Nieuwe Langedijker Courant", van Zondag 12 April 1896.
N i euwstij d ingen.
Persnieuws.
tot f8, die der gele van f2 tot f 12. Andere
soorten kool zijn uitverkocht; tegen de maand
Mei is dit ook met de genoemde soorten het
geval. Uien geldt van fl,20 tot f 1.50 per mud,
maar wordt weinig gevraagd. De jonge groen
ten verdringen op de groote markten natuurlijk
de oude.
Yan de hooge Mosselebrug alhier kwam
Dinsdag met volle vaart een zwaar beladen
zandkar rijden, juist op het oogenblik, dat een
jongentje van een jaar of vier de straat wou
oversteken. Een botsing was onvermijdelijk maar
werd toch voorkomen door den rijder der zand
kar, die nog juist bijtijds de kar eene andere
richting wist te geven en rakelings langs het
kleine ventje een hek in deed stuiven, dat de
planken er van kraakten en scheurden. De te
genwoordigheid van geest van den vrachtman
deed hem zelve en het kind met den schrik
vrijkomen.
Op de voordracht door dijkgraaf en hoog
heemraden van de Uitwarende Sluizen in Ken-
nemerland en West-Friesland opgemaakt voor
de vervulling der bestaande secretaris-vacature
zijn geplaatst met het lot, tegen J. W. C. Kroon,
1. mr. M. E. J. J. Lidth de Jeude, Alkmaar,
2. J. W. C. Kroon, Zuidscharwoude en 8 K.
A. Cohen Stuart, Alkmaar.
Een bezoek aan de Noord-Hollandsche
Mainzer-Zuurkoolfabriek.
Ongeveer op het midden der gemeente No ord-
Scharwoude geeft een smal pad en een echt
Langedijker bruggetje toegang tot het terrein,
waarop een der grootste zuurkool fabrieken van
ons Vaderland verrijst. Een bezoek aan deze in
richting te brengen loont de moeite zeer, te meer
nog daar de eigenaar, de heer P. Verburg, vol
gaarne bereid is belangstellende bezoekers rond
te leiden en hen alles te verklaren, wat tot de in
richting en de werkzaamheden der fabriek be
hoort.
De groote hond aan den breeden ingang, be
staande uit twee kolossale deuren, behoeft nie
mand af te schrikken, want het dier is om zoo
te spreken zoo mak als hij groot is. Gerust kunt ge
de stapels vaten en tonnen, die den walkant
meermalen in beslag nemen, passeeren en u binnen
het groote gebouw begeven, dat na den brand in
1895 grooter en ruimer is herbouwd dan het eer
tijds was. Werd het voor een 15 tal jaren dooi
den heer C. Brinkmam grootendeels van hout
opgetrokken, de tegenwoordige eigenaar heeft
bet van steen herbouwd. Ter linkerzijde van den
hoofdingang bevindt zich het kantoor van den
heer Yerburg, het welk door zijn vele ruiten
toelaat de geheele fabriek van daar uit te over
zien. Naast het kantoor staat de locomobile van
6 paarden krachten, die al de machines in be
weging brengt en door haar stoom de groenten
doet kooken. De steenen vloer is belegd met
rails, waailangs de wagens met groenten van
het eene eind der fabriek naar het andere kun
nen vervoerd worden. Eenige draaischijven ver
gemakkelijken daarbij nog dit vervoer. Als de
tijd voor het inleggen der zuurkool is aange
broken, wordt een flink gedeelte der fabriek van
eind tot eind gevuld met kool, die door eenige
arbeiders gezuiverd en geboord in wagens wordt
geladen, welke langs de rails geleid worden naar
2 koolsnijmachines, die elk door 2 arbeiders
(meestal vrouwen) worden bediend. De ronde
messen, die in de snel draaiende schijven zijn
gezet snijden in een oogenblik de kool zoo fijn
als moes en het is daarom ook mogelijk, dat op
éénen dag meer dan 4000 kolen worden ver
sneden en gedurende het geheele seizoen hon
derdduizenden kolen tot zuurkool worden, ver
werkt. De gesneden kool bergt men in lange
steenen bakken, van binnen van houten bakken
voorzien, die elk 40 okshoofden kunnen inhou
den. In de fabriek telt men niet minder dan 18
zulke bergplaatsen. De gevulde bakken worden
belast met bladen deksels en zware keisteinen
tot de tijd gekomen is voor het overpakken der
zuurkool in fusten van meestal 250 K.G. in
houd. Natuurlijk zijn ook kleinere vaten en vaat-
es verkrijgbaar. Eene flinke kuiperij aan de
fabriek verbonden, werkt het geheele jaar door
om in de behoefte aan vaten te voorzien. De
ruime zolders der inrichting kunnen ongeveer
3000 leege vaten in voorraad hebben.
