Weekblad voor LANGEDIJK en Omstreken.
N°. 44. (Eerste blad).
Zondag 29 October 1899.
8e Jaargang.
J. H. KEIZER.
Groote letters of vignetten worden naar plaatsruimte berekend.
Dit nummer bestaat uil twee bladen.
Nieuwstijdingen.
Feuilleton.
WBEED USCHXBDT.
NIEUWE
mmu
I III II VI
Deze courant verschijnt eiken Zaterdagnamiddag.
ABONNEMENTSPRIJS
voor Noordscharwoude, Oudkarspel, Zuidscharwoude en Br. op Langedijk
per drie maanden 50 ct., franco p. post 0O ct.
UITGEVER:
BUREEL:
Noordscharwoude.
PRIJS DER ADYERTENTIËN:
Van 1-5 regels 30 ct., elke regel meer ct.
Brieven rechtstreeks aan den Uitgever.
Heer Hugo waard. Zooals men weet,
zijn in onzen polder nog vele landerijen z. g.
tiendplichtig. Bij den verkoop van eene plaats
wordt soms vermeld, dat zij „vrij van tienden"
is. Sinds het vorige jaar worden de rechten der
tiendgerechtigden min of meer betwist, althans
zijn er nog steeds hangende geschillen in deze
zaak. In het vorige jaar zou afkoop van tien
den plaats hebben van landerijen, behoorende aan
de Ilerv. Kerk te Oudorp, evenwel gelegen in
den polder Heer Hugowaard. Hierbij deed zich
het feit voor, dat men Wel genegen was, de som
voor afkoop te voldoen, mits het recht van tiend-
heffing enz. uit officiëele stukken werd bewezen.
De geleverde documenten werden echter niet vol
doende geacht en deze afkoop bleef hangende.
Op gelijke gronden weigerde een der tiendplich-
tigen in deze gemeente tienden op te brengen.
Alleen bij overtuigende bewijzen zou hij daartoe
overgaan. Dit alles gaf aanleiding tot eene z.g.
„tiendenbeweging" en deze schijnt thans hare
oplossing te zullen naderen.
Onlangs werd hier eene tweede vergadering
gehouden door tiendplichtigen, tot welke we niet
konden worden toegelaten.
Welke besprekingen in die verg. zijn gehou
den en welke besluiten er zijn genomen, zullen
we dus uit de gevolgen moeten afleiden, welke
we meenen te moeten zien in het feit, dat bij
de inning der tienden, welke plaats beeft in den
loop dezer maand, verreweg het grootste deel
der tiendplichtigen verklaarde, wel te willen vol
doen, mits overtuigend wordt bewezen, dat men
tiendplichtig is.
Uit betrouwbare bron vernamen we, dat in
den loop dezes jaars alle stukken op deze tien
den betrekking hebbende, in handen zijn gesteld
31.)
Robert gaf zich geheel over aan de vreugde van
het weerzien, dat zoo heel anders was als hij het
gevreesd had en hij beantwoordde de handdrukken
van zijn broeder met dezelfde liefde en hartelijkheid.
Toen de twee broeders elkander eindelijk loslie
ten deed Bernard, die de zwakste van beiden was,
een paar wankelende schreden en viel in zijn fau
teuil neer.
Die onroering was hem te sterk geweest, hij leunde
half in onmacht achterover.
Puybarrau snelde ongerust toe, maar Bernard
zeide
Het is niets, mjjn vriend, de vreugde is mij alleen
wat te sterk geweest. Ga, laat ons een oogenblik
alleen.
Puybarrau nam zijn hoed, knikte met zjjn groote,
kogelronde hoofd, ten teeken dat hij hem begrepen
had en verwijderde zich met snelle, onhoorbare schre
den.
Kom bjj mij, Robert, daar, ga in die fauteuil zit
ten, begon Bernard zoodra hjj met zijn broeder al
leen was.
Robert nam de fauteuil, die Bernard hem aan
wees, schoof die zoo dicht mogelijk bij zijn broeder
en zeide, terwjjl hij beide handen op de schouders
van den oudste legde
Mjjn God, arme broer, wat zjjt gij veranderd.
Bernard zuchtte.
Ja, ik heb droevige jaren doorleefdde weinige,
die gelukkig en gezegend waren heb ik duur, al te
duur moeten betalen.
Maar hoe komt het dan dat gij niet gelukkig zijt,
gij met uw edel hart, met uw helder verstand?
Ik weet het niet, zeide Bernard. Het noodlot.
Maar gjj hebt toch een gezin hernam Robert.
