Weekblad voor LANGfEDIJK en Omstreken.
N°. 45.
Zondag 7 November 1897.
6e Jaargang.
J. II. KEIZER.
Plaatselijk Nieuws.
N ieuwstij dingen.
NIEUWE
IMGEDIJKER MME
Deze courant verschijnt eiken Zaterdagnamiddag.
ABONNEMENTSPRIJS
voor Noordscharwoude, Oudkarspel, Zuidscharwoude en Br. op Lanoedijk
per drie maanden 50 ct., franco p. post <50 ct.
UITGEVER:
BUREEL:
iWoordscliarwoude.
PRIJS DER ADVERTENTIËN:
Van 15 regels 30 ct., elke regel meer 5 ct.
Groote letters of vignetten worden naar plaatsruimte berekend.
Brieven rechtstreeks aan den Uitgever.
Bij dit nummer behoort
een bijvoegsel.
Aan de nieuwe abonné's op het
Geïllustreerd Zondagsblad
zij bericht, dat in- den loop der volgenden week
met de verzending der reeds verschenen nrs.
kan worden begonnen, terwijl daarna voor gere
gelde toezending zal worden zorg gedragen.
De Uitgever.
Kort "Verslag- van de openbare Ver
gadering der Arbeiders-Kiesvereeniging
„Vooruit" te Zuid-Scharwoude.
Voor een stampvolle zaal trad Vrijdagavond,
op uitnoodiging van de arb.-Kiesvereen. „Vooruit"
alhier, de heer v. d. Valk uit Groningen op, met
het onderwerp „de "Worsteling der eeuwen".
In een schoone inleiding- schetste de spr. hoe
de strijd om 't bestaan zich bij mensch en dier
openbaart. Dat die strijd niet in onze dagen al
leen gestreden wordt, leert ons Israels boetpredi
ker Job, en merken we ook op in de geschiede
nis der Israëlieten tijdens de Egyptische over-
heersching. Reeds toen klonk het als in onze da
gen „Geef ons brood"!
Als oorzaken der hedendaagsche ellende noemde
spr. de zonde, de stoom en de ontwikkeling der
lagere klassen. Bij de hoogere standen is de barm
hartigheid en sociale rechtvaardigheid uitgesloten.
Waar duizenden vragen om brood hebben de li
beralen opgericht soephuizen en leeszalen.
De maatschappij is verzot, zegt spr. wijl de groo-
ten altjjd den toon aangeven en de lagere klassen
uitzuigen. Hij weidde uit over de Fransche revo
lutie, volgens spr. veroorzaakt door de leer van
't natuurrecht, de volkssouvereiniteit en 't onge
loof als stelsel. De moderne theoloog, prof. Op-
zoomer en een Hofstede de Groot verkondigden
„Bouw scholen, en de gevangenissen zullen ver
minderen". En wat zien we? De gevangenissen
staan daar aan 't einde dezer eeuw, als een bange
aanklacht tegen de huidige maatschappij.
De worsteling om 't bestaan vindt zijn oor
sprong volgens spr. in de zonde als uitgaande
van den Satan tegenover God. Bid, denk en
werk, zegt spr. en ge hebt het goede deel ge
kozen. De vloek van 't kapitalisme is 't mis
bruik als van een Rockfeller, den petroleumko-
ning, van een Siegel en Cooper, de reusachtige
magazijnhouders in Chicago met 2000, in New-
York met 3000 bedienden, van de trusts, de
groote vereenigingen, werkende met enorme ka
pitalen; dat is de vloek van den almachtigen
dollar. Wat is er geschetterd bij de jongste ka
merverkiezingen over duur brood, maar let op
Ierland en Friesland, die zegt spr. door goedkoop
brood in handen zijn gekomen van rijke uitwo
nende grondbezitters, en nu bevolkt zijn met een
landbou wproletariaat. In de liberale programs
werd beloofd de sociale wetgeving ter hand te
nemen, en men komt met leerplicht en alge-
meene dienstplicht.
