Regeerifig d
oor
den oorlog
verrast?
VAN SLAGKRUISERS
Vliegveld-aanleg
bü Paramaribo
EN NOG WAT
KAMER OORDEELT OVER
ECONOMISCHE ZAKEN
DONDERDAG 26 OCTOBER 1939
Bloembollenbedryf
Julia de Gruyter
Vervanging van medici
Derde lustrum St. Jan
Middenstand
H. G. TALENS OVERLEDEN
.«J
haar feestavond door Koning
Leopold onderscheiden
Verdeelde meening
over den minister
Opschorting ontslag
dienstplichtigen
Duitschland maakt de bodem-
gassen productief
De regeering is in beginsel bereid
tot het verstrekken van een
leening van f 1.400.000
Spoorlijn versperd door
déraillement -
Wilde staking omvat thans
1500 havenarbeiders
Amsterdamsche haven
ligt stil
ROST VAN TONNINGEN
GEEN STATENLID
Motorrijder verongelukt
R.K. Boekhandelaren en Uitgevers
te Amsterdam byeen
Wachten op een vyand, dien men
hoort, maar niet kan zien
Vrachtschip vermist
op IJselmeer
Winkel» op Allerh diigen
K.L.M.-KINDEREN GOED IN
NAPELS AANGEKOMEN
5.000.— ALS BIJDRAGE IN
DEFENSIEKOSTEN
De huldiging
Moerasgas al» brand
stof voor auto*»
Akkerbouw en veehouderij
De rampen der Van
Ewück en Van Gelder
LOONSVERHOOGINGEN
Het leven aan boord van
een torpedojager
"Zeescheepvaart
It hebb»”
leden
loch
de
de defenstekosten.
r t»
vaa
SMT
VM
ondi
regeei
hebben aangevoerd. Had de
Inzender minder uitvoerigheid
dan zouden wij gaarne onze
Bü Kon. besluit ie op grond van de wet Ge
neeskundige Voorziening o.m het volgende be
paald.
Een geneeskundige, die om eenigerlel reden
zijn praktijk zelf niet of niet volledig kan ult-
Te Apeldoorn is op 57-jarigen leeftijd over
leden de heer H. O. Talena, directeur van de
NV. TaJens en Zn.
In 1899 was de thans ontslapene oprichter
van de Talens’ Inktfabrieken.
De wilde staking, die Dinsdag in de Amster
damsche houthaven uitgebroken en ruins. MO
man omvatte, heeft zich Woensdag uitgebreid
tot het geheele personeel van de havenarbeids
reserve. zoodat Woensdagmorgen vüf tien honderd
man bü het conflict betrokken waren
De NSB-er mr. M M Rost van Tonningen.
die in de vacature ontstaan door het bedanken
als lid van de Provinciale Staten van Zuld-Hol-
land door den heer Hoey Smith in diens plaats
tot lid van dit college benoemd was verklaard,
heeft dese benoeming niet aangenomen.
Thans is in deze vacature tot lid der Staten
benoemd verklaard de heer F. O. Bruyning te
's-Gravenhage
met de ontwlk-
i polltleken
toestand. Het wordt daarom niet weijschelijk
geacht, dezen datum thans reeos vast te
leggen.
vijand,
luister-
L\vk
kunt U zijn van een
wn kwellende hoofd
Koker 12 stvks 50
Woensdagavond omstreeks acht uur ia da
23-jarige motorrijder J. Assies uit Veenhuteen,
die een accountantskantoor te Smile* heeft,
nabij de Orietmansbrug op een voor hem rij
denden vrachtauto gereden. Met ernstige ver
wondingen werd het slachtoffer opgenomen en
een boerderij binnengedragen, waar hü korten
De hoofdbesturen van den Ned. R K. Midden
standsbond en den Ned. R. K. Bond van Han
dels-, Kantoor- en Winkelbedienden „St. Fran-
clscus van Assisië” doen opnieuw een gezamen
lijk beroep op de katholieke winkeliers, om hun
zaken, overeenkomstig den wenach hunner Ker-
keljjke Overheid, op 1 November as. t« sluiten.
Met de van rijkswege genomen distrlbutië-
maatregelen kon men zich over het algemeen
vereenigen.
Opgemerkt werd, dat de winkeliers hun voor
raden op één toewijzing bij fabrikant of gros
sier moeten betrekken. Deze toewijzing, zoo
meende men. zal deelbaar moeten zijn opdat de
Detaillist zijn voorraden bü verschillende gros
siers of fabrikanten kan bestellen
Verscheidene lecJen verzochten den minister
overleg te willen plegen met zün ambtgenoot
van Waterstaat, teneinde het verbod van rüden
op Zondag te doen vervangen door een distri
butie van benzine. Andere leden achtten dit niet
oadelük nood if q?
