Nieuwstijdingen.
Brieven uit „de Streek,"
Buitenland.
Daartoe noopt de winter met zijn gelegenheid
tot stille overpeinzing aan den warmen haard, als
't daarbuiten sneeuwt of vriest, of de gure winden
verstijven alles met hun killen adem, en met zijn
gelegenheid tot openlijke wisseling van gedachten
in verschillende vergaderingen en bijeenkomsten.
Inderdaad, moge wanneer straks weder deze
tijd van opgewekt gemeenschapsleven, van over
denking en gedachten wisseling voorbij zal zijn,
er van kunnen worden getuigd, dat die den
mensch niet voor niets werd gegeven, en dat meer
en meer algemeen zal mogen worden ingestemd
met het bekende schoolversje
"Wel is de grijze winter koud
Maar geenszins ongezond,
Goddank, wij hebben turf en hout
En nooddruft voor den mond.
EEN GOEDE KLANT!
De barbier Smelten te Gorinchem had een
klant onder het mes, die gewoon was per abon
nement voor 3 maanden f2.50 te betalen. De
drie maanden zijn juist om, en dus wordt een
rijksdaalder neergelegd, die S. met de woorden
„dankje wel" in ontvangst nam.
Inmiddels had een Duitscher op den scheer-
stoel plaats genomen, die, na geschoren te zijn,
een gulden neerlegt en zonder geld terug te
vragen met zenuwachtigen haast zich verwijdert.
De heer S. roept hem terug, maar krijgt ten
antwoord: „Ich zahle nicht mehr!" Tableau!!
Iedere barbier zou wel willen dat hij meer
zulke klanten had!
In 1898 zullen drie zonsverduisteringen en
drie maansverduisteringen plaats hebben, de
eerste op 22 Jan., 18 Juli en 13 Sept., de laat
ste op 8 Jan., 3 Juli en 25 Dec. De zonsver
duistering van 22 Jan. en al de maansverduis
teringen zullen in ons land zichtbaar zijn.
Papa was er op vooruitgegaan
Wat, zei papa aan tafel tot zijn zoontje,
is gebraden vleesch niet goed genoeg voor je?
Toen ik zoo oud was als jij, kreeg ik niets anders
dan aardappelen met een sausje
Nu pa, dan heeft u het bij ons toch heel
wat beter!
Als eene bijzonderheid mag zeker gelden
dat de landbouwer, paardenhandelaar, de heer
D. Van Dam te Waddingsveen reeds in het be
zit is van twee pas geboren lammeren. Do ge
wone geboortetijd is op zijn vroegst Februari.
Van twee kwaden het slechtste kiezen
Te Groningen heeft een tamboer zich een vin
ger afgekapt mot het doel uit den dienst ontsla
gen te worden en eene onvermogende weduwe
met 6 kinderen te kunnen huwen. Hij zit in
arrest om voor den krijgsraad terecht te staan.
VEEZIEKTEN.
De „St.-Ct." No. 298 bevat een staat van de
gevallen van besmetteljjke veeziekten in Neder
land gedurende de maand November 1897. Als
lijdende aan mond- en klauwzeer vindt men
daarop vermeld:
In Noord-Brabant 841 bij 44 eigenaars; in
Gelderland 1540 bij 144; in Zuid-Holland
1243 bij 71; in Noordliolland 82 bij 5;
in Zeeland 4559 bij 133in Utrecht 122 bij
10; in Friesland 529 bij 16; in Overijsel
362 bij 28; in Groningen 778 bij 40; in
Drente 96 bij 6in Limburg 154 bij 18 eige
naars.
Te zamen over het geheele Rijk10,306 ge
vallen bij 515 eigenaars.
N1EUWJAARSWENSCHEN.
Ter bevordering van eene geregelde bestelling
der bij de aanstaande jaarwisseling ter post ko
mende stukken wordt wederom de gelegenheid
opengesteld om brieven, kaartjes en gedrukte
nieuwjaarswenschen, welke men op 1 Januari a.s.
aan de geadresseerden wenscht te zien uitge
reikt, reeds van 23 December af ter post te be
zorgen.
Om die stukken van de overige te onderschei
den, behooren over de geheele lengte van het
adres twee zich kruisende streepen getrokken te
zijn. Zij moeten uiterlijke 31 December, te 12
uren middag, ter plaatse van bestemming zijn
aangebracht.
