EXTRA NU
R van de
Weekblad voor LANGEDIJK en Omstreken.
f2 5 0.0 0 0
Politieke Rede
van den Heer Mr. I. FQKKEB,
LOTEN PANAMA.
J. H. KEIZER,
Geheele Aandeelen f o.SÖ.
Halve aandeelen d f 1.75.
NIEUWE 8
LANGEDIJKER fill IU VI
Deze courant verschijnt eiken Zaterdagnamiddag.
ABONNEMENTSPRIJS
voor Noordscharwoude, Ocdkarspel, Zuidscharwoude en Br. op Langedijk
per drie maanden 50 ct., franco p. post 0O ct.
UITGEVER:
J. II. KEIZER.
BUREEL:
üVoordscliarwoude.
PRIJS DER ADYERTENTIÏN:
Van 15 regels 30 ct.5 elke regel meer 5 ct.
Groote letters of vipetten worden naar plaatsruimte berekend.
Brieven rechtstreeks aan den Uitgever.
Candidaat voor de Tweede Kamer der
Staten-Generaal,
in liet lokaal van den heer D. STAM, te N.-Scharwoude,
op Maandag 12 April 1897.
Uitgenoodigd door de kiesvereeniging „Vrij
heid", trad voor de kiezers op Mr. E. Fokker
van Middelburg. Na opening door den heer
Kuipers, voorzittter der vereeniging, verkreeg
de heer Fokker het woord en sprak, resumee-
rende, het volgende:
In de laatste maanden onstaan er in de 2e
Kamer der Staten-Generaal herhaaldelijk vaca
tures. Enkele ontstaan, omdat door een benoe
ming tot zekere betrekking, aftreding noodza
kelijk is volgens de wet. Andere vacatures zijn
van ernstigen, treurigen aard. In dit geval ver
keert thans het district Alkmaar. Ik breng hier
een woord van hulde aan den overleden afge
vaardigde, den heer De Lange, wiens naam ook
buiten dit district, met eer genoemd wordt. De
heer De Lange was een beminnelijke persoon
lijkheid en de lezers van het „Vaderland" zul
len uit de artikelen van „Dirk uit de Beemster"
een aantrekkelijke figuur in den schrijver ont
dekt hebben.
Er gaat 'n gezegde: de koning is gestorven,
leve z'n opvolger! Bij de volksvertegenwoordi
ging gaat dit gezegde niet op en dat is goed ook. De
tijd, dat men volksvertegenwoordiger werd uit
recht van geboorte, is voorbijde kiezers kun
nen zelf beslissen. Toen het verzoek van de
drie besturen der bij de Liberale Unie aange
sloten kiesvereenigingen tot mij kwam, om een
candidatuur te aanvaarden, begreep ik in dit
distriet te moeten optreden, om mijne denkbeel
den omtrent sommige vraagpunten aan de kie
zers kenbaar te maken. Ik heb de candidatuur
niet onvoorwaardelijk aanvaard. Wanneer de
Centrale Liberale Kiesvereeniging met het stel
len van een candidaat was vóór geweest, had
ik mij een nadere beslissing voorbehouden. Het
Urgentie-program der Liberale Unie heeft vol
komen mijne sympathie. Ik beschouw het echter
niet, zooals de tegenstanders het wel eens wil
len laten voorkomen, als een imperatief man
daat. Men heeft in de couranten kunnen lezen
het manifest, onderteekend .door 83 heeren der
liberale partij waarin gewezen wordt op 't ge
vaar, dat de Liberale partij dreigt bij de a.s.
verkiezingen.