Ook voor het bqjeia1 der regeering op het
gebied der voorkoming van prüsopdrüvlng
verklaarden zeer vele leden waardeering te
koesteren.
b voor zoover zü den rang van onderofficier
of alen van officier bekleeden. Indien zü in 1939
45 jaar oud worden.
De buitengewone
waarvan I
gaan,
Sedert 19 October heeft men niets meer ver
nomen van het vrachtschip „Onderneming” van
den Hoogeveenschen motorbeurtdienst te Am
sterdam. welk schip met een lading suiker van
Rotterdam naar Leeuwarden, op dien datum het
isatst gezien is in de Oranjesluizen.
Aan bcord bevinden zich de schipper O.
Brulnsslot en zijn gezin en een knecht, t Schip
is 188 ton groot.
Door
fonds
worden uitgekeerd.
De kinderen, die Maandagavond met den trein
van Amsterdam vertrokken om in Napels het
vliegtuig te bestijgen, dat ben naar Indlé aai
brengen, zün in goede orde te Napels gearri
veerd.
Ten behoeve van *s Rijks schatkist is een be
drag van f 5.000 ontvangen, wegens bijdrage in
A»» 4w.
een UJdensspel „Ik had de nachtpon van m'n
zuster aan en de dochter van den boer moest
engel wezenanders hadden we niet mogen
spelen op zün erf. En t was een leelüke engel
Die engel sprak: „er is niets aan te doen, Felix,
dan dat je het glas ledig drinkt." Dan kwam
Judas veel te vroeg op en een der soldaten sloeg
den hoofdpersoon zóó ..echt", dat Timmermans
zün pruik neerwierp en klagend vluchtte. Het
„publiek" elschte s*n geM terug. „Zoo verliet ik
voor goed het tooneel”
Een „confrater” van Julia is Timmermans dus
niet geworden, maar wel haar schrijfster. En dus
leidde hü haar in op haar avond. En hü ge
tuigde van haar, dat ze Vlaamsche is gebleven,
al speelt ze in Holland: ..De geestelüke wortels
van Julia de Oruyter zuigen zich nog vast in
Vlaamschen grond.” Timmermans zette zün
beeldspraak voort en noemde haar een der brug
gen, die Vlaanderen met Holland verbinden. Ze
is een der symbolen van het allerbeste, want
ongeschreven pact tusschen onze belde landen.
Een keurleze, uit werk van Oezelle^ Ernest
Claes. Herman Telrlinck en Felix Timmermans
voorgedragen, bewees daarbü dat Timmermans'
uitspraak over Vlaandere/i en humor op waar
heid berustte. Julia de Oruyter heeft voortref
felijk voorgedragen en de zaal geboeid. o
missie voor de Redactie de heeren O. Verbtest.
Hesseling ep A. Coeberg.
Vervolgens werd X voorstel tot vaststelling van
een procedure voor het beslechten van geschil
len tusschen leden der vereenlging op het ge
bied van de handelsmoraal, welke aangelegen
heid op de algemeene vergadering van het
vorig jaar door den heer Nelissen uitvoerig ter
sprake werd gebracht, zonder hoofdelüke stem
ming aangenomen. Bü de rondvraag vestigde
de secretaris de heer, P. Coebergh, de aandacht
op het boekennummer van de Veveenlgde Ka
tholieke Pers, dat binnenkort verschonen zal.
Met instemming van de vergadering werd beslo
ten hierin een gezamenlüke advertentie van de
leden van „St; Jan” te plaatsen. Voorts braeht
hü een schriftelük verzoek van het comité
.Actie voor God” aan. de vergadering over, om
voor boekenkisten van de RJC. Centrale „Voor
Onze Gemobiliseerden" lectuur beschikbaar te
willen stellen.
Felix Timmermans had ook dezen feestavond
met een causerie geopend.
Hü wilde de Vlaamsche kunstenaresse eeren.
die kunst van Vlamingen voordroeg. En daarom
begon hü met tooneelberinnerlngen. Herinnerin
gen aan de jubilaresse had hü niet vele, want
zelden had hü haar zien spelenbeter kende
hü haar van uit dat kastje met de radio. En
omdat Timmermans geen herinneringen aan
haar als tooneelspeelster had, gaf hü herinne
ringen aan zün eigen jeugd in plankenland.
Want Timmermans heeft óók tooneel gespeeld...
bü den boer op diens erf met vrienden en ken
nissen tegen een entrée van tien cent. „Ik
schreef mi|n eigen stukken en moest dAArom
ook de hoofdrollen hebben.” Hü speelde Faust
en andere gewichtige personen.... óók Jezus in
De zilveren feestavond van Julia de Gruy
ter in den Amsterdamschen Stadsschouw
burg is vooral door de onderscheiding, welke
Koning Leopold van Belgl» haar «rilde ver-
leenen en die door Felix Timmermans haar
op de borst werd gespeld, tot een wel zéér bü-
zonderen avond geworden.
