Weekblad voor LANGEDIJK en Omstreken.
N°. 15.
Zondag 15 April 1894.
3e Jaargang.
J. II. KEIZER.
Wat nu?
FEUILLETON.
Het Erdmanns
NIEUWE
S 'IIIMil.
Deze courant verschijnt eiken Zaterdagnamiddag.
ABONNEMi NTS PR IJS
voor Noordsciiarwoude, Oüdkarspel, Zuidscharwoude en Br. op Langedijk
per drie maanden 50 et., franco p. post 60 ct.
UITGEVER:
BUREEL:
Aoordscliarwoude.
PRIJS DER ADVERTENT1ÈN:
Van 15 regels 30 ct., elke regel meer 5 ct.
Groote letters of vignetten worden naar plaatsruimte berekend.
Brieven rechtstreeks aan den Uitgever.
DIENSTREGELING DP DE\ HOLLA*RSEIIEX SPOORWEG. (Greenwich tijd.)
Vertrekuren van af station Voord-Scharwoude. Winter dienst.)
RICHTING HELDER.
GREENWICH TIJD.
6.86*
7.461) 11.232)
3.063)
6.37")
9.53...
AMSTERDAMSCHE TIJD.
6.56*
8.061) J 11.432)
3.263)
6.574)
10.13...:
- regeld te
Deze trein rijdt alléén des Donderdags tot Den Helder. De metstopt des Donderd.met 2) Maand,
en Donderd.met 3) des Maand., Vrijd. en Zaterd.met4) geteekenden trein des Maand, te Zijdewind.
RICHTING AMSTERDAM.
GREENWICH TIJD.
6.18
7.30*
9.37
'12.04f 1.38
3.55
8.16
AMSTERDAMSCHE TIJD.
6.38
7.50*
9.57
12.24f 1.58
4.15
8.36
Deze trein rijdt alleen naar Amsterdam en stopt niet te Heiloo en Castricum.
f Deze trein rijdt alleen des Donderdags tot Uitgeest.
Bij dit nummer
een bijvoegsel.
behoort
De stembus heeft haar eerste woord gespro
ken. Of wij voldaan zijn over den voorloopigen
uitslag We zijn niet ontmoedigd, maar toch
wel een weinig teleurgesteld. De herstemmingen
hebben nog veel goed te maken. Tot zoolang
blijven wij met vreeze vervuld.
Op vele plaatsen is de kans voor de kieswet
mannen gering, in andere zal een harde strijd
gestreden moeten worden. Zooals het zich laat
aanzien, kan misschien de zegepraal van één
enkelen voorstander over de kieswet beslissen en
zal wellicht van een kleine groep kiezers het
hoogste staatsbelang afhangen.
Bedenkt daarom kiezers, dat uw stem
ditmaal dubbele, misschien tiendub
bele waarde heeft, en dat ge voor een
groote verantwoordelijkheid wordt ge
plaatst.
Nooit werd sedert 1848 een zoo heftige ver
kiezingsstrijd gestreden. Maar ook nooit werd
bij de stembus de gewone partij verdeeling zóó
vergeten, dat men zijn stem uitbracht op iemand,
dien men vroeger krachtig had bestreden, en wel,
omdat hij thans met ons hetzelfde doel, de aan
neming van de kieswet beoogt. Onder de tegen
standers van de Wet-Tak staan onverbeterlijke
conservatieven naast de heftigste sociaal-demo
craten, ofschoon de beweegredenen wijd uiteen
loopen.
De socialist Cornelissen, redacteur van „Recht
voor allen" verklaarde in eene vergadering te
Amsterdam, dat hij de kieswet-Tak liefst zal
zien vallen, en dat dit de wensch van al zijn
partijgenooten behoort te zijn, omdat de aanne
ming van die wet het volk voor jaren tot tevre
denheid zal stemmen en de kans op eene door
hem ge wensch te revolutie zou verminderen.
Wij laten de verantwoordelijkheid voor deze
veronderstelling voor rekening van dezen fana-
tieken volksleider, maar aan zijne vruchten kent
men den boom. Voor hem beteekent dus de aan
neming van de kieswettevredenheid onder 't
volk, verwerping van die wetde revolutie.