Er wordt gezegd: sluit de gelederen en men
heeft blijkbaar dit bedoeld aan 't adres der Li
berale Unie. Deze is niet blind voor de ver
schijnselen aan den politieken horizon. Zij wil
de clericale partij niet mee op 't kussen bren
gen en aan den anderen kant haar program niet
verloochenen. Maar in die gevallen, als haar
candidaat niet de minste kans van slagen zou
hebben en versnippering van stemmen den cle-
ricalen candidaat zou doen zegevieren bij her
stemming, zou samenwerking met oud-liberalen
wenschelijk zijn. Bij eerste stemming echter al
leen die candidaten stellen, die het program der
Liberale Unie aanvaarden, om te voorkomen,
dat 'n beginselloos allegaartje tot een partij ge
formeerd worden. Geen Bastert, Rutgers, Ker-
dijk mogen onder dezelfde leuzen in de Kamer
gebracht worden.
Mijn standpunt is dat der Liberale Unie. De
tegenstanders beweren, dat het te eng en te
bindend is. De afgevaardigden zullen marionnet-
ten worden, die dansen moeten naar de pijpen
der kiesvereenigingen, die de lakens uitdeelen.
Bovendien komen zij met het bezwaar aandra
gen, dat het program onvoorbereid in de wereld
is gekomen. Wie de geschiedenis kent, zal deze
bewering gemakkelijk kunnen ontzenuwen. In
November van 1896 werd het program aange
nomen, maar tusschen de aanneming en de op
touwzetting liggen twee jaren.Op 2 Januari
1895 zond het bestuur der Liberale Unie cir
culaires aan de kiesvereenigingen, welke cir
culaires 'n reeks vraagpunten bevatten. Wat
wilden de mannen der Unie Alvorens tot een
formuleering over te gaan, het oordeel der kies
vereenigingen. Het ontwerp-program werd op
nieuw aan de kiesvereenigingen gezonden en
toen nu in November 1896 de zaak haar beslag
kreeg, begon men van overrompeling te spreken.
Eene minderheid heeft zich nu afgescheiden,
waartoe ze natuurlijk het recht had. Zij wilde
geen ruggespraak met de kiezers, zooals zij
beweerde, maar deze bewering kan niet ernstig
zijn. Immers van lastgeving is geen sprake en
de afgevaardigde is staatsrechterlijk niet gebon
den aan verklaringen ten opzichte zijner kiezers.
Het komt in dergelijke zaken aan op een eer
lijke, loyale uitvoering, over en weer. Men be
weert ook't program is te nauw belijnd, heeft
geen ruimte van beweging. Ik kan deze bewe
ring niet beter weerleggen, dan 'n paar punten
te bespreken, die op het Urgentie-program voor
komen. Bijvoorbeeld: De verplichte verzekering
van werklieden tegen invaliditeit, ziekte, ouder
dom. De Unie wil die verzekering mogelijk
maken, door de kosten voor een deel door den
Staat te laten dragen. Nu is iemand vóór ver
plichte verzekering, maar tegen staatsinmenging.
Mocht echter blijken, dat staatsinmenging niet
gemist kan worden, dan zal hij ook dit middel
accepteeren. Nu zal geen verstandig mensch
zeggendien man kunnen wij niet gebruiken.
Maar komt iemand, die zegtVerzekering vind
ik goed, maar verplichte verzekering, daar ben
ik tegen, de mensch moet vrij blij ven, dan zeggen
wijGij zijt onze man niet, we loopen niet
samen, onze stem kunnen wij u niet geven. Ik
geef dit voorbeeld, om te laten zien, hoe het
bindende van 't program moet worden opgevat.
Het urgentie-program spreekt van een regeling
van 't arbeiderscontraet.
ITet contract tusschen werkgever en arbeider
is onder onze huidige wetgeving slecht geregeld.
In art. 1638 van ons Burgerljjk Wetboek, wordt
de werkgever geloofd op zijn woord, bij ver
schillen over 't loon tusschen hem en z'n werk
man. Dat is ongelijkheid van recht. Beter ware
het, dat het Wetboek niets had gegeven. In de
uit den weg ruimig van dit artikel, dat wij uit
de Code Napoleon hebben overgenomen, zijn de
Franschen en Belgen ons reeds voor geweest.