Ul£ het fonds Ida Maria de Raath, in beheer
bü het bestuur van de Zuid-Hollandsche Maat-
schappü tot Redding van Schipbreukelingen te
Rotterdam, is een bedrag van f 3885.— beschik
baar gesteld voor de nagelaten weduwen en wee-
zen van hen. die omkwamen bü de rampen,
overkomen aan Hr. Ms. „Van Ewück” en Hr.
Ms „Van Gelder”.
bemiddeling van het Marine-rampen-
zal dit bedrag aan de rechthebbenden
Naar wg vernemen, heeft de ra-
geering zich in beginsel bereid ver
klaard. aan het gouvernement van
Suriname een leening toe te staan
van f 1.400.000, bestemd voor
den aanleg van een modern geoutil
leerd vliegveld bg Paramaribo.
Nadat nog enkele kwesties van algemeenen
aard ter sprake waren gekomen, sloot de voor
zitter de vergadering.
Tot besluit van de viering van het derde
lustrum van ,,St. Jan” werd in hotel dé l'Europe
te Amsterdam een bescheiden feestdiner aan
gericht, dat den leden tot béklult van dezen
dag werd aangeboden.
Hierbü was ook de geestelüke adviseur der
vereenlging, pastoor W Nolet, aanwezig, die de
verdiensten van St. Jan en den uitstekenden
geest in dit corps van de katholieke boekhan
delaren in een geestige tafelspeech belichtte,
waarbü hü zün persoonlüke ervaringen in dezen
kring in herinnering bracht.
De eigenlüke feestrede werd bü deze gelegen
heid uitgesproken door prof. dr. B. H. Molkenboer
O.P„ die op de eerste plaats «ün gelukwen
schen richtte tot de vereenlging en haar voor
zitter, die vijftien jaar lang deze functie ver
vuld heeft en die sprekeris eerste werk .Boom-
sche Schoonheid” uitgaf. Prof. Molkenboer her
innerde aan Vondels zeventig uitgevers, waar
van de eerste Dirk Pers heette, een man. die
in letterlüken zin Vondel ook heeft uitgeperst
en zich verrijkt aan diens eerste gecchriften.
Verschenen zün het voorloopig verslag van de
Tweede Kamer over het Xe hoofdstuk (Econo
mische Zaken) derRljlubegrooting voor 1940 en
het voorloopig verfTag over de vaststelling van
de begroeting van inkomsten en uitgaven van
het Landbouw-crisizfonds voor 1940
Daaraan is het volgende ontleend:
Om half twaalf ving in Hotel de l'Europe de
algemeene vergadering aan, welke onder leiding
stond van den voorzitter, den heer Paul Brand.
De jaarverslagen van secretaris en penning
meester, resp. uitgebracht door de heeren Mr. F.
Rohllng, juridisch adviseur, en Jacq. van Gent,
werden door de vergadering goedgekeurd; de
kas-commissie dechargeerde den heer van Gent
voor zün financieel beleid.
In de nieuwe kas-comnussle werden benoemd
de heeren J. Winters en Iïi. v. d. Marck.
De vergadering herkoos de periodiek aftreden
de bestuursleden, de heeren Paul Brand, Jacq.
van Gent en J. Meüer Dupuits.
Het bestuursvoorstel tot het aanvaarden van
een reglement voor de Commissie voor de Pro
paganda en voor de Redactie-Commissie van
het vereenlglngsorgaan ..Boek en Leven” gaf tot
uitvoerige discussie aanleiding. Nadat op voor
stel van den heer Asberg een wüzlging werd
gebracht in art. 1, waarbü de taak der Com
missie voor de redactie wordt omschreven,
hechtte de vergadering aan de beide reglemen
ten haar goedkeuring.
De vergadering benoemde vervolgens in de
Commissie voor de Propaganda de heeren As
berg, Gevers en F. van Rnzziim, en In de Oom-
votta koude,
of migraine.
Van verschillende züden werd ook dit jaar
de aandacht gevestigd op den ongunstigen
toestand van den middenstand. Vooral voor
de gemobiliseerden werden speciale maat
regelen bepleit teneinde hen in staat te
stellen hun zaken in stand te houden en in
het bütonder hun hypothecaire verplichtin
gen na te komen.
Verscheidene leden achtten het oogenbllk ge
komen om door krachtig wettelük ingrüpen voor
goed aan het euvel van het cadeaustelsel een
einde te maken. Verderwerdojn.opgemerkt.dat
de wettelüke regeling in zake het uitverkoopen
blükens de practük op verschillende punten wü-
viging behoeft.
Vele leden betoogden, dat de voor den oogst
1939 vastgestelde prijzen voor verschillende ak
kerbouwproducten te laag rijn. In het büzonder
golden de aangevoerde bezwaren den prüs van
de rogge.