Dat het voortdurend tegenhouden van maat
schappelijke hervormingen koren op den molen
is van deze partij daarvan zijn ook wij over
tuigd.
Men heeft gevraagd, of men dan uit vrees
voor het volk ook de meest onbillijke wenschen
zou moeten inwilligen. Neen, duizendmaal neen,
antwoorden wij. Maar de vraag om kiesrecht
is niet onbillijk, en het beste middel, om het
socialisme te bestrijden isdoe reclit aan
het volk, en liet zal uw vertrouwen niet
beschamen. De weinige oproerkraaiers zullen
tegenover een rechtvaardig bestuur machteloos
zijn.
Maar hoe moet nu onze houding zijn bij de
herstemming
In ons district hebben wij te kiezen tusschen
Mr. W. v. d. Kaaij en Mr. M. W. P. Treub.
Alzoo tusschen een liberaal en een radicaal.
Stellen wij ons nog eens helder voor den geest,
dat het hier geen keuze geldt tusshen deze twee
personen, nog minder tusschen de liberale en
radicale partij, maar eene keuze vóór of
teeren de kieswet. Herinneren wij ons, dat
j deze afgevaardigde alleen zal hebben te stemmen
over 't ontwerp-Tak of in het ergste geval
over een nieuw ontwerp, dat door een nieuw
Ministerie zal worden aangeboden. De heer Treub
verklaarde openlijk, dat hij deze kamer zedelijk
I onbevoegd achtte, om andere, belangrijke zaken
af te doen. Bovendien is uit de eerste stemming
voldoende gebleken, dat voor een radicale meer-
derheid niet gevreesd behoeft te worden. Wij
aarzelen dus niet in dit bijzonder ge
val en voor deze eene kamerzit
ting u den heer Trent) aan te be
velen.
„Maar een radicaalzegt ge „een
't Is kluchtig, wanneer wij door sommigen in
hun onkunde de zondenlij st van de radicalen
hooren opmaken.
Weet ge, wat wij tegen de radicalen hebben?
Zij zijn uit de liberalen voortgekomen, maar
hebben zich daarvan afgescheiden en hebben
later de liberalen krachtig bestreden. In dien
strijd hebben zij het aan harde verwijten en bit
teren spot niet laten ontbreken.
Maar is het toch ook niet waar, dat de lib.
partij zoovele elementen bevat, die altijd tegen
houden, altijd remmen en zich achter uitvluch
ten verschuilen, zoodat zij de meer vooruitstre
vende onder hen voortdurend tot werkeloosheid
dwingen
Overigens kunnen wij ons niet met alle pun
ten van het radicaal program vereenigen. Maar
om u te toonen, dat dit program er niet zoo
vreeselijk uitziet, als velen wel meenen, vroegen
wij den heer Treub een exemplaar daarvan en
zullen wij het aan het einde van dit artikel
vermelden. Het zal dan duidelijk worden, dat de
radicalen in de hoofdzaken niet zooveel van de
vooruitstrevende liberalen verschillen.
Vergun ons nu nog eene vergelijking.
Verbeeldt u, ge zijt ernstig ziek. Nu zijn er
in uwe woonplaats twee geneesheeren. De eene
is uw vriend, met den anderen verkeert gij op
gespannen voet. Nu weet gij, dat uw vriend u
ntet kan helpen, maar dat de andere geneesheer
het middel bezit, dat u genezen kan. Zoudt gij
dan niet tot den laatsten uw toevlucht nemen
Verklaring is zeker overbodig.
Nu weten wij, dat de kieswet niet alle maat
schappelijke ziekten zal genezen, maar het mid
del zal zeker herstel geven voor deze ziekte
Er is een talrijke klasse in de maatschappij
die zich bitter beklaagt, omdat zij door de
meer bevoorrechte tot onmondigheid wordt
veroordeeld.
PROGRAMMA
van den
Radicalen Bon<1.
I. Algemeen kiesrecht, mede ter voorbe
reiding van algemeen stemrecht.