Ik meen aangetoond te hebben, dat het urgen
tie-program niet te eng is. Algemeenheden wor
den zoo licht phrases, 'n Program, dat uit niets
anders dan phrases zou bestaan hebben, zou zeer
zeker den kring onzer geestverwanten hebben
uitgebreid, maar ten koste van degelijkheid.
De Liberale Unie heeft twee programma's 'n
hervormingsprogram en het meergenoemde ur
gentie-program. 't Eerste moet als richtsnoer voor
de naaste toekomst dienen. De L. U.'heeft geen
werkplan willen geven, maar 'n soort toetssteen
voor de regeering. De overwegingen, die tot de
samenstelling der beide programma's hoofdzake
lijk geleid hebben, zijningrijpende hervormin
gen, om te komen tot stoffelijke en geestelijke
welvaart, sociale waagstukken ter hand nemen,
'n einde maken aan de bevoorrechting van het
kapitaal door de wetgeving, 't Kiesrecht blijft
voorloopig rusten, hoewel we in 't geheel geen
vereerders van de kieswetYan Houten zijn,
die het kiesrecht weer zoo aardig vastgekoppeld
heeft aan de belasting. De nieuwe wet op 't
personeel moest eerst aangenomen worden, alvo
rens de kieswet in behandeling kwam. En nu
heeft die wet op 't personeel de heeren 'n aar
dig handje geholpen, om de uitoefening van het
kiesrecht toch vooral afhankelijk te maken van
belastingen. Daarom is de Unie dan ook in haar
reeht, om te zeggen: We aanvaarden die wet
als 'n afrekening, niet als 'n oplossing. Voorloopig
laat zij echter het kiesrecht rusten, omdat er wel
wat anders te doen valt, dan kibbelen. De soci
ale wetgeving moet op den voorgrond staan.
Waar onbelemmerde individueele kracht van den
een leidt tot onbillijke onderdrukking van den
ander, daar is het plicht van den Staat ordenend
en regelend tusschen beide te treden. We willen
niet geheel breken met de individueele vrijheid
de kracht, die energie en eigen aandrift geeft,
aan banden leggen, maar invloed uitoefenen,
waar die kracht anderen noodlottig kan worden.
In sommige gevallen moet de staat ordenend op
treden, want we leven in eene geordende maat
schappij. Er moet in onze wetgeving zooveel
mogelijk tegen gewerkt worden, dat een rechter
in de noodzakelijkheid komt, 'n vonnis te vellen,
in strijd met z'n overtuiging van billijkheid.
Iemand, die b. v. 'n assurantie-contract te goe
der trouw teekent, maar later door die onder-
teekening in moeielijkheden geraakt, omdat de
inhoud niet door hem begrepen was, zal door
den rechter gevonnisd worden, maar in strijd
met ons gevoel van billijkheid en recht.
Ik wil nog enkele punten uit het Liberale
program aanstippen.
Het in 't leven roepen van een arbeiders
contract, een zeer belangrijke zaak, die in ons
land nog weinig de' aandacht heeft getrokken.
In Duitschland bestaat een wetgeving op 't be
roep, die bepalingen bevat omtrent den duur der
aangegane contracten, termijn en wijze van op
zegging, boete, kortingen, enz. Ik heb reeds ge
noemd verplichte verzekeringen van werklieden.
Het is een pijnlijke gedachte, den ouden dag
te gemoet te gaan, vol kommer en zorg. De
werkman verdient iets beters, dan tegen den tijd,
dat zijn krachten versleten zijn, door den werk
gever aan den dijk te worden gezet. De staat
moet toezicht uitoefenen en zorgen voor goede
woningen. Dat is geen philantropie, maar een
optreden in 't belang van gezondheid en zede
lijkheid. Verbetering van den rechtstoestand der
vrouw. Die rechten worden te veel miskend. Een
oppassende vrouw bezit zelfs niet het recht, haar
eigen zuur verdiende penningen in ontvangst te
nemen, wanneer haar man ze voor zich eischt,
om ze straks in den kroeg te verdrinken. De
rechten der moeder tegenover hare kinderen,
daarmee is het treurig gesteld.