Het publiek wordt, zoowel in zijn eigen belang
als in dat van den dienst, bijzonder aanbevolen,
van deze gelegenheid tot vroegere bezorging bij
de jaarwisseling gebruik te maken.
(„St.-Ct.")
EEN OUDE GEWOONTE.
In 't dorp Katlijk wordt nog altijd eene zeer
oude gewoonte in eere gehouden, nl. het St. Tho
mas luiden, dat ook nu weer is aangevangen en
tot de Kerstdagen duurt. Jongelingen en ouden
van dagen luiden de beide klokken, die naast de
kerk hangen, soms nacht en dag door. Er zijn van
overheidswege wel eens pogingen aangewend, om
dat luiden te beletten doch dan volgde verzet van
de Katlijkers.
In geen geval willen ze van dit oude gebruik
afstand doeu. Sommige personen hebben zich
daarin zoo geoefend, dat zij, in iedere hand een
touw de beide klokken op de maat tegelijk kun
nen luiden. Het St. Thomas luiden blijft voor de
Katlijkers in den werkelijken en figuurlijken zin
aantrekkelijk.
DUBBEL VOORDEEL!
Ter bestrijding van het gebruik van sterken
drank heeft de firma P. Stoffel Czn. te Deven
ter besloten na verloop van een jaar aan iederen
arbeider, werkzaam aan hare zaak, die kan ver
klaren, gedurende dat jaar geen sterken drank
gebruikt te hebben, f 15 uit te keeren, terwijl
de firma bovendien gelijk bedrag in een fonds
zal storten, dat den grond moet leggen voor een
pensioenfonds.
NOGAL STERK!
Op Urk voeren meer personen denzelfden naam,
wat voor de posterij soms lastig is. Zoo zond een
visscher, zich te IJmuiden bevindende, aan zijn
vrouw aldaar de helft van zijn zuur verdiende
penningen en een brief. Doze werd aan het
goede adres bezorgd, doch door drukke bezighe
den half gelezen ter zijde gelegd. Enkele uren latei-
werd uit den verderen inhoud kennis geuomen
van hot afgezonden geld, waarp de vrouw zich
haastte, dit in ontvangst te gaan nemen.
In dien tusschentijd was het kleine bedrag reeds
in de woning van afzender's naamgenoot „ge
weest" en aan airdappelen, enz. uitgegeven. De
rechtmatige eigenares kon zich troosten met de be
lofte, dat het geld later zou worden teruggege
ven als er wat verdiend werd.
In het vorige jaar moet een iets grooter bedrag
den tegenovergestelden weg hebben afgelegd. Dit
geval zal stellig wel een aansporing zijn, om
duidelijker te adresseeren.
Zaterdag, le Kerstdag, zal door de Amster-
damsche broodfabrieken en bakkers als een ge
wone Zaterdag worden beschouwd. Alleen dooi
den feestdag prijs te geven, was handhaving der
Zondagsrust mogelijk.
Bakkers Ct.
ONTGINNING VAN WOESTE GRONDEN
De raad der gemeente Schoterland heeft beslo
ten een post van f 2500 op de begrooting uit te
trekken voor ontginning van woeste gemeente
gronden om daardoor werk te verschaffen.
retourbiljettenT
Evenals de retourkaarten in locaal verkeer der
Hollandsche Spoor, zullen ook die in binnen-
landsch rechtstreeksch verkeer met de overige
Nederl. Spoorwegen, van 1 Januari a.s. af, een
geldigheidsduur verkrijgen van een maand, zon
der prjjsverhooging.
STATEN GENERAAL.
TWEEDE KAMER.
In de zitting van Dinsdagnamiddag kwam
aan de orde de
W AT ERSTA ATSBEG ROOTING
Bij art. 55 Duinbeplanting Noordzee) be
spreekt de heer Conrad de zeewering bij Callants-
oog en de afneming der duinen aldaar. De duin
voet en het strand zijn sterk afgenomen, waar
door de polder bedreigd wordt. De quaestie be
treft nu de zeewering van Callantsoog en die
bij Koegras. Hij betoogt de urgentie van een
wettelijke regeling voor onderhoud der beide
zeeweringen met het oog op de groote belangen,
hierbij betrokken. Immers de zeeweringen zijn
bij storm niet betrouwbaar. Hij vertrouwt daarbij
op de samenwerking van belanghebbenden.