Met betrekking tot de teelt van aardappelen
werd er van verschillende züden op gewezen, dat
deze In de huidige omstandigheden behoort te
worden uitgebreid.
Met betrekking tot de veehouderü werd vooral
geïnformeerd naar de plannen der regeering ten
aanzien van de verschillende teeltregelingen.
Het verleenen van steun aan de kleine
boeren zal. naar men meende, ongetwüfeld
noodig biüven. Verbetering van deze steun
regeling achtten verscheidene leden even
urgent als verleden jaar.
r De teeltregellng voor tuinbouwproducten zal
naar de overtuiging van vele leden behouden
moeten biüven Een tekort aan groenten en
fruit behoeft in geen geval te worden gevreesc;
door de inkrimping van de exportgelegenheid
zal integendeel een teveel ontstaan.
Verscheidene leden drongen er met kracht op
aan de steunpolitiek voor oen tuinbouw thans
radicaal te herzien en prüsregellngen vast te
stellen, die er toe kunnen leiden, cat de toestand
in den tuinbouw beter wordt en tevens de mid
delen van bet landbouwcrisisfonds niet onnoooig
worden aangetast
Verscheidene andere leden, c4e er voorheen
bezwaren tegen hadden te sterk In deze richting
te gaan, bevalen een stelsel van minlmum-prüzen
thans mede aan
Ingediend Is een ontwerp van wet tot op
schorting van ontslag aan dienstplichtigen.
De men.orie van toelichting luidt als volgt:
Krachtens art. 43. eerste 11a. der Dienst
plichtwet zou met Ingang van 1 October 1939
ontslag uit den dienst plaats hebben van dienst
plichtigen
a. voor zoover zü den rang van onderofficier
of dien van officier niet bekleeden, indien zü in
1939 40 jaar ouc' worden;
Van verschillende züaen werd de büzondere
aandacht van een minister gevraagd voor de
groote moeilükheden in hei bloembollenbedrüt.
TM dusverre is nog nimmer eenig bedrag aan
steun aan dit bedrüi verleend. Zou echter ook
nu steun uitblüven, dan moet, zoo meenaen veie
leaen, worden gevreesd, dat het tot oncergang
gedoemd is. Niet alleen voor de kweekers ware
dit een ramp, ook voor de arbeiders zouden de
gevolgen hoogst ernstig zün, terwül het Rük
dan in een vorm van werkloozensteun
groote sommen zou moeten uitgeven.
Het was dezen leden bekend, aat door alle
organisaties uit het bollenvak een plan tot
stcunverleennlg bü de regeering is ingediend
Op welwillende overweging van dil plan drongen
zü aan.
Met betrekking tot de coor de regeering aan-
gekondlgae Inkrimping van de teelt met 50 pCc..
waren vele leden van oordeel, dat een zoo sterke
inkrimping veel te diep aal ingrüpen Zü ver
zochten den minister hiervoor een lager per
centage te willen vaststellen.
De boom- en bloevnkweekerij zal, naar men
meende, eveneens krachtig gesteund moeten
worden, ten einde ook c4t bedrüf niet te doen
onoergaan.
Verscheidene leden wüdden beschouwingen
aan den noodtoestand fh de visscherü. Zü ves
tigden er de aancacht op, dat zoowel de zee-
als óe zoetwatervlascherü In groote moeilük
heden verkeert.
Omstreeks één uur Dinsdagmiddag te te
Zwammerdam een locomotief met eenlge goe
derenwagens In botsing gekomen met een loco
motor De laatste had juist het voormalige sta
tion Zwammerdam verlaten, toen hü. vennoe-
delük doordat het sein te vroeg op veilig was
gesteld, van achteren werd aangereden door
den goederentrein, waarvan de machinist den
locomotor waarschünlük eerst op het laatste
moment heeft opgemerkt. De botsing was zoo
hevig, dat de locomotor uit de rails werd gewor
pen. waardoor de bestuurder van den locomotor
werd geslingerd en vrij ernstig aan het hoofd
gewond. Bovendien bleek de man danig over
stuur te zijn Hü is naar Gouda, waar hü woon
achtig is. overgebracht.
Door den schok is tevens een kolenwagen van
den goederentrein gederangeerd en dit bad tot
gevolg, dat de lün volkomen versperd waa.
Hierdoor moest gedurende enkele uren het ver
keer over Gouda worden omgeleid. Dea mid
dags omstreeks vüf uur was de versperring op-
geheven en kon het verkeer weer normaal
voortgang vinden.
De materieelo schade schünt betrekkeHjk ge
ring te zün.
