Weekblad voor LANGEDIJK en Omstreken.
N°. 26.
Zondag 30 Juni 1895.
4e Jaargang.
Nïeuwstij dingen
FEUILLETON".
111 ZEEMANSHART.
NIEUWE m
LAMIJKER COIRAIT.
Deze courant verschijnt eiken Zaterdagnamiddag.
ABONNEMENTSPRIJS
voor Noordscharwoude, Oudkarspel, Zuidscharwoude en Br. op Langedijk
per drie maanden 50 ct., franco p. post 0O ct.
ÜITGEVlEE:
J. II. KEIZER.
BUREEL:
loordschanvoude.
PRIJS DER ADVERTENTIËN:
Yan 15 regels 30 et-, elke regel meer 5 ct.
Groote letters of vignetten worden naar plaatsruimte berekend.
Brieven rechtstreeks aan den Uitgever.
De nieuwe Kieswet.
In 1887 heeft voor 't laatst eene wijziging
van de grondwet plaats gehad. Met andere wij
zigingen en verbeteringen had toen ook eene
verandering van art. 80 plaats.
Dat artikel 80 bepaalt wie kierers zijn. De
aanhef daarvan luidt„De leden der Tweede
Kamer worden rechtstreeks gekozen door de man
nelijke ingezetenen, tevens Nederlanders, die de
door de kieswet te bepalen kenteekenen van ge
schiktheid en maatschappelijken 'welstand bezit
ten en den door de wet te bepalen leeftijd, welke
niet beneden drie en twintig jaar mag zijn, heb
ben bereikt.
In afwachting der volgens den aanhef van art.
80 uit te vaardigen nieuwe kieswet werd tot
heden het kiesrecht voorloopig geregeld bij de
additioneele artikelen.
In die additioneele (toegevoegde) artikelen wer-
de woorden: kenteekenen van geschiktheid en
maatschappelijlien welstandomschreven. Zij
werden beiden gevonden in de omstandigheid
dat men een zeker bedrag in de belasting be
taalde en gedurende de negen maanden vooraf
gaande aan den 15en Februari niet van woning
was veranderd.
Zooals men ziet was hierin uitsluitend sprake
van maatschappelijken welstand, die aanwezig
werd geacht bij de betaling van een minimum
bedrag in de belasting. Onderwijl was echter
het wachten op een nieuwe kieswet. Die moest
het kiesrecht grondig regelen en met inachtne
ming van hetgeen de grondwet voorschreef, aan
wijzen wie kiezers mochten zijn, wie niet.
Het ontwerp Tak in het voorjaar van 1894
behandeld, was eene poging in die richting, die
echter door de amendementen der oppositie zoo
zeer werd verijdeld dat op den 9en Maart van
het vorige jaar de ontbinding der kamer volgde.
De nieuwe kamer, daarna gekozen, in hare sa
menstelling eene anti-Takkiaaansche meerderheid
bevattend; had hoofdzakelijk tot taak 'het kies
recht te regelen. De Heer Tak van Poortvliet,
de oppositie in de meerderheid ziende, trad af
en werd vervangen door den Heer S. van Hou
ten, op wien, als Minister van Binnenlandsche
Zaken, van toen af de verplichting rustte, een
ontwerp kieswet in te dienen.
Hoe er van alle kanten ook aangedrongen
werd op eene spoedige indiening daarvan eerst
heden, een jaar na den uitslag der stemming,
waarbij deze kamer gekozen werd, heeft het ont
werp kieswet het licht gezien. Maandag 24 Juni
is het bij de kamer ingekomen.
De ruimte ontbreekt ons om hier den inhoud
uitvoerig weer te geven. Wij willen slechts wij
zen op enkele der voornaamste bijzonderheden
De geheele wet bestaat uit 158 artikelen.
