Weekblad voor LANG EDI J Iv en Omstreken.
N°. 16.
Zondag 21 April 1895.
4e 'Jaargang.
DrankGEbruik.
Plaatselijk Nieuws.
Nieuwstijdingen.
FEUILLETON.
EENE ERFENIS.
i e r\\ e t
LANGEDIJKER COURANT.
Deze courant verschijnt eiken Zaterdagnamiddag.
ABONNEMENTSPRIJS
voor Noordscharwoude, Oudkarspel, Zuidscharwoude en Br. op Langedijk
per drie maanden SO ct., franco p. post CiO ct.
UITGEVER:
J. H KEIZER.
BUREEL:
Hoordscliarvi oude.
PRIJS DER ABVERTENTIËN:
Van 1—5 regels 30 et-, elke regel meer 5 ct.
Groote letters of vignetten worden naar plaatsruimte berekend.
Brieven rechtstreeks aan den Uitgever.
I.
Van de hand des Heereu Th. W. v. d. Woude
is in „de Amsterdammer" een reeks van arti
kelen verschenen, die, onder den titel „Een en
ander uit het Alcoholvraagstuk", de strekking
hebben te bewijzen dat ook het gebruik van
alcoholische dranken hoe matig ook is af te keu
ren en af te raden. Daar de schrijver onzes in
ziens volkomen geslaagd is in zijn betoog omtrent
het schadelijke van alcohol gebruik, zijn wij zoo
vrij hieronder den lezer een en ander uit die
leerrijke verhandeling aan te bieden, terwijl wij
er aan zullen toevoegen een beschouwing om
trent den samenhang tusschen drankgebruik en
de zoogenaamd sociale kwestie en den invloed
dien het verdwijnen van het drankgebruik zou
hebben op de oplossing der sociale nooden.
Na in eeno korte inleiding gewezen te hebben
op de verblijdende verandering in de houding
van het publiek tegenover eene belangrijke vraag
als de onderhavige en de oprichting vermeld te
hebben van de Nederl. Onderw. Propaganda-
club (voor Drankbestrijding) einde 1893 en de
Nederl. Studenten Geheel-Onthoudersvereeniging
te Amsterdam, Leiden en Utrecht (einde 1894)
benevens het toetreden van enkele bekende man
nen als leden dier vereeniging behandelt de
schrijver in deel I dp vraag
Is onthouding van alcoholische dranken noo-
dig voor het individu?
„Men" denkt, dat alcohol verwarmt, kracht
geeft, voedt, ja tot alle goeds in staat is. Men
drinkt om zich te verwarmen, te verkoelen, om
kracht te krijgen na vermoeienis, tot opwekking
van den eetlust en om het hongergevoel te ver
drijven.
Wat blijkt daarvan waar te zijn.
a. Volgens de ervaringen opgedaan door Noord
pool reizigers zijn diegenen die geen alcoholge
bruiken beter bestand tegen de koude dan de
gebruikers. Luitenant Weijprecht, leider eener
Oostenrijksche expeditie en Dr. Fritjof Nanseu
kwamen beiden tot de zelfde uitkomsten. Na
dien tijd wordt op de meeste schepen ter
walvischvaart geen brandewijn meer medege
nomen.
Wetenschappelijk toegelicht luidt de verkla
ring aldus. Alcoholgebruik verwijdt de bloedva-
en aan de oppervlakte der huid. Daar stroomt
dus meer bloed heen (roodekleur.) Men gevoelt
zich nu warm. Eenigen tijd later gevoelt men
weder behoefte iets te gebruiken. Want wat ge
beurt er
Do groote bloedtoevoer naar de huid doet ons
meer warmte verliezen. Proefnemingen van
Prof. Binz hebben bewezen dat de algemeene
lichaamstemperatuur na het gebruik van alcohol
gedaald is. Alcohol verwarmt dus niet.
b. Bergklimmers van eenige ervaring gebrui
ken op hun tochten geen alcohol omdat dan de
vermoeienis eerder gevoeld wordt.
Sportmen van beroep onthouden zich in den
tijd voorafgaando aan wedstrijden zorgvuldig van
drankgebruik.
Soldaten die geen alcohol gebruiken kunnen
de vermoeienissen van lange marschen en van
het klimaat beter verdragen dan de gebruikers.
In het Engelsche Indische leger dat als zeer solied
en krachtig bekend staat, zijn alleen 25000 ont
houders.
