Regeerifig d oor den oorlog verrast? VAN SLAGKRUISERS Vliegveld-aanleg bü Paramaribo EN NOG WAT KAMER OORDEELT OVER ECONOMISCHE ZAKEN DONDERDAG 26 OCTOBER 1939 Bloembollenbedryf Julia de Gruyter Vervanging van medici Derde lustrum St. Jan Middenstand H. G. TALENS OVERLEDEN .«J haar feestavond door Koning Leopold onderscheiden Verdeelde meening over den minister Opschorting ontslag dienstplichtigen Duitschland maakt de bodem- gassen productief De regeering is in beginsel bereid tot het verstrekken van een leening van f 1.400.000 Spoorlijn versperd door déraillement - Wilde staking omvat thans 1500 havenarbeiders Amsterdamsche haven ligt stil ROST VAN TONNINGEN GEEN STATENLID Motorrijder verongelukt R.K. Boekhandelaren en Uitgevers te Amsterdam byeen Wachten op een vyand, dien men hoort, maar niet kan zien Vrachtschip vermist op IJselmeer Winkel» op Allerh diigen K.L.M.-KINDEREN GOED IN NAPELS AANGEKOMEN 5.000.— ALS BIJDRAGE IN DEFENSIEKOSTEN De huldiging Moerasgas al» brand stof voor auto*» Akkerbouw en veehouderij De rampen der Van Ewück en Van Gelder LOONSVERHOOGINGEN Het leven aan boord van een torpedojager "Zeescheepvaart It hebb»” leden loch de de defenstekosten. r t» vaa SMT VM ondi regeei hebben aangevoerd. Had de Inzender minder uitvoerigheid dan zouden wij gaarne onze Bü Kon. besluit ie op grond van de wet Ge neeskundige Voorziening o.m het volgende be paald. Een geneeskundige, die om eenigerlel reden zijn praktijk zelf niet of niet volledig kan ult- Te Apeldoorn is op 57-jarigen leeftijd over leden de heer H. O. Talena, directeur van de NV. TaJens en Zn. In 1899 was de thans ontslapene oprichter van de Talens’ Inktfabrieken. De wilde staking, die Dinsdag in de Amster damsche houthaven uitgebroken en ruins. MO man omvatte, heeft zich Woensdag uitgebreid tot het geheele personeel van de havenarbeids reserve. zoodat Woensdagmorgen vüf tien honderd man bü het conflict betrokken waren De NSB-er mr. M M Rost van Tonningen. die in de vacature ontstaan door het bedanken als lid van de Provinciale Staten van Zuld-Hol- land door den heer Hoey Smith in diens plaats tot lid van dit college benoemd was verklaard, heeft dese benoeming niet aangenomen. Thans is in deze vacature tot lid der Staten benoemd verklaard de heer F. O. Bruyning te 's-Gravenhage met de ontwlk- i polltleken toestand. Het wordt daarom niet weijschelijk geacht, dezen datum thans reeos vast te leggen. vijand, luister- L\vk kunt U zijn van een wn kwellende hoofd Koker 12 stvks 50 Woensdagavond omstreeks acht uur ia da 23-jarige motorrijder J. Assies uit Veenhuteen, die een accountantskantoor te Smile* heeft, nabij de Orietmansbrug op een voor hem rij denden vrachtauto gereden. Met ernstige ver wondingen werd het slachtoffer opgenomen en een boerderij binnengedragen, waar hü korten De hoofdbesturen van den Ned. R K. Midden standsbond en den Ned. R. K. Bond van Han dels-, Kantoor- en Winkelbedienden „St. Fran- clscus van Assisië” doen opnieuw een gezamen lijk beroep op de katholieke winkeliers, om hun zaken, overeenkomstig den wenach hunner Ker- keljjke Overheid, op 1 November as. t« sluiten. Met de van rijkswege genomen distrlbutië- maatregelen kon men zich over het algemeen vereenigen. Opgemerkt werd, dat de winkeliers hun voor raden op één toewijzing bij fabrikant of gros sier moeten betrekken. Deze toewijzing, zoo meende men. zal deelbaar moeten zijn opdat de Detaillist zijn voorraden bü verschillende gros siers of fabrikanten kan bestellen Verscheidene lecJen verzochten den minister overleg te willen plegen met zün ambtgenoot van Waterstaat, teneinde het verbod van rüden op Zondag te doen vervangen door een distri butie van benzine. Andere leden achtten dit niet oadelük nood if q? Ook voor het bqjeia1 der regeering op het gebied der voorkoming van prüsopdrüvlng verklaarden zeer vele leden waardeering te koesteren. b voor zoover zü den rang van onderofficier of alen van officier bekleeden. Indien zü in 1939 45 jaar oud worden. De buitengewone waarvan I gaan, Sedert 19 October heeft men niets meer ver nomen van het vrachtschip „Onderneming” van den Hoogeveenschen motorbeurtdienst te Am sterdam. welk schip met een lading suiker van Rotterdam naar Leeuwarden, op dien datum het isatst gezien is in de Oranjesluizen. Aan bcord bevinden zich de schipper O. Brulnsslot en zijn gezin en een knecht, t Schip is 188 ton groot. Door fonds worden uitgekeerd. De kinderen, die Maandagavond met den trein van Amsterdam vertrokken om in Napels het vliegtuig te bestijgen, dat ben naar Indlé aai brengen, zün in goede orde te Napels gearri veerd. Ten behoeve van *s Rijks schatkist is een be drag van f 5.000 ontvangen, wegens bijdrage in A»» 4w. een UJdensspel „Ik had de nachtpon van m'n zuster aan en de dochter van den boer moest engel wezenanders hadden we niet mogen spelen op zün erf. En t was een leelüke engel Die engel sprak: „er is niets aan te doen, Felix, dan dat je het glas ledig drinkt." Dan kwam Judas veel te vroeg op en een der soldaten sloeg den hoofdpersoon zóó ..echt", dat Timmermans zün pruik neerwierp en klagend vluchtte. Het „publiek" elschte s*n geM terug. „Zoo verliet ik voor goed het tooneel” Een „confrater” van Julia is Timmermans dus niet geworden, maar wel haar schrijfster. En dus leidde hü haar in op haar avond. En hü ge tuigde van haar, dat ze Vlaamsche is gebleven, al speelt ze in Holland: ..De geestelüke wortels van Julia de Oruyter zuigen zich nog vast in Vlaamschen grond.” Timmermans zette zün beeldspraak voort en noemde haar een der brug gen, die Vlaanderen met Holland verbinden. Ze is een der symbolen van het allerbeste, want ongeschreven pact tusschen onze belde landen. Een keurleze, uit werk van Oezelle^ Ernest Claes. Herman Telrlinck en Felix Timmermans voorgedragen, bewees daarbü dat Timmermans' uitspraak over Vlaandere/i en humor op waar heid berustte. Julia de Oruyter heeft voortref felijk voorgedragen en de zaal geboeid. o missie voor de Redactie de heeren O. Verbtest. Hesseling ep A. Coeberg. Vervolgens werd X voorstel tot vaststelling van een procedure voor het beslechten van geschil len tusschen leden der vereenlging op het ge bied van de handelsmoraal, welke aangelegen heid op de algemeene vergadering van het vorig jaar door den heer Nelissen uitvoerig ter sprake werd gebracht, zonder hoofdelüke stem ming aangenomen. Bü de rondvraag vestigde de secretaris de heer, P. Coebergh, de aandacht op het boekennummer van de Veveenlgde Ka tholieke Pers, dat binnenkort verschonen zal. Met instemming van de vergadering werd beslo ten hierin een gezamenlüke advertentie van de leden van „St; Jan” te plaatsen. Voorts braeht hü een schriftelük verzoek van het comité .Actie voor God” aan. de vergadering over, om voor boekenkisten van de RJC. Centrale „Voor Onze Gemobiliseerden" lectuur beschikbaar te willen stellen. Felix Timmermans had ook dezen feestavond met een causerie geopend. Hü wilde de Vlaamsche kunstenaresse eeren. die kunst van Vlamingen voordroeg. En daarom begon hü met tooneelberinnerlngen. Herinnerin gen aan de jubilaresse had hü niet vele, want zelden had hü haar zien spelenbeter kende hü haar van uit dat kastje met de radio. En omdat Timmermans geen herinneringen aan haar als tooneelspeelster had, gaf hü herinne ringen aan zün eigen jeugd in plankenland. Want Timmermans heeft óók tooneel gespeeld... bü den boer op diens erf met vrienden en ken nissen tegen een entrée van tien cent. „Ik schreef mi|n eigen stukken en moest dAArom ook de hoofdrollen hebben.” Hü speelde Faust en andere gewichtige personen.... óók Jezus in De zilveren feestavond van Julia de Gruy ter in den Amsterdamschen Stadsschouw burg is vooral door de onderscheiding, welke Koning Leopold van Belgl» haar «rilde ver- leenen en die door Felix Timmermans haar op de borst werd gespeld, tot een wel zéér bü- zonderen avond geworden. Ul£ het fonds Ida Maria de Raath, in beheer bü het bestuur van de Zuid-Hollandsche Maat- schappü tot Redding van Schipbreukelingen te Rotterdam, is een bedrag van f 3885.