„Nieuwe Langedijker Courant", van Zondag 14 Novemober 1897.
Brieven uit „de Streek",
Boeren en Arbeiders,
en wanneer zij met denzelfden ijver volharden,
worden zij werkelijk zeer gewenschte krachten
voor Concordia.
Ter afwisseling werden weder een paar tooneel-
stukjes ten beste gegeven en wel
1. De zuster van Jocrisse en
2. Een benauwd halfuurtje van een rentenier.
't Eerste dezer stukken voldeed wel het beste,
hoewel enkele acteurs wel wat meer rolvast had
den mogen zijn.
Yoor de betrekking van onderwijzer aan de
openbare school alhier hebben zich, op een jaar
wedde van f600 slechts drie sollicitanten aan
gemeld.
Vier jaren geleden waren voor dezelfde betrek
king 17 sollicitanten.
Volgens de jongste ondorzoekingen van
prof. Wollny, een zeer bekende specialiteit op land
bouwgebied, is het gevaarlijk, voortdurend met
kunstmest te bemesten, omdat alleen stalmest den
grond met humus verrijkt, wat men daartegen ook
moge aanvoeren. En humus is in den grond om
velerlei redenen geheel onmisbaar.
De vorige week zijn bij den landbouwer
A. Jongkind te HEER-HUGOWAARD een paar
pantoffels en een horloge gestolen en Maandag
den 8 bleek dat de kleermakersknecht 's nachts
de woning van zijn patroon had verlaten; tevens
was ongeveer f80 verdwenen. De politie tracht
deu gevluchten knecht op te sporen en zoekt
naar den dief van pantoffels en horloge.
Hoe gevaarlijk het is een speld te gebrui
ken bij het doorsteken van een zweer, is weder
gebleken te Aalten. De weduwe R. had een zweer
de op haar aangezicht en stak het door met een
speld, waardoor het gezicht spoedig opzwol- De
dokter constateerde bloedvergiftiging, en de on
gelukkige is na hevige pijn overleden.
In de heden gehouden zitting van de Tweede
Kamer is met 71 tegen 17 stemmen besloten tot
toelating van den heer mr. J. A. van Gilse als
lid der Kamer voor SNEEK.
Kaar aanleiding van de verzoeken dezer
dagen aan de beslissing van Hare Majesteit de
Koningin onderworpen en waarin opnieuw ver
lof wordt gevraagd aan Hare Majesteit ter gele
genheid van hare meerderjarigheid een huldeblijk
aan te bieden, is ter kennis van belanghebbenden
gebracht dat Hare Majesteit bij die gelegenheid
geene geschenken zal aannemen, en dat aan uit
zonderingen hierop om billijkheidsredenen
niet kan worden gemaakt.
Zoodat zij die niettemin hunne plannen door
zetten, zich eene onvermijdelijke teleurstelling be
reiden, aangezien hun geschenk, hoe goed de be
doeling ook zijn moge, zal moeten worden gewei
gerd. „Stand."
VAN HOUTEN'S CHOCOLADE!
Heeft de bekende firma Van Houten te Weesp
tot dusver alleen cacao in den handel gebracht
thans gaat zij zich ook toeleggen op de bereiding
van chocolade. Het nieuwe fabrikaat „Van Hou-
ten's chocolade" wordt verkrijgbaar gesteld in den
vorm van tabletten, reepen, flikjes en croquetten,
alles verpakt in doozen en busjes, die er sierlijk
uitzien. Dat het nieuwe artikel zich ook door
fijnheid van smaak kenmerkt, wie zal er aan
twijfelen, die den roem van de Van Hou ten's
cacao kent. De aanstaande St. Nicolaas biedt
ruimschoots gelegenheid met deze nieuwe versna
peringen kennis te maken en te laten maken.
EIKELS ALS VEEVOEDER.
