Het financieel beleid
De schipbreuk der coalitie
oc
Ter gedachtenis
ETERNft
MOLEST-RISICO
i’Hiurs w
MUSSERT EN MOSKOU
HET VLIEGTUIGONGELUK
TE VLISSINGEN
ZAKENVERLOVEN VOOR
GEMOBILISEERDEN
i
Klove is volgens Dr. Colijn
onoverbrugbaar
ZATERDAG 28 OCTOBER 1939
VAN WEEK TOT WEEK
TWEEDE KAMER
Allerlei desiderata
Clearingkoersen
aan
Uitvoer weer vry
Bereden artillerie
Karwij-, blauw maan-
en mosterdzaad
Arbeidsovereen
komsten
Miniaterieel rondachryven
de burgemeeatera
het
ROESTVRIJ, STOF-DICHT,
ANTI-MAGNETISCH
KWALITEITS-HORLOGES
54
DUCHT GE SCHADE
DOOR OORLOGSMOLEST f
Styiii U dan aan bij
SINGEL 126-130 - AMSTERDAM-C.
TELEFOON 4 719 0
Vraagt inlichtingenI Stelt niet uit)
Verzekerde waarde thans RUIM 1H milliard
In ieder middenlicht
150 dekalumen!
Bepalingen over loonen enz.
in de rykabeatekken
Raad voor de Luchtvaart etelt
een onderzoek in
t
ZOU
D.
te-
i
1
voor
■cd
Minister
'i
te
er
16
tot 837 millioen, dj.
764
van
tot
88 8
de
4
I
eener
De oud-minister-president stelt dan dd~
te wichtige vraat of deze breuk blijvend aal
zijn: HU acht, afrezien van de abnormale
tijdsomstandigheden, die op een gegeven
moment in een bepaalde richting kunnen
dwingen, op herstel der oude coalitie-ge-
dachte. weinig of geen uitzicht aanwezig.
Wat
voor
die
De Kamer ontving deze prachtige vertoo-
nlng van communistische en nationaal-socla-
llstische solidariteit met een lachsalvo. Later
hadden de twee bruine broeders kennelijk mee-
ningsverachil. Of spijt?
In verband hiermede verdient het volgens den
minister aanbeveling, dat tevens wordt nage
gaan of het wellicht mogelijk zal zjjn op andere
wijze of ten deele tegemoet te komen aan de
bezwaren, welke de gemobiliseerde door zijn
verblijf in den militairen dienst ondervindt. De
minister denkt hierbij o.m. aan het tewerk stel
len van een vervanger, hetzij voor den geheelen
dag, hetzij voor een gedeelte van den dag, dan
wel aan het verleenen van hulp op andere wijze
Uit den aard der zaak zal daarbij moeten
worden nagegaan, of de gemobiliseerde in staat
is een betaalden vervanger te bekostigen, in
welk geval langs den weg van de gewone ar
beidsmarkt in de behoefte kan worden voor
zien.
Blijkt deze mogelijkheid uitgesloten, dan zou
wellicht door middel van den vrijwllligen bur
gerlijken dienst een plaatsvervanger, die bereid
is zijn diensten belangeloos beschikbaar te stel
len, kunnen worden gezocht.
Voorop stellend, dat deugdelijke en betrouw
bare inlichtingen op prijs worden gesteld, dringt
de minister daarnaast om meer dan een reden
op een spoedige afdoening van de te verstrekken
adviezen aan. In het bUzonder voor landbouw-
verloven acht hjj het noodzakelijk, dat deze op
korten termijn worden verleend.
In vele gevallen zal aan de belangen van een
dienstplichtige tegemoet worden gekomen door
hem slechts enkele dagen »per week verlof te
verleenen.
de
aan
t s
u
zelf
te
Dr. Col ij n merkte echter uitdrukkelijk op, dat
4.a- J--w,r
In administratis bij „Centraal Beheér"
Eén ding vooral trok de aandacht: de aan
passing van het loonpeil aan het steeds hoo-
gere peil der prijzen in dezen oorlogstijd- Die
aanpassing moet geschieden, snel doch zonder
schokken.
Kabinetsvorm
zijn
Zoolang de omstandigheden zulks gedoogen,
kan slechts aan 6 pCt. van de sterkte der oor-
logsonderdeelen tegelijkertijd zakenverlof wor
den verleend, zoodat dit, gelijk gezegd, op zeer
beperkte schaal mogelijk is.
In verband hiermede is het gewenscht,
dat voorloopig slechts diegenen voor zaken
verlof In aanmerking worden gebracht, die
daaraan zeer dringend behoefte hebben,
waarbij rekening is gehouden met het feit,
dat aan officieren en onderofficieren niet
dan in de uiterste noodzaak verlof zal wor
den verleend.
