Meuwe Langedijker Courant', van Zondag 9 September 1894.
predikb¥ürten7~
is echter het waarschijnlijkste. Vermoedelijk zal
hij vandaar wel naar den overkant worden ge
zonden, naar Boeleleng, waar het observatieve
bataljon thans wol zal zijn aangekomen.
De gouverneur-generaal seinde Dinsdag, dat
hij in overleg met de commandanten van zee
macht en leger en den raad van Indië verster
king van de marine en zending van mariniers
onnoodig acht, doch de zending waardeert van
een detachement koloniale reserve en 500 man
suppletie-troepen. De troepen zijn thans allen op
Lombok, het materieel gedeeltelijk; de rest volgt
spoedig.
Het 9e bataljon met een sectie berg-artillerie
naar Kela, ten zuidwesten van Mataram, is ver
trokken, met het bevel om het met granaten te
beschieten. De zeemacht vernielde het paleis te
Mataram. Er zijn meer oorlogschepen aangevraagd,
om de Westkust te blokkeeren. Mataram is ver
laten.
De troep is thans zoodanig hersteld, dat aan-
vallenderwijs kan opgetreden worden, en daar
mede is de tweede periode geopend, welke zoo
menige expeditie in onze Indische bezittingen
gekenmerkt heeft: eerst verraad en verliezen en
eerst daarna de overwinning.
Heden (Zaterdag) vertrekt het detachement
der koloniale reserve onder kapitein Drijber uit
Amsterdam.
Voor het bureau van den plaatselijken com
mandant te Amsterdam verdrongen zich deze
week vele jongelingen, die zich kwamen aan
melden voor den dienst in het Indiche leger.
De vorige week hebben een 40tal jonge man
nen bij de koloniale reserve te Nijmegen vrij
willig dienst genomen.
De 66-jarige Harmen Bijl, te 't Meer bij Hee
renveen, die van 1873 tot 1884 bij het leger
in Oost-Indië diende en als zoodanig gedeco
reerd werd, heeft zich tot het Lombok-comité te
Tiel gewend met de mededeeling, dat hij zich
beschikbaar stelt.
Als curiositeit zij gemeld, dat het „Hbl." uit
Hohenstein een schrijven ontving van een 19-
jarig brillantslijper, die vroeger zeevarende was
en „umgehend" van de redactie opgave wenscht
der voorwaarden, waaronder vrijwilligers voor
Lombok worden aangeworven.
Van iemand, die onbekend wil blijven, is bij
het departement van koloniën, ten behoeve van
de militairen op Lombok of de daar gewonden,
ontvangen een som van f1000. Dit bedrag
wordt, overeenkomstig de bedoeling van den
gever, ter beschikking gesteld van het centraal-
comité van het „Roode Kruis" te Batavia.
Door de Nederl. stoomvaart-maatschappij
„Oceaan" is aan den minister van koloniën aan
geboden, naar aanleiding van het voorgenomen
dirigeeren naar Indië van het korps mariniers,
daarvoor een stoomschip beschikbaar te stellen,
voldoende ingericht voor het vervoer van troe
pen, tegen een passage van f 140 met inbegrip
van voeding en geneeskundige hulp voor korpo
raals en minderen, per hoofd voor officieren en
onderofficieren naar evenredigheidontscheping
der troepen op Java of Lombok ter keuze van
den minister.
De heer C. L. Leendertz zet in een vlugschrift
kortelijks uiteen wat op dit oogenblik op Lom
bok de toestand is. Onze nederlaag is onmisken
baar, maar wordt overschat door wie ons gezag
er door aan het wankelen zien gebracht. Alsof
dat gezag zoo zwak stond, dat één nederlaag
het in gevaar bracht, en alsof wij altijd moes
ten overwinnen en dit de eerste nederlaag ware!
Met voorbeelden wordt toegelicht, hoe menigmaal
wij door zulk verraad verliezen hebben geleden;
een verraad, dat mogelijk is door te goed ver
trouwen, dat noodzakelijk is, waar ervaring ons
geleerd heeft, in Indië onze veroveringen te moe
ten doen en behouden, als het kan door onder
handelingen liever dan door onmiddellijk wapen
geweld.