— beschik baar gesteld voor de nagelaten weduwen en wee- zen van hen. die omkwamen bü de rampen, overkomen aan Hr. Ms. „Van Ewück” en Hr. Ms „Van Gelder”. bemiddeling van het Marine-rampen- zal dit bedrag aan de rechthebbenden Naar wg vernemen, heeft de ra- geering zich in beginsel bereid ver klaard. aan het gouvernement van Suriname een leening toe te staan van f 1.400.000, bestemd voor den aanleg van een modern geoutil leerd vliegveld bg Paramaribo. Nadat nog enkele kwesties van algemeenen aard ter sprake waren gekomen, sloot de voor zitter de vergadering. Tot besluit van de viering van het derde lustrum van ,,St. Jan” werd in hotel dé l'Europe te Amsterdam een bescheiden feestdiner aan gericht, dat den leden tot béklult van dezen dag werd aangeboden. Hierbü was ook de geestelüke adviseur der vereenlging, pastoor W Nolet, aanwezig, die de verdiensten van St. Jan en den uitstekenden geest in dit corps van de katholieke boekhan delaren in een geestige tafelspeech belichtte, waarbü hü zün persoonlüke ervaringen in dezen kring in herinnering bracht. De eigenlüke feestrede werd bü deze gelegen heid uitgesproken door prof. dr. B. H. Molkenboer O.P„ die op de eerste plaats «ün gelukwen schen richtte tot de vereenlging en haar voor zitter, die vijftien jaar lang deze functie ver vuld heeft en die sprekeris eerste werk .Boom- sche Schoonheid” uitgaf. Prof. Molkenboer her innerde aan Vondels zeventig uitgevers, waar van de eerste Dirk Pers heette, een man. die in letterlüken zin Vondel ook heeft uitgeperst en zich verrijkt aan diens eerste gecchriften. Verschenen zün het voorloopig verslag van de Tweede Kamer over het Xe hoofdstuk (Econo mische Zaken) derRljlubegrooting voor 1940 en het voorloopig verfTag over de vaststelling van de begroeting van inkomsten en uitgaven van het Landbouw-crisizfonds voor 1940 Daaraan is het volgende ontleend: Om half twaalf ving in Hotel de l'Europe de algemeene vergadering aan, welke onder leiding stond van den voorzitter, den heer Paul Brand. De jaarverslagen van secretaris en penning meester, resp. uitgebracht door de heeren Mr. F. Rohllng, juridisch adviseur, en Jacq. van Gent, werden door de vergadering goedgekeurd; de kas-commissie dechargeerde den heer van Gent voor zün financieel beleid. In de nieuwe kas-comnussle werden benoemd de heeren J. Winters en Iïi. v. d. Marck. De vergadering herkoos de periodiek aftreden de bestuursleden, de heeren Paul Brand, Jacq. van Gent en J. Meüer Dupuits. Het bestuursvoorstel tot het aanvaarden van een reglement voor de Commissie voor de Pro paganda en voor de Redactie-Commissie van het vereenlglngsorgaan ..Boek en Leven” gaf tot uitvoerige discussie aanleiding. Nadat op voor stel van den heer Asberg een wüzlging werd gebracht in art. 1, waarbü de taak der Com missie voor de redactie wordt omschreven, hechtte de vergadering aan de beide reglemen ten haar goedkeuring. De vergadering benoemde vervolgens in de Commissie voor de Propaganda de heeren As berg, Gevers en F. van Rnzziim, en In de Oom- votta koude, of migraine. Van verschillende züden werd ook dit jaar de aandacht gevestigd op den ongunstigen toestand van den middenstand. Vooral voor de gemobiliseerden werden speciale maat regelen bepleit teneinde hen in staat te stellen hun zaken in stand te houden en in het bütonder hun hypothecaire verplichtin gen na te komen. Verscheidene leden achtten het oogenbllk ge komen om door krachtig wettelük ingrüpen voor goed aan het euvel van het cadeaustelsel een einde te maken. Verderwerdojn.opgemerkt.dat de wettelüke regeling in zake het uitverkoopen blükens de practük op verschillende punten wü- viging behoeft. Vele leden betoogden, dat de voor den oogst 1939 vastgestelde prijzen voor verschillende ak kerbouwproducten te laag rijn. In het büzonder golden de aangevoerde bezwaren den prüs van de rogge. Met betrekking tot de teelt van aardappelen werd er van verschillende züden op gewezen, dat deze In de huidige omstandigheden behoort te worden uitgebreid. Met betrekking tot de veehouderü werd vooral geïnformeerd naar de plannen der regeering ten aanzien van de verschillende teeltregelingen. Het verleenen van steun aan de kleine boeren zal. naar men meende, ongetwüfeld