Naar heinde en verre wordt de bekende, lek
kere Mainzer zuurkool verzonden, naar Amerika
en Engeland, naar Duitschland en België, overal
treft men de meermalen bekroonde (Amsterdam
1884, Antwerpen 1885) ingelegde groente aan.
Is het inleggen van zuurkool hoofdzaak bij den
heer Yerburg, voor een 6-tal jaren is men ook
reeds begonnen met het inmaken van nog an
dere groenten en heet de fabriek daarom ook
terecht „Stoomfabriek van verduurzaamde le
vensmiddelen."
Dit jaar zal de eigenaar een begin maken
met het zouten van verschillende groenten in
groote vaten.
Eene blikslagerij, voorzien van de nieuwste
werktuigen tot vervaardiging der tallooze blik
ken bussen, is de evenknie van de straks ge
noemde kuiperij tot vervaardiging der vele va
ten en okshoofden. In de maand Mei wordt
reeds een begin gemaakt met het inleggen van
spinazie, in het najaar eindigt men met het
conserveeren van andijvie. Natuurlijk worden
ook andere groenten door de fabriek bereid en
verzonden, als asperges, bloemkool, doperwten,
prinsesseboontjes, worteltjes, postelein, kropsa
lade, enz. enz. In een ruime keuken bevindt
zich een flinke kookketel, waarin de groenten
door de stoom der locomobile worden gekookt.
Op groote vergieten zakt het vocht uit de ge
kookte massa, die in bussen wordt verpakt,
welke dichtgemaakt en in eene z.g. „mand"
worden geladen. Deze mand, een met vele ga
ten voorzien ijzeren vat, wordt neergelaten in
een stoomdicht grooter vat (autoclaves) waar de
groenten door de heete stoom worden „gecon
serveerd." Eene felsmachine tot stuiting dei-
bussen maakt in een uur tijds 500 buseen lucht
dicht. Eén pakhuis achter de' keuken, evenals
de geheele fabriek van rails voorzien, bergt de
gereedgemaakte groenten tot zij, meestal per
schuit, verzonden moeten worden. Dat de spi
nazie door middel eener machine, door stoom
gedreven, wordt fijngemaakt, de doperwten ma
chinaal worden gepeld, de snjjboonen machinaal
worden gesneden door eene machine, die door 8
vrouwen kan worden bediend, spreekt bij deze
op grootsche schaal ingerichte fabriek haast
van zelf.
In den drukken tijd vinden meer dan 30
menschen werk en brood aan deze inrichting,
welke boven staat in de rij harer zusters wat be
treft inrichting, luchtigheid van lokaliteiten,
streng toezicht op allen arbeid, zindelijkheid en
uitnemende ligging te midden van het land,
waar de van ouds bekende door fijnheid van
smaak uitmuntende Langedijker groenten wor
den geteeld. Terecht merkt de heer Verburg in
zijne prijscourant aan, dat bij den bouw der fa
briek alles is in acht genomen om haar te doen
worden een der eerste van ons land, niet alleen
wat betreft de iurichting, maar meer nog wat
betreft de wijze, waarop de groenten worden
geconserveerd.
Die de fabriek heeft bezichtigd, zal deze uit
spraak ten volle moeten beamen, wat uw cor
respondent doet bij deze.