„Het geheele terrein waarop de oorlogshande
ling heeft plaats gehad, zal waarschijnlijk in op
pervlakte overeenkomen met dat, waarop Am
sterdam is gebouwd. Het is met goede wegen
doorsneden, welke door rijstvelden en klapper
tuinen worden omzoomd. De kampongs en de
huizen zijn meerendeels aan die wegen gelegen.
De afstand van Ampenan tot Tjakra Negara, de
plaats waar de kollonne van Lawick van Pabst
allerhevigst werd beschoten, en generaal van
Ham is gesneuveld, bedraagt hoogstens vier paal,
dat- is ongeveer een uur gaans. Het grootste
verlies is dus geleden gedurende de beschieting
van Tjakra Negara en tijdens den terugtocht
van daar tot Mataram. Beide plaatsen zijn een
half uur gaans van elkander verwijderd. Het
hoofdbivak bij Mataram is waarschijnlijk prijs
gegeven, omdat de terugtochtslijn naar Ampenan
werd bedreigd en ten einde nu de expedition-
naire macht voor een geheele vernietiging te be
hoeden, is men zuidelijk van den hoofdweg, vu
rende, naar Ampenan teruggetrokken."
Het leger is 20,000 man sterk en deels met
Snider-, deels met Minié-geweren bewapend. De
artillerie telt een 50-tal kanonnen, meest oude
stukken.
Yan Mataram voert een goed onderhouden
weg naar Tjakra-Negara. Behalve eenige Balische
huizen ligt hier de nieuwe poeri of het buiten
verblijf van den vorst. Dit paleis wordt beschre
ven als een prachtig gebouw waarvoor zich een
ruim plein uitstrekt. Binnen deze gebouwen en
woningen heeft de kollonne van Lawick van
Pabst een schuilplaats gezocht en is de generaal
van Ham gesneuveld."
Aan een „militair-aardrijkskundige beschrij
ving van het eiland Lombok," door den kapitein
van den Indischen generalen staf, H. P. Wil-
lemstjjn (die nu zulk een werkzaam aandeel in
de tegenwoordige Lombok-expeditie neemt) zijn
volgende bijzonderheden ontleend
De krijgsmacht van den vorst van Lombok
kan worden berekend op een maximum van
110,000 (100,000 Sasaks en 10,000 Baliërs),
waarvan er p.m. 20,000 in geval van oorlog be
stemd worden om koelie- en transportdiensten
te verrichten. De Sasaks zijn geheel ongeoefend
en in vredestijd zelfs niet met geweren gewa
pend. Zij worden in geval van nood opgeroepen
en voor het grootste deel van lansen, voor een
klein deel van vuursteen- en percussiegeweren
voorzien elke inboorling draagt verder een kris.
Omtrent hun militaire eigenschappen kan slechts
gezegd worden, dat zij verre van twistziek en
in geenen deele oorlogszuchtig van aard zijn
slechts zelden en niet dan na aanhoudende
kwelling, zullen zij zich tegen het gezag ver
zetten.
De Balische krijgslieden vormen geen staand
leger, doch worden in oorlogstijd opgeroepen en
dan met geweren bewapend. Slechts 150 man
zijn doorloopend onder de wapenen en vormen
een lijfwacht voor den vorst. In vredestijd wor
den de Baliërs geregeld bij ploegen opgeroepen
om zich in het schijfschieten te oefenen, zoodat
zij zeker hierin oefening bezitten.
Het aantal geweren kan op p.m. 25,000 stuks
geschat worden, waaronder p.m. 1000 achterla
ders zijn voor de vorstelijke personen en
„poenggawa's" (Baliërs die den vorst in de uit
oefening van zijn gezag bijstaan). In tijd van
oorlog wordt eerst de Balische krijgsmacht van
geweren voorzien en de overschietende vuurwa
pens worden aan een deel der Lomboksche
dienstplichtigen uitgereikt, terwijl de overigen
met lansen worden uitgerust. Dit aantal vuur
wapens kan echter vermeerderd worden, daar er
op Lombok geweren worden gemaakt.
