NIEUWE®
Weekblad voor LANGEDIJK en Omstreken.
N°. 31.
Zondag 4 Augustus 1895.
4e Jaargang.
Plaatselijk Nieuws.
FEUILLETON.
OHDBB TUB 0OGII,
I, Uil! 111.Ik NI COURANT.
Deze courant verschijnt eiken Zaterdagnamiddag.
ABONNEMENTSPRIJS
voor Noordscharwoude, Oüdkarsfel, Zuidscharwoude en Br. op Langedijk
per drie maanden 50 et-, franco p. post 60 ct.
UITGEVER:
J. II. KEIZER.
BUREEL:
Noordscharwoude.
PRIJS DER ADVERTENTIÊN:
Van 15 regels 30 ct., elke regel meer S ct.
Groote letters of vignetten worden naar plaatsruimte berekend.
Brieven rechtstreeks aan den Uitgever.
WAARSCHUWING.
De BURGEMEESTER van Oud-Karspel en Noord
scharwoude
gelezen den brief van den heer waarnemenden
Commissaris der Koningin dezer Provincie van 26
Juli jl., Ie afd. No. „onderwerp" Moedwillige be
schadiging van Rijkstelegraaflijnen en isolatoren.
Waarschuwt daartegen, onder verwijzing naar
art. 351 van het wetboek van Strafrecht bepa
lende de strafbaarheid en maand bij dezen ouders,
voogden en onderwijzers aan, om bunnen invloed
op de jeugd te doen gelden, ten einde het stuk-
werpen van de isolatoren der Rijkstelegraaf- en
telephoonlijn tegen te gaan.
Noord-Scharwoude, den 3den Aug. 1895.
De Burgemeester voornoemd,
C. KROON.
Wellicht zijn er onder onze lezers, die de op
merking gemaakt hebben dat het politiek over
wicht niet steeds volledig alle handelingen en
besluiten van parlementen omvatte, en in plaats
daarvan dikwijls feiten vermeldde, die naar de
gangbare voorstelling al zeer weinig tot het en
gere gebied der „politiek" behoorden.
Wij deden dit niet zonder opzet. Vooreerst
dwingt de beperkte ruimte van een weekblad
ons, slechts het voornaamste te vermelden.
En dan is het onze bedoeling, de aandacht
onzer lezers te vestigen op iets dat bij een lou
tere vermelding van parlementsbesluiten toch nog
hunne aandacht ontging.
Met dat iets doelen wij op het feit, dat, on
afhankelijk van den wil der menschheid, hoog
stens geleid door verstandige parlementsbesluiten
door deskundige volksvertegenwoordigers voor
gesteld, zich langzaam en zeker een proces vol
trekt, dat niet alleen de verhouding der volkeren
onderling wijzigt, maar tevens een grooten om
mekeer veroorzaakt in hun levensvoorwaarden,
in de maatschappelijke verhoudingen, in de re-
geeringsbeginselen en eindelijk ook in de samen
stelling en handelingen der parlementen.
Wij hebben dat proces reeds meermalen ge-
genoemd wanneer wij spraken vanoecoiromischen
ontwikkelingsgang.
Geen goede beschrijving van het leven onzer
maatschappij, geen juiste schatting van de waarde
der voorvallende feten is mogelijk, indien men
zich niet stelt op het standpunt dat onze samen
leving aan eene ontwikkeling is onderworpen.
Ware dit laatste niet het geval en bleef alles
zooals het was, met wijziging slechts van namen
en cijfers, dan stond een politiek overzicht in
waarde gelijk met een kolom ongelukken en hu-
welijksberichten, die erg genoeg, dikwijls bijna
uitsluitend de aandacht van vele lezers trekken.
Dit is echter niet het geval.
Aangenomen nu het feit, dat trouwens door
de historie wordt bevestigd, dat de maatschappij
aan eene ontwikkeling is onderworpen dan komt
het er op aan te weten waarheen die ontwik
keling leiden zal en door welke verschijnselen
zij wordt beheerscht.
Onze lezers weten reeds welke waarde door
ons wordt gehecht aan den invloed van het toe
nemend gebruik van steeds beter en productie
ver wordende machines.
Wij willen thans wijzen op iets dat zijne macht
hoofdzakelijk ontleent aan den invloed van het
machinewezen de macht van het georganiseerde
kapitaal.
Men weet dat, waar de machine optreedt als
concurrente van de liohamelijke arbeidskracht,
de machine het gladweg wint. Immers de machine
is goedkooper en brengt in veel minder tijd veel
meer voort.