De pogingen van den heer C. Swager, nabij
het station IIEER HUGOWAARD, om door het
slaan van nortonputten voldoenden aanvoer van
aardgas te verkrijgen om zijne woning geheel te
verlichten, enz. zijn met gunstigen uitslag be
kroond. Twee bronnen geven per minuut 50 en
90 liter water en zoover de proeven hebben be
wezen voeren zij een voldoenden voorraad gas
aan. De heer Swager is de eerste in onze ge
meente, die aardgas tot verwarming en verlich
ting aanwendt.
De zangvereeniging „Euterpe" te SCHA-
GEN heeft besloten haar tweede concert den 26
dezer te geven. Tot afwisseling van de zang
nummers zullen de heeren Winkel en Kooger
(Alkmaar) uitgenoodigd worden iets ten beste te
geven op piano er orgel. Van vorige concerten
is kunstlievende leden bekend, dat met die hoog
gewaardeerde medewerking het bezoeken van
Euterpe's concert een groot genot is.
HET KOLONIAAL WERFDEPóT.
Gedurende de maand Maart j.l. zijn bij het
Kol. Werfdepot voor den militairen dienst in
onze Overzeesche Bezittingen aangenomen 75
personen, t. w. 38 Nederlanders, 22 Duitschers,
10 Belgen, 3 Zwitsers, 1 Luxemburger en 1
Oostenrijker, en zijn overgenomen van de ver
schillende korpsen van het leger h. t. 1. 23 our
der-officieren en minderen, nl. 17 van het wapen
der inf., 2 van de art., 1 van de cav. en 3 van
de reconvalesoentencompagnie der koloniale re
serve. Het totaal der werving bedroeg dus in
die maand 98, aan wie aan handgeld en grati
ficatiën is uitbetaald een som van f19.115.
Van de le categorie werden 4 soldaten be
stemd voor West-Iudië, terwijl tot de overge-
nomenen 1 onder-officier behoort, die voor 4 jaar
bij het Indische leger gedetacheerd werd.
In genoemde maand werden door het werf
depot naar Oost-Indië uitgezonden 2 detache
menten, ter sterkte van 5 officieren, 2 onder
officieren en 60 korporaals en manschappen
afzonderlijk vertrokken 2 officieren en 2 onder-
offiicieren.
SERUM.
Volgens het verslag van oen der Berljjnsche
kinderziekenhuizen is de sterfte aan diphtheritis,
welke vóór 1894 jaarlijks ongeveer 38 pCt. be
droeg, in dat jaar bij toepassing van het serum
tot bijna 28 pCt., en in 1895 tot even, boven
11 pCt. gedaald; het laatste cijfer bij 538 kinde
ren. Bovendien werden 460 kinderen, ter voor
zorg, met serum ingespoten, zonder dat van de
18, die meestal in lichten graad de ziekte kre
gen, één stierf.
Minder gunstige uitkomsten gaf de inspuiting
van het serum, door dr. Marmorek te Parijs
aanbevolen tegen roodvonk. Yan 306 aangetaste
kinderen overleden 25 pCt.
Weggeloopen vrouwen!
In den laatsten tijd komen meermalen in het
Algem. Politiéb. verzoeken van burgemeesters
voor, om weggeloopen gehuwde vrouwen naar
haar woonplaats terug te brengen. Het laatst ge
schiedde dit in het Politieb. van 26 Maar: jl.,
door den burgemeester van Heteren.
Die terugbrenging steunt, aldus wordt in het
Vad. opgemerkt, niet op de wet, is een daad van
willekeur en feitelijk niet anders dan een vrjj-
heidsberooving, die grond kan opleveren tot een
strafrechterlijke vervolging krachtens de artt.
282 en 283 van het strafwetboek. Dit in de her
innering te brengen van hen, wien het aangaat,
is het doel dezer opmerking, en tevens ohi de
bijzondere aandacht van den minister van justitie
te vestigen op deze tot wetsovertreding aanleiding
gevende verzoeken, daar de plaatsing er van
in het Politieb. moet doen veronderstellen, dat
die terugbrenging een volkomen geoorloofde han
deling is.
GEURIGE WEERVOORSPELLERS.