Ja.
van een advocaat, en dat ze daar voor belang
hebbenden ter inzage liggen. Enkele tiendplich
tigen hebben inzage genomen, doch de voorloo-
pige weigering, om de tienden te voldoen, geven
aanleiding tot het vermoeden, dat men de docu
menten bovengenoemd niet voldoende acht, om
tot wettig bestaan van tiendrecht en tiendplicht
te besluiten.
Van bevoegde zijde vernamen we tevens, dat
de tiendgerechtigden hebben besloten, na 15 No
vember hij niet voldoening der tienden tot een
proces, of liever tot vervolging te zullen overgaan.
Hoewel we in deze zaak natuurlijk geene partij
kunnen of willen kiezen, aangezien we geene
kennis dragen van de bewijsstukken, willen we
toch onze bevreemding te kennen geven, dat er
nog in 't geheel geen sprake schijnt geweest te
zijn van eene vergadering van tiendgerechtigden
en tiendplichtigen, teneide te beproeven de zaak
op minnelijke wijze te schikken, of wat er duis
ter mocht wezen, tot klaarheid te brengen.
Ter aanvulling willen we nog melden, dat
thans de afkoop voor bouwland ongeveer 60 voor
weiland ongeveer 12 gld. per HA. bedraagt. Vol
gons onzen zegsman zou het tiendrecht 2/17 van
do opbrengst mogen bedragen, wat bij een teelt
van 8 gld. per snees 40 gld. tienden per HA.
zou zijn. De schatting gaat echter zelden hooger
dan 7 gld. per HA., terwijl deze soms beneden
f 1 per HA. blijft.
Met verdere mededeelingen in dezen, zullen
we moeten afwachten, wat de tijd zal brengen.
Waarland. Zoo is dan eindelijk, najaren-
lang geïsoleerd te zijn van den buitenwereld, die
men kon zien, maar alleen langs een omweg of
een zeer gebrekkigen toe weg kon bereiken, "Waar-
lands isolement opgeheven, dank zij het krach
tig optreden der nog jeugdige groentevereeniging
„Waarland".
„We moeten en zullen ons een weg banen,
om in het wereldverkeer opgenomen te kunnen
worden," scheen wel de hoofdleuze, waarnaar
Een vrouw?
Ja.
Kinderen
Een zoon.
Een zoon, dien gjj alle dagen ziet. een zoon dien
gjj naar hartelust kunt liefhebben, die u eerbiedigt
en gehoorzaamt, een zoon waar ge trotsch op zjjt?
Mijn zoon leeft geheel afgezonderd van mjj, hjj
maakt mij noch gelukkig, noch trots.
O! dan begrjjp ik uw droefheid, mjjn arme Ber
nard, want er bestaat geen hooger geluk ter wereld
dan een zoon te hebben die belooft een verdienste
lijk mensch te worden of die het reeds is. Maar gjj
hebt dan voor 't minst nog eenige troostuw vrouw.
Mjjn vrouw is wuft en jjdel, zij leeft slechts voor
het vermaak, de weelde en schitterende feesten.
Weder loosde Bernard een diepen zucht.
Robert zag hem met innig medeljjden aan.
Maar gijgjjriep Bernard eensklaps met groote
levendigheid uit, terwjjl hjj de oogen tot zijn broe
der opsloeg, wanneer gjj leeft, waarom komt gjj
dan nu eerst bjj mjj terug?
Helaas, ik had daartoe zooveel moeielijkheden te
overwinnen, er waren zooveel redenen, die mjj er
van terughielden. Was ik voor mjjn bloedverwanten
niet een voorwerp van verachting, bracht ik geen
schande over hen?
Uw bloedverwanten, Robert, hebben geen oogen
blik vergeten, dat gjj van denzelfden oorsprong waart
als zjj. Wjj hebben veel geleden, onze zuster Blanche
en ik, maar nooit heeft zich eenig gevoel van wrok
of vjjandschap jegens u bjj ons leed gevoegd. Uw
ongeluk, uw vreeseljjke straf, heeft de misdaad uit-
gewischtwjj hebben slechts medeljjden met u ge
had en u vergiffenis geschonken.
Robert pinkte een traan weg.
Arme, lieve Blanche, zeide hij. Zij is dood, niet
waar?
Ja, maar gelukkig heeft zjj ten minste nog eenige
jaren van onverdeeld geluk gekend. Haar echtgenoot
mjjnheer De Briais, was een edel en rechtschapen
man. Ook hjj is gestorven, alles is ledig om ons
heen.
Helaas.