Te Bronneger (Dr.) kwam een kleine veehou
der op het denkbeeld zijn koe te voederen met
een spind (5 liter) eikels per dag, die het dier
gaarne at en behalve zijn ander voedsel veror
berde. Daar dit op de melkgeving gunstig scheen
te werken, werd onderzocht wat het beste voor
de melkgeving was een spind eikels of eene lijn
koek. Het onderzoek viel ten voordeele van de
eikels uit, zoodat de eigenaar negen Hectoliter ei
kels heeft verzameld, om daarvan die koe gedu
rende 180 dagen een spind eikels per dag te ge
ven. In Drente, waar zooveel opgaand eikenhout
is, worden zooveel eikels platgetrapt, dat dit wel
een verder onderzoek naar de voedingswaarde van
eikels wenscheljjk maakt.
ELLENDE.
Een treurig toneel speelde zich "Woensdagmor
gen op den Abstederdijk te Utrecht af. Een oud,
armoedig gekleed mannetje zakte plotseling ineen.
Door eenige voorbijgangers opgenomen werd de
man, die zijn bewustzijn had verloren, in een
naastbjjzijnde woning binnengedragen. Daar bleek
dat het ineenzakken alleen het gevolg was van
gemis aan voedsel. De man vertelde, toen hij we
der bijgekomen was, dat hij sedert eenigen tijd
zware armoede had en honger leed en niet durfde
gaan bedelen. Na zich versterkt te hebben werd
hij door een politieagent medegenomen.
TE VEEL EER
Bij de aankondiging eener uitgaaf van kunst
prenten om in scholen op te hangen schrijft het
„Berliner Tageblatt"„Van de oude Duitsche
meesters zijn Dürer, Holbein en Rembrandt
rijk vertegenwoordigd."
Ho wat, handen thuis! Allerliefst dat de Duit-
schers zoo goed willen zijn, Rembrandt tot hun
oude meesters te rekenen, maar voorloopig hou
den we hem maar liever zelf. Nederland is nog
niet geannexeerd(„Hbl.")
VI.
"We gaan zoo langzamerhand, als 't ware
ongemerkt den winter tegemoet. Bemerkten
wij zulks niet aan de scherpen killen oostewind,
die ons dwingt de kachel terdege te stoken,
dan zou ons dit toch duidelijk worden, door de
kennisgevingen van het bestuur der gemeente
Bovenkarspel en vau de Vereeniging tot afvoer
van groenten, aardappelen enz. te Enkhuizen,
waarin wordt bericht, dat de markten te Broe
kerhaven en Enkhuizen op Vrijdag 12 Novem
ber a.s. zullen worden gesloten. Ter gelegener
tijd zal ik u gaarne iets omtrent het verhan
delde op die markten mededeelen.
Hoewel de weersgesteldheid ook van groote
invloed is op den aanvoer ter markt van de
vereeniging „de Tuinbouw" aan het station te
Bovenkarspel, is er van sluiting dier markt
geen sprake, zoolang het niet beslist winter is.
Zoolang de bloemkool nog onbevroren kan wor
den gesneden, houdt de handel daarin aan.
Bij het invallen van de vorst, ziet men dan
ook dikwijls de groenteboeren zich met moeite
eene weg door het ijs banen, om nog een
laatst vrachtje bloemkool ter markt te bren
gen. Tienduizenden bevriezen er in den regel
nog op het veld; want, hoe laat ook in den tijd,
altijd staan er nog eene massa planten te velde,
waarvan de bloem nog niet ver genoeg is ont
wikkeld om te worden gesneden.
Het vroege aardappelveld toch, wordt na het
rooien der aardappelen, in den regel weder
met bloemkoolplanten bezet, doch tusschen het
rooien van de eerste en de laatste aardappelen
ligt eene tamelijk groote tijdruimte en hoewel
men zich bewust is, dat't steeds twijfelachtig
is, of men op het laatst ruim gekomen veld
nog wel bloemkool zal kunnen snijden— het
wordt er op gewaagd.
Daarbij komt nog, dat men op de reuzen
bloemkool, die hier in den herfst uitsluitend
wordt geteeld, weinig staat kan maken.
De eene soort ontwikkeld zich veel sneller
of zet veel eerder bloem dan de andere en hoe
wel 't voor de hand schijnt te liggen, om daar
mede bij 't bestellen der zaden rekening te
houden, is zulks niettemin hoogst moeilijk.
