Nieuwslij d ingen.
Brieven uit „de Streek".
De uitslag van den wedstrijd, uitgeschre
ven door de Kolfvereenigiug „Vriendschap" te
Schellinkhout, gehouden aldaar op 13 en 14 Oc
tober 1897 is als volgt
Van de 91 leden waren er 65 opgekomen.
De Corpsprjjs, werd behaald door de heeren
O. Keersemaker, B. Oteman en K. Jongers te
Grootebroek met 430 punten.
De eerste prijs groot f60.— viel ten deel aan
den heer N. van Calcar te Koog a/d Zaan met
167 p. de 2e prijs, groot f30,— door de heer
D. Visser te Hoogcarspel met 156 p. 3e prijs,
f 15,O. Keersemaker te Grootebroek met 151
p. 4e prijs f 10,werd bij loting toegekend aan
A. de Boer te Koog a/d Zaan, met 151 p. 5e
prijs, f5,— W. Kraakman te Zuid-Scharwoude,
die eveneens 151 punten sloeg.
De Serieprijs, in de le en 2e Serie behaalde
P. Dekker te Schellinkhout met 110 p. In de
le serie behaalde de serieprijs K. van Kleef te
Zuid-Scharwoude met 53 p. In de 2e serie won
A. Berkhout te Zuid-Scharwoude de serieprijs
met 56 p. In de 3e Serie verwierf S. Evers te
Oud-Karspel de serieprijs met 57 p.
Aan den biljartwedstrijd namen op den len
dag 14 spelers deel.
le prijs N. van Calcar, Koog a d Zaan
2e D. Schoenmaker, Venhuizen.
Op den 2en dag namen 24 liefhebbers aan den
wedstrijd deel.
le prijs A. Kist, te Zuid-Scharwoude.
2e N. van Calcar, te Koog a d Zaan.
3e A. Berkhout, te Zuid-Scharwoude.
HOLL. NOORDERKWARTIER.
De algemeene vergadering van Holl. Noorder-
kw. is bepaald op 10 November a. s. in het
Noord-Holl. Koffiehuis te Schagen.
Onze correspondent te SINT PANCRAS
schrijft
Gisteravond hield de hier bestaande Vereeni-
„Nut en Genoegen" haar eerste bijeenkomst
in dit seisoen in het lokaal van den heer T. Rujjs.
Omtrent het al of niet laten optreden van een
spreker van buiten werd nog geen besluit geno
men, daar de vergadering niet voltallig genoe<*
was. Door den heer L. van de Vijzel werd op
voortreffelijke wijze eene novelle van Cremer voor
gedragen.
In de plaats van den heer Kern pers die als
president moest optreden en niet herkiesbaar was,
werd als lid van 't bestuur gekozen de heer
C. Kloosterboer.
Maandagavond hield de Tuinbouwvereeniging
„Vrones Hope" alhier eene vergadering in het
lokaal van den heer T. Ruijs.
Mededeeliug werd door verschillende leden ge-
daan van de resultaten, die waren verkregen met
de in het voorjaar van wege de vereeniging ver-
strekte hulpmeststoffen voor kleine proefveldjes.
Het bleek, dat over 't algemeen de chilisal-
peter goede resultaten gaf, doch de uitkomsten
van de bemesting met superphosphaat nagenoeg
nihil waren. Het beste resultaat had men ver
kregen daar, waar de meststoffen gebruikt wa-
reu op de plantenbanen, zoowel uien als kool.
OOK UUT DEN ACHTERHOEK VAN
GELDERLAND.
Naar aanleiding van hetgeen de vorige week
door den Correspondent van de „Tel", uit den
Achterhoek van Gelderland aan dat blad werd
medegedeeld over de vlieg, als zijnde het gevaar
lijkste insect voor het overbrengen van infectie
ziekten, uit welke mededeeling door ons een uit
treksel werd gegeven - wordt door een „Achter-
hoekschen Scholteboer" het volgende aan De
Tel." gezonden.
Boe foj, ik kan mien zoo heilig maken, ak dat
geschalter en geschimp op den Achterhoek leze.