De heer Kool wijst ook op het hooge belang
dezer zaak, daar het gevaar een grooe gedeelte
van Noordholland bedreigt, tenzij de dijken tus-
schentijds behoorlijk worden versterkt en ver
hoogd. Winter en storm staan voor de deur, en
wat heeft de Regeering nu gedaan Uit de stuk
ken tracht hij die vraag te beantwoorden en dit
bevestigt hem in zijn overtuiging, dat voorzie
ning niet lang meer kan uitblijven. Hij vraagt
hoe lang 't nog zal duren eer voorziening wordt
aangebracht, want de jongste stormvloed heeft
weer belangrijke schade aan de zeewering toe
gebracht. De min. neme dus maatregelen voor
het te laat is. Belangrjjke rijksbelangen zijn bij
de zaak betrokken en eveneens menschenlevenfj
Hij hoopt dat 's Min. handelen niet zal verloo-
pen in een noodeloozen pennestrijd met Ged.
Staten, zooals onder den vorigen Minister.
De Minister van Waterstaat erkent het belang
der verdediging van Noordholland tegen de aanval
len der Noordzee. De Min. heeft zich persoonlijk
overtuigd van den toestand, maar kreeg den in
druk dat vooralsnog geen gevaar bestond. Intus-
schen acht ook hij spoedige regeling noodigTen
aanzien van den onderhoudsplicht is hij in over
leg getreden met de Staten van Noord-Holland
en thans zal een waterschapsregeling worden ont
worpen, op spoedige afdoening waarvan hij heeft
aangedrongen, teneinde tijdig een voorstel bjj de
Kamer aanhanging te kunnen maken. Het pro
vinciaal bestuur heeft zich hangende die regeling,
bereid verklaard voorloopige voorzieningen te
nemen.
De heer Macaré had pertinenter antwoord ver
wacht en wjjst op den brief van den hoofdinge
nieur van den waterstaat van 4 December, waarin
de toestand niet zoo geruststellend wordt genoemd.
En wie kan er voor instaan dat er dezen winter
geen zware storm komt! Waar nu reeds zooveel
schade is berokkend, acht spr. langer wachten
onverantwoord, hangende het overleg. Is 't nu niet
mogelijk alvast op kosten van ongelijk aan het
werk te gaan,opdat de ongerustheid in Noord-Hol
land worde weggenomen?
De heer Kool sluit zich daarbij aan en dringt
er bij vernieuwing op aan de handen aan het
werk te slaan.
De Minister zegt nog, dat als er oogenblikke-
lijk gevaar is, gehandeld zal worden. De zaak is
niet zoo eenvoudig om haar op kosten van onge
lijk tot stand te brengen.
UITGESTELD.
De pleidooien in het proces der gemeente Alk
maar tegen D. Poll en de Maatschappij tot Zeker
heidsstelling voor ambtenaren en beambten, over
de teruggave van het in de gemeentekas in 1895
ontdekte tekort, welke voor de rechtbank aldaar
den 23en dezer zouden worden gehouden, zijn tot
latere dagteekening uitgesteld.
EEN DUEL.
Men bericht uit 's-Gravenhage
In de vorige week heeft op den Wasscnaar-
schen weg een „ontmoeting op den sabel" plaats
gehad tusschen Jhr. M. S. v. S., ambtenaar aan
een der Departementen van algemeen bestuur
en den advocaat Mr. v. O. Jr.
Het tweegevecht had des ochtends half zes
plaats in de duisternis, vandaar dat de sabels
op lichaamsdeelen terechtkwamen, welke anders
zeker niet tot plek van verwonding zouden zijn
gekozen. Een pas gevestigd arts, die tot de getui
gen behoorde, verleende de eerste hulp aan de ge
wonde duellanten. De eerste uitdaging moet door
den uitgedaagde zijn afgewezen, doch toen eenige
dagen later de uitdager op de sociëteit moedwil
lig het glaasje van zijn tegenstander omverwierp,
ging men tot het duel over. Beide heeren waren
tot dusver intieme vrienden geweest. Het geschil
moet over een jonge „schoone" zjjn ontstaan.