De minister van Waterstaat heeft bepaald, dat
met Ingang van 1 November as. de algemeene
voorschriften voor de uitvoering en het onder
houd van werken onder beheer van het depar
tement van Waterstaat worden aangevuld met
een bepaling, luidende:
Toepasselijk zijn de bepalingen omtrent loo-
nen en andere arbeidsvoorwaarden, voorkomen
de in collectieve arbeidsovereenkomsten, die
voor het geheele land gelden, zooals deze voor
waarden ten tijde van de gunning lulden en
door wijziging of door vaststelling van nieuwe
collectieve arbeidsovereenkomsten zullen komen
te lulden.
Op het Centrale Convent der Antl-Re-
volutlonnalre partij, dat onder leiding
stond van dr. H. Colijn, heeft de oud-ml-
nister-president een rede gehouden over
de huidige positie der Anti-Revolutionnai-
ren. Aangezien hij daarbij belangrijke din
gen heeft gezegd over de breuk AR.—R.K.
ontleenen wij aan het verslag van de AR.
„Standaard” eenige passages.
Indien de toestand in de wereld ons land
voor veel ernstiger moeilijkheden
thans ervaren, dat dan de A. R
de rol van houthakker en
en dus ook mede,
een be
en zich tot een ander publiek richt) is het
uiteraard mogelljk. te zoeken naar verschilpun
ten en nu eens met dit, dan weer met dit werk
in te stemmen. Waartoe zou het hier geschie
den? Er zijn liturgische vakbladen. En wan
neer een mooi boek warm kan worden aanbevo
len, is dat het voornaamste. WU bepalen ons
er dus deze maal toe, dit rijke werk onder de
aandacht te brengen. Het is geen goedkoop
boek. Zulke mooie uitgaven zijn altijd wat duur.
Maar het is een boek, waar men veel uit leest
en waar men lang pleizier van heeft.
rIT
mede het zoo alles beheerschende financieele
probleem werd bezien. Terwijl dan natuurlijk
de zegswijze van den laatsten druppel, die den
emmer doet overloopen, ook hier mag 'worden
toegepast.
Dr. Colijn gaat dan in op de directe aan
leiding tot de breuk, die gelegen was in de
onmogelijkheid t.a.v. de Rijksbegrooting 1M0
tot overeenstemming te geraken.
Koersen voor stortingen op 28 Oct. 1939 tegen
verplichtingen luidende in; Reichsmarken 7S.63,
Lires 9.55.
BLArlitsr
aan te
tusschen
een zekere
omhoog van de twee aanwezige
tionaal-socialisten, de heeren
Marchant et d'Ansembourg en
van Tonningen.
En dat riep gisteren in de ver
gadering nog uit, dat Nederland
maar één keus had: Mussert óf
Moskou. Mussert én Móskou
bedoelden de heeren zeker!
„Wordt deze motie verder
gesteund?" vroeg de president.
En aanstonds gingen de handen
na-
De
Rost
bedraagt, volgt hieruit, dat in de laatste vijf
jaren op den gewonen, civielen dienst bijna 30
millioen te bezuinigd. En dat alles terwijl het
budget voor een bedrag van 79 millioen te ge
saneerd! Terwijl dus bijna 80 millioen van den
buitengewonen naar den gewonen dienst te
overgehêveld!
Hoe kan men in het licht *van zulke cijfers
zeggen, dat het Nederlandsche financieele be
leid onvoorzichtig te?
Voor lichtzinnigheid zal de Regeerlng zich
natuurlijk moeten wachten vooral 'nu straks
de financiering der buitengewone militaire
maatregelen zware uitgaven gaat vergen
doch aan den anderen kant défaitisme?
Neen!
er ook
een sa
in het
ver-
mo-
geljjkheid aanwezig zijn en waar mjjn geloot
daaraan tot het nulpunt gedaald te, verberg ik
mijn voorkeur niet voor dien vorm van 1933.
omdat tenslotte, gelijk de arvaring mij leer
de, de minste moeiljjkh» een heeft opgeléverd,
maar in den boezem van het Kabinet tot ‘een
zeer voldoende homogeniteit heeft geleid en het
meest past bij de toestanden, zooals zij de laat
ste jaren waren cn nog vele jaren zullen blijven
Tenslotte gaf Dr. Colijn de taak aan van de
A. R. in onzen tijd.
De tweede categorie van lezers zal echter
grooter zijn. Deze bestaat uit alle katholieken
die geregeld de Mis bijwonen, haar misschien
zelfs volgen uit een missaaltje, en die heel goed
weten, wat de consecratie te en wat de woorden
..onbloedig offer" beteekenen, maar die toch
het ontstaan, de opeenvolging, den zin der han
delingen en gebeden van de Mis wel eens in
een prettig leesbaar werk uiteengezet willen
zien.