Dit döch niet en dat doch niét, moar wat doet
ze der dan, ze wilt er toch altied sommers onbe-
zoesd graag un hörtjen wonnen. De schriever
van dat stuksken was anders wel un voelen stek
ker op en dood varken, hi proaten mi doar van
tuberculose en bacillen, de duuvel mag wetten,
hoe al dat guutjen heit, moar meneer, ik bunne
in den Achterhoek jenk eworden en vief wekke
in de Mai word ik drij en sestig en ik kan ow
verkloaren, as dak nooit van die dingen ezien
hebbe. Kan de man zich ok verkekken hebben,
dat het roepen (rupsen) wazzen van de boerekool
of kabbes (witte kool), want die wazzen der al
mogend volle. En dan proate van infectie-ziekten,
moar mien lieve man, nuum het kind dan bij
den name, zek dan koldigheit in de butte, of roze
in de hoet of iwwersen (mazelen). Ze vind ok
tegenswoordig allerhande nije ziektes uut en
de boern, die mot et moar lieden. Nee, dan was
et in mien jongestied anders, un köpken flier-
bloemennat en dan met un heiten steen an de
vute noa bedde en dan zweiten ij der alle onge
mak weer uut. Joa, aj tuumig goat hei der wel
es las van de vliegen, moar un mense is op de
wereld um te arbeiden en aj an de schuppe stoat,
dan lot ow dat ontuug bes met vrè en anders
iieer (sla) ij moar es van ow af.
Nee, mien keerltjen, aj ow sommers in den
Achterhoek ongelukkig vuult, dan haj es met
mien mee emot met den pleziertrein noa den
Haag.
Doar loopt deur de stad van die breede gravens,
met groezelige nattigheid en zodde en as 't zön-
neken der op steet te broajen, dan komp der af
en toe van die bellen noa boven, die asse uut
mekare knapt iêmes 't harte in 't lief doet um-
medreien. Boe foj, ij dienen ow veurgevel wel
vaste m den neusdoek te drukken aj der langs
hen kwammen en mien duch, dat de luu, die der
joaren ewont heb sommers de weg wel op de locht
af kont vinden, dan heb ze gin bretjes an de
stroaten van doende. Moar duuzenden en duuzen-
den muggen schennen schik te hebben van de
modde, woar ze uut ekroppen wazzen, ze dansten
as of ze op de leste Döddekumache mark flink
au de pruuf wazzen ewest.
En s oavens, as 't duuster word zei mien
zwoager (die in den Haag slachter is) en de
menschen en de Achterhoeksche vliegen in de
röste goat, dan komp die dierkes ow eers een
liedjen an ;t oor zingen um later, asse de kans
°P den top van ow neuze of op ow
veurheufd ow zoo toe te takelen, daj den vol
genden margen bont en blouw bunt. En mien
duch zoo, dat de Haagsche muggen, al bunt ze
met in den Achterhoek groot gebracht, evenmin
as de Geldersche vliegen eers do vuutjes zölt
afvegen veur ze op ow fasie goat zitten.
En dan woj nog proaten, dadde wij hier niet
netjes bunt en ik vertel ow, dak niks veur ow
onderdoe, ak Zondags mien kistentuug an hebbe
en onze Miene schoert alle Zoaterdage krek un
ketier op mien klompe, maor ik wette wel, woar
die schimpscheuterige van dan kump, ij konnen
zeker niet verdragen, dak mien veur un wekke
op wat un nije zieden pette toe esteld hebbe.
J>ee, baesken, al bunk moar un boer ik kan
mien doarum nog best verdiffendiern.
Ij proaten doar ook van un golden medalje
veur 't beste middeltjen tegen de vliegen, joa
zie, zoo iets as in de stad de honde an den hals
band draagt van wège de belasting, maar dan
in 't gold, zie, doar hak nou nog wel zinnig
heid an. 't Zol op mien buis zoo mooi pariern
bij 't golden slot van Grade, mien vrouw. Moar
ak dan moar zeggen wil, zie aj veur un stuu-
ver denneuhars met un schotjen ruufollie (raap
olie) in un pötjen smelt en dat an un paar
stökke smeert, dan zit ze in un uur of wat bars
tend voel met de luu, die ow't leven zoo lastig
maakt. Zie, das goedkoop en preboatum, loat
Grade zeggen of 't niet waor is.
Ak de medalje verdiend hebbe, stuurt ze mien
dan maor in uw brievenzaksken.
Ik hoppe, daj now verdan de boern niet meer
bange zölt maken veur de pannekoeke, ij mot
altied maor rekkenen un boer hef un gra»-e
mage en harde tande en aster bij ongeluk es
un tuberculloozetjen of bacilleken op de panne
koeke rondsprong, dat zol un rare piepe rooken
en der niet völle van noavertellen. Mien hark-
seltjen pampier is now vael, de groetenisse ook
an de vrouw en de wichter van Grade en
Tonnis,
Achter hoekschen scholteboer.
