Weekblad voor LANGEDIJK en Omstreken.
N°. 45.
Zondag 11 November 1894.
3e Jaargang.
J. HL KEIZER.
P] aatselij k Nieuws.
N ieuws tij dingen
FEUILLETON.
Het Erdmanns
NIEUWE
33 MSAIT.
Deze courant verschijnt eiken Zaterdagnamiddag.
ABONNEM. NTSPRIJS
voor Noordscharwoude, Oudkarspel, Züidscharwoude en Br. op Langedijk
per drie maanden 50 ct., franco p. post 0O ct.
UITGEV&R:
BUREEL:
Noordscliarw ouile.
PRIJS DER ADVERTENTIËN:
Van 15 regels 30 ct-, elke regel meer ct.
Groote letters of vignetten worden naar plaatsruimte berekend.
Brieven rechtstreeks aan den Uitgever.
Bedankt voor het beroep naar Eierland
door Ds. B. H. Habbema, alhier.
In de Gemeente Oud-Karspel zullen door
eenige jongelui eerlang pogingen in het werk
worden gesteld tot het oprichten eener gymnas
tiek vereeniging.
In de onlangs opnieuw gelegde en thans
ook wat de omgeving betreft zeer goed inge
richte kolfbaan van den hr.| Jb. Ootjers te Barsiu-
gerhoru werd Dinsdag jl. eene buitengewone
kolfpartij gehouden, waaraan 30 personen deel-
De uitslag van dezen wedstrijd werd, dat de
H.H. W. Kraakman van Zuidscharwoude met
144 punten, N. Pronk van Oudkarspel met 139
punten en B. Wilken van N. Niedorp met 138
punten overwinnaars bleven, terwijl de heer P.
Koopman van N. Niedorp met 50 punten den
serieprijs bekwam.
Aan den gelijktijdig hiermee gehouden biljart
wedstrijd, waaraan 12 personen deelnamen, maak
ten achtereenvolgens de H.H. D. Nierop van
N. Niedorp, N. Pronk van Oudkarspel en Van
Eden uit Moerbeek het qoogste aantal punten.
Vrijwillig gevangen 1
Voor het personeel van de drukkerij te Breda,
door de heeren Van de Wlijer te Utrecht, ten
gevolge der werkstaking in dienst genomen,
wordt om ongeregeldheden te voorkomen, voor
hun veiligheid goed gezorgd, tegenover de in hun
loon ontevreden typografen. Aan weerszijden der
Jeruzalemsteeg posteeren altijd door 4 politie
agenten. Geen der Bredasche drukkers willen de
drukkerij verlaten. Zij eten, drinken en slapen
daar. Voor hen zijn eenige vertrekken aldaar
aangenaam ingericht en van het noodige voor
zien. In hun rusttijd wordt hun de gelegenheid
gegeven den tijd aangenaam en nuttig door te
brengen met het lezen van boeken, tijdschriften,
kaart- en andere spelen.
Op de najaarskoemarkt te Alkmaar werden
aangevoerd 4255 stuks vee.
Het middel tegen diphtheritic.
Te Haarlem is met gunstig gevolg gebruik
gemaakt van het veel besproken serum bij een
geval van diphtheritis. De geneesheer, die een
operatie wenschte, deed op verlangen van den
vader het middel uit Frankrijk ontbieden en
bezigde het met uitstekend resultaat.
Ook te Rotterdam werd door inspuiting van dit
geneesmiddel een menschenleven gered.
Statistiek.
Een statistieker heeft uitgerekend, dat een
man van vijftigjarigen leeftijd heeft gearbeid
6500 dagen (en nachten) lang; heeft geslapen
6000 dagen lang, zich heeft vermaakt 4000 da
gen lang, dat hij 19000 K.M. te voet heeft af
gelegd, 500 dagen lang ziek is geweest, 36000
maaltijden heeft gehouden, 7000 K.G. vleesch
en 1800 K.G. visch, eieren en groenten veror
berd, en 4206 liter verschillende dranken heeft
gebruikt.
Da's duidelijk en zwaar.
Grijs zag de luchtzwaar viel zij neer achter
het koninklijk paleis en zwaar vielen de regen
droppels. Zwaar was de parapluie van het val
lende waterzwaar waren de jassen van het
opgeslurpte natzwaar waren de schoenen, die
trapten in dé plassen.