De leveransiers toch, van bloemkoolzaden
houden angstvallig de namen van de door hen
geleverde soorten geheim. Zij vreezen blijkbaar
de concurrentie. Dat dit voor den teelder hoogst
onaangenaam en schadelijk is, ligt voor de
hand. Door onbekendheid met den naam hoort
men dan ook slechts spreken van, de soort van
Piet, van Jan of van Klaas. Dit is natuurlijk
eene zeer vage aanduiding en geeft dikwijls
aanleiding tot teleurstellingen.
Werden in de vorige week nog 115000 bloem-
koolen ter markt aangeboden, dit cijfer is voor
deze week aanmerkelijk lager n.l. omstreeks
85000. De bloem zet weinig aan. Het is te
koud en te droog. Dit laatste is, in de maand
November wel iets bijzonders. Is de aanvoer
betrekkelijk gering, de kwaliteit valt daaren
tegen te roemen, 't Is daaraan, nevens meer
dere vraag uit Duitschland, dan ook zeker wel
toe te schrijven, dat de handel in dit artikel
vlugger is en dat, dooreen genomen, beter prij
zen worden gemaakt. Hoewel de prijzen van
de vorige week, f3 tot f6, bij die van deze,
f3,50 tot f7 niet zoo heel veel ten achter kwa
men, was het aantal van hen die 15 h f 6
maakten nu veel grooter.
Ook de aanvoer van sluitkool was deze week
kleiner dan in de vorige en bedroeg ongeveer
26000 stuks, die tegen f2 a f3 vlug werden
verkocht. In de aardappelhandel valt weinig
verandering te constateerende prijzen waren
dezelfde als de vorige week.
Kon ik u in mijn vorigen brief verbetering
van de uienprijzen berichten, deze heeft niet
alleen stand gehouden, doch is zelfs nog groo
ter geworden; zoodat op 'toogenblikf 1,40ja,
zelfs f 1,50 per H.L. wordt betaald. Hoewel de
voorraad niet groot meer is, wordt tegen deze
prijs nog vrij geregeld aangevoerd, zoodat ze
waarschijnlijk wel spoedig opgeruimd zullen
zijn. 't Is wel jammer dat deze betereprijzen
zoolang zijn uitgebleven, want slechts enkelen
kunnen daarvan nu nog iets proflteeren en
waarlijk, de uienteelt is de laatste jaren zoo
weinig loonend geweest, dat eene prijs als bo
vengenoemde in geenen deele eene te groote
vergoeding zou kunnen worden genoemd.
K.
Buitenland.
IN HET GOUDLAND.
Een Illustratie van het leven in Klondyke, het
besneeuwde goudland, levert het volgende regle
ment dat in een der logementen is aangeplakt.
„Kostgeld vooruit betalenmet boonen 25 dol
lars per week; zonder boonen 12 dollars; zout
vrij. Het in den zak steken van aardappelen of
andere levensmiddelen is niet veroorloofd. De
heeren worden verzocht zich buiten te wasschen
en hun eigen wascbwater te smelten. Er wordt
niets berekend voor ijs. Extra prijs voor stoelen
die binnen vijf voet van de kachel staan. De
logés moeten hun eigen stroo meebrengen; de
bedden op den zolder zijn gereserveerd voor de
geregelde bezoekers. Men wordt verzocht zjjn schoe
nen niet uit te trekken, daar de logementhouder
er niet verantwoordelijk voor kan zijn. Slaan
en schieten is aan tafel niet geoorloofd. Overtre
ders van deze regels worden doodgeschoten"
Eenige jaren geleden huwde een Antwer
penaar, de heer Kets, een jong meisje van goede
familie, uit welk huwelijk twee kinderen spro
ten. Het huwelijk was evenwel niet gelukkig.
Kets verliet vrouw en kinderen en vertrok naar
Indie, waar hij voor de tweede maal in het hu-
weljjk trad en goede zaken deed. Wijl hjj even
wel door een zenuwziekte werd aangetast, keerde
hij naar zijn vaderland terug en stapte dezer
dagen te Antwerpen aan land.