GELOOFSBRIEF VAN DEN HEER VAN
GILSE.
De commissie uit de Tweede Kamer heeft de
door den Minister van Binnenlandsche Zaken
ter beschikking gestolde stembiljetten, ingeleverd
op 25 Juni j.l. bij de herstemming te Sneek,
onderzocht en nageteld.
Zij heeft zich vereenigd met de beslissing van
het stembureau te Warns, dat een biljet van on
waarde verklaarde, omdat naast den naam van
den Heer Van Gilse een bundel potloodstreepjes
geplaalst is.
Verder rekent zij in het pak van Sneek éen
biljet meer van onwaarde dan het stembureau
omdat daarop wel het steravak voor den naam
van Gilse was zwart gemaakt, doch tevens de
naam van den candidaat was doorgehaald.
Ook rekent zjj éen biljet meer van onwaarde
voor den Heer Van Gilse in het pak van IJIst,
omdat daarop de stemvakken voor de namen van
beide candidaten waren zwart gemaakt.
Daarentegen telde de commissie bij herhaling
in het pak van Irnsum 97 op den Heer Van
Gilse en 48 op den Heer Heemskerk, en niet
zooals het stembureau deed, 96 en 49.
Het totaal der geldige stemmen, door de com
missie aan den Heer Van Gilse toegekend, is
24-51, en aan den Heer Heemskerk 2450.
De commissie vond onder de stembriefjes yan
Woudsend geen biljet als bedoeld in het a/ -s
van Rudolf Feenstra.
Wat nu betreft de twee bezwaren, ingebracht
door Hendrik Pollem i, zoo neemt de commissie als
vaststaande aan, dat te Woudsend Johannes
Douma, geboren 7 Juni 1870, heeft gestemd,
hoewel hij niet op de betreffende kiezerslijst
voorkomt. Wel is niet overgelegd de geparafeerde
kiezerslijst waaruit zou blijken, dat door dien
persoon inderdaad gestemd is, doch op grond
van verschillende authentieke stukken en mede-
deelingen meent de commissie, dat de waarheid
van het beweerde feit moet worden aangeno-
men.
Aangenomen voorts de mogelijkheid, dat ge
noemde Douma heeft uitgebracht eene van waarde
verklaarde stem op den Heer Van Gilse, zoo be
hoort van het op dezen uitgebrachte aantal die
stem te worden afgetrokken.
Wat in de tweede plaats aangaat de in de
adressen gemaakte grief, dat in IJlst door den
burgemeester aan den kiezer Wiebe Cossen
een nieuwe stemkaart is geweigerd, deelt de
commissie mede de toedracht der zaak, zooals
die uit ingekomen officieele stukken blijkt.
De commissie is eenparig van oordeel, dat uit
de verklaringen, afgelegd door de personen die
het stembureau van IJlst hebben uitgemaakt,
blijkt, dat de persoon, die zich heeft aangemeld
om te stemmen, door den burgemeester is terug
gewezen alleen op grond, dat hij niet in het be
zit was van eene stemkaart, niettegen staande de
verklaring van dezen, dat hij meende ook zonder
die stemkaart te kunnen klaar komen, hiermede
blijkbaar bedoelende zooals ook de voorzitter
van het stembureau, blijkens diens antwoord, be
grepen heeft dat hij de noodige stemkaart als
nog zou kunnen ontvangen; dat de identiteit van
den zich aanmeldenden kiezer door niemand is
betwist, zoodat deze ook geene aanleiding had
om die nader te bewijzen, vooral niet na de ver
klaring van den burgemeester, voorzitter van het
bureau, dat hij hem niet helpen kon, eene ambte
lijke verklaring, waarbij een kiezer zich wel moet
neerleggen. Die verklaring acht de commissie
echter in strijd met het 3e lid van art. 55 der
kieswet. Vermits het nu mogelijk is, dat de kie
zer, wien een biljet onthouden is, zou hebben ge
stemd op den Heer Heemskerk, zoo moet het
aantal op dezen uitgebrachte stemmen worden ver
meerderd met één.
Het resultaat zou derhalve kunnen zijn geweest,
dat op den Heer Van Gilse waren uitgebracht
24o0 en op den Heer Heemskerk 2451 geldige
stemmen, waaruit alzoo volgt, dat niet blijkt, dat
de Heer Van Gilse is gekozen.
De commissie stelt mitsdien voor den Heer
Van Gilse niet als lid der Kamer toe te laten.