I Door een agent van politie zjjn naar de
inrichting voor stads-bestedelingen te Amsterdam
overgebracht 5 kinderen, die onverzorgd waren
achtergelaten.
SLAVERNIJ!
Van Regeeringswijze wordt in Nederlandsch-
Indië oen onderzoek ingesteld en worden maat
regelen voorbereid tot volledige uitvoering van
do afschaffing van de slavernij in de Buitenbe
zittingen. (Tel.)
VALSCII GELD.
De justitie te Groningen heeft gisteren een
belangrjjko bekentenis ontlokt aan een marinier,
met verlof te Vries (Drente). De man bracht na
melijk valsche guldens in omloop. Hij heeft be
kend, zelf de vervaardiger van het valsche geld
te zijn. De valsche munter werd bijgestaan door
een boertje, die thans ook in arrest is genomen.
MINISTER VAN MARINE.
Bij Kon. Besluit is de minister van Marine
de heer J. C. Jansen, op verzoek eervol ontsla
gen, met dankbetuiging voor de bewezen dien
sten en is generaal-majoor Eland, minister van
oorlog tijdelijk belast met het beheer van het
Departement van Marine.
XII.
Afgaande op de levendigheid die deze week
aan de markt heerschte, zou men wanen, dat
wij aan het begin, inplaats van aan het einde
van het seizoen staan.
Bedroeg toch de vorige week de aanvoer
van bloemkool 32900 stuks (niet, zooals abu
sievelijk werd aangegeven 329000 stuks) dit
getal bedroeg op de laatste 3 marktdagen
71900 en was dus meer dan verdubbeld.
Juist met het oog op den geringen aanvoer,
waren de markten van Maandag en Vrijdag
opgeheven. De oorzaak van dit grootere aan-
aanbod ligt evenwel voor de hand. Voor eene
veertien dagen toch, is een massa bloemkool
door de vorst verloren gegaan, terwijl de over-
blij venden zeer veel hebben geleden.
Deze nog ééns bloot te stellen aan de te
verwachten vorst, zou dus niet raadzaam zijn,
doch zou waarscnijulijk tot totaal verlies lei
den. Daarom wordt sedert enkele dagen alles,
wat slechts eenigszins leverbaar is, opgesne
den en ten verkoop aangeboden. Dagelijks wordt
de- bloem van het aangebodene kleiner en de
prijs houdt daarmede gelijken tred. Zaterdag
werden 22600 stuks geveild en bewoog de
prijs zich tusschen f 4 en f 6,75 Dinsdag daalde
zij, bij eene aanvoer van 29500 stuks, reeds
tot f3 h f5 en heden, Woensdag, varieerde
zij nog slechts van f 2 tot f3,75 en bedroeg
het aanbod 19800 stuks.
Hoewel het grootste deel, n.l. ongeveer 45000
stuks naar het buitenland werd verzonden,
liet ook Amsterdam zich niet onbetuigd en
besteedde achtereenvolgens f3,75 h f5,75
f3 a f4,50 en f2,30 tot f3.
Slechts 670 sluitkoolen werden aangeboden
en verkocht tegen fl per 100.
Gelijk ik u reeds in een vorigen brief mede
deelde is de handel in uien en aardappelen
zoo goed als afgeloopen.
Ook in den vruchter.handel gaat weinig meer
om. De meeste boeren verkoopen namelijk hunne
vruchten zoodra deze van den boom zijn ge
plukt of geschud. Slechts enkelen, waaronder
in de eerste plaats zij, die van bepaalde win-
tersoorten tamelijk groote partijen oogstten,
wachten een naar hun oordeel gunstiger tijd
stip voor den verkoop af. Het loopt hen dezen
winter nog niet bijzonder mee; wel zijn bijv.
de Bellefleurs eenigszins gerezen en worden
deze thans verhandeld tegen f2.75 per y2 H.L.,
doch daar staat tegenover dat de winter Sui
kerperen of winter Jannen gedaald zijn tot
beneden f 1.— Wanneer men daarbij de „krimp"
in aanmerking neemt, dan is het duidelijk dat
de houders tot nog toe geen goede zaken ma
ken.
Dit neemt niet weg dat de appelpnjzen, ge
durende den geheelen herfst, zeer bevredigend
zijn geweest.
Niet onwaarschijnlijk hebben wij zulks voor
een deel te danken aan de groote tuinbouw
tentoonstelling te Hamburg.