De 70 80 stuks kanonnen, die op Lombok
gevonden worden, kunnen weinig schrik inboe
zemen, omdat zij van zeer oude constructie zijn,
grootendeels zelfs geen affuiten bezitten en
hoofdzakelijk voor saluutschoten gebezigd worden.
Op den weg van Tjakra Negara liggen 47 stuk
ken geschut, waaronder 12 lilah's.
Hoewel Mataram de hoofdzetel is van het
Lomboksch bestuur, verwijlen de vorsten bij
voorkeur op een der zeven in de nabijheid ge
legen lustverblijven, te weten Narmada, Lingsar,
Goenoeng, Sari,, Bogawati, Andana, Pringa-rata
en Tjakra-Negara.
Het „N. v. d. D." ontving gisteren het vol
gende telegram
Lindgreen, Ujlaki en van der Plank met 60
soldaten uitgeleverd. Zij waren goed behandeld.
De lijken waren ongeschonden begraven.
Radja had plan aan te vallen.
Bij het nieuwe bombardement werd de Kroon
prins gewond. Balineezen trekken naar het ge
bergte terug.
Het 2e bataljon bezet een verlaten verster
king Westelijk Mataram.
Het 9e heeft stelling genomen te Kaleh, den
vijand beschoten en teruggeslagen met achter
lating van repeteergeweren en lansen.
Onzerzijds geen verliezen.
De marine verhindert vlucht van Djilantik
naar Bali niet.
Het detachement suppletie-troepen, dat den
15en Sept. e.k., ter sterkte van 208 onderoffi
cieren en minderen van het Koloniaal-Werfdepot
naar Batavia moet vertrekken, zal op plechtige
wijze naar Rotterdam worden overgebracht.
Op voorstel van den commandant van dat dé
pot is door den M. v. O. goedgevonden, dat het
muziekkorps van het Werfdépót dat detachement
van Harderwijk naar de inschepingsplaats uitge
leide zal doen.
Indische spionnen.
Men vraagt hoe het mogelijk kon zijn, dat
kapitein Lindgreen in zijn benarde positie tus-
schen de Baliërs, den brief van generaal Yetter
in handen heeft kunnen krijgen.
Een Indisch officier, die meer dan een expe
ditie medemaakte, gaf in de „Amst. Crt." daarop
het volgende antwoord
Voor het overbrengen van rapporten of brieven
door den postenketen worden spionnen gebezigd.
Daarvoor gebruikt men kettinggangers, gestrafte
inlanders, die als koelies mee op expeditie gaan
en deze gevaarlijke diensten geheel vrijwillig
verrichten, met het vooruitzicht bij welslagen
kwijtschelding van straf te erlangen, soms tot
mandoer te worden verheven.
Voor dit gevaarlijk werk het meest geschikt,
zijn de Palembangers, die als spionnen echte
branies zijn en voor geen paar dooden te sterven
bang zijn.
In den regel wordt meer dan een kettinggan
ger uitgezonden met hetzelfde bericht, om als
de een in handen van den vijand mocht vallen,
kans te hebben dat de ander zijn doel bereikt.
De brieven worden in den regel in een doosje
lucifers verborgen, omdat, indien de spion ge
dood mocht worden door den vijand en gefouil
leerd, dit het minste argwaan wekt.
Vooral op Atjeh, waar zich onder onze vijan
den deserteurs bevinden, moet men dubbel be
vreesd zijn, dat een brief in handen van hen
valt en de inhoud bekend wordt.
Of de kapitein Lindgreen op deze wijze den
brief van generaal Vetter gekregen heeft, is na
tuurlijk niet bekend; het bericht eischt zelfs
nog officieel bevestiging doch indien het zoo is,
dan is het meest denkbare geval dat een ketting
jongen de facteur is geweest.
Een rebus.
Te Lekkerkerk vindt men in den gevel van
het koffiehuis van mejuffrouw D. van der Wou
den een steen met het jaartal 1646 waarop on
der de beeltenissen van Adam en Eva in het
paradijs het volgende opschrift voorkomt:
Het A. A. 10 is 11, 8
soect die 20.