In de gister (Vrijdag) gehouden Tweede Ka
merzitting werd op voorstel van den Voorzitter
besloten een nieuw onderzoek in te stellen, op
grond dat over de ongeldigheidsverklaring van
eenigeStembiljetten verschil van meening bestond.
EEN KLAP VANTWEEHONDERD VIJFTIG
METER.
Bij de behandeling eener strafzaak voor de
rechtbank te Roermond, waarbij de beklaagde
aan een der getuigen eenige oorvijgen had ge
geven, vroeg de voorzitter aan dien getuige hoe
lang dat oorvijgen geven wel had geduurd. Wel
tweehonderd vijftig meter was het antwoord. De
voorzitter, die zich geen goede voorstelling scheen
te kunnen maken van een klap van 250 meter,
verzocht om opheldering hiervan, en het bleek
toen dat de man langs een weg, die circa 250
meter lang was, aanhoudend oorvijgen had ge
had. Feitelijk was dit volgens dien getuige, maar
een aanhoudende klap van 250 meter lengte.
EEN PROTEST.
Bij den Raad der gemeente Leeuwarden is
door eenige dames, te zamen vormende de af-
deeling Leeuwarden van den „Nederlandschen
V rouwenbond tot verhooging van het zedelijk
bewustzijn", een protest ingediend tegen wat
naar hare heilige overtuiging is een schande
voor ons volk en eene schande voor de stad.
Zij hebben gemeend niet te mogen zwijgen en
daarom is een adres aan den Raad gericht, be
vattende het verzoek, om in navolging van
Amsterdam het houden van huizen van ontucht
te verbieden en strafbaar te stellen.
Het heiwerk aan de lijn Schagen—Wog-
num loopt ten einde. Men is thans bezig met
de palen voor den onderbouw van de brug over
de Leets, in de nabijheid van Schagen.
Gedurende 20 weken is een dubbele ploeg
van 7 man werkzaam geweest met 2 heistellin
gen en heeft in dien tijd het paalwerk voor 14
bruggen en 3 duikers geslagen. Onder deze brug
gen is een draaibrug, die te Winkel, al de an
dere zijn vaste bruggen.
Om inkt van papier te verwijderen make
men een mengsel van 2'/2 ct. chloor op een
apothekersfleschje water. Dit laat men rustig 24
uren staan, waardoor de chloor bezinkt en het
water bovendrijft. Nu giete men het water af
en dit, met de verkeerde zijde van den penhou-
der over een inktvlek of een geschreven woord
gewreven lost den inkt op. Met een vloeipapier
neme men het vocht weg en late verder het
blad eenigen tijd drogen.
Juffrouw Lisa! Lisa!
Gunst, Mietje, je doe me schrikken
Daar zijn ze!
Wie?
Wel allebei de heeren, die naar uw hand
dingen. Ik heb ze in de spreekkamer gelaten.
Beiden in dezelfde kamer!
Ja.
Ben je zot
Ik zag ze zoo ineens aan de deur komen,
terwijl ik de bel aan het sohuren wus.
Het is verschrikkelijk, sprak Lisa, beteuterd
de kamer op en neer loopend, met een kleur
tot achter de ooren. Wat moet er nu gebeuren?
MietjeAls ik eens zei, dat u er wel was,
maar dat u bedroefd op uw kamer zit te hui
len, omdat uw papa een groot verlies aan de
Beurs heeft geleden.
Lisa keek de meid met groote oogen aan.
Het is een jokkentje, maar die dan blijft, juf
frouw, neem die, sprak Mietje wijsgeerig, dat is
de ware Jozef.
Lisa knikte in haar verlegenheid, lispelend
In Gods naam, doe het dan maar.
Twee minuten later kwam de meid zeggen,
dat zo bij de boodschap allebei onmiddellijk
het hazenpad hadden gekozen!
ONREGELMATIGHEDEN.
Bij het centraal-magazijn van militaire klee
ding te Delft zijn eenige onregelmatigheden ont
dekt. Een der ondergeschikte beambten moet in
den laatsten tijd hem verstrekte gelden, om le
veranciers te betalen, ten eigen bate hebben
aangewend en bovendien garen, aan het rijk be-
hoorende, eveneens ten eigen bate hebben ver
kocht.
Een voorloopig onderzoek heeft reeds een en
ander aan het licht gebracht. Vad
II.
Gaf ik u do vorige week, in ruwe trekken,
eene schets van het ontstaan van betere toe
standen in de groente-, aardappel-en vruchten-
handel, sta mij toe, dat ik ook in mijn twee
den brief daarvoor nog even uwe aandacht
vraag.