In de maand September toch, was Nederland,
zooals vrijwel algemeen bekend is, op genoemde
tentoonstelling vertegenwoordigd, door eene
prachtige en uitgebreide collectie fruit, die
zeer de aandacht trok en dan ook talrijke be
kroningen verwierf.
Deze fruittentoonstelling was door Duitsch-
land ontworpen met het doel om aan te too-
nen, dat binnen hare grenzen voldoende fruit
werdt gekweekt, om in hare behoeften te
voorzien en tevens dat de kwaliteit in alle op
zichten tegen het buitenland kon wedijveren.
Daarin kwam zij evenwel bedrogen uit, want
het bleek ten duidelijkste, dat zij noch met
kwaliteit, noch met kwantiteit bovenaan stond.
Nederland maakte daarentegen een schitte
rend figuur en dat het daarvan reeds nu de
gunstige resultaten ondervindt, meen ik als
vrij zeker te mogen aannemen, omdat mij be
kend is, dat door Duitsche firma's reeds ge
tracht wordt connecties aan te knoopen voor
leveringen van den oogst van het volgend jaar.
Indien nu de vruchtenteelers slechts tot de
overtuiging konden worden gebracht dat, om
dit voordeel blijvend te genieten, in de eerste
plaats de hand moet worden geslagen aan eene
betere sorteering.
Het is waarlijk bedroevend dat, met het
goede voorbeeld van de aardappelbouwers voor
oogen, nog steeds zoo nonchalant met de vruch
ten wordt omgesprongen.
Op een bodem als de onze, zoo bij uitne
mendheid geschikt voor fruitteelt, dient men
alle krachten in te spannen, om ên kuituur,
èn sorteering, tot de hoogste volkomenheid te
brengen. Toch doen er zich reeds verschijnse
len voor, die grond geven tot de verwachting,
dat ook daarin verbeteringen zullen'worden
aangebracht.
K.
Hoe liet gekomen is, dat de Transvaalsche
Boeren indertijd, toen Jameson's troep hun in han
den viel, do aanvoeders maar niet dadelijk heb
ben gefusileerd of opgeknoopt, waartoe zij het
volste recht hadden, en hoe weinig dit ook feite
lijk gescheeld hoeft, daaromtrent vinden wij thans
zeer opmerkelijke bijzonderheden medegedeeld in
het verslag van een gesprek, 't welk een Zuid-
AfrikaanBch berichtgever van de Londensche
„Sunday Spicial" gehad heeft met Generaal
Joubert.
Na de gevangenneming dus verhaalde do
Generaal - werd ten huize van Presendent Kru-
ger over wat verder te doen stond laad gehou
den. Die Raad bestond uit twintig verschillende
gezaghebbende personen, en in rechtmatige ver
ontwaardiging over den aanslag tegen hun land
sprak de meerderheid als het algemeen gevoelen
der Boeren uit, dat als afschrikwekkend voorbeeld,
zoo niet al de gevangenen, dan toch Jameson en
zijn officieren den volgenden morgen moesten wor
den terechtgesteld.
President Kruger echter was voor eene meer
genadigde behandeling, en hij wendde al zijn wel
sprekendheid en al zijn invloed aan, om zijn ge
voelen te doen zegevieren. Generaal Joubert was
een der weinigen, die hem ter zijde stonden.
Maar hoe zij zich inspanden, het was alles tever
geefs. De meerderheid van den Raad bleef bij
haar gevoelen.
Het werd een wild en heftig debat, en om 4
uur in den morgen was Jameson's lot nog niet
beslist.
Kruger was zichzelven schier niet meer meester.
Hij raasde, dreigde, smeektemaar zijn tegenstan
ders bleven onverbiddelijk.
Eindelijk kwam Joubert weer aan het woord.
„Vrienden", sprak hij, „wilt gij mij even aan-
hooren Gesteld ik heb een hoeve en mijn buur-
mans honden zijn er altijd op uit mijn schapen
te plagen en te dooden. Wat zoudt gij mij nu
raden Moet ik de honden dooden en zoo een
eind maken aan dien overlast? Als ik dat doe,
kan mijn buurman komen en zoggen „gij hebt
mijn honden gedood; zij waren veel meer waard
dan uw schapen, en gij moet mij schadevergoe
ding betalen!""