Ongelukkig voor hem was zjjn tweede huwe
lijk ook te Autwerpen ruchtbaar geworden en
nu werd hjj wegens bigamie in hechtehis geno
men. Vooral aan de beurs, waar de heer Kets
vóór zjjn vertrek naar Indië een goed bekende
was, verwekte het geval veel vensatie.
Aan de Bank van den heer Bleichröder te
BERLIJN is het volgende voorgevallen.
Een kantoorlooper van den bankier Meissner
komt aan het loket van het kantoor Bleichröder
en biedt een lias met chèques ter waarde van
100,000 Mark aan, waarvoor hjj specie vraagt.
De kantoorlooper gaat onderwijl op een bank
zitten. Na ongeveer twintig minuten gewacht te
hebben, wordt hjj ongeduldig en vraagt, waarom
men hem niet het geld geeft, dat hjj ontvangen
moet.
Een beambte antwoordt, dat de betaling reeds
heeft plaats gehad. Men had een bon voor 100,000
Mark op de Keizerljjke Bank door het loket
raampje toegereikt en iemand had die bon aan
genomen
Gelukkig had de dief nog niet den tjjd gehad,
het geld in ontvangst te nemen.
De nieuwe brochure van den heer Bernard
Lazare, ten gunste van Dreyfus, heeft thans het
licht gezien. Daarin zjjn tal van verklaringen
van schriftkenners opgenomen, die eenstemmig
ontkennen, dat het stuk, waarop de beklaagde
veroordeeld is van zijn hand kon zjjn. Tegen den
toenmaligen Franschen minister, generaal Mor-
cier, worden ook scherpe aanvallen gericht. Heeft
deze man, die ook tegenover den ingenieur-uit
vinder Turpin een weinig loyale rol gespeeld
heeft, zjjn hooge positie ten nadeele van Drey
fus misbruikt Dit moet nader bljjken.
De radicale Engelsche Daily Chronicle geeft
lange uittreksels uit het vlugschrift van Bernard
Lazare en betoogt in een krachtig hoofdartikel,
dat Dreyfus recht heeft op een nieu we behande
ling van zjjn zaak, onverschillig of hjj schuldig
of onschuldig is. Het ware een schande, Dreyfus
in zjjn gevangenschap te laten smachten op een
vonnis van den krjjgsraad, zoo bevredigend en
geheimzinnig verkregen.
Te Beston hebben Arthur Standrassy en
Charlotte Wiberg hun huweljjk voltrokken in
een leeuwenkooi. De leeuwen waren volgens
de reporters doodstil van verbazing. Geen
wonder
ReclameIn het verslag van de huishoud
school in Ballingen aan het Thunermeer, opge
nomen in een Zwitsersch blad, staat o.a. dit te
lezen: zes leerlingen wegen thans tien kilogram
zwaarder dan toen zjj den eersten dag op onze
school kwamen.
Het Zuid-Westelijk deel der Vereenigde
Staten in Mexico zal eerstdaags kunnen genieten
van een „vliegenden tentoonstelling", hoofdzake
lijk bestaande uit landbouwwerktuigen en ma
chinerieën voor het mjjnwezen. Zjj zal gehouden
worden in een langen spoortrein met doorloo-
pende waggons, die in New-York wordt vervaar
digd. Van deze stad uit zal de tentoonstellings-
trein een reis ondernemen van zes maanden.
Vertegenwoordigers der verschillende fabrikanten
maken den tocht mee. In de groote steden wordt
halt gehouden, de machines worden gelost, in
een groote tent geplaatst en daar voor het pu
bliek ter bezichtiging gesteld.
INGEZONDEN.
Het geheelverdwjjnen van het kleinbedrjjf is
niet het eerste maar het laatste tooneel van een
treurspel dat „ondergang van het Kleinbedrjjf"
genoemd wordt.