noodig biüven. Verbetering van deze steun regeling achtten verscheidene leden even urgent als verleden jaar. r De teeltregellng voor tuinbouwproducten zal naar de overtuiging van vele leden behouden moeten biüven Een tekort aan groenten en fruit behoeft in geen geval te worden gevreesc; door de inkrimping van de exportgelegenheid zal integendeel een teveel ontstaan. Verscheidene leden drongen er met kracht op aan de steunpolitiek voor oen tuinbouw thans radicaal te herzien en prüsregellngen vast te stellen, die er toe kunnen leiden, cat de toestand in den tuinbouw beter wordt en tevens de mid delen van bet landbouwcrisisfonds niet onnoooig worden aangetast Verscheidene andere leden, c4e er voorheen bezwaren tegen hadden te sterk In deze richting te gaan, bevalen een stelsel van minlmum-prüzen thans mede aan Ingediend Is een ontwerp van wet tot op schorting van ontslag aan dienstplichtigen. De men.orie van toelichting luidt als volgt: Krachtens art. 43. eerste 11a. der Dienst plichtwet zou met Ingang van 1 October 1939 ontslag uit den dienst plaats hebben van dienst plichtigen a. voor zoover zü den rang van onderofficier of dien van officier niet bekleeden, indien zü in 1939 40 jaar ouc' worden; Van verschillende züaen werd de büzondere aandacht van een minister gevraagd voor de groote moeilükheden in hei bloembollenbedrüt. TM dusverre is nog nimmer eenig bedrag aan steun aan dit bedrüi verleend. Zou echter ook nu steun uitblüven, dan moet, zoo meenaen veie leaen, worden gevreesd, dat het tot oncergang gedoemd is. Niet alleen voor de kweekers ware dit een ramp, ook voor de arbeiders zouden de gevolgen hoogst ernstig zün, terwül het Rük dan in een vorm van werkloozensteun groote sommen zou moeten uitgeven. Het was dezen leden bekend, aat door alle organisaties uit het bollenvak een plan tot stcunverleennlg bü de regeering is ingediend Op welwillende overweging van dil plan drongen zü aan. Met betrekking tot de coor de regeering aan- gekondlgae Inkrimping van de teelt met 50 pCc.. waren vele leden van oordeel, dat een zoo sterke inkrimping veel te diep aal ingrüpen Zü ver zochten den minister hiervoor een lager per centage te willen vaststellen. De boom- en bloevnkweekerij zal, naar men meende, eveneens krachtig gesteund moeten worden, ten einde ook c4t bedrüf niet te doen onoergaan. Verscheidene leden wüdden beschouwingen aan den noodtoestand fh de visscherü. Zü ves tigden er de aancacht op, dat zoowel de zee- als óe zoetwatervlascherü In groote moeilük heden verkeert. Omstreeks één uur Dinsdagmiddag te te Zwammerdam een locomotief met eenlge goe derenwagens In botsing gekomen met een loco motor De laatste had juist het voormalige sta tion Zwammerdam verlaten, toen hü. vennoe- delük doordat het sein te vroeg op veilig was gesteld, van achteren werd aangereden door den goederentrein, waarvan de machinist den locomotor waarschünlük eerst op het laatste moment heeft opgemerkt. De botsing was zoo hevig, dat de locomotor uit de rails werd gewor pen. waardoor de bestuurder van den locomotor werd geslingerd en vrij ernstig aan het hoofd gewond. Bovendien bleek de man danig over stuur te zijn Hü is naar Gouda, waar hü woon achtig is. overgebracht. Door den schok is tevens een kolenwagen van den goederentrein gederangeerd en dit bad tot gevolg, dat de lün volkomen versperd waa. Hierdoor moest gedurende enkele uren het ver keer over Gouda worden omgeleid. Dea mid dags omstreeks vüf uur was de versperring op- geheven en kon het verkeer weer normaal voortgang vinden. De materieelo schade schünt betrekkeHjk ge ring te zün. De R. K. Nederl. Boekhandelaren en Uttge- versvereenlging ,JSt Jan” heeft Woensdag te Am sterdam haar 15-jarig bestaan herdacht. De viering van dit derde lustrum, welke in verband met de tüdsomstandigheden een bescheidener karakter droeg dan oorspronkelük in de bedoe ling lag, werd ingezet met een H. Mis in de pa rochiekerk van de H.H. Petrus en Paulus (de Papegaai), ter intentie van de vereenlging op gedragen door kapelaan L. v. d. Weiden, bü af wezigheid van den geestelüken adviseur, pastoor