Dat dit boek ook studenten in de theologie
•n priesters zal bevallen, wij twijfelen er niet1 evenwel symptomatisch voor den geeft
Naar wij vernemen, sal in den loop van de
volgende maand de bereden artillerie van de
lichting 1934 naar huis worden gezonden. In
December zal cje lichting 1939 der bereden ar
tillerie onder de wapenen moeten komen.
(Van onzen parlementairen redacteur)
DEN” HAAG. 27 October 1939
„Indien Nederland, gedwongen
door den stijgenden last van zijn
defensie-uitgaven, eenigszins zou af
wijken van het nauwe pad
strenge budgetpolitiek, dan zou
nóg steeds blijven het symbool van
de harde financieele orthodoxie."
I Waaraan moeten (of mogen) wjj toeschrjj-
I w, dat in zoo korten tjjd zoo talrijke boek-
I werken in onze taal gewijd werden aan het
hoogtepunt van den katholieken eeredienst, de
I Mis? Het groote handboek van Koenders over
1 de Misliturgie is nog maar enkele jaren ouu,
1 m daar verschijnen binnen het Jaar vijf boeken
I over hetzelfde onderwerp. Zooals de Levens van
1 Jesus, vertaalde en oorspronkelijke, exegetische
en meditatieve, elkander opvolgen met een tot
beden ongekende veelvuldigheid, zoo ook de
I verschillende geschriften over de Mis. De vr^ag
I of het aldus niet wat druk wordt met de goede
I boeken, en of een redelijker werkverdeeling in
I bet katholieke uitgeversbedrijf niet gewenschter
I sou zijn dan deze plotselinge aandacht van allen
I voor dezelfde stof, zullen wij hier nu maar bui
ten beschouwing laten om te bedenken, dat al
I deze boeken niet verschijnen konden, indien er
Mj het publiek niet een verheugende belangstel-
I Ung voor de verheven stof was ontstaan. Laten
wij eerst de werken opsommen, die sedert het
vorige najaar aan deze materie gewijd werden
Daar te allereerst het boek van dr. Maria
Montessori: „De Heilige Mis uitgelegd aan de
jeugd", eene uitgave van „De Toorts" te Heem-
5 Stede, wtearop in ons blad reeds de aandacht
werd gevestigd.
I Bij Karei Beyaert in Brugge verscheen „Het
Heilig Misoffer aan de ziel ontsluierd”, veertig
Instructies over de Mis, door Louis Brabant,
pastoor-deken te Soumagne aan zijn geloovigen
gegeven, en thans door A. Hendrlckx van de
Congregatie van het Heilig Sacrament in het
Nederlandsch vertaald. Dit is dus een populaire
uitlegging van de Misplechtigheden, telkens
aangevuld met een opwekkend woordje ter over
weging.
Van wijlen den bekenden liturgtet, ‘pastoor
Beukering, verschenen onder den titel „De Mis’
bij de uitgeverij De Gemeenschap te Bilthoven
de verzamelde en geordende aanteekeningen,
welke hij over het onderwerp naliet.
J. J. Romen en Zonen te Roermond bezorgde
een uitgave van het wetenschappelijke werk
„De Liturgie der Mis, haar oorsprong en be-
teekenis", van dom Jean de Puniet, abt der
Benedictijnen te Oosterhout, dat in het Fransch
verscheen te Avignon.
In opdracht ten slotte van het Katholieke
Comité van Actie voor God gaf L. C. G. Malm-
berg te 's-Hertogenbosch een prachtig boekwerk
uit, dat den titel voert „Ter Gedachtenis aan
Mij" en samengesteld werd door Dr. Jozef Teu
llngs en Pater Lactantlus Engelbregt O FM. Het
is verlucht met teekeningen van pater Reg. Rats
OFM. en foto’s van den jongen cineast Kees
Btrooband, waarbij gebruik werd gemaakt van
paramenten en edelsmeedwerk, die wederom
door befaamde kunstenaars voor dit doel be
schikbaar werden gesteld. Men ziet hier dus de
Mis „gefotografeerd”, handeling voor handeling,
van vlakbij, zoodat ook iemand, die nooit in een
Roomsche kerk komt, uit de illustraties van dit
boek een tamelijk volledig idee krijgt van het
geen de priester aan het altaar volbrengt. De
tekst verklaart deze afbeeldingen. Werkelijk:
dit kostbare boek is buitengewoon geschikt om
te dienen als inleiding tot een recht begrip van
de ceremoniën der Mis.
Maar de schrijvers bepaalden zichfiietluitslui-
tend tot hun inleidende taak.
ZU hebben, met vermijding van twistpunten,
ook al datgene behandeld, wat men van de
geloofsleer en de kerkgeschiedenis moet we
ten, om de plechtigheden ten volle te begrij
pen en ze hebben daarbij toch weer de noodige
soberheid weten te betrachten, zoodat hun boek
geen eigenlijk studiewerk werd, maar een ge
schrift, waarnaar de leek met graagte grijpt,
niet slechts, omdat het mooi is uitgevoerd en
rijk geïllustreerd, maar ook omdat het met
smaak geschreven is, in een opwekkenden stijl.