De gemeente Beilen bezit twee weervoorspel-
lers zooals er weinigen zullen gevonden worden.
Het zijn herinneringen aan den beruchten mus
kusfabrikant J. Wagner.
De plek in het ter Horster zand, waar de
muskuskeet heeft gestaan, verspreidt nog altijd
den onverdrijfbaren stank. Zoodra het echter
warm weder wil worden, is dit een paar dagen
van te voren reeds opmerkelijk erg en kan men
onderwinds de muskuslucht wel op meer dan
een half uur gaans ruiken.
Ook de plek in den tuin van een der ingeze
tenen, waar het hout van de muskuskeet in den
grond begraven ligt en wel met aarde bedekt,
doet kort voor warm weder hetzelfde. Op den
Stationsweg is die reuk soms nog merkbaar.
In enkele gebouwen kan men hetzelfde ver
schijnsel waarnomen zoo o. a. in de goederen
loods van het spoorwegstation, die nog wel op
verzoek van handelslieden door het spoorweg-
bestuur is gezuiverd.
Misschien dat men in de gemeenten Wester-
bork, Iliel (N.-B.), Hardingsveld en Papendrecht
ook zulke geurige weervoorspellers aantreft.
Te ROZENDAAL vond een arme drom
mel eene portefeuille met ruim f4000. De eer
lijke vinder bracht haar bij den eigenaar, een
Belgisch koopman, terug en ontving voor beloo
ning een kwartje, dat hij nog in dank
aannam.
II.M. de Koningin-Regentes bracht weder
een bezoek aan den Koninklijken grafkelder te
DELFT.
Als een bijzonderheid meldt men uit 's-
GRAVENZANDE, dat dezer dagen een 80-jarige
werkman nog aan het spitten was, met een ijver,
die ongeloofelijk schijnt. De forsche, oude mail
doet ook nog mede aan slootdelven, en als men
hem dan bij dezen zwaren arbeid op den bodem
in de modder ziet staan, de zware kleimassa naar
boven werpende, dan komt menigeen tot de over-
tuiging, dat menige jonge man in kracht en
vaardigheid bij hem verre ten achter staat.
WEGENS ZIEKTE?
De politie te Rotterdam achtte het om goede
redenen wenscheljjk, te beginnen met dezer dagen,
een vasten post te plaatsen voor een bierhuis op
de Korte Hoogstraat aldaar. Nauwelijks echter
stond de agent, daartoe aangewezen, vlak voor
de inrichting, of' de bierhuishouder sloot van zijn
kant het bierhuis en liet een briefje op de deur
plakken met het opschrift „Wegens ziekte ge
sloten."
AT JEU.
Waarschijnlijk zullen we met vermelding der
hoofdfeiten van week tot week allicht den lezer
iets te lezen geven, wat zjj reeds uit andere
bladen putten, doch een kort overzicht van de
gebeurtenissen in Atjeh, nu er ernstige troebelen
heerschen, is misschien door velen onzer lezers
toch zeer gewenscht en daarom zullen we
trachten in beknopten vorm den toestand mede
te deelen zooals hij gedurende den loop der week
wordt gewijzigd naar gelang de krijgsverrich
tingen worden voortgezet.
Het „Nieuws van den Dag" ontving den 3
dezer het volgende telegram
„Gedurende den nacht zijn de (suppletie) troe
pen van Padang in stilte over de linie (posten)
ingedeeld.
De gouverneur-generaal van Ned.-Iudië heeft,
naar „N. R. Ct." verneemt, per telegram uit
zending gevraagd van 30 luitenants der infan
terie en van 12 onderofficieren der bereden ar
tillerie.
Een bericht den 7 dezer van regeeringswege
ontvangen luidde
Generaal Vetter en het 9de bataljon zijn gis
teren aangekomen. Gouverneur Deykerhoff eer
vol ontslagen. Toekoe Djohan nog in afwachtende
houding, versterkt de Zes Moekims geducht.
Hieruit mag dus worden afgeleid dat de ge-
plubiceerde verontrustende tijdingen ongegrond
waren.