Als ons volk stond op den hechten grondslag
van Gods woord, meent spr., zou de juiste ver
houding tusschen arbeid en kapitaal gevonden
worden, 't Contract, dat in den tijd der gilden
tusschen patroon en arbeider bestond, dat arbeids
contract is ook noodig in onzen tijd, maar men
heeft tot nadeel der arbeiders het vrije contract
gehuldigd. Toen de machines kwamen was Hol
land in lastin stede van die dankbaar te aan
vaarden om den arbeid te verlichten werden ze
door den vloek van 't kapitalisme de grootst con
currenten van den werkman.Spr. is Vooruif'dank-
baar voor de uitnoodiging,hij begroet ieder als vriend
en medestander, die de toestanden wil verbeteren
beschouwt dien als mensch, die 't goede wil,
gunt hem en vraagt voor zich 't recht om zijn
meening te zeggen, doch men moet elkander de
critiek niet sparen. Hij nu meent, dat de So
ciaal-democratie haar opgang te danken heeft
aan 't nut der tegenspoeden, 't Verkeerde inde
maatschappij is altijd koren op haar molen en
't is natuurlijk, dat menschen, wien 't niet goed
gaat, de volksleiders naloopen. Ze redeneeren,
„nu de partij maar eens opgezocht, bij de andere
weet ik het alen hopen in goede positie te
komen als de staat socialistisch wordt. Spr. raakt
Je zaak der gebroeders Hoogerhuis aan, en ver
oordeelt de theorie van Ds. Klein te Beetzum
die den treurigen moed had te zeggen, dat hij
wist wie de daders waren, doch dat hij 't in
strijd achtte met de leer van Jezus om de schul
digen te noemen. Neen, zegt spr. noem ze in 't
belang der samenleving.
Spr. haalt ook den Atjeh-oorlog aan en zegt,
dat de anti-revolutionaire partij bij monde van
den heer Keuchenius de eerste is geweest, die
dien oorlog onzedelijk noemdeeen ramp voor
moederland en koloniën, doch hun stem was die
eens roependen in de woestijn maar nu de so
ciaal-democraten twee leden in de Tweede Ka
mer hebben, nu vindon ze dien oorlog ook on
zedelijk.
Omtrent den heilstaat der sociaal-democraten
hebben ze weinig uitgelaten, zegt spr., en 't is
dan ook zeer moeilijk om die te schilderen
maar dit kan men toch wel zeggen de staat
zal albezitter zijn. Wjj allen te zamen niets of
allen te zamen alles, zoo men 't noemen wil.
De staat zal magazijnen hebben, waaruit ge alles
betrekken kunt, wat ge noodig hebt. Dit kan
echter, vreest spr., leiden tot despotisme, daar
de mogelijkheid niet is uitgesloten, dat de helft
plus 1 heerschen zal over de helft min 1. De
helft plus 1 zou dan slechts decreteeren, de
helft min 1 had zich dan slechts te onderwer-
peij. En dat despotisme, zegt spr., zou veel
erger zijn, dan in de tegenwoordige maatschappij
mogelijk is, daar we nu toch nog leven onder
wetten en instellingen, die we eerbiedigen. Voor
we dien toestand zullen kunnen hebben, zegt spr.
zullen er volgens de beste economen nog wel
vijftig jaren moeten verloopen.
Nu, alles tot gemeen goed te maken is ook
lang niet gemakkelijk Zoo worstelt in de bezielde
schepping, aldus besluit spr. zijn keurige en int
'den gloed der overtuiging uitgesproken improvi
satie, zoo worstelt alles in den grooten strijd
om 't bestaandat men het trachtte te brengen
overeenkomstig Gods woord„voor allen brood
om te eten en water om te drinken," maar men
verloochene nooit zijn eeuwige bestemming.
Van de gelegenheid tot debat werd gebruik
gemaakt door Mevr. Melchers, die den spreker
een paar opmerkingen maakte en eene vraag tot
hem richtte, door den heer Melchers, die zeer
uitvoerig in debat trad, %n, nadat dezen door den
spr. eveneens uitvoerig waren beantwoord, door
den heer C. Kok, die meende ook nog iets te
moeten zeggen en ook door een wederwoord van
den spr. werd vereerd.