W. Nolet. omstandigheden, op grond tot” algemeene mobilisatie is overge gaan, hebben het raadzaam gemaakt, de sterkte van de land- en ae zeemacht voorshands niet belangrük te verminderen. In verbana hiermede is gebruik gemaakt van de in art. 45. eerste lid, der Dienstplichtwet neergelegde bevoegdheid om het ontslag van de hiervóór bedoeld dienstplichtigen tot nader order uit te stellen De datum, met Ingang waarvan het ont slag eerlang zal kunnen .worden verleend, hangt ten nauwste samen i-.C- kellng van den Internationalen Weer andere leden, die groote waardeering voor de bekwaamheid van dezen bewindsman hadden, betreurden het. dat hü opnieuw ook de behartiging van de landbouwbelangen op. zich heeft genomen. Het was voor deze leden een groote teleurstelling, dat de wensch van alle land bouworganisaties, dus van den geheelen georga- niseerden landbouw, om weer in het bezit van een eigen departement van Landbouw te ge raken met een deskundig minister aan het hoofd, ook thans niet In vervulling is gegaan. Het stemde vele leden tot voldoening, dat minister Steenberghe wederom met de lei ding van het departement van Economische Zaken is belast. Eenlge leden gaven te kennen, dat zü met het wederoptreden van dezen minister in het geheel niet Ingenomen waren; zü zagen in hem een gevaar voor den boerenstand een opvatting, waartegen vele leden krachtig protesteerden oefenen, mag och daarin uitsluitend laten var vangen, hetsü met verplichting tot mede- kunnen voorzien, hetzü door een geneeskundige die daartoe ia aangewezen door den hoofdin specteur. Indien een geneeskundige een vervanger wenscht en naar het oordeel van den hoofdin specteur in de vervanging kan worden voorzien door een of meer geneeskundigen, die daar naast hun eigen praktük biüven waarnemen, kan de hoofdinspecteur de aanwüzlng van een vervanger weigeren. A- Indien een geneeskundige een bepaalden ver vanger, die ingeschreven is tn het voorgezchre ven register, wenscht. kan de hoofdinspecteur dezen vervanger aanwüzen. Indien een geneeskundige, die om eenigerlel reden zün praktük zelf niet of niet volledig kan uitoefenen, naar het oordeel van den hoofdin specteur geen of niet voldoende maatregelen heeft getroffen om daarin te voor zien, kar door den hoofdinspecteur hetzü «en vervanger worden aangewezen, hetzü aan een of meer ge neeskundigen worden opgedragen zich met de vervanging naast de vraamemlng van de eigen praktük te belasten De reeds vermelde loonsverhooglngen in Bra- bantsche Industrieën kunnen met andere wor den aangevuld. De N V. H van Pujjenbroek's Textiel Mü. te Golrle heeft het loon met 510 procent verhoogd. De Eerste Madezche Confec tiefabriek te Made besloot tot een Joonsver- hooging van 10 procent. konden zou moeten tie in den ia geworden tuatie van •w r en zal voor- dan wel tegenstan- 1^/1 der van den aanbouw van slag- x kruisers zijn, naarmate men de voor- dan wel nadeelen daarvan zwaar der laat wegen. Verschil van meening daaromtrent behoeft niet te leiden tot het ontzeggen van gezond verstand aan een der partijen. En zooals wij aan een ieder het recht toekennen met ons van meening te verschillen, zoo behouden wij ons bescheidenlijk het recht voor er onze eigen meening op na te houden. Voor ons wegen de nadeelen, vooral op financieel en sociaal gebied, in deze quaestie zwaarder dan de voordeelen. Wij zien niet in, dat de Regeering, die •lechts een jaar geleden van meening was, dat wij met licht materiaal onze koloniën in redelijke en voldoende mate beveiligen, thans overstag gaan, terwijl de situa- Pacific niet dreigender i en de financieele si-, ons land wel. Zoolang de ▼raag of slagkruisers dan wel vliegtuigen en duikbooten in de oorlogspractijk de voorkeur verdienen, nog niet op grond ▼an duidelijke ervaringen is beslist, lijkt het ons voor dns land voorshands minstens lichtvaardig pl.m. 400 millloen *an den bouw van slagkruisers te gaan besteden, en dit te meer omdat met een dergelijk bedrag op het oogenblik heel wat boven allen twijfel verheven sociaal en economisch nut zou kunnen worden gesticht, terwijl