„Zou het niet beter zijn de honden te vangen,
ze naar hun eigenaar te brengen en te zeggen
hier zijn uw honden; straf ze en vergoed mij de
schade, die zij aanrichten?"
Niemand antwoordde, en na een oogenblik
stilte vervolgde Joubert: „Wij hebben de hon
den gevangen Zou het niet beter zijn, hen aan
de Engelsche Regeering terug te zenden, om hen
te doen straffen en schadevergoeding teeischen,
in plaats van den Engelschen een voorwendsel te
geven om uit hun grooten stal andere, misschien
nog lastiger honden af te zenden, om ons te
plagen
En ook ditmaal bleek tegen de overredende
kracht der „gelijkenis", de geliefkoosde leervorm
van den Zaligmaker, het verzet niet bestand, en
de krijgsraad deed naar Kruger en Joubert had
den aanbevolen. (N. v. d. D.)
Een zeer eigenaardig besluit is uitgevaar
digd door den Keizer van JAPAN. Deze souve-
rein heeft bij proclamatie bekend gemaakt, dat
hij niet tevreden was over de lengte zijner onder
danen en over hun lichaamsbouw; vergeleken
bij andere volken zijn de Japanneezen ook maar
klein. Daarom heeft hij het volgende gedecre
teerd „Ik gelast aan mijn onderdanen zooveel mo
gelijk vleesch te eten, opdat zij dikker en langer
worden".
Een Italiaansch hygiënist, dr. Massaglia,
somt een lange lijst op der ziekten en kwalen,
waaraan onze periodieke omgang met kappers en
barbiers ons blootstelt. Hij wil, dat de kappers ge
noodzaakt zullen worden, hun gereedschappen te
dompelen in eene oplossing van bijtende potasch
van 8 per 1000 en die daarna af te drogen met
watten, gedrenkt met alcohol van 60 per 100. In
de Annales d' hygiëne wordt opgemerkt, dat
men den kappers boven alles het eenvoudige grond
beginsel moest zien bij te brengen, dat zij vóór en
na elke hunner operatiën hunne handen moeten
wasschen.
Er zjjn twee mogendheden, die wan
trouwend gade slaan, wat Duitschland en Rusland
beoogenJapan en Engeland. En beide mogend
heden beschikken over een geduchte vloot. Wel
is waar acht de „Kölnische Zeitung" de sterkte
der Japansche vloot niet zóó, dat zij zou opge
wassen zijn tegen die van Duitschland, Rusland
en Frankrijk samen zooals van Engelsche
zijde beweerd is maar toch erkent dit blad, „dat
Japan een zeer sterke vloot bezit en met patrio-
tische opoffering groote geldmiddelen heeft toege
staan om talrijke oorlogsschepen van de nieuwste
en grootste soort, evenals een vloot van torpedo
booten en torpedo-jagers te doen bouwen".
En dat Engeland niet te licht moet worden
geacht, zegt het volgende staatje betreffende de
tegenwoordige Engelsche vloot,in de Chineesche
wateren, welke binnenkort zal staan onder be
vel van vice-admiraal sir Edward Hobart Sey
mour.
Engeland beschikt over: één pantserschip, de
Centurion met 41 kanonnende kruisers Archer
met 16, Grafton met 36, Immortalité met 37,
Iphigenia met 21, Marcissus met 34, Pique met
21, Powerful met 51, Rainbow met 21, Undaun
ted met 35 kanonnende kanonneerbooten Esk,
Peacock, Plover, Linnet, Pigmy, Rattler en Rid-
pols; de korvetten Algerine, Daphne en Phoe
nix, en de torpedojagers Fame, Handy, Hart en
Whiting.
VEESMOKKELEN.
De Belgische kommiezen hebben in den nacht
van Donderdag der vorige week in do nabijheid
van de gemeente Koewacht eene belangrijke aan
houding gedaan, waarbij twee smokkelaars wer
den gearresteerd en acht koeien in handen vielen.
Nu verspreidde zich Vrijdag het gerucht dat één
der smokkelaars voor de som van 50 francs de
ambtenaren op de hoogte had gebracht en men
daaraan dien ongunstigen uitslag te danken had.
Men kan begrijpen, welke algemeene veront
waardiging er heerschte en wraak, bloedige wraak