Tot goed begrip van dit raadselachtig opschrift
moet men de beide A's in den eersten regel le
zen als paar a.
Als men dan nog de cijfer leest, zooals zij in
het Fransch luiden, dan krijgt menhet paara-
dies (dix) is ons (onze) wie 't (huit) soect die
vindt (vingt).
Een lief meisje.
Te Gestel bij Eindhoven kregen twee meisjes,
de 23-jarige J. v. R. en de 18-jarige M. B., die
beiden in één dienst woonden, twist met elkaar.
Toen de oudste haar tegenstandster niet met
woorden overbluffen kon, trok zij een harer
klompen uit en sloeg de andere daarmede her
haaldelijk voor de borst, totdat zij bewusteloos
neerviel. Na onderzoek van een geneesheer, con
stateerde deze dat het arme meisje inwendig
zwaar gekneusd was, en niet buiten levensge
vaar verkeerde. De daderes is in verzekerde be
waring genomen.
Holland—Lombok.
Een schoon denkbeeld zal worden verwezen
lijkt door den uitgever F. B. van Ditmar, te
Rotterdam.
Naar aanleiding van de gebeurtenissen op het
eiland Lombok heeft deze ijverige uitgever na
melijk het plan opgevat, om ten voordeele van
de nagelaten betrekkingen der door het verraad
op Lombok gevallen officieren en minderen een
„geïllustreerd Guldens-Gedenkblad" het licht te
doen zien.
Dit voornemen bezit ongetwijfeld in hooge mate
de sympathie van een ieder, die zijn vaderland
lief heeft en dus ook medelijden koestert voor
de nagelaten betrekkingen der slachtoffers van
het Lombokverraad.
Met recht mag de uitgever dan ook spreken
van een nationale onderneming.
HollandLombok zal de naam wezen van
het nieuwe gedenkboek, waarvoor jhr. De Casem-
broot een voorrede zal schrijven eD alle Neder-
landsche letterkundigen, toonkunstenaren, teeke
naars enz. zullen worden uitgenoodigd hun me
dewerking te verleenen. Spoedig zal de heer
Van Ditmar deze uitgave meer uitvoerig aan-
Dagblad van Z.-H. en 's-Hage
Beschaafd Europa.
De volgende tabel is samengesteld door Camille
Flammarion, betreffende de uitgaven per hoofd
en per jaar, voor Oorlog en voor Onderwijs, in
eenige Staten van Europa.
Oorlog. Onderwijs.
Frankrijk la-- f 1.75
Engeland. 9.30 1.55
Nederland 8.95 1.60
Saksen 5.95 0.95
Wurtemberg 5.95 0.25
Beieren 5.95 1.30
Pruisen 5.10 1.95
Rusland 5.10 0.07 V2
Denemarken. 4.40 2.35
Italië3.80 0.90
België3.45 1.25
Oostenrijk 3.40 0.80
Zwitserland 2.05 2.10
Buitenland.
In Italië doen de Roomsch-katholieke
geestelijken aan wielrijden. Dit blijkt voldoende
hieruit, dat kardinaal Sarto, bisschop van Man
tua, het gebruik van het rijwiel afkeurt en het
zijnen geestelijken verbiedt, als niet passende
aan hunnen staat. Hij bedreigt de weerbarstigen
met gestrenge straffen.
In Frankrijk heeft in 1893 de belasting
op rijwielen (132,276 stuks) 950,000 fr. opge
bracht.
De oorlog tusschcn China en Japan.
Een aanzienlijke Japansche krijgsmacht zou
een eiland in de Society Baai, veertig mijlen
ten N.-W. van Port Arthur hebben bezet, om
van daar uit de operatie te leiden. De ontsche
ping ondervond geen verzet. De Japanners ne
men maatregelen, om aan een lang beleg weer
stand te kunnen bieden. Een deel der Japan
sche vloot keert naar Japan terug om nieuwe
troepen over te brengen.
Er wordt beweerd dat de Chineezen talrijke
troepen door Mandjoerije naar Korea zenden.