er dan nog genoeg zou overblijven voor een minstens even ef fectieve, maar minder bezwaarlijke ver sterking van de defensie voor Neder- landsch-Indië. Dat Engeland, Frankrijk, Duitschland, de Vereenigde Staten en Japan op hetoogenblik wèl slagschepen bouwen, bewijst voor ons niets, omdat «U in een -totaal verschillende situatie met geheel andere belangen verkeeren en over geheel andere middelen beschik ken en een politiek voeren, die ons vaak in geenen deele zou passen. Vzn verschillende züden verklaarde men, laiüu alle waardeering voor hetgeen de „eertog heeft gedaan, te betreuren, dat zü blijkbaar toch nog door het uitbreken van den oorlog is verrast. Hierop wüzen, naar men meende, met name de onvoldoende voorraden aan noodzakelüke grondstoffen en verbruiksgoederen. waardoor aanstonds stag natie en prijsstijgingen zün ontstaan. Men wees op het tekort aan suiker, leder, metalen, katoen, garens, benzine en in het büzonder veevoeder. e quaestie, of Nederland thans in oorlogstijd en onder zeer moeilijke J-'financieele omstandigheden onge- 400 millloen aan den bouw, aan bet onderhoud en het gebruik van jjagkrulsers voor Indlé moet gaan beste den. is tengevolge van het rapport der departementale commissie een bran dend actueele geworden, waarover Re dering en Kamer eerlang zullen hebben te beslissen. ZooWel onder de marine- deskundigen als onder de leeken vindt men felle voor- en even felle tegenstan ders van slagkruisers, zoodat het ons heelemaal niet verwonderd heeft van een ingenieuzen inzender een heele serie niet onvermakelijke sneers te ontvangen, die zouden moeten aantoonen, hoe wei nig steekhoudend onze argumenten zijn, welke wij in ons. artikel: „Slagkruisers noodig?’* tegen den aanbouw van slag kruisers voor Nederlandsch-Indië op dit moment hebben aangevoerd, geachte betracht, lezers in extenso hebben laten genieten van zijn ironie en sarcasme, maar nu zien wij ons door plaatsgebrek gedwon gen slechts op enkele van zijn opmer kingen in te gaan. Het spreekt van zelf, dat de vraag: slagkruisers of niet? in één krantenartikel niet volledig met al haar aspecten behandeld kan worden en wü waren dan ook van plan daaraan meerdere artikelen te wijden. Het onge duld van den Inzender bleek echter door ons eerste artikel reeds zoodanig geprikkeld, dat hij niet wachten kon met zün geest óver het geduldige papier te laten uitvaren. Hü gaat in zün bou tade uit van de veronderstelling, dat de Regeering reeds plannen zou hebben tot den bouw van „oorlogsschepen” voor Indië, maar zóó staat het geval niet. Een departementale commissie heeft slechts een rapport uitgebracht, dat, naar verluidt, voor den bouw van drie nieuwe „slagkruisers” van elk 27.000 ton als noodzakelük en financieel mogelük sou pleiten. Slagkruisers zün wel oor logsschepen, maar oorlogsschepen be hoeven niet altüd slagkruisers te zün. De Regeering heeft nog geen beslissing genomen en laat in haar memorie van antwoord op de Algemeene Beschouwin gen van Hoofdstuk I der Rüksbegroo- tlng nadrukkelük de mogelükheid open, dat in plaats van drie zware slagkrui sers lichter materiaal zal worden aan geschaft. Dat het gezond verstand zich tegen den aanbouw van slagkruisers In dezen tüd verzet, gelük wü in ons aan- cevallen artikel schreven, is in zün al gemeenheid natuurlijk niet juist, en wü willen dan ook gaarneden geachten Inzender, die blükbaar tot de felle voor standers van slagkruisers gerekend moet worden, de voldoening schenken deze journalistieke „slip of the pen” te corrl- geeren. NatuurUjk was het slechts onze bedoeling te zeggen, dat o.l. goede gron den aangevoerd kunnen worden tegen den bouw van slagkruisers. En niet dat alle voorstanders van den bouw van slagkruisers Inclusief zee-officieren en de leden van de departementale commissie ▼an alle gezond verstand gespeend zou den zün, gelük de geachte inzender zoo vriendelük Is te veronderstellen. Een matroos van een torpedojager van een der oorlogvoerende mogendheden beschrijft hier het leven op deze oorjogsbooten. die den vyand alleen kunnen hooren. maar niet zien. Sinds enkele weken