ZUID-SCHARWOUDE. De herhalings-
schuol alhier is den 1 Nov. j.l. aangevangen
met 29 leerlingen. Wel is dit getal aanzienlijk
grooter dan verleden jaar, dooh in een dichtbe
volkte plaats als de onze met haar ruim 1700
inwoners, kon de deelname veel grooter zijn.
En als men dan nog in aanmerking neemt,
dat een herhalingsschool als deze in den zin der
wet eigenlijk geen herhalings- maar een inha-
lingsschool is, door velen gebruikt om in te ha
len, wat op de dagschool werd verzuimd, dan
zegt men: „'t Is treurig!"
ZUID-SCHARWOUDE. Verleden Dinsdag
achtte een der tram passagiers uit deze gemeente
zich verongelijkt door den conducteur, die haar
voor hare kinderen te veel vracht afvroeg, naar
zij meende. Bij den hierdoor ontstanen woorden
strijd wond de passagier zich dermate op, dat zij
(want het was er een van 't zwak geslacht) den
conducteur een slag in 't aangezicht gaf. Dit
mocht zij in geen geval doendus kon dit muisje
voor haar wel eens een zeer onaangenaam staartje
krijgen.
OP DE MUIZENJACHT.
In een groote pakkist in het magazijn van
den heer V. R. te Oud-Karspel huisden voor
eenige dagen één of meer muizen. Met een ka
merbuks, dacht de heer V. R. zou dat ge
dierte wel spoedig naar de andere wereld kun
nen worden geholpen. Alzoo op de jacht! Klaute
rende over doozen, deksels en manden struikelde
de jager eer hij nog het jachtveld had bereikt
met het ongelukkig gevolg, dat de buks afging
en de kogel den heer V. R. door en in do groote
teen van den rechtervoet drong.
Geneeskundige hulp was zelfs noodig om den
jager weer spoedig op de been te brengen. De
pakkist staat er nog metde muizen
LANGEDIJK.
Roode kool wordt tegenwoordig uit deze streek
in groote hoeveelheid ter markt aangevoerd. De
vraag er naar is ook groot, reden waarom goede
prijzen worden besteed, plm. f5 per 100. Ook
naar uien is meer vraag en de prijs stjjgende;
de vorige week werd reeds f 1,50 per mud be
steed. Reuzenbloomkool is niet al te best van
kwaliteit en geldt niet veel, van f2totf4; de fij
nere soorten bloemkool zijn bijna geheel gesne
den en in zeer kleine partijtjes verkrijgbaar. De
vraag naar meer goederenwagens op de spoorlijn
der H. IJ. 9. M. is nog altijd groot en gerecht
vaardigd. Vooral aan het station N. Scharwoude
heeft men dikwijls groote behoefte aan materi
aal, aan het station Ileer-Hugowaard is de toe
stand doorgaans iets beter.
Op het Hulpkantoor te ZUID-SCHAR
WOUDE, zjjn met betrekking tot de Rijkspost
spaarbank gedurende de maand October '97 be
handeld 95 inlagen tot een gezamenlijk bedrag
van f 558.60, in 22 terugbetalingen werd uitge
keerd een bedrag van f 2656.04, terwijl opnieuw
3 boekjes zijn uitgereikt geworden welks laatste
is genummerd 8272.
Onze Correspondent te SINT PANCRAS
schrijft:
Donderdagavond trad in het lokaal van den
heer T. Ruijs alhier als spreker op de heer
M. H. A. van der Valk van Groningen met het
onderwerp: „Christendom en Wereld".
De Arbeiders-Kiesvereeniging „Vooruit" te
Zuid-Scharwoude had den heer v/d V. uitge-
noodigd.
Hoewel het dikwijls voorkomt, dat Vergaderin
gen niet op den aangekondigden tijd kunnen
worden geopend wegens gebrek aan publiek, was
dat hier niet het geval. De zaal was eivolvooral
j Broek op Langedjjk was goed vertegenwoordigd,
i zeker wel, omdat de spreker een oude bekende
was. Ook vele dames waren tegenwoordig.
Na opening der vergadering door den heer
I Melchers nam de heer v/d Valk het woord, be
ginnende mede te deelen, dat hij, hoewel
staande tegenover een gemengd publiek, zich
plaatste op anti-revolutionair standpunt, op den
grondslag van Gods onfeilbaar woord.