De R. K. Nederl. Boekhandelaren en Uttge-
versvereenlging ,JSt Jan” heeft Woensdag te Am
sterdam haar 15-jarig bestaan herdacht. De
viering van dit derde lustrum, welke in verband
met de tüdsomstandigheden een bescheidener
karakter droeg dan oorspronkelük in de bedoe
ling lag, werd ingezet met een H. Mis in de pa
rochiekerk van de H.H. Petrus en Paulus (de
Papegaai), ter intentie van de vereenlging op
gedragen door kapelaan L. v. d. Weiden, bü af
wezigheid van den geestelüken adviseur, pastoor
W. Nolet.
omstandigheden, op grond
tot” algemeene mobilisatie is overge
gaan, hebben het raadzaam gemaakt, de sterkte
van de land- en ae zeemacht voorshands niet
belangrük te verminderen. In verbana hiermede
is gebruik gemaakt van de in art. 45. eerste
lid, der Dienstplichtwet neergelegde bevoegdheid
om het ontslag van de hiervóór bedoeld
dienstplichtigen tot nader order uit te stellen
De datum, met Ingang waarvan het ont
slag eerlang zal kunnen .worden verleend,
hangt ten nauwste samen i-.C-
kellng van den Internationalen
Weer andere leden, die groote waardeering
voor de bekwaamheid van dezen bewindsman
hadden, betreurden het. dat hü opnieuw ook de
behartiging van de landbouwbelangen op. zich
heeft genomen. Het was voor deze leden een
groote teleurstelling, dat de wensch van alle land
bouworganisaties, dus van den geheelen georga-
niseerden landbouw, om weer in het bezit van
een eigen departement van Landbouw te ge
raken met een deskundig minister aan het hoofd,
ook thans niet In vervulling is gegaan.
Het stemde vele leden tot voldoening, dat
minister Steenberghe wederom met de lei
ding van het departement van Economische
Zaken is belast.
Eenlge leden gaven te kennen, dat zü met
het wederoptreden van dezen minister in het
geheel niet Ingenomen waren; zü zagen in
hem een gevaar voor den boerenstand een
opvatting, waartegen vele leden krachtig
protesteerden
oefenen, mag och daarin uitsluitend laten var
vangen, hetsü met verplichting tot mede-
kunnen voorzien, hetzü door een geneeskundige
die daartoe ia aangewezen door den hoofdin
specteur.
Indien een geneeskundige een vervanger
wenscht en naar het oordeel van den hoofdin
specteur in de vervanging kan worden voorzien
door een of meer geneeskundigen, die daar
naast hun eigen praktük biüven waarnemen,
kan de hoofdinspecteur de aanwüzlng van een
vervanger weigeren. A-
Indien een geneeskundige een bepaalden ver
vanger, die ingeschreven is tn het voorgezchre
ven register, wenscht. kan de hoofdinspecteur
dezen vervanger aanwüzen.
Indien een geneeskundige, die om eenigerlel
reden zün praktük zelf niet of niet volledig kan
uitoefenen, naar het oordeel van den hoofdin
specteur geen of niet voldoende maatregelen
heeft getroffen om daarin te voor zien, kar
door den hoofdinspecteur hetzü «en vervanger
worden aangewezen, hetzü aan een of meer ge
neeskundigen worden opgedragen zich met
de vervanging naast de vraamemlng van de
eigen praktük te belasten
De reeds vermelde loonsverhooglngen in Bra-
bantsche Industrieën kunnen met andere wor
den aangevuld. De N V. H van Pujjenbroek's
Textiel Mü. te Golrle heeft het loon met 510
procent verhoogd. De Eerste Madezche Confec
tiefabriek te Made besloot tot een Joonsver-
hooging van 10 procent.
konden
zou moeten
tie in den
ia geworden
tuatie van
•w r en zal voor- dan wel tegenstan-
1^/1 der van den aanbouw van slag-
x kruisers zijn, naarmate men de
voor- dan wel nadeelen daarvan zwaar
der laat wegen. Verschil van meening
daaromtrent behoeft niet te leiden tot
het ontzeggen van gezond verstand aan
een der partijen. En zooals wij aan een
ieder het recht toekennen met ons van
meening te verschillen, zoo behouden
wij ons bescheidenlijk het recht voor er
onze eigen meening op na te houden.
Voor ons wegen de nadeelen, vooral op
financieel en sociaal gebied, in deze
quaestie zwaarder dan de voordeelen.