Om twee voorbeelden uit twee bekende vak
ken van nijverheid te noemen. Tot nog toe wer
den in de weverijen machines gebruikt, die bij
hunne invoering jaren geleden, den arbeid had
den vereenvoudigd en dus verminderd en de
voortbrenging vermeerderd.
De machine veroorzaakte destijds reeds wer-
keloosneid onder de talrijke wevers die in han
denarbeid hun brood vonden.
Elke dergelijke machine had tot nog toe de
leiding van een man noodig. Thans heeft men
eene machine uitgevonden die een arbeider in
staatstelt 14 maal meer te verrichten in den
zelfden tijd. Dat beteekent dat daardoor 13 man
tot werkeloosheid worden gedoemd.
Zoo gaat het ook in de typografie, de letter-
zetterij. Verleden jaar is er eene machine uit
gevonden die een man in staat stelt het werk
te verrichten dat voorheen 18 man deden. Dat
beteekent dus dat 17 man werkeloos worden ge
maakt. Eene dergelijke machine is in gebruik bij
de Nieuwe Rott. Courant en bij den heer Van
't Lindenhout te Neerbosch. De vooruitgang van
het machinewezen, die snellere voortbrenging in
zich sluit, beteekent dus tevens vermeerdering
van werkeloosheid.
Werkeloosheid doet de loonen dalen. Minder
loon beteekent weder minder koopkracht en dus
minder verkoop door den winkelstand.
Nu brengt de overvloedige voortbrenging der
waren met zich, dat de levensbehoeften goed
kooper worden. Oppervlakkig redeneerende zou
men dus zeggen, dat vermindering van loon nog
zoo hinderlijk niet was. Men vergete echter niet
dat de werkeloosheid steeds den arbeider dwingt
zich zoo goedkoop mogelijk te verhuren. Hij
biedt zich dus aan voor een loon, waarbij hij
juist het leven kan rekken of, en dit komt het
meest voor, als de concurrentie van andere werk-
loozen hem dwingt, hij gaat beneden den levens
standaard. Beter wat dan niets is dan de leus.
Kenmerkend voor onze maatschappij is dus
1". Werkeloosheid, gevormd'door dengenen, die
niet meer bij de voortbrenging noodig zijn.
2°. Lage loonen, zoogenaamde hongerloonen.
3°. Overvloed van waren, en dus lage mark
ten wat in zich sluit het kwijnen van den han
delsstand.
Het derde is weder een uitvloeisel van de
twee eerste kenmerken. Bij dit proces zijn dus
zoowel de patroons als de werklieden, de bezit
ters als de nietbezitters betrokken.
Het eerst is de invloed echter gevoeld door
de arbeiders.
Letten wij thans op het derde kenmerk onzer
maatschappij, dat ons zal brengen tot de straks
reeds genoemdemacht van het georganiseerde
kapitaal.
Waar de handels of koopmansstand kwijnt
onder den ^toenemenden invloed van het machi
newezen en wat daaruit voortvloeit, daar spreekt
het vanzelf dat de faillissementen tevens toe-
LAr-V-lï.
Om daaraan te ontkomen vereenigt men zich
dan ook in vennootschappen en maatschappijen.
De aandeelhouders dier maatschappijen ver-
deelen dan onder elkaar wat zij elkaar anders
hadden moeten bevechten, want waar con
currentie is, dat weet men, daar zijn lage prij
zen en geringe verdiensten.
Door zich in maatschappijen te vereenigen,
heft men de concurrentie op.
Hoogstens kunnen in een zelfde zaak van
koophandel meerdere maatschappijen bestaan,
die dan een tijd lang met elkaar concurreeren,
om ten slotte die concurrentie op te geven en
zich tot eene grootere maatschappij te vereeni
gen. Wij hebben dit reeds gezien bij den petro-
leumhandel. Eene dergelijke maatschappij heeft
den alleenhandel, het monopolie en behoeft bij
de bepaling der prijzen slechts te rekenen met
de vraag of indien zij den prijs te hoog stelde
het publiek soms niet de voorkeur zou geven
aan andere aanverwante artikelen. Op haar
eigen terrein is echter de concurrentie opge
heven.
In een dergelijke maatschappij heeft zich het
kapitaal georganiseerd.
Het kapitaal op die wijze georganiseerd is
almachtig.