De Liberale Unie heeft in haar program: Ont
wikkeling van landbouw, veeteelt, handel en nij
verheid, niet door protectie, maar door verbrei
ding van landbouwonderwijs, uitbreiding der ver
keersmiddelen, herziening der jachtwet.'t Vraag
stuk der bescherming treedt in den laatsten tijd
meer en meer op den voorgrond, maar de erva
ring heeft geleerd, dat het geneesmiddel erger is
dan de kwaal. De zoogenaamde schaalrechten op
granen zijn niets anders dan 'n prachtig middel
in de hand van graanspeculanten, om hunne zak
ken te vullen. Spreker deelt eenig interessante
staaltjes mede van nadeelen, door bescherming
veroorzaakt.
Aan het debat werd deelgenomen door de heeren
Ilabbema, Berkhout en Kok (ZuidScharwoude.)
De heer Ds. Habbema doet de vraag: Een
schoonmaakster ontvangt haar loon. Kan nu haar
man morgen nogmaals het loon opeischeu?
De heer Berkhout. (Zuidscharwoude) bepleit
het betalen van de verzekeringssom voor werk
lieden geheel door den Staat, omdat de arbeiders
niets kunnen missen.
De heer Kok vraagt, hoe spreker over 't alko-
hol vraagstuk denkt.
De heer mr. E. Fokker antwoordt den heer
Habbema toestemmend.
Aan den heer Berkhout merkt hij op, dat tegen
het betalen der geheele verzekeringssom door den
Staat bezwaren bestaan. Het grootste is 't finan-
cieele. In Duitschland, waar de Staat */3 van het
bedrag voor zijne rekening heeft genomen, be
dragen de kosten circa 13 millioen mark, welke
som gedurende het eerste vijftal jaren nog zal
stijgen. Voor ons land zou dus naar evenredig
heid het bedrag 'n paar millioen reeds bedragen.
"Wilde men nu alles op de schouders van den
Staat laden, dan zou die last te zwaar worden
en uit 'n. politiek oogpunt zou het afkeuring ver
dienen. Bovendien is het met de billijkheid niet
in overstemming te brengen en spreker heeft meer
dan eens kennis gemaakt met werklieden, die zelf
tegen 'n geheele bekostiging van staatswegen zijn.
Wat het alkohol-vraagstuk betreft, spreker is
tegen opheffing van verbod. Hij erkent de vele
leemten echter in onze drankwet, die niet aan
het doel beantwoordt. Van de medewerking van
den geest der bevolking verwacht hij meer dan
van absoluut verbod.
Met dankbetuiging aan den heer mr. E. Fok
ker en heeren debaters, sloot de heer Kuipers deze
vergadering, met 'n aansporing trouw van het kies
recht gebruik te maken, op Dinsdag 20 April.
Met hoofdprijzen van
benevens een groot aantal prijzen van f5000
f2500, f1000, f5000 enz.
N. B. De gelden tot dadel ij ke
uitbetaling der bovenstaande
VOLLE prijzen zijn berustende
te Parijs onder Staatstoezicht
bij de Maatschappij „Fransch
Grondcrediet."
De ondergeteekende bericht, dat bij den
Uitgever
NOORDSCHARWOUDE,
verkrijgbaar zijn:
op welke Aandeelen men op Donderdag e.k.
de meer dan buitengewoon groote kans heeft
de volle bovenstaande prjjzen te trekken, die
terstond door mij worden uit
betaald.
De officieele uitslag der trekking wordt
terstond na de trekking franco en gratis
Naar buiten franco per keerende post, te
gen toezending van postwissel of postzegels.)
D. E. COSMAN.
AMSTERDAM. In Effecten.