Iedereen kan uit dit boek iets leeren, maar
wU zouden het vooral willen aanbevelen aan
degenen, die de behoefte gevoelen, wat meer
omtrent het geloof te wqjen, hetzij omdat zij
dit heelemaal niet of slechts oppervlakkig ken
nen, hetzij omdat zij er in opgroeiden, maar
eerst nu zU volwassen zijn geworden erover be
gonnen na te denken.
De eerste categorie is die van de zoekende
zielen, talrijk in onze dagen. Het komt nogal
eens voor, dat belangstelling voor het geloof
en den eeredienst van de katholieke kerk wordt
betuigd door ontwikkelde menschen, die zelf
niet katholiek zijn en ook niet direct erover
denken katholiek te worden. Doch het verschijn
sel van de katholieke kerk boeit hen. ZU zou
den daarover wel wat meer willen weten. Het
Is altUd moeilijk, dezen welwillenden op een
discrete wUze van dienst te zUn. Om propagan
distische of apologetische lectuur vragen zij
niet. Het al te nadrukkelUke schrikt hen soms
zelfs af. Neen, dit was niet wat zU bedoelden,
getuigen zU na het doorzien van een overigens
uitstekend handboek der dogmatiek of apolo
gie. ZU hadden zich iets anders voorgesteld,
iets minder leerstelligs, welnu: voor deze men
schen te dit boek bUzonder geschikt, omdat
het hun behoefte aan schoonheid bevredigt en
hen tevens degelUk Inlicht.
Er te in onze kringen wel eens erg minach
tend gedaan over zoogenaamde .^esthetische”
bekeerlingen, die uitsluitend naar de Roomsche
kerk getrokken werden, omdat het daar binnen
zoo mooi te. WU mogen echter niet vergeten,
dat de schoonheidszin een Godsgave te en dat
God niet alleen door middel van waarheid en
goedheid, doch ook door middel der schoon
heid zielen tot zich trekken kan. In ieder ge
val zUn de schoone uitvoering en de heldere stUl
ook in apologetisch opzicht een verdienste van
dit boek.
Het werkelUk belangrijke dat zUn stem
pel drukt op de politieke verhoudingen in
Nede land en dat ons roept tot nieuwe
verkenning en vaststelling ee..er nieuwe
positie dat werkelUk belangrUke te de
breuk in de rechtsche coalitie, als gevolg
van gebleken onmogelUkheid om op ge
wichtige punten van practisch staatsbe
leid met elkaar tot overeenstemming te
komen.
Op de eerste plaats stelde dr. Colün vast, dat
het feit, dat de A. R. met dit kabinet geen ge
zegde relatie hebben, van hoegenaamd geen
beteekenls te Voor hun oordeel over dit kabinet:
ZU zullen dit doen naar de daden van zUn re-
g eer beleid. Bovendien zou het fatsoenshalve
ook niet passend zUn als zU er aanmerking op
gingen maken dat er geen A. R. voormannen
in zitting hebben. Niet over het hoofd mag
gezien worden dat de formateur moeite ge
noeg gedaan heeft dezulken in zUn kabinet
op te nemen.
Het was met volkomen instemming van het
Centraal Comité dat de aangezochte personen
de aangeboden portefeuille niet hebben aan
vaard. Deze weigering was uitsluitend gevolg
van zakelUke overwegingen. Men mag er niets
anders onder verstaan. Dr. ColUn wil zelfs
zoover gaan te zeggen, dat er geen enkel be
zwaar tegen de samenstelling van het zittend
Kabinet bestaat, al rechtvaardigt dit niet, dat
dit Kabinet te opgetreden zonder dat vooraf
een andere poging was aangewend.
Ons bezwaar, dat leidde tot ,afwUzing van
aangeboden portefeuilles, was niet gelegen in
de voorgenomen compositie v«a het Kabinet,
maar in de omstandigheid, dat vooraf niet de
formatie beproefd was die naar onze meening
uit de parlementaire verantwoordelUkheden
met strikte noodwendigheid voortvloeide.
aan, doch zUn doel zoo lijkt om te voor
al: den leek te bereiken, die belang stelt in de
structuur van den Misdienst.
Een deugd, waardoor de schrUvers zich on
derscheiden, is: dat zU hun betoog zoo duide
lUk indeelen. Misschien te het voor een enke
len lezer wel eens wat dlkwUte „ten eerste"
„ten tweede", maar voor het algemeen over
zicht over de stof te zulk een schematische
vóórbehandellng van onschatbare waarde. De
schrUvers zUn zich daarvan bewust geweest en
zU hebben de duidelUkheld vóór alles gesteld,
desnoods vóór de sierlUkheld van het proza.