Van eene dergelijke kapitaalorganisatie werd
deze week uit Berlijn gemeld. Daar is een groote
winkel of verkoophuis geopend van allerlei
vruchten, in Californië (W. Amerika) gegroeid-
Honderd vijf en twintig firma's uit Californië,
te zamen beschikkend over een kapitaal van
een milliard (f 1000.000.000) doen door de ope
ning van dat huis eene poging de Europeesche
vruchtenmarkt in beslag te nemen voor de op
groote schaal in Californië gekweekte vruchten.
Die vruchten zijn grooter van stuk en voortref
felijker van smaak dan wat Europa kan voort
brengen. Het zijn druiven, peren, appelen, prui
men, rozijnen, perziken, abrikozen en ananassen.
Verder gerst, rogge, cocosnoot, maïs, enz.
Het is te voorzien dat die machtige combi
natie, dank zij haren voortreffelijken vruchten
en haar reusachtig kapitaal zal slagen in haar
pogen.
Welke gevolgen dat in zich sluit, valt nu nog
niet precies te berekenen, maar dat die gevol
gen groot zullen zijn, kunnen wij veilig voor
spellen. Die gevolgeu zullen zich doen gevoelen
bij allen, die bij de vruchtenteelt zijn betrok
ken, ook zijdelings.
Voeg hierbij de invloeden die zich tot heden
reeds deden gelden als daar zijn, uitbreiding van
het grondgebied waarop groenten en dergelijken
worden geteeld en onze lezer zal begrijpen, dat
de toekomst voor den landbouwer er donker uit
ziet.
Waarheen ook buiten 's menschenwil, ons die
ontwikkeling leiden zal, hopen wij een volgende
keer te bespreken.
Uitslag Herstemming van de verkiezing
voor twee leden van den Gemeenteraad te Zuid
scharwoude.
Uitgebracht 113 stemmen.
D. Jongerling 59 stemmen.
P. de Boer Pz. 56
J. Kroon Jbz. 71
C. Zomer 35
derhalve gekozen de Heeren D. Jongerling en
J. Kroon Jbz.
Op ééne der briefjes stond het onderstaande
vermeld
Als een adder schuilt in 't gras
Dan is Rome net van pas,
Zoo kan met behulp van Rome,
Jongerling en Kroon er kome,
Dat is niet erg naar mijn zin,
Daarom moet Zomer er maar -in
En P. de Boer maar als het kan,
Dat is ook een onbesproken man.
2.)
Gelukkig voor hare zenuwen behoefde dit verzet
tegen verveling, onvoldoenbaarheid en teleurstelling
niet lang meer te duren. Welhaast begon men aan
het laatste nummeren nauwelijks was dit ten
halve afgespeeld, of het muzikaal voorgevoel der
hoorders holde het, toch reeds vrij vlugge tempo,
nog vooruit, zoodat menigeen al vóór den aanvang
der finale toebereidselen ging maken om op te staan
en te vertrekken, hetgeen zeker op de musici, tenzij
zij er sinds lang overeen waren, een ontgoochelen
den indruk moest maken.
Ook Julie trok, ongeveer tien maten vóór het
slotaccoord, haar mantel open nu verhelderde
haar ziel zich eensklaps bij de troostrijke gedachte
hoé ditmaal misschien het heengaan nog wel iets
amusants zou kunnen geven. Door haar ontstem
ming over de te kalme, onbeteekenende pauze had
zij, in arrenmoede, tot nog toe verzuimd te beslis
sen over het belangrijk punt, wiens arm zij ter uit-
geleiding accepteeren zou. En juist ditmaal beloofde
dat punt meer dan ooit belangrijk te worden. Zoo
vaak hare vriendin Jeanne hen vergezeld en haar
man deze tot geleider verstrekt had, waren steeds
verscheiden cavaliers bereid geweest haar die be
leefdheid te bewijzen en had zij, schijnbaar achte
loos, den steun gegrepen, die zich het dichtst bij
haar bevond. Meestal hadden de Jhr. van Aa en
de heer George Lay elkaar in die bediening afge
wisselden als de eerste zijne moederbij zich had,
bleef de laatste, zonder eenige schermutseling, de
aangewezen cavalier. Thans waren beiden zonder
dames beiden stonden in haar nabijheid beiden
zouden zich waarschijnlijk beijveren zich verdien
stelijk te maken 't zou aan haar staan, één hun
ner als ware het toevallig te kiezen, zonder dat de
ander zich beleedigd zou betoonen. Wie nu zou de eer
der keus genieten Beiden zag zij gaarne om zich
heen. Beider hofmakerij was haar aangenaam. De
jonkheer had natuurlijk zijn rang voorde andor
had een aangenamer uiterlijk en voorts den prikkel
van een vreemdeling te wezen. Juist een paar we
ken geleden had een bejaarde nicht gemeend haar
eens te moeten vragen of zij wel wist dat amen"
een weinig apraatte" over hare gemeenzaamheid
met dezen jongen engelschman. Zou die herinnering
van invloed wezen op haar keuze Zou zij heden
aan al wie het zien wilde, toonen dat men niet de
minste reden had tot dergelijke praatjes? Een paar
minuten liet zij daarover haar gedachten gaan
Neen, dat gekakel van nicht Mina zou juist den
doorslag geven aan haar weifeling. Zij zou den en
gelschman de voorkeur schenken, opdat elk die zich
met zulke «commerages" inliet zou kunnen zien dat
zij ze vrij en open wou trotseeren.
