ide
sin
ien.
it,
rt.
R.
Dr. H. van de Stadt.
gangspunt vormde van de behandeling der aan
schouwelijke meetkunde, leidde tevens in tot de
aardrijkskunde; de aanschouwings- en spreek
oefening tot een zeer uitgebreid onderricht in
natuurlijke historie; 't ver
tellen (steeds door uitvra
gen en terugvertellen ge
volgd) tot den eersten cur
sus in vaderlandsche ge
schiedenis.
«■Sinds Nieuwjaar '89
bevatte de rooster der
werkzaamheden al deze
vakken, waarmede ik be
last bleef tot den zomer
van '90.
«/Toen werd 't doorloo
pend verlof, mij door het gemeentebestuur van
's Gravenhage verleend, vervangen door een voor
een' dag per week; de heer dr. Salverda de
Grave, privaat-docent aan de Rijks-Universiteit te
Leiden, volgde mij in de meeste leervakken op,
terwijl ik belast bleef met 't rekenen en de natuur
kennis. In dit laatste vak gaf ik H. M. ook een'
inleidenden cursus in physica, terwijl de natuur
lijke historie wat in onze scholen zelden ge
beurt werd uitgestrekt tot iets over de mine
ralen.
„Steeds werd mij door H. M. de Koningin-
Regentes opgedragen eene inleiding te
geven tot 't meer speciale onderricht in
vakken, die tot een' hoogeren trap van
't onderwijs behooren. Zoo werd ik ook
vereerd met de opdracht, H. M. in te
leiden in de kennis van muntsoorten,
effecten, muntstelsels en leeningen; later
ook met een' beknopten cursus in alge
bra en meetkunde, tot voorbereiding
van 't onderwijs in cosmographie en
astronomie.
//Den 20n April 1897, den 1215en Prop' Mr'
lesdag, had ik mijne heerlijke taak bij
Hare Majesteit volbracht."
Zooals de heer Gediking reeds zeidr. Salverda
de Grave zette het door hem aangevangen
onderwijs in verschillende vakken voort, terwijl
hij daaraan ook een nieuw vak toevoegde het
onderwijs in het Fransch.
Van October 1889 tot October 1896 gaf de heer
Salverda de Grave les aan H. M. de Koningin
gedurende al dien tijd in het Fransch; van
Augustus 1890 tot October 1896 Nederlandsch
van Augustus 1890 tot
Januari 1894 algemeene
geschiedenis; van 1891
1894 vaderlandsche ge
schiedenis, en van Augus
tus 1890 tot September
1894 aardrijkskunde.
Het door den Heer
Gediking aangevangen en
door den heer Salverda
de Grave voortgezette
onderwijs in de aardrijks
kunde werd door dr. C.
M. Kan, hoogleeraar aan de Gemeentelijke Uni
versiteit te Amsterdam, voltooid, bij wiens onder
wijs in de natuur- en staatkundige aardrijks
kunde de Koloniën en het Moederland natuur
lijk een aanzienlijke plaats innamen. Voor Neder
land werd daaraan bovendien de geographische
statistiek vastgeknoopt.
Door dr. F. J. L. KrSmer, hoogleeraar aan de
Rijks-Universiteit te Utrecht, werd in Januari
1894 voortgegaan met het onderwijs aan H. M.
de Koningin in de algemeene historie, welke
lessen eerst in Juni van dit jaar een einde namen.
Het onderwijs in de vaderlandsche geschie
denis, waarvan de heeren Gediking en Salverda
de Grave reeds den grondslag hadden gelegd,
werd in October 1894 vervolgd door dr. P. J. Blok,
hoogleeraar aan de Rijks-Universiteit te Leiden,
die zijn taak in Januari van dit jaar beëindigde,
en zijn vak van onderwijs vooral van een gouver
nementeel en sociaal standpunt doceerde.