Wij zien niet in, dat de Regeering, die
•lechts een jaar geleden van meening
was, dat wij met licht materiaal onze
koloniën in redelijke en voldoende mate
beveiligen, thans overstag
gaan, terwijl de situa-
Pacific niet dreigender
i en de financieele si-,
ons land wel. Zoolang de
▼raag of slagkruisers dan wel vliegtuigen
en duikbooten in de oorlogspractijk de
voorkeur verdienen, nog niet op grond
▼an duidelijke ervaringen is beslist, lijkt
het ons voor dns land voorshands
minstens lichtvaardig pl.m. 400 millloen
*an den bouw van slagkruisers te gaan
besteden, en dit te meer omdat met een
dergelijk bedrag op het oogenblik heel
wat boven allen twijfel verheven sociaal
en economisch nut zou kunnen worden
gesticht, terwijl er dan nog genoeg zou
overblijven voor een minstens even ef
fectieve, maar minder bezwaarlijke ver
sterking van de defensie voor Neder-
landsch-Indië. Dat Engeland, Frankrijk,
Duitschland, de Vereenigde Staten en
Japan op hetoogenblik wèl slagschepen
bouwen, bewijst voor ons niets, omdat
«U in een -totaal verschillende situatie
met geheel andere belangen verkeeren
en over geheel andere middelen beschik
ken en een politiek voeren, die ons vaak
in geenen deele zou passen.
Vzn verschillende züden verklaarde men,
laiüu alle waardeering voor hetgeen de
„eertog heeft gedaan, te betreuren, dat zü
blijkbaar toch nog door het uitbreken van
den oorlog is verrast. Hierop wüzen, naar
men meende, met name de onvoldoende
voorraden aan noodzakelüke grondstoffen en
verbruiksgoederen. waardoor aanstonds stag
natie en prijsstijgingen zün ontstaan. Men
wees op het tekort aan suiker, leder, metalen,
katoen, garens, benzine en in het büzonder
veevoeder.
e quaestie, of Nederland thans in
oorlogstijd en onder zeer moeilijke
J-'financieele omstandigheden onge-
400 millloen aan den bouw, aan
bet onderhoud en het gebruik van
jjagkrulsers voor Indlé moet gaan beste
den. is tengevolge van het rapport der
departementale commissie een bran
dend actueele geworden, waarover Re
dering en Kamer eerlang zullen hebben
te beslissen. ZooWel onder de marine-
deskundigen als onder de leeken vindt
men felle voor- en even felle tegenstan
ders van slagkruisers, zoodat het ons
heelemaal niet verwonderd heeft van
een ingenieuzen inzender een heele serie
niet onvermakelijke sneers te ontvangen,
die zouden moeten aantoonen, hoe wei
nig steekhoudend onze argumenten zijn,
welke wij in ons. artikel: „Slagkruisers
noodig?’* tegen den aanbouw van slag
kruisers voor Nederlandsch-Indië op dit
moment hebben aangevoerd,
geachte
betracht,
lezers in extenso hebben laten genieten
van zijn ironie en sarcasme, maar nu
zien wij ons door plaatsgebrek gedwon
gen slechts op enkele van zijn opmer
kingen in te gaan. Het spreekt van zelf,
dat de vraag: slagkruisers of niet? in
één krantenartikel niet volledig met al
haar aspecten behandeld kan worden en
wü waren dan ook van plan daaraan
meerdere artikelen te wijden. Het onge
duld van den Inzender bleek echter
door ons eerste artikel reeds zoodanig
geprikkeld, dat hij niet wachten kon
met zün geest óver het geduldige papier
te laten uitvaren. Hü gaat in zün bou
tade uit van de veronderstelling, dat de
Regeering reeds plannen zou hebben tot
den bouw van „oorlogsschepen” voor
Indië, maar zóó staat het geval niet.
Een departementale commissie heeft
slechts een rapport uitgebracht, dat,
naar verluidt, voor den bouw van drie
nieuwe „slagkruisers” van elk 27.000 ton
als noodzakelük en financieel mogelük
sou pleiten. Slagkruisers zün wel oor
logsschepen, maar oorlogsschepen be
hoeven niet altüd slagkruisers te zün.
De Regeering heeft nog geen beslissing
genomen en laat in haar memorie van
antwoord op de Algemeene Beschouwin
gen van Hoofdstuk I der Rüksbegroo-
tlng nadrukkelük de mogelükheid open,
dat in plaats van drie zware slagkrui
sers lichter materiaal zal worden aan
geschaft. Dat het gezond verstand zich
tegen den aanbouw van slagkruisers In
dezen tüd verzet, gelük wü in ons aan-
cevallen artikel schreven, is in zün al
gemeenheid natuurlijk niet juist, en wü
willen dan ook gaarneden geachten
Inzender, die blükbaar tot de felle voor
standers van slagkruisers gerekend moet
worden, de voldoening schenken deze
journalistieke „slip of the pen” te corrl-
geeren. NatuurUjk was het slechts onze
bedoeling te zeggen, dat o.l. goede gron
den aangevoerd kunnen worden tegen
den bouw van slagkruisers. En niet dat
alle voorstanders van den bouw van
slagkruisers Inclusief zee-officieren en de
leden van de departementale commissie
▼an alle gezond verstand gespeend zou
den zün, gelük de geachte inzender zoo
vriendelük Is te veronderstellen.