verrichten ook de tor pedojagers hun werk in den oorlog Dag en nacht wordt er de wacht gehouden. Onder water liggen de lui^tertoestellen. en het minste gerucht dringt tot ons door. Bovendien moet de wacht letten op vijandige vliegtuigen en drijvende münen. De manschappen van een torpedojager hebben een zwaren dienst. Altüd moeten zü gereed staan, om onderzeeërs met zeebommen te vernietigen. De dienst U echter eentonig Dagen en nach ten wacht men op een onzichtbaren men kan hem alleen hooren met de apparaten onder water. Meestal bestaat de be manning uit oude varenslui van vlsschersvaar- tulgen en vrachtbooten. die als reservisten in dienst zün. Aan boord van eiken torpedojager bevinden zich bovendien enkele matronen tn actieven dienst, meestal specialisten. ^Allen kennen de Noordzee. In zomer en winter *ün zü uitgetrokken met hun vlsschersbooten. Het is niet altüd zonnig weer op de Noord zee. Als de wind de golven opjaagt en er schuim staat op de deining, dan duikt de boeg van den torpedojager diep in het bruisende water en dan beuken de golven met geweld tegen de scheepswanden. Het witte schuim spat over het dek. zelfs over de commandobrug „Geluld onder water op 340 gradenI” Uit de luisterkamer van de eerste coot van bet flot tielje torpedojagers komt het bericht. Onmid- dellijk gillen de sirenes. Bliksemsnel werken de manschappen, die de signalen bedienen. De vlaggen worden omhoog geheschen en geven aan alle torpedojagers de richting aan. De machines loepen op volle kracht. Alle man schappen zün aan dek. De raatotelegraflst heeft intusschen een sein gegeven aan den onder zeeër Het is nameiyk niet oirmogelUk. dat bet een van onze eigen onderzeeërs is. Maar er komt geen antwoord, dus is bet een vjjand. De specialist aan boord houdt zich bezig met de bommen. Nu moeten onze torpedojagers een cirkel hebben gevormd rond den onderzeeër die ons heeft gehoord en nu stil is gaan liggen op den bodem van de zee. Dan wordt er een signaal gegeven aan alle torpedojagers. Vanaf de bruggen worden de diepzeebommen in het water geworpen. Na en kele seconden hooren wü een dof onderaardsch gerommel. Er gaat een siddering door het schip. Nu volgt van alle torpedojagers de tweede bom. dan de derde. Hoog stijgen de gol ven op. Aan stuurboord staat de bemanning in gespannen te turen over de watervlakte, die omsloten wordt door onze torpedojagers. Daar- ginder stijgen plotseling groote waterbellen om hoog. een groote donkere olievlek met allerlei kleuren wordt zichtbaar. Een van de torpedo jagers gaat er op af. om op de plaats van de olievlek nogmaals een bom te werpen. Het sou immers mogelük zün. dat een zwaar beschadig de onderzeeër nog op eigen kracht een veilige haven weet te bereiken. Voor de bemanning heeft de Jacht op vüan- dige onderzeeërs nog een „eetbaren” achter grond. Door de kracht van de ontploffende bommen worden tal van visachen gedood. Met een net worden zü aan boord gehaald en de bemanning kan zich enkele uren later te goed doen aan gebakken visch, wat vooral voor de vele visschers aan boord een welkome afwisse ling beteekent van het dagelüksche menu. baat wear na ’n Mijrihardtje. Want Mi|nhardtjas bevatten een combinatie von boprooMw Gelük reeds in de Troonrede werd gezegd, zün tal van ondernemingen en geheele bedrijfstak ken door den oorlogstoestand in ernstigs moel- lükheden geraakt. Uit de begroeting blijkt nog niet, op welke wijze en in welke mate de regee ring deze bedrijven wil steunen teneinde ze voor den ondergang te behoeden. Men zou het op prüs stellen indien de regeering van haar plan nen hieromtrent mededeeling zou willen doen Ver^heidene leden vestigden hierbü in net bijzonder de aandacht op de zeevtsscherühet bloembollenvak en de boomkweekerü. speciaal te Boskoop en omgeving Sommige leden wezen erop, dat het van groo te beteekenls is de zeevracht voor de goederen, welke voor gebruik in Nederland, al dan niet voor Rüksrekening, worden aangevoerd, zoo laag mogelük te houden Indien de regeering tot vor dering van schepen mocht overgaan, zou het naar de meening deer leden aanbeveling