Voor dr. H. vanJJde Stadt, directeur van de
Gemeentelijke Hoogere Burgerschool met vijf
jarigen cursus te Arnhem, was de vereerende taak
weggelegd Jom H. M. verder te onderwijzen Jin
de natuurkunde, waarmede de heer van de Stadt
in Tuli 1895 aanving en in Maart van het volgende
jaar eindigde.
Op Het Loo was een'vertrek speciaal voor deze
lessen ingericht, met experimenteertafel, gas- en
waterleiding, enz. De instrumenten voor de proe
ven werden ten deele aangeschaft, maar grooten-
deels door de betrokken
autoriteiten van Arn
hem en van Apeldoorn
welwillend in bruikleen
afgestaan.
Kort na het overlij
den van Z. M. den Ko
ning werd Jonkvrouw F.
L. H. van de Poll, hof
dame van H. M. de Ko
ningin-Regentes, benoemd
tot surintendante der op-
voeding van H. M.de Koningin, terwijl miss Saxton
Winter in 1885 de eer te beurt was gevallen
De voordrachten, die deze opperoflficieren voor
H. M. hielden, betroffen de bestemming van de
krijgsmacht in vredes- en oorlogstijd, de vredes-
en oorlogsorganisatie, den werkkring van Leger
en Vloot in al hunne onderdeelen en inrichting,
de voornaamste wetten op de krijgsmacht be
trekking hebbende of
militaire belangen rege
lende, het innerlijk leven
van Leger en Vloot in
hun dienst en oefeningen,
en de organisatie van de
krijgsmachten in onze
Koloniën.
Dr. G. J. van der Flier,
predikant bij de Hervorm
de Gemeente te 's Graven-
hage, genoot de eer aan
M. van April 1894 tot
Dr. H. Blink.
Dr. E. F. Kossmann.
October 1896 godsdienstonderwijs te geven en ook
in de Bijbelsche geschiedenis, de Kerkhistorie en
de Geloofsleer. In den beginne werd één uur, later
werden twee uren 's weeks daaraan gewijd.
Den 24en October werd H. M., door dr. van
der Flier, bevestigd als lidmaat der Neder-
landsche Hervormde Kerk.
Niettegenstaande de vele uren daags, die de
ernstige studie vorderde, bleef er toch voor de
Koningin ook nog tijd over om zich aan de
kunst te wijden, terwijl evenmin de sport werd
vergeten.
Het bekende hoekraam van het Koninklijk
Paleis op den Dam is geleidelijk vermaard ge
worden, doordat men daar geregeld, tijdens het
jaarlijksch bezoek van HH. MM. de Koninginnen
aan Amsterdam, Koningin Wilhelmina kon aan
treffen, met een schetsboek voor zich, bezig om
beelden uit het .woelig tafreel, dat het Damplein
in zulke dagen onafgebroken te aanschouwen
gaf, met de teekenstift te vereeuwigen.
De vaardigheid daarin verwierf Zij door de
lessen, die H. M. totnutoe sinds November 1890
geregeld in het teekenen en schilderen
ontving van den heer Frits Jansen,
kunstschilder, onder-directeur aan de
Academie van Beeldende Kunsten te
's Gravenhage.
Het onderwijs in de kunstgeschiedenis
was toevertrouwd aan den heer dr. C.
Hofstede de Groot, directeur van het
Rijks-Kabinet van prenten en teeke-
ningen te Amsterdam.
I H. M.'s opleiding in de muziek, spe-
meentelijke Hoogere Burgerschool met Luitenant-Generaal ciaal pianospel, en later in de muziek-
driejarigen cursus te Nieuwer-Amstel,A. Kool. geschiedenis, verzorgde de heer J. Stor-
benoeming tot Engelsche gou
vernante van H. M. de Koningin.