Een matroos van een torpedojager van een
der oorlogvoerende mogendheden beschrijft
hier het leven op deze oorjogsbooten. die den
vyand alleen kunnen hooren. maar niet zien.
Sinds enkele weken verrichten ook de tor
pedojagers hun werk in den oorlog Dag en
nacht wordt er de wacht gehouden. Onder
water liggen de lui^tertoestellen. en het minste
gerucht dringt tot ons door. Bovendien moet
de wacht letten op vijandige vliegtuigen en
drijvende münen. De manschappen van een
torpedojager hebben een zwaren dienst. Altüd
moeten zü gereed staan, om onderzeeërs met
zeebommen te vernietigen.
De dienst U echter eentonig Dagen en nach
ten wacht men op een onzichtbaren
men kan hem alleen hooren met de
apparaten onder water. Meestal bestaat de be
manning uit oude varenslui van vlsschersvaar-
tulgen en vrachtbooten. die als reservisten in
dienst zün. Aan boord van eiken torpedojager
bevinden zich bovendien enkele matronen tn
actieven dienst, meestal specialisten. ^Allen
kennen de Noordzee. In zomer en winter *ün
zü uitgetrokken met hun vlsschersbooten.
Het is niet altüd zonnig weer op de Noord
zee. Als de wind de golven opjaagt en er schuim
staat op de deining, dan duikt de boeg van den
torpedojager diep in het bruisende water en
dan beuken de golven met geweld tegen de
scheepswanden. Het witte schuim spat over
het dek. zelfs over de commandobrug
„Geluld onder water op 340 gradenI” Uit de
luisterkamer van de eerste coot van bet flot
tielje torpedojagers komt het bericht. Onmid-
dellijk gillen de sirenes. Bliksemsnel werken
de manschappen, die de signalen bedienen. De
vlaggen worden omhoog geheschen en geven
aan alle torpedojagers de richting aan. De
machines loepen op volle kracht. Alle man
schappen zün aan dek. De raatotelegraflst heeft
intusschen een sein gegeven aan den onder
zeeër Het is nameiyk niet oirmogelUk. dat bet
een van onze eigen onderzeeërs is. Maar er
komt geen antwoord, dus is bet een vjjand.
De specialist aan boord houdt zich bezig
met de bommen. Nu moeten onze torpedojagers
een cirkel hebben gevormd rond den onderzeeër
die ons heeft gehoord en nu stil is gaan liggen
op den bodem van de zee.
Dan wordt er een signaal gegeven aan alle
torpedojagers. Vanaf de bruggen worden de
diepzeebommen in het water geworpen. Na en
kele seconden hooren wü een dof onderaardsch
gerommel. Er gaat een siddering door het
schip. Nu volgt van alle torpedojagers de
tweede bom. dan de derde. Hoog stijgen de gol
ven op. Aan stuurboord staat de bemanning in
gespannen te turen over de watervlakte, die
omsloten wordt door onze torpedojagers. Daar-
ginder stijgen plotseling groote waterbellen om
hoog. een groote donkere olievlek met allerlei
kleuren wordt zichtbaar. Een van de torpedo
jagers gaat er op af. om op de plaats van de
olievlek nogmaals een bom te werpen. Het sou
immers mogelük zün. dat een zwaar beschadig
de onderzeeër nog op eigen kracht een veilige
haven weet te bereiken.
Voor de bemanning heeft de Jacht op vüan-
dige onderzeeërs nog een „eetbaren” achter
grond. Door de kracht van de ontploffende
bommen worden tal van visachen gedood. Met
een net worden zü aan boord gehaald en de
bemanning kan zich enkele uren later te goed
doen aan gebakken visch, wat vooral voor de
vele visschers aan boord een welkome afwisse
ling beteekent van het dagelüksche menu.
baat wear na ’n Mijrihardtje.
Want Mi|nhardtjas bevatten een combinatie von boprooMw
Gelük reeds in de Troonrede werd gezegd, zün
tal van ondernemingen en geheele bedrijfstak
ken door den oorlogstoestand in ernstigs moel-
lükheden geraakt. Uit de begroeting blijkt nog
niet, op welke wijze en in welke mate de regee
ring deze bedrijven wil steunen teneinde ze voor
den ondergang te behoeden. Men zou het op
prüs stellen indien de regeering van haar plan
nen hieromtrent mededeeling zou willen doen
Ver^heidene leden vestigden hierbü in net
bijzonder de aandacht op de zeevtsscherühet
bloembollenvak en de boomkweekerü. speciaal
te Boskoop en omgeving
Sommige leden wezen erop, dat het van groo
te beteekenls is de zeevracht voor de goederen,
welke voor gebruik in Nederland, al dan niet
voor Rüksrekening, worden aangevoerd, zoo laag
mogelük te houden Indien de regeering tot vor
dering van schepen mocht overgaan, zou het
naar de meening deer leden aanbeveling ver
dienen den reederüen over *n gedeelte van haar
vloot de vrüe beschikking te laten.