Robert streek somber met de hand over het voor
in deze vereeniging werd gestreefd en na een
moeielijken strijd kan haar de krans der over
winning om de slapen worden gelegd. Eenige
dagen geleden mochten we het bruggenstelsel,
waardoor het Waarland eene zeer korte verbin
ding heeft verkregen met den Laanderweg en
dus ook met het station Noordscharwoude, in
oogenschouw nemen, en we zagen, dat het werk
goed waswel waard om er bovengenoemde ver
eeniging geluk mede te wenschen. Voetgangers,
die zich jaren bij jaren in den ongelukkigen
toestand hadden moeten schikken, ziet men reeds
druk gebruik maken van de nieuwe gelegenheid
rijtuigen zullen nog enkele dagen moeten wach
ten, tot ook de beharding van den weg, waaraan
men reeds ijverig bezig is, zal voltooid zijn.
Dat in vereeniging kracht ligt is ook hier weer
gebleken. Moge de vereeniging nog menige schrede
zetten op een weg van goede werken, in 't belang
harer leden, ten nutte van vele anderen.
Onze zuivelfabrieken.
Nieuwe Niedorp. In aansluiting met het te
voren gedeeltelijk door ons reeds behandeld ar
tikel over „Onzp- zuivelfabriken" kunnen we nog
meêdeelen, dat hier de aan de gemelde inrichtin
gen geleverde melk betaald wordt naar de ge
leverde hoeveelheid als grondslag. Hoewel deze
betalingswijze der melk op het oogenblik op de
meeste plaatsen het geval is, is zij toch sterk af
te keuren. Waarom deze handelwijze niet aan
te bevelen is, wil ik in weinig woorden
dit voor een ieder duidelijk maken. Wanneer
toch een tweetal personen ieder 200 liter melk
aan een fabriek leveren en uit de 200 liter van
den eene wordt 12 pond verkregen en uit de
200 liter van den andere 14 pond, dan is het
toch immers billijk, dat de laatste meer voor
zijn melk behoort uitbetaald te krijgen dan de
eerstgenoemde. Ongetwijfeld zal dan toch niemand
willen beweren, dat deze betaling niet in den
haak is maar wel moet men tot de conclusie ko
men, dat zij geheel en al als rechtvaardig kan
hoofd en hernam
Gjj hebt mjj dus niet veracht, niet gevloekt?
Neen, wjj hebben u slechts beklaagd en beweend.
01 uw woorden doen mij zoo goed en maken mjj
zoo gelukkig. Ja, ik wist wel, dat gjj niet zoo hard
vochtig en onverbiddelijk kondt zjjn als de mannen
der wet, de mannen der politie, die door hun be
roep tegen elk medeljjden gepantserd zjjn, ik wist
wel dat gij, Bernard, gjj broer, u niet zoo krachtig
zoudt verzetten tegen mijn verzoek om een vrijge
leide tot een kort verbljjf in Frankrijk, hetgeen men
mjj heeft geweigerd. O ja, ja, ik heb er goed aan
gedaan hier te komen, want die gedachte folterde
mij al te zeer. Thans is zjj verdreven, voor altijd
verdwenen door de wjjze, waarop ge mjj!ontvangt
en door de woorden, die ge tot mjj hebt gesproken.
Maar verklaar u nader, zeide Bernard, ik begrjjp
u niet. Wat bedoelt ge?
Robert deelde hem thans in korte trekken mede
de stappen, die hjj had gedaan, de weigering van
de prefectuur van politie, die er op gevolgd was en
de gronden, waarop die weigering berustte.
Dus, besloot hjj, ik heb een oogenblik gedacht,
dat gjj het waart, gij, mjjn broer, die mij zoo mee-
doogenloos terugstoottet, en dat heeft mjj vreeselijk
doen ljjden.
Ik zou zóó gehandeld hebben? riep Bernard ver
ontwaardigd.
Ik schaam me er over, dat ik het heb kunnen
veronderstellen, maar het verzet had plaats in naam
van de familie De Prabert. Ik weet dat gjj den naam
niet hebt willen behouden, dien ik onteerd heb en
dat gij dien van onze moeder hebt aangenomen.
Dat was uw recht en ik keur die handelwjjze ten
volle goed, maar Bernard, wanneer gjj u niet tegen
mjjn verzoek hebt verzet, wie dan?
Ik weet het niet, mjjn vrouw waarschjjnljjk. Zjj
toonde een vreeseljjke onrust, toen zjj, door de on
bescheidenheid van een harer gasten, den kapitein
der gendarmerie Barillet, vernam, dat gjj op het
punt stond naar Frankrijk terug te keeren. Maar
nu is ze haar bevoegdheid te buiten gegaan dat zal
ik niet dulden, ik zal haar ter verantwoording roepen.