ver dienen den reederüen over *n gedeelte van haar vloot de vrüe beschikking te laten. Zou het geen aanbeveling verdienen, zoo werd gevraagd, een fonds voor nieuwbouw te vormen, waaruit zoowel verliezen zouden kunnen wórden aangevuld als een verjonging der vloot zou kun nen worden gefinancierd? Verscheidene leden waarschuwden, dat de be- driJfsordening niet door middel van oorlogs- of crisisinstellingen tot stand gebracht mag worden. Onjuist achtten verscheidene leden het, dat op de begroeting van het Landbouwcrisisfonds nog tal van bedragen voorkomen, waarvan nu al met vrü groote zekerheid kan worden gezpgd, dat ze niet zullen worden-uitgegeven. Als voorbeeld werd genoemd de aangevraagde 6.6 millloen gulden voor denaturatie van rogge. Vele leden zouden willen vernemen, of de minister zich voorstelt de monopolie-heffingen op de nu geldende besls te handhaven en de uit deze heffingen verkregen gelden te storten In het Landbouw-Crisisfonds teneinde daaruit weer steunbedragen te kunnen uitbetalen. Haar huldiging aan t slot droeg een wel zeer hartelük karakter. Het najaarsweder heeft vele zieken gemaakt en zoo waren zoowel Oor van der Lugt Melsert, de voorzitter, ais de secretaris penningmeester, de heer v. Dellen, afwezig. En ook wethouder dr. Boekman was verhinderd. Namens Burgemeester en Wethouders en na mens *t feestcomité sprak toen de heer Bendlen. de administrateur van den Schouwburg, nadat eerst Felix Timmermans als afgevaardigde van de Koninklüke Vlaamsche Academie van België de Koninklüke onderscheiding van Koning Leo pold haar had aangeboden. Hem volgden: een afgevaardigde van het Amsterdamsche Studen tencorps. Henriëtte Davids en Stemeberg, als eerste luitenant die bloemen van zün soldaten kwam brengen uit dankbaarheid voor haar op- treden voor de gemobiliseerden. Hü eerde vooral haar nobel karakter en edel mensch-zün. Rien van Noppen, haar partner bü een enkele voor dracht, bood nog bloemen van een kleine af wezige aan en las tal van telegrammen voor. Waarna ten slotte de gevierde Jubilaresse spontaan en hartelük de Juiste woorden vond om de afgevaardigden van den Belgischen gezant, van gemeentebestuur en allen, allen te danken voor de hulde haar gebracht: „Leve Koningin Wilhelmina, leve Koning Leopold, leve de prinsesjes.” Men schrijft ons van de grens: Duitschland is rük aan onderaardsche gas sen. Men herinnert zich de opstügende gassen uit den bodem bü Benthelm. De kracht, waar mede deze gassen werden ultgestoolen. was een hinderpaal voor een economische exploi tatie. Osnabrilck is in dit opelcht gelukkiger, het welk in dezen tüd van geforceerde brandstof- besparlng van groot belang is. Voor eenlge ja- ren reeds was het stadsbestuur van Osnabrilck. in verband met het vier-jarenplan, er reeds mede begonnen de uit de riool-zulverlngsin- stallatle dagelijks in een hoeveelheid van onge veer 800 M3 vrijkomende moerasgassen voor het stedelük autopark nuttig te maken. De inrichting is thans zoover klaar, dat ze tn ge bruik kan worden genomen. Het gas wordt In gaskoepels opgevangen en door een leiding van 2.2 K M "haar de zuiveringsinstallatie gevoerd Hier wordt het op 350 atmosphererj samenge- drukt en aan auto's met 300 atmospheren af gegeven. De bedrüfskracht van dit moerasgas is onge veer dubbel zoo sterk als van het lichtga>. Men berekent, dat dit aan de stad Osnabrilck een jaarlüksche besparing op brandstof geeft van 54000 'Mark. Dergelüke experimenten zün ook van groote beteekenls voor ander vervoer In Duitschland. nu het gebruik van vloeibare brandstoffen tn autobussen met vergasser-motoren, die meer dan 16 zit- en staanplaatsen hebben, verboden Is Deze voertuigen mogen slechts met gasvor mige brandstoffen gedreven worden. Deze ba- pallng geldt niet voor autobussen, die hun regelmatige standplaats in steden bene-ien 20 000 inwoners hebben. In zooverre zich niet in een kring van 10 K M van de regelmatige standplaats van den autobus een tankplaats voor vloeibaar gas bevindt.

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Noord-Hollandsch Dagblad : ons blad | 1939 | | pagina 5