Reuter's Agentschap seint
De „Times" verneemt uit Singapore, d. d. 7
AprilDe Nederlanders spannen alle krachten
in om de Atjehers tot onderwerping te dwingen.
Men is algemeen van gevoelen, dat de Neder-
landsche Regeering de tot nog toe gevolgde po
litiek zal opgeven en Atjeh, wat het ook kosten
moge, bezetten.
De Telegraaf ontving 9 April het volgende
telegram
De posten Lamkoenjit en Biloel zijn ontzet.
Kapitein Geluk en 25 soldaten sneuvelden. De
resident Langen is benoemd tot gouverneur,
Stemfoort tot bevelhebber. Generaal Vetter brak
het schouderblad hij blijft echter dienst doen.
Een officieel telegram luidt
Gisteren Biloel en Lamkoenjit afgelost, veel
tegenstand, 1 officier gesneuveld, 2 officieren
gewond; ongeveer 25 mindere militairen ge
sneuveld en gewond.
Generaal Vetter met paard gevallen; sleutel
been gebroken, belet alleen paardrijden.
De namen der gesneuvelden zullen later wor
den medegedeeld.
Een bericht aan het Nieuws van den Dag
luidt:
Colonne Stemfoort heeft de gemeenschap met
Biloel en Lamkoenjit hersteld. Heftige tegen
stand. Gedood kapt. Geluk, gewond luit.-adjud.
Hoekstein en luit. ten Seldam25 minderen
gedood of gewond. Generaal Vetter heeft het
sleutelbeen gebroken.
Naar men verneemt zijn voorloopig 600 ma
riniers aangewezen om, zoo noodig, naar Indië
te worden gezonden.
Aan het N". v. d. D. werd heden 10 April
uit Batavia geseind:
De ontzetting der bezetting van Biloel is uit
gevoerd. Daarbij sneuvelde een Europeesch kor
poraal; de offiiecier van gezondheid 2e klasse
P. E. Coster werd gewond.
De minister van marine had eene bespreking
met den kolonel- commandant der mariniers, in
verband met do eventueele uitzending van het
corps naar Indië.
OVER DEN ATJEH-OORLOG.
Naar aanleiding van liet gezegde van het
„Hbld." geuit door dat blad bij de vermelding
van het artikel des heeren Tak in de Kro
niek", waarin wordt gevraagd
„Wordt al ,of niet de Atjeh-oorlog aange
houden wegens direct of indirect belang van
personen die er een nering van maken?"
schrijft de „N. Amsterdammer" het navol
gende in tegenstelling met het „Hbld."
„Het „Hbld." noemt dit een „leelijke" be
schuldiging en meent dat men haar niet mag
neerschrijven, tenzij men bewijze hebbe voor
hare waarheid, althans groote waarschijnlijk
heid.
„Wij daarentegen zijn van oordeel, dat het
goed is openlijk uit te spreken wat niet maal
ais een los gerucht de ronde doet, maar lang
zamerhand een volksovertuiging dreigt te
worden, waarbij men zich neerlegt, omdat er
toch niets aan te doen is. En in plaats van er
zich verontwaardigd over to toonen, dat zij
geuit wordt, en bewijzen te vragen, die uit-
teraard niet te geven zijn, moest men liever
zijn best doen, om alles weg te nemen wat
er zoo groote waarschijnlijkheid aan geeft.
„Men zoekt naar redenen, die dezen oorlog
doen rekken men weet niet waai om en
waartoe. Men ziet, dat nu in deze dan in die
richting het beleid wordt gevoerd. Men komt
tot de ervaring dat men na twintig jaren, na
opoffering van millioenen schats en vele men-
schenlevens, daargelaten nog het feit dat men
een volk geweld aandoet, dat zichzelf wil blij
ven, het niet verder heeft kunnen brengen
dan dat heel de toestand hangt aan de houding
van een „verrader".