Men meent zich na het gebruik van alcohol
krachtiger te gevoelen, later blijkt evenwel een
groot krachtverlies te constateeren te zijn. Wat
is het geval Niet de vermoeidheid is wegge
nomen maar het gevoel van vermoeidheid (Foifel).
Een deel onzer zenuwen wordt verlamd, daar
door gevoelen wij de vermoeienis niet. Wie dus
bij zwaren arbeid alcohol gebruikt, doet evenals
de machinist, die de veiligheidsklep van zijn
machine bezwaart om meer stoom te kunnen
maken of als de koetsier die om zijn vermoeid
paard kracht bij te zetten, het dier met de zweep
slaat.
c. De Fransche physioloog Claude gaf twee
honden een gelijke hoeveelheid van hetzelfde
voedsel, vervolgens den een zooveel aether en
den ander zooveel sterken alcohol tot zij be
dwelmd waren
Zes uren later bleek bij maagopening dat bij
den met aether bedwelmden hond de spijsver
tering was afgeloopen, terwijl deze bij den ge-
alcoholiseerden hond nog niet eens was begon
nen. Zooals bekend is blijven jonge honden klein
en zwak door alcohol gebruik.
Omtrent de vraag of alcohol voedt, zegt Prof.
Moleschott dat de uitgaven van het lichaam (het
verbruik van bloed en weefsel) door alcohol ge
bruik getemperd worden, doch op kosten van
de kracht en ten laatste ook op kosten van het
lichaam.
Prof. Donder zou den alcohol om zijn bijwer
king liefst in zijn vergiftkas plaatsen.
Volgens de onderzoekingen van Dujardin
Beaumetz en Audigé en D. Strassmann van
Berlijn is ook zuivere alcohol vergiftig.
Uit al het bovengenoemde blijkt dat alcohol
niet alleen overbodig maar bovendien ook scha-
delijk is.
De patroon die door zijne arbeiders alcoholische
dranken laat drinken of to drinken geeft handelt
dus dom tegenover zijn eigenbelang, daar hij
hun werkkracht verminderden onzedelijk omdat
hun gezondheid er schade onder lijdt.
Een jong echtpaar in de gemeente NOORD
SCHARWOUDE heeft het zeldzaam voorrecht
zich te mogen verheugen in het bezit van drie
flinke grootvaders, allen boven den Bismarcki-
aanschen ouderdom. De oudste voorziet zijne
klanten nog dikwijls persoonlijk van zaaizaden,
enz.; de tweede bezoekt nog meermalen de
markten te Alkmaar en Schagen de derde gaat
nog steeds naar den akker om te werken als
een man in de kracht van zijn leven. De kin
deren van dit echtpaar bezitten tot heden 2
grootmoeders, 2 grootvaders en natuurlijk 3 over
grootvaders.
Bij de gehoudene aanbesteding van grint
voor den polder Geestmer-Ambacht (Oosterdijk
eh Molêngeersen) is aannemer geworden de firma
Stoel a f 2.75 per kub. Meter en voor petro
leum, kaarsen, zilverpotlood enz. de heeren Gebr.
H. en M. Hart tegen f 415,
Ter vervulling eener predikantsvacature
bij de Ger. Kerk te Oud-Charlois is volgend
tweetal opgemaakt: ds. D. Bakker te BROEK
OP LANGEDIJK, en ds. C. W. E. Ploos van
Amstel te Zwolle.
Verschrikkelijke gebeurtenissen vormen
alijd eene mild vloeiende bron van inkomsten
voor speculan ten op de menschelijke nieuwsgie
righeid. Wat de moord op de beide vrouwen in
de gemeente SCHAGEN al niet heeft opgebracht
aan bulletin, venters, kermisreizigers, dichters
van „jammerklachten uit de gevangenis" enz.,
zal door den besten rekenmeester niet uitgecij
ferd kunnen worden.
Dezer dagen zagen wij weer eene nieuwe ma
nier van exploitatie. In een der omliggende ge
meenten ging een man huis aan huis met de
portretten van Boes, de vermoorde vrouwen en
het grafmonument, alles opgesteld achter een
sterk vergrootglas. Het valt niet te betwijfelen of
de ondernemer verdient met zijne huiveringwek
kende tentoonstelling een aardige daghuur.