Zou het geen aanbeveling verdienen, zoo werd
gevraagd, een fonds voor nieuwbouw te vormen,
waaruit zoowel verliezen zouden kunnen wórden
aangevuld als een verjonging der vloot zou kun
nen worden gefinancierd?
Verscheidene leden waarschuwden, dat de be-
driJfsordening niet door middel van oorlogs- of
crisisinstellingen tot stand gebracht mag worden.
Onjuist achtten verscheidene leden het, dat op
de begroeting van het Landbouwcrisisfonds nog
tal van bedragen voorkomen, waarvan nu al met
vrü groote zekerheid kan worden gezpgd, dat ze
niet zullen worden-uitgegeven. Als voorbeeld
werd genoemd de aangevraagde 6.6 millloen
gulden voor denaturatie van rogge.
Vele leden zouden willen vernemen, of de
minister zich voorstelt de monopolie-heffingen
op de nu geldende besls te handhaven en de
uit deze heffingen verkregen gelden te storten In
het Landbouw-Crisisfonds teneinde daaruit weer
steunbedragen te kunnen uitbetalen.
Haar huldiging aan t slot droeg een wel zeer
hartelük karakter. Het najaarsweder heeft vele
zieken gemaakt en zoo waren zoowel Oor van der
Lugt Melsert, de voorzitter, ais de secretaris
penningmeester, de heer v. Dellen, afwezig. En
ook wethouder dr. Boekman was verhinderd.
Namens Burgemeester en Wethouders en na
mens *t feestcomité sprak toen de heer Bendlen.
de administrateur van den Schouwburg, nadat
eerst Felix Timmermans als afgevaardigde van
de Koninklüke Vlaamsche Academie van België
de Koninklüke onderscheiding van Koning Leo
pold haar had aangeboden. Hem volgden: een
afgevaardigde van het Amsterdamsche Studen
tencorps. Henriëtte Davids en Stemeberg, als
eerste luitenant die bloemen van zün soldaten
kwam brengen uit dankbaarheid voor haar op-
treden voor de gemobiliseerden. Hü eerde vooral
haar nobel karakter en edel mensch-zün. Rien
van Noppen, haar partner bü een enkele voor
dracht, bood nog bloemen van een kleine af
wezige aan en las tal van telegrammen voor.
Waarna ten slotte de gevierde Jubilaresse
spontaan en hartelük de Juiste woorden vond
om de afgevaardigden van den Belgischen
gezant, van gemeentebestuur en allen, allen
te danken voor de hulde haar gebracht:
„Leve Koningin Wilhelmina, leve Koning
Leopold, leve de prinsesjes.”
Men schrijft ons van de grens:
Duitschland is rük aan onderaardsche gas
sen. Men herinnert zich de opstügende gassen
uit den bodem bü Benthelm. De kracht, waar
mede deze gassen werden ultgestoolen. was
een hinderpaal voor een economische exploi
tatie.
Osnabrilck is in dit opelcht gelukkiger, het
welk in dezen tüd van geforceerde brandstof-
besparlng van groot belang is. Voor eenlge ja-
ren reeds was het stadsbestuur van Osnabrilck.
in verband met het vier-jarenplan, er reeds
mede begonnen de uit de riool-zulverlngsin-
stallatle dagelijks in een hoeveelheid van onge
veer 800 M3 vrijkomende moerasgassen voor
het stedelük autopark nuttig te maken. De
inrichting is thans zoover klaar, dat ze tn ge
bruik kan worden genomen. Het gas wordt In
gaskoepels opgevangen en door een leiding van
2.2 K M "haar de zuiveringsinstallatie gevoerd
Hier wordt het op 350 atmosphererj samenge-
drukt en aan auto's met 300 atmospheren af
gegeven.
De bedrüfskracht van dit moerasgas is onge
veer dubbel zoo sterk als van het lichtga>.
Men berekent, dat dit aan de stad Osnabrilck
een jaarlüksche besparing op brandstof geeft
van 54000 'Mark.
Dergelüke experimenten zün ook van groote
beteekenls voor ander vervoer In Duitschland.
nu het gebruik van vloeibare brandstoffen tn
autobussen met vergasser-motoren, die meer
dan 16 zit- en staanplaatsen hebben, verboden
Is Deze voertuigen mogen slechts met gasvor
mige brandstoffen gedreven worden. Deze ba-
pallng geldt niet voor autobussen, die hun
regelmatige standplaats in steden bene-ien
20 000 inwoners hebben. In zooverre zich niet in
een kring van 10 K M van de regelmatige
standplaats van den autobus een tankplaats
voor vloeibaar gas bevindt.