II. Een kiesstelsel dat de vertegenwoordi
ging ook der minderheden zooveel mogelijk waar
borgt.
III. Afschaffing der Eerste Kamer.
IV. Een regeling van het arbeidscontract
ten einde:
a. te voorkomen overmatigen of onvoldoend
betaalden loonarbeid;
b. te verhinderen eiken arbeid van kinderen,
welke schadelijk is voor hun lichamelijke of
geestelijke ontwikking;
c. te waken voor gezondheid en veiligheid
in fabrieken en werkplaatsen;
d. te voorkomen dat arbeiders, wier arbeids
kracht door ouderdom, ziekte of ongeval is ver
minderd of te loor gegaan, afhankelijk worden
van openbare, kerkelijke of particuliere liefdadig
heid;
e. te zorgen, dat de rechten der arbeiders
niet minder dan die der werkgevers zijn gewaar
borgd.
V. Dadelijke voldoening door de overheid
aan de sub IV gestelde eischen, wanneer zij
zelve direct of indirect als werkgeefster optreedt.
VI. Vervanging en beperking der armen
zorg, door verplichte verzekering tegen de ge
volgen van ziekte, invaliditeit, ouderdom, wer
keloosheid.
Concentratie van armenzorg.
Zorg van de overheid voor voldoenden onder
stand van hulpbehoevenden, zoo dikwjjls die niet
of niet onvoldoende wordt verstrekt door de ker
kelijke en particuliere liefdadigheid.
Ontheffing der gemeenten van overmatigen en
ongelijken druk der armenzorg.
VII. Maatregelen van overheidswege voor
betere huisvesting der niet- of mindervermogende.
(Uit liet Duitsch vertaald naar Anton Freiherr
von Per fall.)
4.)
De vereelte hand van den arbeider en het schoots
vel worden uit de hoogte minachtend aangezien
zij zijn een onoverkomelijke grens in hetj mensche-
lijk gezelschap, trots alle vrijzinnige en ophelderende
redeneeringen. Het is toch zóó. Al die schreeuwers
openen hun huis veel liever voor een netgekleeden
zwendelaar met fijne handen, dan vooreen wakke
ren handwerksman, wien misschien de onaangename
geur zijner werkplaats in de kleeren zit. Honderd
maal zal men u uwe afstamming van een smid
voor de voeten werpen, niet met woorden, dat zou
onwellevend zijn, maar met duizend gebaren en
blikken, die u het bloed nog erger doen koken. Ik
zou het niet kunnen verdragen Ik beging een on
geluk Daarom bleef ik binnen de mij door de
natuur aangewezen grenzen. Daar moest eens iemand
komen, om het te wagen met mij den spot te drij
ven Ik zou het hem niet raden 1 Al dat oversprin
gen van den eenen stand in den anderen, het is tot
niets nut. Onze voorvaderen hebben dat wel goed
begrepen en zij waren gelukkig en toch geacht
daarenboven. Echte, eenvoudige burgers, voor wien
zelfs ridders en keizers ontzag hadden. Nu hij
maakte een verachtelijk gebaar, «die zich zelf ver
acht, dien veracht alles en met rechtk
«Gij behoeft toch van Sixtus geen ambachtsman
te maken" spraken moeder en dochter te gelijk op
denzelfden toon, »dat is slechts inbeelding van je.
En nu, waar het 't wel of wee uwer beide kinde
ren geldt, zult gij allerminst aan die zucht toege
ven. Gij kunt toch met uwe zwarte handen Gilde
niet naar het bal geleiden of met Sixtus bezoeken
afleggen bij de heeren professoren? Valentijn kan
alles voortreffelijk in orde houden. En dien neemt
het niemand euvel, dat hij zwarte handen heeft,
zelfs niet Fevie van den bakker Schwarzdie heeft
ook breede vingers van het eeuwige broodkneden."
«Zoo, altijd nog die Feviebemerkte Gilde.
Valentijn trok de schouders op. «Hupsch genoeg
voor een smid. En haar breede vingers passen juist
goed bij de mijne,sprak hij, zijn beide grove han
den uitstrekkend.