Art, 1 luidt als volgt:
De leden van de Tweede Kamer der Staten-Gene-
raal worden gekozen door de mannelijke ingezetenen
des Rijks, tevens Nederlanders, die den leeftijd van
25 jaar hebben bereikt en
a. over het laatst verloopen dienstjaar in eene der
Rijks directe belastingen zijn aangeslagen, wat de
grondbelasting betreft tot een bedrag van ten minste
1.—en het te dier zake in de vermogens-, bedfyfs-
en personeele belastingen verschuldigde vóór of op
den len Februari hebben voldaan; of
b. indien zij niet, overeenkomstig het bepaalde sub
a zijn aangeslagen, voldoen aan eene der volgende
voorwaarden
lo. Dat zij als hoofden van gezinnen of als alleen
wonende personen op den len Febr. sedert den len
Augustus van het vorige jaar bewonen,
krachtens huur, een zelfde huis, of een gedeelte
van een zelfde huis, waarvan, met of zonder bybe-
hoorenden grond, of lokalen en bijgebouwen, niet ter
bewoning bestemd, de werkelijke huurprijs, per week
berekend, ten minste heeft bedragen de som, voor de
gemeente of het gedeelte der gemeente, waar het
huis gelegen is, vermeld in de bij deze wet gevoegde
tabel
(Uit deze tabel blijkt, dat de huur, bedoeld, in voren
staand artikel, loopt van f 1 tot ƒ2.50 naar gelang
van de gemeente),
of, krachtons eigendom, vruchtgebruik of huur, een
zelfde vaartuig van ten minste 30 ton;
2o dat zij op den len Februari sedert den lsten
Januari van het laatst verloopen jaar by dezelfde per
soon, onderneming, openbare of bijzondere instelling,
in dienstbetrekking zijn en als zoodanig over dat jaar
een inkomen hebben genoten, als voor de gemeente
of het gedeelte der gemeente, waar zij wonen, is ver
meld in de bij deze wet gevoegde tabel;
("Volgens deze tabel variëeren deze salarissen van
/"275 tot 550);
of dat zij op den len Februari in het genot zijn
van een door een openbare instelling verleend pensi
oen van gelijk bedrag
3°. dat zy op den len Februari sedert een jaar den
eigendom met recht van vrije beschikking hebben
van ten minste ƒ100 (nominaal), ingeschreven in de
grootboeken der Nationale Schuld, of van ten minste
f 50, ingelegd in de Rijkspostspaarbank;
4o. dat zij hebben voldaan aan de eischen van be
kwaamheid, door ons krachtens de wet gesteld, voor
de benoembaarheid toteenig ambt, voor de vervulling
van eenige betrekking of voor de- uitoefening, van
eenig bedrijf of beroep.
De voornaamste bepalingen, die in de overige arti
kelen der wet zijn neergelegd, zijn de volgende:
Art. 7 bepaalt, dat kiezers voor den gemeenteraad
vallen onder het hierboven gemelde sub a of onder
sub b, mits ze in de plaatselijke directe belastingen
zijn aangeslagen, ook weder van ƒ1 tot 2.50 naar
gelang der gemeente.
De tabel der hierbedoelde huurprijzen is bijna gelyk
aan die gevoegd bij de nieuwe wet op de personeele
belasting. Indien derhalve de wet op de personeele
belasting eens niet mocht worden aangenomen, dan
blyft deze tabel toch van kracht.
Het onder sub b bedoelde wordt geconstateerd door
eigen aangifte, die slechts eenmaal noodig is, daar
de Rijksadministratie nota neemt van eventueele ver
andering, het onder sub 2 bedoelde uit den aard der
zaak uitgezonderd.
Verder vervalt bij verschil over den aanslag de
beslissing door den gemeenteraad en wordt deze ver
vangen door die van B. en W.
De beslissing van de rechtbank in geval van recla
mes vervalt en wordt vervangen door die van den
kantonrechter.
Candidaatstelling en couloirstelsel zijn overgenomen
uit de kieswet van mr. Tak van Poortvliet.
De aanslag van vermogens- en bedrijfsbelasting
geeft geen aanspraak op het kiesrecht, wanneer deze
is het gevolg van met de waarheid strijdige aangifte.
De bestaande kiestabel blijft onveranderd, alleen
niet wat betreft de splitsing van groote steden.
Amsterdam (Nieuwer-Amstel) wordt gesplitst in
negen districten; Den Haag (Sclieveningen) in drie;
Rotterdam in vyf; Utrecht in twee, terwyl Groningen
gesplitst wordt in: Groningen en een nieuw kiesdi
strict Nieuw-Hoogezand.
)Ten slotte mogen eenige cijfers volgen, aan de
memorie van toelichting ontleend.
Het aantal aangeslagenen in de vermogensbelasting
is 55.000 in ronde cijfers; bedrijfsbelasting 205.000;
■personeel volgens 1889/90 551.000; grondbelasting 1890
van af ƒ1.- 408.000.
Over 1893 bedroeg het aantal van hen, die een in
schrijving van 100 op de nationale grootboeken had
den, 3500 meerderjarige mannen en dat van hen, die
o,o de Rijkspostspaarbank een bedrag hadden van 50
b Riep- 27.900 personen.
In 1894 waren er 387 kiezers van 23 jaar; het ge
tal dergenen, die den 24-jarigen leeftyd hadden bereikt,
beliep 754.
De heer Jacob Wagenaar is benoemd tot
zetter voor 's rijks directe belastingen te ST.
PANCRAS en zulks ter vervanging van den
heer Abram de Boer, die bedankt had.
Geslaagd aan de universiteit te AMSTER
DAM voor het eerste natuurkundig examen de
heer J. de Jongh, HARINGKARSPEL.
Het festival van den Noord-Hollandschen
Zangersbond zal dit jaar plaats hebben op Zon
dag 28 Juli te HOORN.