Waartoe zou dat dienen en wat bekommer ik mij
er om, zeide Robert zachtzinnig Die vrouw kent mij
beschouwd worden. Zeer sterk is het daarom aan
te raden de melk uit te betalen naar het vet
gehalte en niet naar de geleverde hoeveelheid
als grondslag. Natuurlijk zal door deze handelwijze
van betalen duidelijk uitkomen, dat de eene meer
voor zijn melk (per liter dan gerekend) krijgt
dan de andere omdat dan ook zijne qualiteit
meer of mider goed is. We twijfelen er echter
niet aan of onze geachte lezers zullen het hier
boven vermelde nu duidelijk begrijpen, de nood
zakelijkheid er van inzien en toch ook met ons
moeten beweren, dat voor waar van goede
qualiteit meer behoort gegeven te worden, dan
voor waar van minder goede hoedanigheden.
De betaling der melk volgens vetgehalte is ech
ter voor menig fabriek nog een struikelblok, om
dat velen met de invloeden, die het vetgehalte
van de melk beheerschen niet bekend zijn, doch
gelukkig ook hierin is men de menschheid ter
hulp gekomen door jarenlange onderzoekingen,
welke bijzonder gunstige resultaten hebben op
geleverd. Jammer is het echter, dat nog in dezen
tijd menig veehouder het nieuwe zoo vaak met
een wantrouwenden blik gadelaat en eerst als het
nieuwe getoond heeft of bewijzen heeft gegeven
goed en doeltreffend te zjjn, zijn wantrouwen
laat varen. Waaraan deze wantrouwendheid is
toe te schrijven, is dit, dat menig landbouwer
en veehouder zoo vaak door andere minder brave
personen om den tuin worden geleid en dus wor
den bedrogen Niemand kan het hen daarom
kwaljjlc nemen, indien zij op een dergelijke wijze
misleid zijn en daardoor wantrouwend worden.
We willen echter hopen en wenschen, dat er ook
eenmaal een tijd zal aanbreken, dat argwaan
en wantrouwendheid op elk gebied hand aan
hand van deez' aarde zullen verdwijnen.
Nieuwe Niedorp. Dezer dagen zijn door
de heeren W. C. Postma van Harlingen en W.
Dijkstra van Groningen, handelaren in zaaigra
nen, peulvruchten, Friesch klaverzaad en poot-
aardappelen, aan landbouwers uit deze gemeente
niet, evenmin als uw zoon mij kent. Voor hen ben
ik slechts de moordenaar, de ontsnapte galeiboef,
waarvan men slechts met afschuw spreekt en waar
men zich voor in acht neemt als voor een schade
lijk dier; ik ben de doode, sedert vele jaren begra
ven en die eensklaps uit zijn graf opstaat. Ik be
grjjp hoe zij over mij denken en ik kan hun daar
omtrent niets verwjjten. Mijn groote verdriet was
echter, dat gjj er stilzwjjgend in hebt kunnen toe
stemmen, dat men maatregelen tegen mjj nam.
Neen! riep Bernard uit, met een kracht, die men
niet van bem gewoon was.
Gjj hebt daar dus niet in toegestemd, Bernard?
Zeker niet, ik wist er niets van, want had ik het
geweten, dan zou ik het uitdrukkelijk verboden heb
ben.
Brave Bernard, het maakt mij zoo gelukkig, over
tuigd te zjjn, dat gjj onbekend zjjt met de maatre
gelen der politie, die tegen mjj zjjn genomen, hoe
wel die vrij onschadeljjk zijn, dat gjj zelfs niet weet
dat de toegang tot uw huis door geheime politie
beambten wordt bewaakt, om Robert Duhesme in
hechtenis te nemen, wanneer hjj de vermetelheid
mocht hebben, zich hier te vertoonen.
Geheime politiebeambten in mjjn huis?
Ja, ik heb hen gezien, zjj houden de wacht met
een jjver, die bewjjst dat zij door hun lastgevers
ruim betaald worden.
Mqn God, zoo iets valt hier voor en ik weet
er niets van? Maar hoe zjjt ge dan hier gekomen?
Ik ben over het hek van den tuin geklommen en
als een dief ben ik het huis binnengeslopen. Gister
avond heb ik u aan dit venster gezien en ik was
gelukkig genoeg mijn weg te vinden door de gan
gen van uw huis zonder iemand te ontmoeten. O!
broer na alles wat ik gezien, wat ik gehoord heb,
ben ik overtuigd dat ik er goed aan deed, hier te komen.
Bernard De Prabert antwoordde niet.
Hij had het gelaat in zjjn lange vermagerde han
den verborgen en mompalde:
O! schande! O! treurige gevolgen van mijn zwak
heid en mjjn gebrek aan moed.
Toen hjj een oogenblik later het hoofd ophief,
vertoonden zjjn trekken, tot verbazing van Robert,
niet meer die kalme gelatenheid en zwakke onder-