Ook in het opzicht der schoonheid te dit noch
tans een verdienste, want alle mootechrUverU
van de wereld te overbodig, wanneer de helder
heid van een betoog er onder lUdt. Dat de ge-
raamte-achtige structuur door het prozabe-
kleedsel niet is weggewerkt zooals een vak
man in het prozaschrUven zeker gedaan zou
hebben het hindert hier niet, omdat ons
nu de heele indeeling van de Mis duidelUk voor
oogen komt.
Twistpunten wil ook de beoordeelaar vermU-
den. BU een vergelUking met het werk van
dom de Purlet (dat andere verdiensten heeft
OnmiddellUke aanleiding tot die breuk lag in
het verschil van inzicht in den financieelen
toestand van het land. Maar hoe gewichtig
die aanleiding ook moge zUn geweest, daar
mede is niet alles gezegd.
De oppervlakkigen aan beide kanten waren
spoedig klaar met een verklaring voor dit ver-
schUnsel. Van Roomschen kant gezien was dr.
ColUn de man die schuldig stond. Het was of
zün conservatisme of zUn beperkt Inzicht of
zUn liefde voor het kapitalisme hem beletten
om de zegeningen eener „nieuwe economie" te
waardeeren, terwUl aan onzen kant, zU het in
veel geringer mate, bij de Roomschen wel eens
motieven verondersteld zUn, die van gelijke
waarde moeten worden geacht.
De oorzaak ligt echter veel dieper.
De tegenstelling R.K. en A.R. dagteekent
niet van dezen zomer of van de laatste Jaren,
maar in haar wezen draagt zU een zeer duur
zaam karakter.
Ze komt uit in de tegenstelling RK.Cal
vinist, het begrip Calvinist nemende niét in
confessioneelen zin, maar in den zin van oor
sprong en aard der Reformatie in de Neder
landen.
Ze komt uit in de beschouwing onzer Va-
derlandsche historie. Aan den eenen kant de
nog levende grieven over de behandeling der
Roomsch-Katholieken tUdens de Republiek
der Vereenigde Nederlanden en aan den an
deren kant de herinneringen aan de geloofs
vervolgingen in het reformatorische tUdvak.
Er is dan ook aan Protestantschen kant altUd
een duidelUk verzet gebleven van de tegenstel
lingen ok bU de vaders van de coalitie.
De stof voor het ontstaan van acute tegen
stellingen was dus altUd latent aanwezig.
Maar of die tegenstellingen tot uiting zouden
komen, hing af van de vraag, wanneer zU
binnen de sfeer der practteche staatkunde zou
den treden.
Dit nu was de laatste Jaren meer en meer
het geval geworden. De verwarringen op fi
nancieel en economisch terrein hebben een
stroom van geschriften het licht doen zien,
waarin allerlei middelen en soms zeer zon
derlinge werden aangeprezen om de verlo
ren welvaart te herwinnen. Uit een baaierd
van gedachten is tenslotte iets te voorschUn
gekomen, dat zich aandient als een .nieuwe
economie", die zich niet het minst kenmerkt
door het terzUde stellen van de op eeuwen
oude ervaring opgebouwde waarheden.
In die sfeer van strUd tusschen voorstan
ders van die nieuwere opvattingen en hen die
het met de oude waarheden hielden, groeiden
van lieverlede de tegenstellingen tusschen RK.
en AR. Van 1933 af kan men dit spoor duide
lUk volgen. Op het terrein van de zg. orde
ning leidde dit nog niet tot acute conflicten.
Ten eerste zUn we zelf, onder zekere voor
waarden, voorstanders van maatschappelUke
denlng, maar ten tweede is die ordenings-
gedachte nog te zeer in een beginperiode van
ontwikkeling, dan dat de divergentie in de
opvattingen op dat punt reeds thans tot een
Veelvuldig blUven de desiderata, die de Ka
mer in de aandacht der Regeerlng aanbeveelt
Daarbij houdt zU natuurUJk voor oogen. daw
zU niet al te hard me-t roepen, indien niet
op stel en sprong aan die verschillende ver
langens gehoor wordt gegeven. De oorlogstoe
stand maant tot geduld. Niettemin mag
aandacht der Regeerlng er nietgeheel
worden onttrokken.