Een oplichter.
De provincie Friesland, zoo wordt uit Leeuwar
den aan de „N. R. Ct." geschreven, wordt tegen
woordig afgereisd door iemand, die er op uit is,
goedgeloovige menschen hun geld afhandig te
maken. Vooral weet hij zich bij de leden der
Ned. Herv. Kerk in te dringen, onder voor
wendsel van gezonden te zijn om aan de kerke
raden en kerkbesturen zeker boekje te bezorgen,
dat handelt over de vrijmetselarij. Dit boekje,
naar het heet, geschreven door zekeren Menge,
biedt hij gratis aan, maar verzoekt daarbij een
gave „voor de armen," die echter in zijn eigen
zak terecht komt.
In orthodoxe gemeenten weet hij zich zooda
nig in allerlei zalvende woorden uit te drukken
dat lichtgeloovige menschen zich gemakkelijk
door hem laten beetnemen. Hij noemt zichzelven
„den minsten verkondiger van het Evangelie",
maar riekt ondertusschen geweldig naar sterken
drankhij zegt het aan een ieder over te laten,
hoeveel ze „voor de armen" willen afstaan,
maar toont zich zeer verontwaardigd, als men
hem een dubbeltje biedt; minder dan een kwar
tje vindt hij voor „een Christen" een onwaar
dige gift. En dat voor een prul van ruim 50
blz., dat op den titel den prijs van 65 cent ver
meldt.
Wil men het boekje aannemen, maar niets
„voor de armen" geven, dan neemt hij het terug
onder bewering, dat „als het zout smakeloos is
geworden, het nergens meer voor deugt." Ook
toont hij een boekje met de namen van den
predikant en de kerkeraadsleden ter plaatse, door
hem-zelven geschreven en ingevuld, met bedra
gen in geld, die zij niet hebben gegeven (de
predikanten bezoekt hij zelfs niet).
Daar het waarschijnlijk is, dat na Friesland
ook de andere provinciën eene beurt krijgen,
wachtte zich een ieder voor dezen oplichter!
Hoe verheugt een ouderpaar zich, als hun
kindje voor het eerst zijn kleine stappertjes gaat
gebruiken en weldra door het huis drentelt, nu
hier, dan daar. En toch, juist bedreigt het een
menigte gevaren, zelfs daar, waar men dit het
minst zou verwachten. Een schippersfamilie te
Nieuwe Pekela moest dit op de treurigste wijze
ervaren, 's Morgens was het bedje van hun 1l/2
jarig kind ledig en bleek de kleine te water ge
raakt en verdronken te zijn. 's Nachts moet het
kind dus ongemerkt het bed verlaten hebben.
Dat is nu wel wat overdreven
Door een advocaat-procureur te Haarlem is
een verzoek bij de rechtbank ingediend tot fail
lietverklaring van een neringdoende voor een
bedrag van f9.65.
Voor den ambachtsman
De Raad der gemeente Helder heeft met na
genoeg eenparige stemmen besloten in de be
stekken van bouwwerken der gemeente met in
gang van 1 Juli a.s. te bepalendat de aan
nemers verplicht zijn hun werklieden te verze
keren tegen invaliditeit en ongelukken dat het
minimum loon zal bedragen van een bekwaam
timmerman 20 ct., metselaar 20 ct., schilder 18
ct. en stukadoor 23 ct. per uur.
2>
Met een ernstig gezicht schikte Jan zijne halsdas
recht voor zijn braniekraag, verzocht Dirk een
«oóchie" op zijn «barring" te houden en stapte def
tig naar de longroom, om den officier van admini
stratie een wisseltje te verzoeken van vijf-en-twintig
gulden voor de vvaschvrouw Maria Vastenbol, wo
nende op het Knollenpad aan het Nienwediep; daar
na zeide hij aan zijn collega Wouter Jansen, die
voor geld voor hem waschte, de verdere klandizie
op,omdat hij't voortaan «zeivers" maar wou doen, en
trots het heete middaguur ging «Jan Gemeen" aan
de zijde van «Blinde Dirk" vol ijver aan het ver
stellen van gesleten kleedingstukken, vervuld van
de beste voornemens voor de toekomst.
«Blinde Dirk" had der hem ontrouw geworden
geliefde een grooteh dienst bewezen.
De zon had reeds geruimen tijd haar hooge stand
plaats aan den hemel verlaten en naderde langzaam
de toppen der boomen van Sumatra; de doordrin
gende acht glazen op de scheepsklok geslagen, had
den een ieder der schepelingen doen weten dat de
achtermiddagwacht was afgeloopen en de plunjezak-
ken warenreeds lang in de diepe plunjekisten van
het tusschendeks verdwenen.