Door den spreker werd een gedicht voorgedra
gen van Da Costa, waaruit 't verschil tusschen
Christendom en Wereld bleek.
De hooge ontwikkeling der Egyptenaren, der
Assyriërs, enz. blijkende uit nieuwe kunstge
wrochten, was een gevolg hiervan, dat zij geheel
wereldlingen waren, dat zij alle onzienljjke din
gen van de lijst hunner wereld hadden geschrapt.
Besproken werd verder het rationalisme, het
pantheïsme en vooral de richting van den tegen-
woordigen tijd, het materialisme, van de stofaan-
bidding.
De Christen moet niet met een boekje in een
hoekje gaan zitten, maar zich laten zien, de we
reld doortrekkenniet alleen zich bemoeien met
het eeuwige, maar ook oog hebben voor het tij
delijke. Het Christendom staat niet vijandig tegen
over wetenschap en kunst.
De consekwentie van het materialisme eischt,
dat men achting en eerbied hebbe voor een dief
en een moordenaar.
De eeuwen van beschaving zjjn altijd de tijden
geweest van de grootste onzedeljjkheid.
De liberalen hebben het volk willen ontwik
kelen, hebben schoien en schouwburgen gebouwd.
En hoe staat het nu daarmede
Niemand durft zijne dochters meer medene-
men naar de schouwburgen, omdat niet anders
dan 't vuile en vieze ten tooneele wordt gevoerd.
Van de lectuur kan men niet anders meer ge
nieten dan door het lezen der werken van Zola,
Paul de Cock en dergelijke.
Daartoe is men gekomen met onze tegenwoor
dige beschaving.
Maar het Christendom spreekt tot het hart,
van den Christen is Jezus Christus zelf 't ide
aal.
Het Christendom is sterk door liefde. De li
beralen schermen ook steeds met het woord liefde.
Zij zeggen ook steeds en overal: we moeten el
kander liefhebben; maar dat beteekent in hun
mond niet anders dan: „gij moet ons liefhebben
anders trappen we je op je nek".
De ware liefde is die van ons Christenen en
dat is in de allereerste plaats de liefde jegens
God.
Wij knoopen ons leven vast in de eerste plaats
aan de eeuwige onzienlijke dingen.
Wel wordt van ons gezegd, o. a. door Troel
stra, dat wij de menschen maar zoet trachten te
houden door het uitreiken van wissels op de eeu
wigheid maar dit is in onze Calvinistische krin
gen geen gewoonte. Wij zorgen ook voor ons
lichaam, voor de tijdeljjke dingen en daarom
moet de Christen ook zijn de beste burger, in wel
ken rang of stand ook.
Wij ook vragen een juiste verhouding tusschen
kapitalist en arbeider, wij vragen brood voor elk
mensch.
Daar niemand der aanwezigen het woord ver
langt, treedt de president, de heer Melchers zelf
op ten einde een en ander omtrent het gespro
kene in het midden te brengen. De heer Mel
chers constateert met genoegen, dat de heer van
der Valk met hem erkent, dat wjj in deze we
reld een dierbare plicht hebben te vervullen, dat
wij tegenover de wereld niet onverschillig mo
gen staan.
De heer v/d Valk heeft gezegd, dat de stoffe-
ljjke wereld vooruitgebracht is, dat dus alles,
wat het leven schoon maakt, gewrocht is door
menschen van de wereld. Welnu dan hebben zij
goedgemaakt, wat door anderen is verzuimd. De
heer M. heeft tengevolge van zjjn. opvoeding
vroeger ook gevoeld als de heer v/d Valk, doch
de ontdekkingen van Darwin en anderen, die
voor den heer v/d Valk zonder waarde zjjn, heb
ben op hem een zoodanigen indruk gemaakt,
dat de wereld voor hem veel schooner is gewor
den. Wie onderzoekt, wordt niet, zooals de heer
v/d Valk beweert, gebracht tot laagheid en zonde,
maar do wereld wordt hem veel majestueuzer en
hjj gevoelt zjjn eigen kleinheid.