Het eerste gevolg van de concurrentie die de
Kapitalistische voortbrengingswjjze met zich
brengt is dit, dat de handwerksman, en wat van
hem gezegd wordt, geldt ook voor den boer,
langzamerhand alles van de hand doet, inboet,
wat zjjn jjver of die zjjner voorvaderen heeft ver
gaderd. De kleine burger verarmt, om die verar
ming tegen te gaan komt het er op aan vlijtiger
te wezen.
De werktjjd wordt gerekt tot diep in den nacht,
in de plaats der kostbare volwassen arbeiders ko
men de goedkoopere leerlingen, wier getal boven
matig vermeerderd wordt. En terwjjl de arbeids-
tjjd gerekt en de inspanning eene koortsachtige
wordt, zonder rust, zonder oponthoud, wordt de
voeding slechter, en de uitgaven voor woning en
kleeding, steeds minder.
Er is geen ellendiger bestaan, dan dat van den
eigenaar van een Kleinbedrijf of een kleinen boer
die concurreeren moeten tegen het groot be
drijf.
Niet ten onrechte zegt men dat de loonarbei
ders er tegenwoordig beter aan toe zjjn, dan de
kleine boeren en de kleine bazen. Daarmede
wil men dan gewoonlijk zeggen dat de arbeider
geen recht heeft ontevreden te zjjn.
Maar de pjjl die tegen de Sociaaldemocratie
gericht is, treft niet haar, maar het privaat bezit.
Inderdaad, wanneer de bezitloozen er beter aan
toe zjjn dan de bezittende arbeiders (kleine ba
zen) van het klein bedrjjf, wat is hun dan de
eigendom nog waard. Het houdt op hun nuttig
te zjjn, het begint hun schadeljjk te worden. Zoo
bij voorbeeld wanneer de huiswever vasthoudt aan
het voor zjjn onderhoud niet genoeg gevend be
drjjf, terwjjl hjj in de fabriek meer verdienen
zou, alleen maar, omdat hjj nog iets bezit, een
huisje en een paar stukjes aardappelland, die hjj
zou moeten prjjs geven, wanneer hjj zjjn bedrjjf,
aan kant deed. Voor den kleinen burger is het
bezit der voortbrengingsmiddelen van eene bescher
ming tegen do ellende, een band geworden die
hem aan de ellende bindtde gevolgen van het
privaatbezit zjjn in zjjn nadeel veranderd. "Wat
den handwerker en boer voor honderd jaren
nog voorspoed bracht brengt hun thans ellende.
Maar, zal men zeggen, „met die grootere el
lende koopt de kleine handwerksman en boer
toch eene grootere zelfstandigheid en vrjjheid,
dan de bezitlooze loonarbeider geniet. Ook die
bewering is onwaar. Waar het kleinbedrjjf moet
concurreeren met het grootbedrijf vervalt het
eersto maar al te spoedig tot afhankeljjkheid
van het laatste. De handwerksman wordt huis-
industrieel die tegen loon voor den kapitalist
werkt, zjjn tehuis wordt een filiaal, een onderdeel
van de fabriekof wel hjj wordt Agent van den
kapitalist, verkooper van fabriekswaren, die bo
vendien nog reparatiewerk verricht. In het eene
geval zoo goed als in het andere is hjj van den
kapitalist afhankeljjk. En de boer, die als boer
den concurrentiestrijd niet kan volhouden grjjpt
ook, het zjj naar de huisindustrie in dienst van
een kapitalist ot wordt daglooner in dienst van
een grooten landheer. Waar bljjft dan zjjne on
af hankeljjkheid en vrijheid P Zjjn eigendom is het
eenige dat hem van den protelarier onderscheidt,
maar juist dat bezit verhindert hem de beste ge
legenheid om werk te vinden te benutten, het
bindt hem aan zjjn woonplaats en maakt hem af
hankelijker dan den bezitloozen arbeider. Hot
privaatbezit der voortbrengingsmiddelen ver
meerdert dus niet alleen de stoffeljjke ellende,
maar ook de afhankeljjkheid van den kleinen
bezitter.
Ook in dit opzicht is het gevolg van het pri
vaatbezit ten nadeele veranderd het is uit een
bolwerk der vrijheid tot een middel der onder
werping geworden.