Generaal Yamagata is vertrokken naar Korea,
ten einde het opperbevel over de Japansche
troepen te aanvaarden. Het Japansche leger in
Korea telt nu bijna 100.000 man. Men gelooft,
dat toebereidselen worden getroffen voor een
aanval tegen Peking.
Burgerlijke Stand.
Gein. Nooi'dscharwoude.
Ingeschreven van 1—31 Augustus. 1894.
Ondertrouwd en getrouwd Geene.
Geboren Aagtje, d. v. Jacob Moeijes en Trijn
tje IJfs.
Overleden. Geene.
Gein. Zuidscharwoudc.
Ingeschreven van 131 Augustus 1894.
Ondertrouwd Jan "Witte en Dieuwertje Bet.
Cornelis Kok en Trijntje Nol.
GetrouwdRijn Heertjes en Trijntje Rutsen.
Jan Witte en Dieuwertje Bet. Cornelis Kok en
Trijntje Nol.
Geboren Jan Francis z. v. Jan Francis van
der Vliet en Alida Margaretha Dijkman. Alida
Wilhelmina, d. v. Johannes Maximilianus Jo-
sephus Engeringh en Maria Roza Geertruida
Bierman. Cornelia, d. v. Dirk Swager en Grietje
Oudes. Jan, z. v. Arie Hartog Junior en Aaltje
Dekker. Jakob, z. v. Arnout Kramer en Eefje
Schaak.
Overleden Geertje Schouten, wed. Pieter Waij-
boer 78 jaar. Cornelis, z. v. Sijbrand Rol en
Trijntje Bregman bjjna 1 jaar. Johan Kuijper,
z. v, Jan Kuijper en Alida Hobenten is 29 jaar.
Cornelis, z. v. Gerrit Goudsblom en Maartje Po
land bijna 6 jaar. Levenloos kind van Andries
Winder en Maartje Bouwer.
Gem. Winkel.
Ingeschreven van 1—31 Augustus 1894.
Geboren Dirkje, d. v. Pieter Leijen en Geer-
tje van Soelen. Maria, d. v. Willem Blaauw-
boer en Guurtje de Jong. Maartje, d. v. Gerrit
Leijen en Aafje Leijen. Jan Cornelis, z. v. Pie
ter Wit en Johanna Osten. Pieter, z. v. Gerrit
Bas en Anna Kuin. Albert, z. v. Barend Hart
en Geertje Otter. Dieuwertje, d. v. Cornelis
Zwakman en Aaltje Eriks. Jacob, z. v. Cornelis
Weder en Neeltje Olij. Aris, z. v. Teunis Rol
en Klaasje van Leijen. Gezina Guurtruida, d. v.
Gerhard Holwerda en van Grietje Kos.
Ondertrouwd Geene.
Getrouwd D. Kleen, jm. 24 jr. en M. Koorn
jd. 21 jaar.
Overleden Geene.
NED. HERV. GEM. OUD-KARSPEL^
Zondag 9 Sept. voormiddags 9.30 uur, Ds.
Stramrood.
NED. HERV. GEM. NOORDSCHARWOUDE.
Zondag 9 Sept. voormiddags 9.30 uur, Ds.
Habbema.
GER. GEMEENTE.
Zondag 9 Sept. voorm. 9 uur, nam. 2 uur,
J. Boeijenga. Preeklezen.
NED. HERV. GEM. ZUIDSCHARWOUDE.
Zondag 9 Sept. v.m. 9.30 uur, Ds. Melchers.
NED. HERV. GEM. BROEK OP LANGEDIJK.
Zondag 9 Sept. -vm. 9, nm. 2 u. Ds. Gemser.
GEREF. GEMEENTE A.
Zondag 9 Sept. v.m. 9.30 u. nam. 2.30 u.
Cand. Los.
GEREF. KERK B.
Zondag 9 Sept. vm. 9 uur, nm. 2 uur, Ds.
Bakkerpreeklezen en voorbereiding.
DOOPSGEZINDE GEMEENTE.
Zondag 9 Sept. voorm. 9.45 uur, Ds. Vrijer.
Marktberichten.
Groentemarkt Aoordscharwoudc.
Maandag 3 Sept.