Was het onderwijs van H. M. in de
Engelsche taal dus in alleszins be
voegde handen, niet minder was dit
het geval met het onderricht in de
Duitsche taal, waarmeê den ln De
cember 1894 dr. E. F. Kossmann, leeraar
aan het Gymnasium te 's Gravenhage,
werd belast, die twee jaar later zijn
~de L(onderwijs uitbreidde tot de Hoogduit-
1 sche letterkunde benevens tot de hoofd
trekken der letterkunde van eenige
andere Europeesche volkeren, met name
van die van Italië, Spanje, Rusland en
Skandinavië. April van dit jaar eindigde
de heer Kossmann zijn omvangrijke taak.
Het onderricht in de Fransche taal
was gedurende eenigen tijd, in de
prille jeugd van H. M., opgedragen aan
mademoiselle Liotard.
Van Mei 1896 tot October van dat
jaar ontving H. M. de Koningin van
dr. H. Blink, destijds directeur der Ge-
onderwijs in de cosmographie.
In Maart 1897 werd aan de vele vakken van
studie voor H. M. nog een nieuw, zeer belangrijk
toegevoegd. Mr. J. de Louter, hoogleeraar aan
de Rijks-Universiteit te Utrecht, ving toen namelijk
voor H. M. zijn lessen in de inrichting van het
bestuur in Nederlandsch-Indië aan, dat later werd
uitgebreid tot het Nederlansch staatsrecht en de
daaraan verwante kundigheden, en dat eerst
zéér kort geleden eindigde.
De voor het toekom
stige Hoofd van Leger en
Vloot zoo onontbeerlijke
bekendheid met de inrich
ting, samenstelling, werk
kring, enz. van onze strijd
macht te water en te land
werd H. M. deelachtig uit
de lessen, die Zij ont
ving van den Luitenant-
Generaal A. Kool, Chef
van den Generalen Staf,
en van den Schout-bij-
nacht F. J. Stokhuijzen,
thans Commandant der Zeemacht in Neder
landsch-Indië.
tenbeker, muziekleeraar 'te 's Graven
hage, en sinds 1880 vereerd met de aanstelling
tot Hof-pianist.
Madame L. DdprezSacré, professeur de danse
et de maintten te Brussel, was belast met het
geven van onderwijs 'aan H. M. in het dansen.
Rest ten slotte nog de vermelding, dat H. M.
Haar eerste instructies in het rijden Haar lieve
lingsontspanning, waar
van de bewoners van de
Residentie en van de om
geving van hetJLoo met
zooveel geestdrift kunnen
spreken, als ze u vertellen
hoe ze Koningin Wilhel
mina vaardig een vurig
vierspan zagen besturen,
of hoe ze H. M. te paard
met lossen teugel zagen
voorbijgaloppeeren ont-
ving van den heer F. Steers, van 4 Mei 1856
tot einde 1892 verbonden aan het Staldepartement,
thans gepensionneerd "eerste onderstalmeester van
H. M. de Koningin.
Men ziet uit deze beknopte opsomming van al
het onderwijs, dat H. M. genoot, dat men recht
Frits Jansen.
in 2
den
waarna
i illumi-
en, die
>n. De
van de
mphonio
maken,
n lang
ij zal blij-
temeer,
zware
i hulp van
n hulde.
;d, die
lde,
tsluiten.
ersienh
menige
viel, en
uberparo
t Was
lerugKomenae, weraen zij weaer ontüaaia öp koek
en een tablet, die de kinderen van den Heer
Van Houten hadden cadeau gekregen, zoomede
- keerde rustig huiswaarts, om zoo,spoedig doen
lijk weder terug te keeren.
Daarna ging men tot de volksspelen o\ er
genieten,
laten, we-
■voor eerst
veel beter
ïelpen met
oorstelling
uitgereikt,
waarna allen voldaan Huiswaarts keerden.
Om 7 uur begon de gondeltocht: eenige ver
sierde en verlichte vaartuigen der feestcommis-
a af-
UW
open-
dij k,
got 2
vier
.ooi
sectie
1576,
ellen,
nos.
222,
drie
gem.
273,
,n den
lee-
OD,
vor-
Cllts
lig voor
'eleide,
iAGEN
Za-