Maar, zegt men het privaatbezit verzekert toch
aan Handwerkman en Boer de vrije beschik
king over de voortbrengselen van hun arbeid.
Nu dat is een zwakke troost, wanneer de waarde
dezer producten zoozeer gedaald is, dat zjj niet
meer voldoende is om de behoeften van den
voortbrenger en zjjne familie te bevredigen.
Maar zelfs die zwakke troost is niet juist. Hjj
geldt al vast niet voor die groote schare van men-
schen die tot huisindustrie of loondienst moeten
overgaan om hun levensonderhoud bij elkander
te krijgen.
Hjj geldt echter ook niet voor het meerendeel
dier kleine handwerkslui en boeren, die nog niet
ten volle door de concurentie van het grootbe-
drjjf geplaagd worden zoodat zij, zoo gelukkig
geweest zjjn, hunne volle zelfstandigheid te be
waren. Hjj geldt niet voor allen die in schulden
geraakt zjjn. De geldschieter die eene hjjpotheek
op een boerderjj heeft staan heeft meer recht op
de voortbrengselen van den boer dan deze
zelf. Het allereerst moet de verplichting tegen
over den geldschieter voldaan worden, slechts
wat deze overlaat behoort aan den boer
of dat overschot voldoende is, om den boer
en zjjne familie te onderhouden maalt den geld
schieter niet.
De bouwer en de handwerksman werken dan
evenzeer voor den kapitalist als de loonarbeider.
Het verschil dat het privaatbezit in dit opzicht
tusschen bezittende en nietbezittende arbeiders
schept, is slechts dit, dat het loon der laatsten
zich in 't algemeen naar hunne gebruikeljjke
behoeften richt, terwjjl voor het inkomen der
bezittende arbeiders geen dergeljjke grens bestaat.
In zekere omstandigheden kan het bij de laat
sten voorkomen dat de hypotheekrente alle op
brengsten van den arbeid verslindt, zoodat zij
geheel voor niets arbeiden dank zjj het pri
vaat bezit.
Wat is het eind resultaat van deze pijnljjke
worsteling tegen de overmachtige concurrentie
van het grootbedrijf? Wat wacht den hand
werkman en boer als loon van zjjne „spaarzaam
heid en zijn „vljjt", dat wil zeggen daarvoor
dat hjj met vrouw en kinderen zich afbeult,
lichamelijk en geesteljjk ruïneert?
Het loon daarvoor is het faillissement, de
totale onteigening, de scheiding van de voort
brengingsmiddelen het verval tot het proletariaat.
Dit is het onvermjjdeljjke resultaat der maat
schappelijke ontwikkeling in onze tegenwoor
dige samenleving, even onvermijdeljjk als de
dood. En zooals deze een verlosser is voor hem
die daar nederligt lijdende aan eene smartvolle
ziekte, zoo zal ook het faillissement in de te
genwoordige verhoudingen door den kleinen man
slechts gevoeld worden als eene verlossing van
een eigendom dat hem tot een drukkende last
geworden is.
Zoo er bijgeval in afgelegen streken nog boeren en
handwerkslui zijn. die geen schulden hebben, dan zor
gen de staatsschulden er voor dat ook zij aan het ka
pitaal schatplichtig worden.
In de hypotheek- wissel- en andere renten betalen
de boeren en arbeiders tenminste nog de interest van
een kapitaal dat zij zelfs ontvangen hebben.
In de belastingen, die dienen ter betaling van de
renten der staatsschulden, betalen zij de interest van
een kapitaal dat de staat geleend heeft om daarmede
op hunne kosten hunne concurrenten en uitzuigers te
verrijken
Leveranciers, bouwspeculanten, groot industrieelen,
groot grondbezitters en dergelijken.
Militarisme en staatsschulden, dat zijn de twee
krachtige middelen waardoor de tegenwoordige staat
ook het meest afgelegene dorp binnen den kring der
kapitalistische uitbuiting trekt en den ondergang van
boeren en handwerkstand bevordert.