Gisteren vroeg dr. Deckers reeds hoe de Re
geerlng stond tegenover de plannen van mi
nister Romme aangaande de karakterverande
ring, de zoogenaamde veredeling van de werk
verschaffing en ten aanzien van de bestrU-
ding der Jeugdwerkloosheid. Hoe stelt de Re
geerlng zich voor, vroeg hU. de noodige gege
vens te verzamelen omtrent den omvang van
dit euvel, nu het wetsontwerp op het staat-
van-dienst-boekje te ingetrokken? Drie ge
dachten nopens de werklooaheldsbestrUding
meende hU de Regeerlng in overweging te
mogen geven: zoo weinig mogelUk overwerk-
vergunnlngen meer verleenen; zoo veel moge
lUk den beschikbaren arbeid uitspreiden over
een zoo groot mogelljk aantal arbeiders en de
subsidleering van wachtgeldregelingen als een
tUdelUk middel tot het bevorderen van deze
ar beidsspreldlng
Zoowel van Roomsch-Katholieke als van
vrUwei alle andere zijden werd voorts de aan
dacht gevraagd voor de leerlingenschaal. De
heer Tilanus ^C. H.) herinnerde nog met eeni
ge spUt aan zUn desbetreffend voorstel van
verleden jaar. Men wacht af of de Regeerlng
iets kan doen en wat. Men vroeg grooter pu
bliciteit. Waarom moest het Nederlandsche
volk en waarom moest vooral de Volksverte
genwoordiging van allerlei kanten ingelicht
worden over den toestand der benzinevoorra
den en alles wat met de beperking van het
benzinegebruik samenhangt, doch mochten zU
niets van de Regeerlng vernemen! TUdig de
Kamer Inlichten Excellenties! Sneller contact,
zooals in Engeland, meende de heer Drees, die
vandaag nog een lans brak voor het Plan van
den arbeid. Men drong aan op een snelle be
slissing inzake de maritieme defensie van Ne
derlandsch Indië, op een grootere zorg
den luchtafweer enzoovoort enzoovoort.
De minister van Economische Zaken
maakt bekend, dat, aangezien de regeerlng
geen karwUzaad, blauw maanzaad, geel
mosterdzaad en bruin mosterdzaad zal
overnemen, met ingang van 28 October 1939
algeheele ontheffing te verleend van het
verbod tot vervoeren, afleveren en doen af-
leveren van die producten.
Zoo oordeelthet buitenland over de finan
cieele positie van Nederland. Zoo oordeelde de
Manchester Guardian Commercial. En geluk
kig vindt deze gedachte allengs meer erken
ning in ons eigen land. Toen wU eenige maan
den geleden in een kabinetscrisis werden gestort,
kon men van bepaalde zUde bU herhaling ver
nemen, dat enkele negen mannen gereed
stonden het Vaderland te redden, mits men
onvoorwaardelUk hun inzichten omtrent het
te voeren financieele beleid wilde deelen en
men hen rustig liet schatten und wallen in het
staatsapparaat. En zou men dezen mannen geen
gewillig oor verleenen, dan zou de geldmarkt
haar macht toonen; socialisten in de Regee-
ring, dan geen cent meer voor het RJJk! Het
hielp gelukkig alles niet. De beurs reageerde
niet, zooals in 1935! En de redders des vader
lands! De heeren financiers! De negen vrien
den! Hun grooter vertrouwen in buitenland-
sche staatscredieten liep wel zéér smadelUk op
een débAcle uit. OpenlUk werd in een der
meest gezaghebbende beursbladen geschreven,
dat de presidentswisseling bU de Nederland
sche HandelmaatschappU een erkenning in
hield, dat er door den heer Crena de longh
dat was een van de negen mannen beleids
fouten werden gemaakt.
En hoe staat het met den pirecteur van de
Nederlandsche Bank, mr. Trip? Heeft deze
géén beleidsfouten gemaakt? De Regeerlng be
waarde in de schrlfteUJke stukken daarover
angstvallig het zwUgen, maar de Kamer wil
het weten. Mr. Teullngs de financieele spe
cialist der katholieke Kamerfractie vroeg er
thans siitdrukkelUk naar. Deze heer Trip pleegt
zich met zoo groote vrUmoedigheid uit te spre
ken over het beleid van anderen Thans zal
hU moeten gedoogen, dat anderen zich met
even groote vrUmoedigheid uitspreken en de
Regeerlng verzoeken zich eveneens uit te
spreken over zUn beleid over zUn fouten I
Onder de verwekkers van angstpsychose
staat de heer Trip vooraan. Verleden jaar werd
den toenmallgen minister van Financiën óók
door Mr. Teullngs op den man af gevraagd wat
hü van diens optreden dacht. Minister De
Wilde gaf toen een ontwUkend antwoord. HU
wilde den president van de Nederlandsche
Bank niet openlUk afvallen. Zal thans de heer
De Geer opnieuw mr. Trip sauveeren?
botsing van meeningen kon leiden.
Anders stond het echter met het inzicht
van wat onder de sinds enkele Jaren Ingetre
den omstandigheden op financieel terrein al
dan niet mogelUk geacht mocht worden.