Door dat onderzoek vallen wel oude voorstel
lingen weg, maar dat moet ook, willen wij voor
uitgaan. Die voor 't betere strijdt, heeft een lij
denstaak en ondervindt den bittersten tegenstand
van hen, die meenen den godsdienst te hebben.
De gansche tegenwoordige maatschappjj berust op
onrechtvaardigheid. De heer M. bracht nog onder
de aandacht het bericht in het Nieuws van den
Dag van deze week, waarin vermeld wordt, hoe
2 kleine kinderen te Amsterdam in de vlammen
zjjn omgekomen, doordat zij alleen thuis waren
en moeder met vader mee moest om brood te ver
dienen. Zulke dingen zjjn onvermjjdeljjk in een
maatschappjj als de onze.
De heer v/d V. heeft den heer Troelstra ter
sprake gebracht; de heer Melchers kan echter
verzekeren, dat de heer Tr. een zeer ernstig
mensch is en volstrekt niet vjjandig staat tegen
over godsdienst en kerk.
De heer M. gelooft echter ook, dat dikwijls
met een betere toekomst wordt geschermd om
sociale hervormingen af te weren.
In zjjn repliek vergeljjkt de heer v/d Valk
Luther, Zwingli en Calvin, en wjjdt nog al uit
over 't Darwinisme. Hjj wjjst op de groote kloof
tusschen rjjken en armen reeds in vroegere tjj-
den. Wat de brand te Amsterdam betreft zegt
de heer v/d Valk: de oorzaak van dat onheil is
niet gelegen in de slechte inrichting der maat
schappij; die moeder had thuis moeten zijn;
wilde zij de weelde van het echtgenoote zijn"
genietendan moest zij thuis blijven bij haar
kinderen en anders moest zij maar niet zoo zon
der vooruitzichten trouwen.
De Sociaal-democraten geven hoog op van te
strjjden voor den arbeider; waarom steunden zij
dan bij de verkiezingen te Utrecht de candida-
tuur Bastert?
En te Zuidhorn Zjjlma tegenover Dr. Kuijper?
Aangaande de houding van den heer Troelstra
tegenover den godsdienst wjjst de heer v/d V. op
een nummer van het orgaan „de Sociaal-Demo
craat", waarin als bericht staat: „zelfs de al
machtige God is te Maastricht gearresteerd". De
heer Tr. is als hoofdredacteur toch voor den in
houd aansprakeljjk.
Bedoeld werd een man te Maastricht, die den
naam droeg van „God".
De heer Melchers neemt nog eens het woord,
waarbij hjj o. a. verklaart zich aan dat bericht
uit Maastricht ook te hebben geërgerd. Ook wordt
door den inleider nog even 't woord gevoerd,
waarna de vergadering te 10 uur werd gesloten.
Onze corresponden- te SINT-PANCRAS
schrijft
Bijzonder groot is de lust om herhalingsonder-
wjjs te genieten, hier niet.
Slechts 4 leerlingen hebben zich daarvoor aan
gemeld, waaronder slechts 1, die de lagere school
geheel heeft doorloopen.
Den vorigen winter waren er nog 15.
DE NOODLOTTIGE BRAND TE AMSTER
DAM.
Omtrent den in de Weststraat te Amsterdam
gewoed hebbenden brand, die het leven aan
twee kinderen kostte, worden de volgende bjj-
zonderheden vermeld
Nadat de brandweer was opgetreden vond zij
in een kastje, waarin gewoonlijk hun slaapplaats
was, de lijkjes der beide jongste kinderen van
de familie Van Buuren: het 4-jarig jongetje
Louis en de 5-jarige Anna Elisabeth. Zjj waren
voor de vlammen gevlucht, te zamen in hun
angst in bed gekropen en tegen elkaar aange
drukt gestorven.
Beide ljjkjes vertoonden eenige brandwonden.
De lijkjes werden, in dekens gewikkeld, bij
de naaste buren gebracht en van daar in een
rjjtuig naar het Binnen-Gnsthuis vervoerd.
Ifet gebeurde was inmiddels in de buurt be
kend geworden, en toen de lijkjes naar buiten
werden gedragen stond er een dichte menigte