Op het voorschip was het voorproefje op de
schoonschipmakerij van den volgenden dag (zaterdag)
al in vollen gang, en tafels, banken en allerlei an
dere losse kleinigheden werden lustig met zand en
zeewater gewreven en geschuurd. Ook de sloepen,
die achteruit buiten boord in de takels hingen,
kregen alvast een beurt, en de straaltjes zeepwater,
die uit hare propgaten omlaag stroomden, teeken
den op de gladde watervlakte van straat Banka
grillige kromme witte streepjes, die straks in de
tallooze draaikolkjes van het kielwater door de
schroef verslonden zouder worden.
Blinde Dirk en Jan Gemeen waren druk in de
weer om in de officierssloep riemen te schuren.
Met ongekende toewijding was de laatste aan het
werk getogen en Dirk had er schik in hoe zijn
opwekkend woord weerklank had gevonden in het
toch goedige hart van den losbol. Al had Marie
hem dan ook leelijk behandeld, hij was dan toch
ook maar een leelijke, half blinde roode kerel, en
als ze dan ook werkelijk meer van Jan hield dan
van hem, och, dan was 't toch ook maar beter zoo.
Doch haar zoo te zien behandelen zonder haar te
hulp te komen, zie, dat kon hij toch niet van zich
verkrijgen, daarvoor mocht hij haar nog te graag
lijden. En als nu Jan maar.
«Waar is de ameraal (zeildoeksche slagputs), Dirk?
de riemen zijn geschuurd,'k zal ze maar afspoelen,"
merkt Jan Gemeen op, en Blinde Dirk, in zijne
overpeinzingen gestoord, zoekt overal rond, doch de
zeildoeksche emmer is nergens te vinden.
«Wacht, 'k zal 'm maar uit de barkas halen,"
en vlug wipt Jan over de doften (banken) der sloep,
op het natte dolboord, om buiten boord van het
eene kleine vaartuig in het andere te stappen, toen
het gladde hout hem deed uitglijden en met een
zwaren smak in het water ploffen.
«Man over boord," schreeuwt Dirk uit al zijn
machtvlug als een kat is hij over de verschansing
tot achter op den bezaansboom geklauterdeen klets
in het water en vlak voor het lichaam van Jan
Gemeen drijft de wit geschilderde kurken redding
boei, waarnaar Jan gretig de handen uitstrekt, en
die hij weldra te pakken heeft.
De officier van de wacht heeft onmiddelijk de
machine gestopt en draaid snel met het schip naar
den drenkeling, die de boei reeds om het lichaam heeft
gewrongen, en met forsche slagen over het kristal
heldere kalme water op het schip komt aanzwemmen.
Intusschen worden er met spoed toebereidselen
gemaakt om een sloep te water te laten en nauwe
lijks heeft Jan uit het water de daartoe benoodigde
kommando's gehoord of hij roept den officier van
de wacht toe: «Laat de sloep maar hangen, mijn
heer, ik kan goed zwemmen, nog een slag of wat
en ik ben aan de valreep!"
Aan alle kanten is het volk op de verschansingen
geklommen en in het tuig geënterd om den drenke
ling te zien, die zonder schoenen en slechts mét
een enkel kleedingstuk bezwaard, de breede armen
lustig door het water drijft. Nog maar weinige
meters en hij heeft de neergelaten valreeptrap be
reikt, waar «Blinde Dirk" reeds haeft post gevat
om hem bij het aan boord komen behulpzaam te
zijn.
Doch wat is die zeegroene massa daar, die met
duizelingwekkende vaart, slechts enkele palmen
onder de oppervlakte, het water klieft en op het
schip komt aanzwemmen?
«Maak voort, Jan, rep je, jongen, een haai, een
haai,« gilt het volk hem bemoedigend toe. «Nog
een paar goede halen, haast je, kerel.«
Met ingehouden adem wordt het angstig schouw
spel door tal van belangstellende blikken gevolgd
nog slechts een geringe afstand ligt er tusschen de
breede kaken van het hongerige dier en de forsche
slagen van den drenkeling.«Houd moed, kerel
schreeuwt het volk, als zocht het door zijn getier
den grooten visch bang te maken.Nog een boven-
inenschelijke poging om sneller vooruit te schieten,
reeds heeft hij met de eene hand het lage bordes
onder aan de trap te pakken en buigt zich Blinde
Dirk om hem bij den kraag naar boven te heffen.
een rauwe gil doet allen angstig de oogen sluiten...
«Dirk".«Marie".krijt de ongelukkige.het
plassen van een haaiestaart op den ellen waterspiegel
wordt vernomen, een rosachtige bloedige tint kleurt
een wijle de plek, waar even te voren de drenke
ling nog vol moed het water kliefde en er is geen
spoor meer te vinden van den vader van het gezin,
die nog des morgens zoo vol goede voornemens een
betere toekomst dacht te geinoet te gaan.