Hoewel het feitelUk slechts om een bedrag
ging, dat, gezien in het licht van het totaal
cüfer van het budget, van niet zoo schrikke-
i lük groote beteekenls was, was het geschil
---i. waar
in een circulaire aan de burgemeesters schrUft
de minister van Defensie o.a.:
Zooals bekend is onlangs de mogelUkheid
opengesteld tot het op zeer beperkte schaal ver
leenen van zakenverlof aan hen, die onder de
wapenen zyn geroepen.
In verband hiermede is aan het departement
van Defensie een bureau „verloven aan mili
tairen" ingesteld, waaraan door tusschenkomst
van de commandanten der oorlogsonderdeelen
de aanvragen tot ’t bekomen van verlof worden
gericht.
Voor de beoordeellng van de ingediende ver
zoeken zal ik dan ook in vele gevallen een oe-
roep moeten doen op de medewerking van an
dere Instanties, ter verkrijging van een deugde-
lUk advies, omtrent de noodzakelUkheld van het
gevraagde verlof.
Het is om deze reden, dat ik mU mede na
mens mUn ambtgenoot van Binnenlandsche
Zaken tot u wend, met het verzoek, mU in het
bUzonder in die gevallen, welke betreffen den
fniddenstand en de landbouw-bedrUven in den
meest ruimen zin van het woord, wel van voor
lichting te willen dienen.
De minister geeft verder in overweging, ~voor-
zooveel noodig, andere instanties in de betref
fende gemeenten bU het in te stellen onder
zoek in te schakelen, b.v. die welke met de or
ganisatie van den vrUwilligen burgerlUken
dienst is belast, zoo noodig in samenwerking met
de arbeidsbeurs ter plaatse.
Ook de plaatselUke organen van het Alge
meen Steuncomité 1939 zouden wellicht kunnen
worden ingezchakeld.
In ieder geval: voor angstpsychosen
geen reden. Geen pessimisme.
De opbrengst der middelen loopt voortdu
rend mee. In hét midden van verleden Jaar
meende de Regeerlng nog voor 1937 op den ge
wonen dienst een voordeelig saldo van ruim
37 millioen te mogen verwachten en voor 1938
een nadeelig van ruim 13 millioen. In werke-
lUkheld bleken beide Jaren eer. voordeelig saldo
te hebben opgeleverd van respectievelUk 41 en
115 millioen. Eind Augustus overtrof de op
brengst der belastingen de lamingen met niet
minder dan 17 millioen. Het spoorwegtekort
daalt. De winsten van de PTT stUgen. Ware
het niet, dat de defensiekosten zoo zéér toe
nemen, dan zou het algemeene beeld der be
groeting duidelUk toonen, dat er in den RUks-
dlenst volstrekt niet met geld wordt gesmeten,
dat integendeel in den loop der laatste vUf
jaren constant te bezuinigd. Men zie slechts de
alweer door mr. Teullngs gegeven cUfers:
De RUksultgaven stegen tusschen de jaren
1935 en 1939, in een tUdsbestek dus van vUf
Jaren;
in totaal
met 9.6 pet.
voor de civiele diensten van 674.3 tot 685.9
millioen. d.i. 32 pet.
voor de militaire behoeften van
141.4 millioen, d.i. met 57.5 pet.
Wanneer men nu weet, dat het normale ac
cres der RUksultgaven ieder Jaar 10 millioen
Onder voorzitterschap van mr. dr. D. A.
P. N. Kooien heeft de Raad voor de Lucht
vaart Donderdagmiddag in het ministerie
van Waterstaat te Den Haag een openbaar
onderzoek Ingesteld naar het ongeval, dat op
het strand te Vlissingen te overkomen aan
het vliegtuig PH-AJK (Krekeltje).
Zooals men zich zal herinneren is dit
vliegtuig op 10 Juni des middags om 1620
uur op het strand te Vlissingen neergestort,
waarbU de drie inzittenden, de leerling-
vliegers Vap, Tijen en Faber en de passa
gier Vlss$r om het leven kwamen.
Uit het getuigenverhoor bleek, dat de instruc
teurs Bosman en Steensma des morgens met 3
vliegtuigen van Schiphol naar Haamstede waren
gekomen, wgar lessen werden gegeven, na be
ëindiging wkarvan de leerlingen Van TUen en
Faber opdracht kregen, met het Krekeltje te
vliegen naar Vlissingen. op welk traject Van
TUen zou sturen, en van daar naar sdiiphol, bU
welke vlucht Faber het vliegtuig zou besturen.
BU het verhoor van den werktuigkundige De
Bruyn zelde deze, te hebben gehoord dat op X
vliegveld Haamstede ongeveer 30 kilogram bal
last uit het Krekeltje is genomen. Getuige
heeft vóór het vertrek van het vliegtuig de be
lading nagezien en deze bügevuld. Deze bela
ding was voldoende voor twee personen en ge
tuige wist niet, dat er een passagier zou mee
gaan. Verder zelde getuige, die zelf het vertrek
van het vliegtuig niet heeft bUgewoond, dat hU
den gezagvoerder niet op de hoogte heeft ge
steld van de verandering van de belading.