De dure petroleum. Werd de oorzaak ver
meld, waarom de groote Amerikaansche maat
schappij genoodzaakt werd den prijs der petro
leum op te zetten, daar de consumtie in Azië
en Europa zoo is toegenomen, dat de vraag naar
het artikel grooter was geworden dan de pro
ductie en dus de directeuren hun plan moesten
laten varen door een lagen prijs te houden
zich voorgoed het monopolie te verzekerenwij
kunnen nu mededeelen, dat verwacht wordt, dat
de prijs nog stijgen zal tot 20 cents per liter,
ja enkelen zien de toestand van het artikel zoo
donker in, dat zij prijzen voorspellen van 30 a
40 cents per kan en dit wel op grond van het
mislukken van de laatste grondboringen in Penn-
sylvanië.
Wij raden onze lezeressen echter aan, zich
niet ongerust te maken, want kan Amerika geen
petroleum genoeg meer leveren, dan heeft Rus
land nog bronnen, om niet te spreken van de
olie, die in Indië wordt gevonden. Men sehaffe
dus voorloopig de petroleum kookstellen nog
maar niet af, doch zij wat zuiniger in het ge
bruik.
De prijs van de petroleum is te Ylissin-
gen reeds 19 cent per liter.
Grappige vergissing!
Dezer dagen verzocht een jong predikant aan
een welbekende behangersfirma te Haarlem, om
een bediende te zenden naar zijn eerste stand
plaats om daar zijn huis van kleeden en gordij
nen te voorzien. De firm^ voldeed hieraan en
de bediende, dien hij zond, reisde per spoor tot
Dedemsvaart, vond daar de stoomtram en kwam
eindelijk in het dorpje in Overijsels achterhoek,
waar hij wezen 'moest.
Terwijl hij, uit de tram gestapt, staat rond
te kjjken waar hij wezen moet, komt iemand
op hem toegestapt en doet hem een vraag in
Overijselsch dialect. Onze Haarlemmer verstaat
hem juist niet recht, hoort alleen de twee laat
ste lettergrepen „anger" en maakt daaruit op
dat hem gevraagd wordt of hij de behanger is
en zegt natuurlijk „ja".
O, wil u dan maar meegaan vraagt de
man, en samen stappen ze voort, nadat de Over-
ijselaar het pakje van onzen behanger heeft be-
meesterd. „Dat mocht meneer zelf niet dragen."
Men gaat samen een gebouw binnen en be
treedt daarin een groot vertrek, waar eenige
heeren zitten te schrijven. Een der heeren, met
een gouden bril, de burgemeester in hoogst
8)
Zij schrikte van haar eigen stem, toen zij hem wel
kom heette, maar weldra was zij zich zelve weer mees
ter. Gerard toch was volmaakt kalm en rustig,
zette zich bij haar neer, alsof hij haar pas de vo
rige week voor het laatst had gezien en antwoord
de uitvoerig op de vragen, die van Berckel hem
met veel belangstelling over hem zeiven en zijne
plannen deed. Welk een genot was het voor Laura
met half' gesloten oogen te luisteren naar zijne
stem 1 Alles verdween voor haarhet groote som
bere Berkwoud, haar echtgenoot, haar kind, hare
schatten zij was weer de Laura van vroeger, zon
der geld, maar met zooveel te meer droomen voor
de toekomst en haar hoofdje vol eerzuchtige plan
nen. Of nog liever, zij was de kleine Laura van
nog langer jaren geleden, die zich zoo alleen placht
te gevoelen, omdat haar vader, met wien zij toen
nog alleen woonde, zich doorgaans weinig met haar
bemoeide en die zich dan den kleinen neus kon
platdrukken tegen het glas om te zien, of haar
neefje niet kwam, met wien zij speelde, voor wien
zij zich opschikte en voor wien zij hare mooiste
liedjes zong. Al die beelden uit het verleden kwa
men terug, terwijl zij luisterde naar zijne verhalen.