Zooals ik u heb aangetoond, hebben de ver-
zendingsvereenigingen er den stoot toe gege
ven, dat zoowel bij het station Bovenkarspel,
als te Broekerhaven en Enkhuizen, groente- en
aardappel markten werden opgericht.
De opgang, die deze markten maakten, deed
evenwel al spoedig afbreuk aan den bloei dier
vereenigingen.
Het buitenland toch betrok voorheen wel
van tijd tot tijd enkele wagons aardappelen
van Amsterdam, doch veel te beteekenen had
zulks niet. Na de oprichting onzer markten,
werd de verzending van Amsterdam nog min
der, doch kwamen vele orders uit Duitschland
direct naar hier. Het gevolg daarvan was dat
de prijs aan onze markten dikwijls even hoog
was als op de markt te Amsterdam.
De vereenigingen, die de vracht naar Am
sterdam en de kosten van verkoop aldaar, na
tuurlijk in rekening moesten brengen, konden
dus niet langer tegen onze markten concurree-
ren. Vele leden brachten dus hunne aardappe
len te Bovenkarspel of te Broekerhaven ter
markt en maakten daardoor de kosten voor de
andere leden des te bezwarender. De Vereeni
ging „De Streek" begreep dan ook in 't vorige
jaar, dat haar voortbestaan niet langer in het
belang harer leden was en werd daarom opge
heven. De vereeniging „Vooruitgang" te Hoog-
karspel, ging, in strijd met haren naam, zoo
snel achteruit, dat ook zij werd ontbonden. De
Vereeniging te Wijdenes leidt een kwijnend
bestaan. Alleen „Akkerbouw" van Andijk houdt
het hoofd nog steeds flink boven water.
De eigenaardige ligging van Andijk, ver van
de markten, werkt daartoe zeker mede.
Niet alleen dat „Akkerbouw" geregeld flinke
ladingen Aardappelen naar Amsterdam ver
zendt; ook op andere wijze tracht zij de belan
gen harer leden te bevorderen o. a. door aan
koop van riet en Dennenstokken voor het daar-
stellen van rieten schuttingen en door het aan
schaffen van hulpmeststoffen en paardenmest.
De vorige week nam zij eene proef met de
verzending van Uien naar Engeland. Of zij daar
voor evenwel een gunstig tijdstip heeft geko
zen valt te betwijfelen.
Oin echter tot de markt van de vereeniging
„de Tuinbouw" aan het station te Bovenkar
spel terug te keeren, wil ik u medodeelen dat
™r„ in het vorig jaar omstreeks
f300,000 bedroeg. Ware het niet, dat de grove
Bloemkool dezen zomer belangrijk minder had
opgebracht dan in 1896, dan zou dit cijfer in
'97 zeer zeker worden overschreden. Vermoede
lijk zal echter de f300,000 ook dit jaar wel
weder worden gehaald.
Berichtte ik u de vorige week dat de aan
voer van Bloemkool niet groot was, de laatste
zes marktdagen is die nog minder geworden.
Zij is namelijk gedaald tot omstreeks 80.000
stuks. Roode, Witte en Savoije Kool kwam
voldoendeter markt. De aanvoer daarvan be
droegomstreeks 60,000 stuks.
Bovendien werden nog verkocht 250,000 sla-
of Prinsesseboomen.
De aanvoer van Aardappelen (blauwe) was
onbeduidend.
Ook Uien werd minder verhandeld dan de
vorige weekde hoofdoorzaak daarvan zal wel
zijn gelogen in het minder gunstige weer. De
aanvoer van Uien is evenwel moeielijk te con
troleeren,omdat slechts een klein deel ter markt
wordt aangeboden.
De prijs van Reuzenbloemkool (andere soor-
ten worden in den herfst niet meer aangevoerd)
onderging, sedert mijne vorige opgaaf, eene
niet onbelangrijke verbetering en varieerde,
naar kwaliteit, van f4 tot f7,50.
Duitschland, hoewel nog traag, nam toch
iets meer dan de vorige week. De kleine aan
voer, veroorzaakt door koude en voorkoop van
de inmakerijen, is vermoedelijk de oorzaak
van den hoogeren prijs.
In tegenstelling mot de Bloemkool, liep de
prijs van Roode, Witte en Savoije Kool, terug
Bedong men daarvoor in het laatst der vorige
week nog f3,50 k f4,50, nu vindt men nog
slechts koopers tegen f2,— f3,25.