Op ’n vraag, wie verantwoordelUk is voor den
ballast, zelde getuige, te meenen. dat de gezag
voerder daarvoor verantwoordelijk bluft, maar
omdat deze er niet altijd naar kan kuken, heeft
getuige dit maar gedaan.
Getuige Bosman verklaarde te hebben gewe
ten. dat op Haamstede ballast was uitgenomen,
maar zich daarmede niet verder te hebben be
moeid Ook deze getuige verklaart, dat de vlleg-
tuigbestuurder verantwoordelUk is voor de be
lading. Als instructeur heeft getuige goedge
vonden, dat er een derde man als passagier mee
ging. Op een vraag van den voorzitter of in net
algemeen het meenemen van dien passagier
door een leerllng-vlieger toelaatbaar moet wor
den geacht, aeide getuige, dit in beperkten zin
toelaatbaar te vinden en zeer zeker in het on
derhavige geval.
Getuige Aler verklaarde, dat Inderdaad de
gezagvoerder verantwoordelUk te voor de bela
ding, doch als regel vertrouwt hU daarbU op
den werkmeester.
Op de vraag of het verantwoord was. dat de
drie Jongelui, waarbU geen Instructeur was, met
dit toestel gingen vliegen, zelde getuige, dat het
normaal is, dat leerlingen met elkaar meevlie
gen op solovluchten. Dit is nuttig voor hun zelf
vertrouwen en verantwoordelUkheidsgevoel. Het
zelfde geldt voor het meenemen van een vrUen
passagier, maar daarover mag nooit beslist wor
den door den leerling zelf.
Hoewel zulks is toegestaan, achtte toch de
heer Aler, waar Van TUen zelf in Vlissingen
woonde en, hem kennende, van hem verwacht
mocht worden dat hU wellicht bravour-stukjea
zou uithalen, in het onderhavige geval de com
binatie niet gelukkig. Daartegenover staat ech
ter, dat Van Tijen van tevoren veel tegenslag
op vlieggebied had gehad, in verband waarmede
het noodig was. dat hU «Un zelfvertrouwen te
rugkreeg. In dit licht moet dan ook worden ge
zien de toestemming van den Instructeur, die
daarmede hoopte, dat dit zelfvertrouwen bU Van
TUen zou terugkeeren.
De Raad zal later uitspraak doen.
plaatsen
dan wU
bereid zUn
waterputter te vervullen
verantwoordelUkheid te dragen voor
wind van een Kabinet, welks geboortebewijs
4j overigens niet in orde achtten te zUn.
Maar buiten dit geval, aldus Dr. ColUn,
kunnen wU niet wel zien, dat we voorshands
geroepen zouden kunnen worden tot deelne
ming aan een RegeeringsverantwoordelUkheid
De Coalitie is, normaal gesproken, niet mo
gelUk meer. Een minderheidskabinet met de
.Starre’’ A. R. er in. heeft geen levensvat
baarheid.
Over de verhouding tot de S.D.A.P. verklaarde
Dr. ColUn het volgende:
Ook kunnen wij de S.D.A.P. niet zien als een
groep, die rempla^ant zou kunnen zUn van de
RK. StaatspartU in een meerderheidscombina-
tie. Niet slechts scheidt het diepere levensbe
ginsel hen van ons, maar afgezien daarvan
zou eerst nog moeten blijken, hoe zU reageeren
zuilen op de eerstvolgende revolutionnalre
schokken, die zeker op dezen oorlog zullen vol
gen.
Dr. Colijn deed zUn voorkeur kennen voor den
Kabinetsvorm van 1933:
Nog één mogelUkheid is er, n.l. terugkeer tot
den Kabinetsvorm van 1933.
moge zijn aan te voeren
menwerking tusschen hen,
geestelUke een zekere verwantschap
toonen, er moet daarvoor een practische
Wat!
Schokken moeten er komen, meenden de
communisten. Tien procent erboven op en da
delijk!
De heer de Visser, die, nu de sociaal-demo-
craten in de Regeerlng zitten, een prachtige
kans heeft om hen in de schaduw te stellen,
diende onder luid geroep van onvriendelUkhe-
den tusschen hem en de sociaal-democraten,
onder luid gehamer ook van den voorzitter, een
tweetal moties in waarvan ééne tien procent
vroeg op de salarissen en steunnormen en de
tweede een heffing Ineens van „het kapitaal”
ter dekking van de mobillsatie-ultgaven.
Om in behandeling te komen
moet zulk een motie gesteund wor
den door vjjf leden. De communis
tische fractie echter telt slechts drie
leden.
