van „oorlogsschepen” voor
Indië, maar zóó staat het geval niet."’
Een departementale commissie heeft
slechts een rapport uitgebracht, dat,
naar verluidt, voor den bouw van drie
nieuwe „slagkruisers” van elk 27.000 ton
als noodzakeljjk en financieel mogelijk
zou pleiten. Slagkruisers zijn wel oor
logsschepen, maar oorlogsschepen be
hoeven niet altijd slagkruisers te zijn.
De Regeering heeft nog geen beslissing
genomen en laat in haar memorie van
antwoord op de Algemeene Beschouwin
gen van Hoofdstuk I der Rijksbegroo-
ting nadrukkelijk de mogelijkheid open,
dat in plaats van drie zware slagkrui
sers lichter materiaal zal worden aan
geschaft. Dat het gezond verstand zich
tegen den aanbouw van slagkruisers in
dezen tijd verzet, gelijk wij in ons aan
gevallen artikel schreven, is in zijn al
gemeenheid natuurlijk niet juist, en wij
willen dan ook gaarne den geachten
inzender, die blijkbaar tot de felle voor
standers van slagkruisers gerekend moet
worden, de voldoening schenken deze
journalistieke „slip of the pen” te corri-
geeren. Natuurlijk was het slechts onze
bedoeling te zeggen, dat oj. goede gron
den aangevoerd kunnen worden tegen
den bouw van slagkruisers. En niet dat
alle voorstanders van den bouw van
slagkruisers inclusief zee-ófficleren en de
leden van de departementale commissie
van alle gezond verstand gespeend zou
den zijn, gelijk de geachte inzender zoo
vriendelijk is te veronderste’llen.
Van verschillende zijnen werd de bijzondere
aandacht van een minister gevraagd voor dè
groote moeilijkheden in het bloembollenbedrljf.
Tot dusverre is nog nimmer eenig J^edrag aan
steun aan dit bedrijf verleend. Zou*echter ook
nu steun uftblijven, dan moet, zoo meenden vele
lenen, worden gevreesd, dat het tot oncergang
gedoemd is. Niet alleen voor de kweekers ware
dit een ramp, ook voor de arbeiders zouden de
gevolgen hoogst ernstig zijn, terwijl het Rijk
dan in een vorm van werkloozensteun toch
groote sommen zou moeten uitgeven.
Het stemde vele leden tot voldoening, dat
minister Steenberghe wederom met de lei
ding van het departement van Economische
Zaken is belast.
Eenlge leden gaven te kennen, dat zij met
het wederoptreden van dezen minister in het
geheel niet ingenomen waren; zU zagen in
hem .een gevaar voor den boerenstand een
opvatting, waartegen vele leden krachtig
protesteerden.
Uit het fends Ida Maria de Raath, in beheer
bij het bestuur van de Zuid-Hollandsche Maat
schappij tot Redding van Schipbreukelingen te
Rotterdam, is een bedrag van f 2685.beschik
baar gesteld voor de nagelaten weduwen en wee-
zen van hen, die omkwamen bij de rampen,
overkomen aan Hr Ms. „Van Ewijck” en Hr
Ms „Van Gelder”.
Door bemiddeling van het Marine-rampen-
fonds zal dit bedrag aan de rechthebbenden
worden uitgekeerd.
Een matroos van een torpedojager van een
der oorlogvoerende mogendheden beschrijft
hier het leven op deze oorlogsbooten, die den
vijand alleen kunnen hooren. maar niet zien.
Sinds enkele wekën verrichten ook de tor
pedojagers hun werk in den oorlog. Dag en
nacht wordt er de wacht gehouden. Onder
water liggen de luistertoestellen, en het minste
gerucht dringt tot ons door. Bovendien moet
de wacht letten op vijandige vliegtuigen en
drijvende mijnen. De manschappen van een
torpedojager hebben een zwaren dienst. Altijd
moeten z(j gereed staan, om onderzeeërs met
zeebommen te vernietigen.
De dienst is echter eentonig Dagen en nach
ten wacht men op een onzichtboren
men kan hem alleen hooren met de
apparaten onder water. Meestal bestaat de be
manning uit oude varensiul van visschersvaar-
tuigen en vrachtbooten. die als reservisten in
dienst zijn. Aan boord van eiken torpedojager
bevinden zich bovendien enkele matrosen in
actiewn dienst, meestal specialisten. Allen
kennen de Noordzee. In zomer en winter xUD
zjj uitgetrokken met hun visschersbooten.