De handel in uien scheen voor enkele dagen
iets williger. Tegen f0,90 k f0,95 per H.L.
vond men koopors.
Het vochtige weer heeft evenwel de kwa
liteit met verbeterd, zoodat nu bijna geregeld
f 0.85 wordt besteed.
Blauwe Aardappelen worden graag gekocht
tegen f 1.05 tot f 1.15. De aanbieding is even
wel zeer gering, omdat de bouwers hoogere
prijzen verwachten.
K.
Buitenland.
De oude Duitsche socialist Liebknecht, die
al meer dan zeventig jaren telt, gaat weer voor
vier maanden de gevangenis in.
Het was op den socialistischen Partijdag te
BRESLAU, 6 Oct. 1895, dat Liebknecht woor
den sprak, die beleedigend voor den Keizer
werden geoordeeld. Hij liet zich toen aldus uit
„Nu vangt weder een nieuwe beweging aan.
Onder de bescherming der hoogste macht in den
staat beleedigt men de sociaal-democratie; met
medewerking der overheid wordt aan de partij de
handschoen toegeworpen, als een uitdaging tot
den strijd op leven en dood. Welnu, wat de be-
leedigingen, onze partij aangedaan, betreft, wij
staan te hoog dan dat straatvuil ons zou kunnen
treffen."
De reehtbank te Breslau gaf toe, dat de zin
sneden geen rechtstreeksche beleediging van den
keizer inhielden. Maar het publiek, dat de reed
aanhoorde, kon geen oogenblik in het onzekere
verkeeren omtrent den persoon, op wien Lieb-
knechts aanval gericht was: dat met de „hoogste
staatsmacht" niemand anders dan de keizer was
bedoeld. En dat was wèl majesteitsschennis.
Daarom werd Liebknecht veroordeeld tot 4 maan
den gevangenisstraf.
Hij teekende intusschen appèl aan, doch de
zaak kon niet behandeld worden, omdat de Rijks
dag, zooals in den regel gebruikelijk is, de be
handeling voor den duur zijner zitting had ge
schorst.
Dinsdag is Liebknecht evenwel voor het
„Reichsgericht" te Leipzig verschenen, en die
rechtbank heeft zich volkomen met de zienswjjze
der Breslauer rechters vereenigd en het vonnis
gehandhaafd.
Nabij DOVER worden proeven genomen
met de telegraaf zonder draden. Over een afstand
van twee mijlen heeft men gunstige resultaten
verkregenover drie mijlen was de uitkomst min
der bevredigend.
De goudsmid Karl Schulz te AUGSBURG
liet in annonces voortdurend bekend maken dat
M) „algeheele uitverkoop" hield wegens verande
ring van zaken, verbouwing enz.
Die „algeheele uitverkoop" was alleen een mid
del tot reclame, volgens den rechter evenwel een
oneerlijk middel. Hij werd daarom veroordeeld tot
het betalen eener geldboete van 60 mark, even
tueel 10 dagen hechtenis.
TERING.
De beroemde Berlijnsche hoogleeraar, dr. Von
Leyden heeft te Moskou op het congres van ge
neeskundigen een zeer belangrijke voordracht ge
houden over de behandeling van longtering (tu
berculose.) Hij wees op het groote belang dier
behandeling, omdat jaarlijks in Europa 1 millioen
menschen aan die ziekte sterven. Toch bestaat
er mogelijkheid haar ook in de gevolgen te be
perken, zooals de bekende inrichting van dr.
Brehmer te Görbersdorf heeft geleerd. Als men
aanneemt dat de bacterie, die prof. Koch heeft
ontdenkt, de eenige oorzaak is van de ziekte,
dan is de besmetting enkel door overdracht mo
gelijk waarbij dan echter nog komen moet, dat
het lichaam door een zwak gestel en erfelijken
aanslag er toe geëigend is. Daarom moet vooral
voor versterking en harding van het lichaam ge
zorgd worden, en tegen het overbrengen door de
stiptsto reinheid worden gewaakt. De vrees voor
overbrengen in de ziekenhuizen zei ven is, blij
kens de ervaring, ongegrond gebleken.
Evenwel is gebleken, dat er tot nu toe geen
afdoend geneesmiddel tegen de ziekte bestaat;
ook het tuberculine heeft niet aan de verwachtin
gen voldaan. Tot dusver heeft de methode van
dr. Bremer nog de beste uitkomsten gegeven-
een vereenjging van hulpmiddelen: zacht kli-