Doch zwaarder dan dat alles was het twist
gesprek tusschen twee zware kerels, wier zware
geel-engelschleeren broeken en zware duffelsche
jassen deden vermoeden, dat zij vertegenwoor
digers waren van ons bekende zware schippersras.
Zwaar waren de stemmen, die vloekten en
schreeuwden zwaar waren de verwijtingen die
beiden elkaar naar het hoofd slingerden.
Doch zwaarder nog was de stein, die zijn
bezwaard gemoed luchtte met de woorden„Hij
hoeft niet te zeggen, dat mijn broer andermans
geld in den zak heeft, da's duidelijk
En het zwaarst van allen waren de slagen, die
daarna door de zware vuisten der twee zware
schippers op eikaars zware koppen werden ge
geven. Rondom de vechtenden stonden andere
zware mannen, die trachtten hun zware schou
ders te duwen, tusschen de twee vuisten, die op
eikaars gelaat neerkwamen als zware mokers.
Het was een zware massa, waarboven zware
vuisten uitstaken en een zware stem uit klonk
„Ik zeg, broer, sla hem dood da's duidelijk
En toen de vechtenden gescheiden waren, liep
de eigenaar der zware stem op zijn broer toe
en riep „Geef hier je jas dan raak je 'm
beter da's duidelijken trok zijn broer de
zware jas van de schouders.
Doch tot vechten kwam het niet meer, want
de andere zware mannen beletten het en veeg
den de beide vijanden zware druppels bloed van
hun zware, breede gezichten.
Het werd nu een zware scheldpartij.
„Jij meent dat ik 'nkind was, hé vroeg
de eene zware.
„Daar heb ik je nooit voor gerespecteerd,"
hernam de andere zware.
„Kom met me mee onder vier oogen
riepjde eerste zware.
„Dacht jij dan dat je er levend vandaan
zou (komen vroeg de tweede zware.
„Maar jij ook niet, da's duidelijk her
nam de man, wiens stem zoo zwaar was.
Tan den Voorburgwal, waar die zware vecht
partij plaats had, drong men door de St. Luciën-
steeg. Het was een zware menigte, die heel het
straatje vulde; een zwaar gevloek; en toen ook
nog twee zware honden begonnen te vechten en
hun zwaar geblaf zelfs het gevloek overstemde,
was 't een leven als een oordeel.
„Ik heb met m'n broer een heel tabakschuit
in één dag leeg gemaakt da's duidelijk!"
schreeuwde de zware stem. „Toen was hij
57-jaarda's duidelijk! Zal hij zich nou laten
slaan? Da's duidelijk!"
En eindelijk, toen men in de Kal verstraat was
gekomen, kwam er een geen-zware agent en
wandelde zachtkens, met zware passen met de
scheldenden mee. Aan de donkere ramen verschenen
zwarte, zware gestalten van nieuwsgierigen.
Tot er een zware bui kwam en de zware
druppels allen naar huis joeg da's duidelij k
Een zeldzaam schot.
Door den jager E. Rijpkema te Rijperkerk is
dezer dagen bij de Groote Wielen een groote
koningsarend geschoten in de vlucht. Het dier
had in zijn bek een meerkol, waarvan het den
kop al bijna had opgepeuzeld.
Het dier had een vlucht van vijf voet. Het is
een van de grootste soort.
De vogel is door het schot uitwendig weinig
geschonden.
IVog geen halvcn cent per regel.
Nu in den tegenwoordigen tijd de loonsver-
hooging bij de typografen aan de orde van den
dag is, is het zeker niet ongepast de aandacht
te vestigen op het volgende, waaruit blijkt, dat,
niettegenstaande door de typografen meer loon
geëischt wordt, men nochtans het drukwerk ver
langt voor een bijna ongelooflijk lagen prijs. De
boekhandelaar S., te K., zond dezer dagen den
uitgever van „De Zeeuw" eene courant, die
in Zeeland vele abonnés telt eene advertentie
groot 204 regels, met verzoek deze 6 maal in
zijn blad te plaatsen voor fo.02, dat is
83 2/3 cent per keer of nog geen halven cent
per regel. Hoewel genoemde uitgever reeds meer
malen advertentiën met dergelijke conditiën van
den heer S. heeft ontvangen, die gewoonlijk
zonder kennisgeving door hem naar den snipper-
mand werden verwezen, meende hij echter dit-
manl aan zoo'n mild aanbod de noodige publi
citeit te moeten geven.