«Pan heeft de een tenminste den ander niets te
verwijten.De vader was klaarblijkelijk ontstemd,
zijn voorhoofd was gefronst. »Hoor, Monikasprak
hij plotseling, «ik wil mijne kinderen elk offer bren
gen. Van mijnentwege zelfs ophouden met te wer
ken, zoo ik het kan laten, daar het in uwe oogen
nu eenmaal een schande schijnt te zijn, maar met
het bal en met de professoren, dat past niet, dat
moogt gij niet verlangen en verwachten van mij.
Dat uitlachen kan ik niet verdragen en het eene of
andere heertje zou het niet kunnen laten, en dan
zijn vuist trok zich als een schroef te samen.
«Wees gerust, vader« zeide Sixtus lachend, «dat
zullen wij alleen wel in orde brengen, en wat den
arbeid betreft, gij behoeft u daarom niet den min
sten dwang op te leggen. Gij hebt moeder angstig
gemaakt. En ik geloof steeds, gij doet onrecht aan
hen, die gij altijd slechts uit de verte hebt leeren
kemnen. Wat helpt alle geleerdheidalle vorming
zonder handwerkDat voert den staat het noodige
levenssop toe, terwijl de anderen het tot ideale doel
einden verwerken
«Aardig gedachtNiet kwaad gedachtmom
pelde Erdmann hoofdschuddend. «Overigens, laten
wij die zaak met rust. Wat zal heden avond ge
schieden tot viering van de terugkomst onzer kin
deren Zullen wij iemand noodigen
Monika lachte eenigszins spottend. «Wie dan
Wel, Schwarz met Fevi, en Riemers allen brave,
nette lieden, die zich verheugen zullen, Sixtes en
Gilde te zien.«
«Braaf en net,« antwoordde getroffen de mees-
teres.« Maar toch geen gezelschap voor Sixtus en
Gilde.cc
«En wat zegt gij daarvan, Sixtus vroeg de
vader, zonder op Monika acht te geven.
«Ik ben er sterk voor. Het zijn allen oude be
kenden, in 't bijzonder de oude Riemers. Hoe vaak
speelde ik vroeger in zijn zadelmakerijalles kon
ik wegstoppen, maar nooit verdroot 't hem.«
«En gij, Gilde wendde hij zich tot zijne
dochter.
«Eerlijk gezegd,antwoordde deze, «ik stel bitter
weinig belang meer in deze luidjes. «Ik heb een
ander plan gevormd.
«En welk?«
«Ik ben van plan met moeder naar den schouw
burg te gaan, Lohengrin' wordt gegeven. Zeker
heeft zij hem nog niet gehoord, en als wij heden
met een gezelschap daarheen gaan, dan gaat het
morgen als een loopend vuurtje voor de stad het
was een fameuse lasler.«
«Goed, als de »Lohengrin«, die ik ook niet ken,
u absoluut noodig is om te blijven leven, Moni, ga
hem dan zien met Gilde. Dan is echter elke uit-
noodiging overbodig. Sixtus en ik gaan samen een
voudig naar do kroeg hierover, daar ontmoeten wij
ze allen te samen.
«Behalve Fenk, zei Valentijn eenigszins geërgerd.
Erdmann dreigde lachend met den vinger. «Nu,
Fevi zal u wel weten te vinden zonder uitnoodi-
ging en zonder kroeg. Uitgemaakt dus, de vrouwen
in den schouwburg, de mannen in de herberg!
Ik moet nog even naar beneden in de werkplaats,
over een kwartier ben ik gereed, en dan gaan wij.
De moeder en Gilde gingen naar hare kamer om
toilet te maken, waarbij Gilde de noodige verkla
ringen en ophelderingen van het beroemde tooneel-
stuk gaf, opdat hare moeder zooveel mogelijk zou
den kunnen begrijpen, wat ze zag.
Sixtus liet zich door Valentijn van Fevi vertel
len Valentijn maakte hem door zijne onbeperkte
loftuigingen zoo begeerig naar het wederzien van
dat meisje, dat hij in zijn jonge jaren ook heel best
gekend had, dat hij zich zelf beloofde, zoo spoedig