„Nu Oemar ons den rug toekeert loopt heel
onze positie gevaar, worden troepenmachten
naar Atjeh aangevoerd om ons te versterken,
blijkt uit alles dat men den toestand zorge
lijk acht heeft men dan alles doen draaien
en afhangen van dien immers onbetrouwbaren
man Dit is zulk een enormiteit bij een beleid,
waaraan zooveel hangt, dat men er wel toe
komen moet te vragen, wat ter wereld zoo
iets mogelijk heeft kunnen maken? En nu
hebben wij niet alleen in ons land en zijn
geschiedenis, maar ook daarbuiten genoeg ver
nomen van „zaken doen", dan dat de vraag
niet zou kunnen opkomen, die de „Kroniek"
den moed had onder woorden te brengen.
„Is het niet meer dan tijd dat de publieke
opinie zich krachtig uite in de Atjeh-zaak?
Dat ons volk licht eische over dezen oorlog,
wijl het niet langer de keuze zich wil laten
welgevallen van öf medeplichtige öf dupe te
zijn, öf beiden?
Wij moeten onze landgenooten en ons le
ger in de benarde positie waarin zij verkeeren
te hulp komendit spreekt van zelf. Maar
verder? Wat gebiedt daarna 's lands belang
en ook: wat eischt het Recht?"
Buitenland.
De invloed van muziek op kinderen.
Een Italiaansch natuuronderzoeker dr. Calan-
drino, heeft langdurige proeven genomen omtrent
den invloed van verschillende toonaarden op
kinderen.
Zooals men weet, waren de Grieken zeer ge
voelig van gemoed voor den toonaard; bij den
Dorischen bleven zij kalm, de Lyrische wond
hen op enz. Wij bemerken daarvan niet veel
meer; trouwens, onze ooren zijn door de vele
muziek in dit opzicht ongetwijfeld verhard. De
onderzoeker heeft daarom zijn proeven genomen
met kinderen beneden het jaar, wijl, naar hij
meende, hun gehoor veel vatbaarder voor de
karakterverschillen tusschen de toonaarden moet
zijn. En zoo was het ook. Niet bij elk kind vond
hij de verwachte gèvoeligheid, enkelen toonden
zich zelfs geheel onverschillig, doch zij waren
verreweg in de minderheid.
Het resultaat zijner onderzoekingen was, dat
hem bleek, dat de meeste kinderen behagen
scheppen in den c-dur-toonaard, korzelig worden
bij f-dur, bij des-mol beginnen te lachen en bij
i?es-mol uitgelaten worden. Omtrent de andere
toonaarden vinden wij geen mededeelingen. Op
merkelijk was de antipathie, die de meeste kin
deren aan den dag legden voor den quint, in
welken vorm ook op de piano aangeslagen.
EEN ROMANTISCH HUWELIJK.
Een romantische geschiedenis is verbonden
aan het huwelijken van wijlen den Russischen
vorst Sayn-Wittgenstein, wiens zuster, de vor
stin van Hohenhole, echtgenoote van den Duit-
schen kanselier, thans veel moeite heeft om de
erfenis van haar broeder, die voor het grootste
gedeelte uit Russische landgoederen bestaat,
te aanvaarden. De vorst Wittgenstein, wiens
vermogen-meer dan 45 millioen bedroeg, woon
de gedurende bijna 40 jaar in Frankrijk. Op
zekeren dag werd hij getroffen door de bekoor
lijkheid der schilderachtige oevers van deElorn
en de woest-schoone landschappen in de om
streken van Brest en terzelfdertijd werd hij
verliefd op een schoone, lieftallige, Parijsche
actrice, Rosalie Léon genaamd, die destijds zeer
in de mode was. Daar de schoone Rosalie in de
omstreken van Landerneau geboren was, be
sloot hij in dien streek een landgoed te koopen.
Yan den eigenaar Guillemard kreeg hij
voor een aanzienlijken prijs het kasteel Kcr-
léon, tusschen Landerneau en Brest gelegen.
Hij beminde de lieve Bretonsche, een gewezen
dienstbode van Quipavas, hij, de vorst met zijn
vele millioenen
Daar de gebruiken van het Russische hof
geene mésalliance gedoogden, huwde de jonge
prins Rosalie Léon met de linkerhand ten aan-
schouwe zijner zes-en-zestig bedienden!