Hartroerende strijd tusschen twee verliefde
harten
Ongeveer twee weken geleden kreeg een dienst
meisje te Utrecht twist met haar vrijer, welke
zoo hoog liep, dat zij te kennen gaf niets meer
van hem te willen weten, en hij haar bedreigde
met naar Lombok te zullen gaan, indien zij niet
terstond haar woorden weder introk. Daar het
meisje hiertoe echter niet was te bewegen en
blijkbaar geene verzoening wenschte, ging ten
slotte elk zijns weegs. Sedert zagen zij elkander
niet weder, totdat het meisje Dinsdagavond op
weg naar huis, haar voormaligen vrijer ontmoette
en wel als koloniaal. Zonder een woord te spre
ken snelde zij hem voorbij en sprong in den
Singel, wel een bewijs dat de liefde nog niet
geheel uit haar hart was geweken, hoewel de
mond het had gezegd. Gelukkig werd zij nog
intijds door een paar burgers én den koloniaal
weder op het droge en vervolgens naar hare
woning gebracht, waar zij wel wat laat bekende
dat zij hetgeen zij op den noodlottigen avond
zeide, niet zoo had gemeend, en de vrede dan
ook spoedig weder werd gesloten.
Het ergste is echter dat de jongeling voor zes
jaren heeft geteekend, en binnen kort zijne be
stemming zal moeten volgen.
Schutterij en leger.
Art. 37 der schutterijwet luidt:
„De schutterijen zullen met geweren van het
zelfde kaliber als bij het leger worden gewa
pend, en van patroontasschen, alsmede van het
tot derzelver wapenrusting benoodigd lederwerk
worden voorzien."
Is de Schutterijwet evenals de Zondagswet
een wet zoo maar voor de aardigheid vraagt
(De Delvenaar.)
Of moeten de schutters nu ook nieuwe gewe
ren hebben
Of is dat artikel tot dusver nooit toegepast,
adres de Sn idergeweren
Of moet de Schutterijwet herzien worden om
aan dit keurkorps oude geweren te geven
Of
Of is het beter niets te vragen en te zwij
gen
Een dorado voor jagers.
Uit Beilen wordt gemeld
Het schijt wel dat deze gemeente door jacht
liefhebbers wordt uitgekozen om er nieuwighe
den op het gebied van sport te exploiteeren.
Gelijk men weet staat te Drijber het jachthuis
(Uit liet Duitscli vertaald naar Anton Freiherr
von Perfall.)
34.)
Andreas kreeg den volgenden dag zijn ontslag
als werkbaas, en men gaf hem, uit Imedeiijden met
zijne arme vrouw, die algemeen beklaagd werd, de
belofte, als eenvoudig arbeider in de fabriek verder
te kunnen werken onder voorbehoud, dat hij al
len omgang met zijn zoon Sixtus en diens vriend
op zou geven. Dat was een bliksemstraal in de Erd-
mannsfamilie, die zelfs Andreas weder eenigzins tot
bezinning bracht. Nu eerst viel hem de gekromde
gestalte zijner Moni op, die ook dezen slag met een
bewonderenswaardige lijdzaamheid verdroeg, en nog
eenmaal brak zijn beter ik door, door alle hatelijke
woestheid, die zijn gemoed vervulde.
Nog eens scheidde zich de nevel voor zijn oogen
en zag hij de vreeselijk gapende afgrond, dien hij
in dollen loop toeijlde, en een blik op de lijdens
moede Monie zei hem, dat het een misdaad was,
haar met zich te sleepen op dien weg. Hij onder
drukte zijn innerlijke ontevredenheid en nam het
aanbod der directie aan, hoe zeer ook Sixtus en
Strehlen over zijn laagheid, zooals zij het noemden
.zich verbolgen toonden. In stilte waren zij er van
overtuigd, dat deze aanloop, die Andreas nam, een
vergeefsche was, en hoopte zij hem spoedig te zien
terugkeeren.
Zoo brak de dag aan, waarop de Erdmanns op
nieuw moesten verhuizen uit het pus gegronde
nieuwe woonhuis daar kwam nu de nieuwe
werkbaas in naar het arbeiders kwartier. Daar
heerschte groote opschudding. Dat was een pikante
afwisseling in de eeuwige eentonigheid, de voormali
gen welgesteld en burger van M.Andreas Erd-
mann, wien dat mooie huis in de Burgstraat be
hoorde, nam zijn intrek bij hen, de naamloozen,
moest zich vergenoegen met twee kamers op de
vierde verdieping, No. '246 en 248. Men ondervond
een zekere schaden vreugde, een zekere prettige te
vredenheid over de onverschilligheid van 't noodlot,
dat alle standen dooreen schudde.