Het is niet altijd zonnig weer op de Noord
zee. Als de wind de golven opjaagt en er schuim
$taat op de deining, dan duikt de boeg van den
torpedojager diep in het bruisende water en
dan beuken de golven met geweld tegen de
scheepswanden. Het witte schuim spat over
het dek. zelfs over de commandobrug
„Geluld onder water op 340 graden I” Uit de
luisterkamer van de eerste boot van het flot
tielje torpedojagers komt het bericht. Onmid
dellijk gillen de sirenes. Bliksemsnel werken
de manschappen, die de signalen bedienen. De
vlaggen worden omhoog geheschen en geven
aan alle torpedojagers de richting aan. De
machines loopen op volle kracht. Alle man
schappen zijn aan dek. De radiotelegraflst heeft
intusschen een sein gegeven aan den onder
zeeër. Het is namelijk niet onmogelijk, dat het
een van onze eigen onderzeeërs is. Maar er
komt geen antwoord, dus is het een vijand.
De specialist aan boord houdt zich bezig
met de bommen. Nu moeten onze torpedojagers
een cirkel hebben gevormd rond den onderzeeër,
die ons heeft gehoord en nu stil is gaan liggen
op den bodem van de zee.
Dan wordt er een signaal gegeven aan alle
torpedojagers. Vanaf de bruggen worden de^ot,
diepzeebommen in het water geworpen. Na en
kele seconden hooren wjj een dof onderaardsch
gerommel. Er gaat een siddering door het
schip. Nu volgt van alle torpedojagers de
tweede bom. dan de derde. Hoog stijgen de gol
ven op. Aan stuurboord staat de bemanning in
gespannen te turen over de watervlakte, die
omsloten wordt door onze torpedojagers. Daar
ginder stijgen plotseling groote waterbellen om
hoog. een groote donkere olievlek met allerlei
kleuren wordt zichtbaar. Een van de torpedo
jagers gaat er op af, om op de plaats van de
olievlek nogmaals een bom te werpen. Het zou
Immers mogelijk zijn, dat een zwaar beschadig
de onderzeeër nog op eigen kracht een veilige
haven weet te bereiken.
Voor de bemanning heeft de jacht op vijan
dige onderzeeërs nog een „eetbaren” achter
grond. Door de kracht van de ontploffende
bommen worden tal van visschen gedood. Met
een net worden zi) aan boord gehaald en de
bemanning kan zich enkele uren later te goed
doen aan gebakken vtsch. wat vooral voor de
vele visschers aan boord een welkome afwisse
ling beteekent van het dagelijksche menu
oefenen, mag ach daarin uitsluitend laten ver
vangen, hetzij met verplichting tot mede-
deeling aan den hoofdinspecteur door een
of meer geneeskundigen, die in de vervanging
kunnen voorzien, hetzij door een geneeskundige,
die daartoe te aangewezen door den hoofdin
specteur.
Indlen een geneeskundige een vervanger
wenscht en naar het oordeel van den hoofdin
specteur in de vervanging kan worden voorzien
door een of meer geneeskundigen, die daar
naast hun eigen praktijk blijven waarnemen,
kan de hoofdinspecteur de aanwijzing van een
vervanger weigeren.
Indien een geneeskundige een bepaalden ver
vanger, die Ingeschreven is in het voorgeschre
ven register, wëhscht, kan de hoofdinspectcur
dezen vervagiger aanwijzen.
Indien een geneeskundige, die om eenigerlel
reden zijn praktijk zelf niet of niet volledig kan
uitoefenen, naar het oordeel van den hoofdin-
specteyr geen of niet voldoende maatregelen
heeft getroffen om daarin te voorzien, kar
door den hoofdinspecteur hetzij sen vervanger
worden aangewezen, hetzij aan een of meer ge
neeskundigen worden opgedragen zich met
de vervanging naast de waarneming van de
eigen praktijk te belasten.
ar en zal voor- dan wel tegenstan-
1^/1 der van den aanbouw van slag-
x T A kruisers zijn, naarmate men de
voor- dan wel nadeelen daarvan zwaar
der laat wegen. Verschil van meening
daaromtrent behoeft niet te leiden tot
het ontzeggen van gezond verstand aan
een der partijen. En zooals wij aan een
ieder het recht toekennen met ons van
meening te verschillen, zoo behouden
wij ons bescheidenlijk het recht voor er
onze eigen meening op na te houden.
Voor ons wegen de nadeelen, vooral op
financieel en sociaal gebied, in deze
quaestie zwaarder dan de voordeelen.
Wij zien niet in, dat de Regeering, die
slechts een jaar geleden van meening
was, dat wij met licht materiaal onze
koloniën in redelijke en voldoende mate
beveiligen, thans overstag
gaan, terwijl de situa-
Pacific niet dreigender
en de financieele si-