Bloemk 3a f 6,Middelb. f 2,Wortelen
f 1,50, f 1,25, f Bosuien f Roodekool
f 2a 3,. Geele f 3 a 4.. Uitschot Bloemk. f
Nep fl.25 per mud.
Dinsdag 4 Sept.
Bloemk f 3,a 5,Middelb. f 2,Wortelen
f 1,25, f 1,50, f Roodekool f3,— Bosuien
f Geele f3 a4.—. Uitschot Bloemk. f
Nep f 1.25 per mud.
Woensdag 5 Sept.
Bloemk f5,50 a 7,Middelb. f4,Roodek
3,— Wortelen f 1,50, f 1,25 Bosuien f
Geele f3.a 4Uitschot Bloemk. f Ramme-
sen f Nep f 1.25 per mud.
Donderdag 6 Sept.
Bloemk f 3,—, a 6,—, Middelb fl.— a 2,—,
Wortelen f 1,50, f 1,25; Roodekool f2,— Bos
uien fGeele f 4.Rammenassen f
Nep fl.25 per mud.
Zaterdag 8 Sep.
Bloemk f 5. a 5,75, Middelb. f2,—Wortelen
f 1,25 a f 1,50. Roode kool f3,—Bosuien f
Geele kool f 4,Uitschot Bloemk. f Ram
menassen f Nep f 1.25
Groentcimiarkt Broek op Langedijk,
Maandag 3 Sept.
Aardappelen f a f0.Bloemkool le
soort f3.a f7.Bloemkool 2esoort fl.
a f2.--. Roode kool f3.a f3.50. Wortelen
f .- a f Uien per 100 bos f 1,30. a f
Geele kool f4.—. f Nep f 1,25 a f 0, 0
Witte kool f 4.a f
Dinsdag 4 Sept.
Aardappelen f af.. Bloemkool le
soort f3.—af 7.Bloemkool 2e soort fl
a f2.Roode kool f3.a f3.50. Wortelen
f .- af. Geele f 4.Bosuien f 1.30 a
f Witte k. f 4, Nep f 1,25 a ,0.
Woensdag 5 Sept.
Aardappelen f 0.a f 0.Bloemkool le
soort f6.a f 9.50. Bloemkool 2e soort f 1.-
a f2.—. Roode kool f3.— a f3,50. Wortelen
f af,. Uien per 100 bos f 1.30 af
Geele kool f4.Witt k. f4 Nep f 1,25
Donderdag 6 Sopt.
Aardappelen f0.a f0.Bloemkool le
soort 13.50 a f 7. Bloemkool 2e soort f 1.—
a f2.—. Roode kool f3.- a f3,50. Geele kool
f4.Uien per 100 bos fl.30 a f
Wortelen f Witte kool f4,Nep 1,25.
Reuzenkoel f8,a f
Vrijdag 7 Sept.
f0,— a f0,—Bloemkool le
soort f4,a f9,—. Bloemkool 2e soort fl.
a f 2,—. Roode kool f 3,a f 3,50. Uien per
100 bos f 1,30 af Wortelen f af,.
Geele kool f4.— Witte k. f4,— Nep 1,25.
Zaterdag 8 Sept.
Aardappelen f 0,a f 0,—. Bloemkool le
soort f3,— a f7,—. Bloemkool 2e soort fl,
a f2,—. Roode kool f3,a f3.50.
Geele kool f 4.—Uien per 100 bos fl.30 af
Witte kool f 4,Nep 1,25
SCHAGEN, 6 Sept. 5 Paarden f 75a
155., 57 Geldekoeie 1 120—al 265, 20 Kalf-
koeien f 160 a 220, 18 Vaarzen 1 60 a f125
15 Nuchtere Kalveren! 8 a 24,— 335 Schapen
14. a f 26,— 160 Lammeren f 8,—af 15,— 20
magere Varkens f 12a 1 15,— 30 Biggen f 6.50 a
f 10,50Boter per kop f 0,40 a f 0,45 Kipeieren
f3 a 3.50 f per 100.
ALKMAAR, 31 Aug. Aangevoerd: 541
stapels Kaas, wegende 166655 Kg. Kleine! 27.—
Commissie 125.50 Middelbare f26.