Vrouwen en troepen van kinderen drongen zich
om de voor deze kamers vorstelijke meubelen, die
zooeven aangevoerd werden.
In den altijd duisteren hof, op de vuile trappen,
overal wemelde het van vrouwen en kinderen en
vluchtige blikken achter de ontelbare open deuren,
en in de lange eentonige gangen, deden Moni, welke
tenauwernood de vier trappen kon opklimmen, ril
len. Hier kon ook hare zorgende hand geen tehuis
meer vesten voor Andreas; hier krabbelde en kroop,
jankte en schreeuwde, schuilde en hoopte alles bij
een De grenzen der gezinnen vloeide samen in de
gelijkvormige gangen met ontelbare deuren, die al
leen door nummers te onderscheiden waren. Een
afzondering was onmogelijk, het zou als een dwaas
heid beoordeeld worden tegen die groote honder
den hoofden tellende arbeidersfamilie, tot welke zij
nu behoorde.
Dat moest Moni erkennen toen zij van alle zijden
goede raadgevingen, bittere klachten, vriendschaps
aanbiedingen voor de toekomst te hooren kreeg
de geheele geschiedenis van dezen bijenkorf.
Andreas en Valentijn waren er spoedig tehuis,
vooral de eerste, voorwien de mannen een bijzon
dere hoogachting koesterden de redenen van zijn
ontslag als werkbaas waren in de geheele fabriek
reeds bekend. Zijn belangstelling in het wel en wee
van den arbeidersstand waren daarvan de schuld,
verder niets, en dit werd hem hoog aangerekend,
daar zij bij welgestelde werkbazen zelden voorkwam;
daarbij kwam zijn open, mannelijk wezen, dat hij
nog niet had verloren, zijn krachtige gestalte. Men
had in deze kringen de „alarm" gelezen »Zoek in
afdeelingsgewijze een leider, die uwe belangen voor
staat, leer dit van uwen bittersten vijand, het mi
litairisme vormt eerst een compagnie, dan een ba-
taillon weldra zullen u de regimenten, het le
gerkorps niet meer ontbrekencc stond daarin.
Erdmann was daarvoor de aangewezen persoon,
en een bataillon konden zij vormen van een groot
leger, waarmee de „alarm" dweepte. Deze nam de
aanvoerdersrol, zonder dat van beide zijden veel
daarover gesproken werd, stilzwijgend op zich. Zijn
blinde eergierigheid, de ongelukkige kinderachtige
gedachte, tenminste op deze wijze zijn naam nog
tot eer te brengen, deden hem in minder dan geen
tijd zijn goede voornemens vergeten.
Daarbij kwam nog zijn dagelijksche omgang in
het kwartier met het werkvolk, liet inzicht in wer
kelijk betreurenswaardige, hulpbehoevende toestan
den, dat alles prikkelde zijn ijver.
Hij trad in een geheime verbinding met Sixtus
en Strehlen. Deze wisten hem te beduiden, dat het
eerste noodige, om een vereeniging te stichten, geld
was, men moest, zooals in andere fabrieksdistricten
het geval was een hulpkas vormen, waaraan ieder
moest bijdragen, dan werd de absolute afhankelijk
heid tusschen arbeider en werkgever tenminste
eenigermate beperktMen kon bij loonsverlaging
minstens zoo lang door werkstaking oppositie voe
ren, dat de directie, de werkgever moest toege
ven. Reeds meermalen was dit stelsel met goed ge
volg toegepast.
Andreas, die dadelijk voor dit plan propoganda
maakte, vond overal de grootste bereidwilligheid
men vreesde zus of zoo elk oogenblik beperking in
de loonen, daar de zaken, wat algemeen bekend
was, niet vooruit gingen.
Samenscholingen verbreidden zich overal in de
fabriek, en in de ijzersmelterij. |Andreas werd tot
kassier aangesteld. Hij kon binnen korten tijd aan
Strehlen een beduidende geldsom afstaan. Het werk
volk spaarde deze bijdragen uit den mond in het
opgedrongen geloof, daardoor de gehate directie tè
zijner tijd te kunnen weerstaan.
Deze geheime, lichtschuwende nieuwe bezigheid
vervreemdde Andreas steeds meer van zijn huisge-
nooten, die zijn laatste behoud hadden kunnen zijn.
Hij moest zich zoowel voor Moni als voor Valen-