En hij
Hij scheen alle droomerijen ver van zich afge
zet te hebben. Zij wist dat het hem meegeloopen
was in de wereld. Nadat hij zich plotseling zeer
had aangegrepen en zijne studiën te Delft tot aller
verbazing in korten tijd voltooid en met een mooi
examen besloten had, was hij in zijn eerste onder
nemingen gelukkig geweest, en slim ook, dat moest
hij zelf erkennen
Hij kon in het land geen betrekking vinden en
was juist van plan het te verlaten, om in Oost of
West fortuin te gaan zoeken, toen het hem bleek,
dat het lot anders over hem beschikt had. Hij zat
op een fraaien zomerdag in den trein, toen een
paar andere reizigers in dezelfde wagen plaats na
men. Zij reisden niet doelloos zooals hij, maar spra
ken te vrijer en openhartiger over hunne plannen,
daar zij meenden dat hij, hun toevallige reisgenoot,
sliep. In den aanvang was hij werkelijk zoo wat
half' ingedommeld, maar weldra trok hetgeen zij
zeiden, zoozeer zijn aandacht, dat hij zijn verstand
wakker hield, maar niet zijne oogen opende. Zoo
vernam hij, dat zij plan hadden, een fabriek op te
richten in eene stad, waar hij zeer goed bekend
was, en ook dat zij al een stuk land op het oog
hadden, waar zij het gebouw wilden zetten. Hij
hoorde de ligging er van beschrijven: het behoorde
aan een zijner vrienden, die het wel verknopen
wilde, omdat hij de stad verlaten ging. Met klim
mende aandacht volgde hij den verderen loop van
het gesprek, hoe zij het voor en tegen bespra
ken, om de fabriek juist aan die zijde te bouwen
maar, schoon er bezwaren waren, telkens toch weer
tot het oorspronkelijke plan terug kwamen. Toen
was zijn besluit genomen.
Hij veranderde zijn reisplan en haastte zich naar
de bedoelde staddaar zocht hij zijn vriend op, en
na veel over en weer spreken, kocht hij van hem
het stuk land, drie dagen voor de komst der vreem
delingen. De angst en de spanning, waarin hij die
drie dagen doorbracht, zou hij echter nooit vege-
ten. Hij had het land gekocht zonder geld en hoe
licht kon men van plan veranderd zijn en de fa
briek in eene andere stad of zelfs op eene andere
plaats in deze stad bouwen. Maar het gebeurde
zooals hij hoopte. Zijne nieuwe kennissen kwamen,
hij verkocht hun het land met goede winst en had
tevens het geluk door hen tot architekt gekozen
te worden bij het bouwen van hun eigen huis en
van de arbeiderswoningen. De fabriek was tot zijn
spijt al besteed, maar door dagelijks naar de vor
deringen van het bouwen te gaan zien, deed hij er
in korten tijd veel praktische kennis op. Toen be
gon hij eerst recht plezier in zijn vak te krijgen.
Hij kocht nog meer grond, bouwde huizen voor
eigen rekening en het lot bleef hem gunstig, hij
verhuurde ze of verkocht ze en maakte goede zaken,
't Is waar, men had zijn succes vergroot en won
deren van zijne snel verworven rijkdommen verteld,
maar zijn naam raakte daardoor te meer bekend
en dat deed hem dus geen kwaad.
»En zoo ben ik geworden die ik ben,« vervolgde
Gerard, toen hjj hun uit zijne geschiedenis datgene
had verteld, wat zij niet uit zijne brieven aan zijne
moeder wisten, en hij zag met een soort van vol
doening op zijn gelaat het vertrek rond. Van Ber
ckel had de lamp aangestoken en de kamer zag
er bij het licht vriendelijk en gezellig uit.
«Somtijds loopt het mij tegen, maar dat wordt
gewoonlijk spoedig door een fortuintje hersteld,
en zoover men over zulk een betrekkelijk korten
tijd kan oordeelen, kan ik niet anders zeggen, of
het is mij nog al meegeloopen. t
»En wat denkt ge nu te doen vroeg Van Ber
ckel.
»Nu antwoordde Van Aertsen bedaard, wel
ik denk te doen wat iedereen doeteene vrouw
nemen en mij ergens vestigen.
Laura hiet plotseling het hoofd op en hunne
oogen ontmoeten elkaar in een langen blik. Nu
was het verleden weg, voor goed verdwenen, de
herinnering had hare tooverkracht verloren, het
tegenwoordige in zijne onveranderlijkheid lag voor
haar.
Eindelijk stond de bezoeker op. Met een hart
oneindig veel lichter dan waarmee hij gekomen
was, verliet hij het huis het uur, waartegen hij
zoo had opgezien was voorbij, hij had haar terug
gezien. Ja, zij was veranderd. De jonge vrouw, met
hare fraaie ronde vormen, in de volle pracht barer
heerlijke schoonheid, was een andere dan liet slanke,
bevallige meisje, dat hij zoo hartstochtelijk had be
mind. Hij kon haar gerust bezoeken zoo dikwijls
hij wilde; in hare nabijheid lag voor hem niet het
minste gevaar.