Wat zij besloten had, gebeurde. Zoodra het deftig,
kalm gedrang het toeliet, naderden haar de twee
heeren en met beiden praatte, lachte, coquetteerde
zij nog even. Vervolgens, in de plooien van een
blanken capuchon gedoken, besteedde zij al hare
aandacht aan het vastmaken van een paar knoopjes;
en toen het oogenblik van heengaan daar was en de
heer Van Walen met hunne gast vooruitstapte, greep
zij, schijnbaar in den blinde, een arm het was
dien van den engelschman. Zij keek op, stak den
mededinger hare rechterhand toe, wenschte »Bon-
soir," gaf hem de complimenten aan zijne moeder
mede en doorschreed het zaaltje, her- en derwaarts
groetende, zoo onbevangen en zoo vroolijk, dat me
nigeen de schouders optrok, als een ander op »de
commerages" zinspeelde.
In 't rijtuig dacht zij even na. Zij was slot van
rekening tevreden over haren avond. De uitvaart
was naar haren zin geweest, 't Was juist gegaan
zooals zij hoopte. Zij had gemerkt dat velen op haar
letten 't Was zoet, te mogen rekenen dat allicht
even velen thans over haar, de mooie Julie van
Walen, zouden napraten als over de houterige pia
niste, die niets aantrekkelijks bezat dan haar talent!
Of door dat »napraten" de lasterlijke opwellingen
gevoed of gesmoord zouden worden 't Was
haar om 't even, meende zij. Volkomen veilig in 't
bewustzijn dat de persoon in quaestie haar vrij on
verschillig was, en in het besef der voorrechten van
hare maatschappelijke positie, vond zij er wel iets
«piquants" in, op die manier «de menschen eens
té intrigeeren." Eines ziemt sich nicht fiiralle. Iemand
zooals zij, begreep ze, mocht zich wel iets veroor
loven, wat duizend anderen niet ongestraft doen
kondendat te toonen was op zichzelf eene weelde
voor een coquette als zij. behaagziek niet uit zinnelijk
heid, maar uit ijdelheid, uit eerzucht.
Hare overwegingen hadden haar stil gemaakt.
Zonderling trof het haar eensklaps, dat ook haar
man, sinds hunne vriendin Jeanne aan dier woning
afgezet was, zweeg. Onder den indruk van hetgeen
haar vervulde, kwam even de gedachte op, of hij
soms iets op hare houding mocht aan te merken
hebben, dat zou erger wezen dan of nicht Mina
en consorten er zich mee bemoeiden. Thuis geko
men, zei zij lachend, met haar waaier spelend
»'t Was mal, strakjes, toen George en van Aa
bij het heengaan tegelijk hun arm presenteerden
Ik greep op goed geluk afmaar ik ben zoo bang,
iemand te beleedigen. 't Is altijd jammer, dat die
goede oude neef Gijs dood is die was zoo gemak
kelijk en sans-consequence bij zulke gelegenheden 1"
De heer Van Walen antwoordde niets, doch gaapte.
»Zeg, man, betreur jij ook neef Gijs niet, ter
wille van je vrouw?"
«Zeker,antwoordde hij, nogmaals geeuwend. »Ik
weet er niets beters op, dan dat je een remplajant
voor hem zoekt te krijgen!"
Die raad mocht voor oningewijden wat grappig
geklonken hebben, mevrouw Julie, die sinds bijna
tien jaar haar man kende, wist dat zjj volkomen
gerust wezen kon en dat alleen vermoeidheid of
verkoudheid de reden was van zijne minder hupsche
stemming.
Ook wij willen, eer wij deze eerste kennismaking
