ei
ant
enei
ïdei
zijn
nsrs
kmaai
Woensdag 4 Mei 1021
80e Jaargang
Kamer Overzicht.
Uit den Omtrek.
Nieu wstij dingen
)KMA?
LANüllUKEI COURANT.
'28 April 1921.
De lang verwachte discussie ovler de nog steeds
iet ontgonnen rijke petroleumwelden Van Djam-
i is dan eindelijk aangevangen. Men kent het
ei loop dezer geschiedenis. Aanvankelijk heeft
ten gedacht aan particuliere exploitatie, die
venwel krachtens wijtziging der Indische Mijn-
et niet zonder meer mogelijk bleek. Toen kwam
s motie-Albarda inzake de staatsexploitatie, die
idden in den o.orlogstij)d een meerderheid vond.
'och bij de Indische en Nederlandsehe regeerin-
n bleken bezwaren tegen uitvoering dezer mo-
waarom men haar terzijjde legde en de Djam-
elden opnieuw' ontgonnen liet. Totdat kor-
in tijd geleden Minister de Graaff is gekomen
et het ontwerp voor de oprichting eener Ne-
erl. Indische Aardolie Maatschappij', een ven-
ootschap waarin de Staat en de Bataafsche Pe-
oleum Maatschappijl deelgenooten zulten zijn,
elke Maatschappij' tot ontginning der Djambi-
elden zal worden toegelaten.
Het was te verwachten, dat in deze discussie,
iriftelijk uitvoerig en in en buiten de Kanier
x>rbereid, heel !wat tegen de Koninklijke en
Bataafsche zou worden gezegd. Dit te meer,
adat in den loop derlaatste jaren de verhouding
isschen de Koninklijke en de Engelsche Shell
terst intiem is te rekenen. De Koninklijke,
,e als een eenvoudige petroleumLond'ernemteg!
:gon, heeft, toen haar eigen velden uitgeput
akten, den steven igewiend en gebruik gemaakt
m haar overheerschende positie als verkoops-
ganisatie. Zoo bracht zij de Indische petro-
umindsutrie tot een eenheid, welke tevoren on-
kend mocht worden geoordeeld. Die eenheid
irviuldel.t eeds destijds de machtige Standard
il Company der Amerikaansche millionairs met
eeze, maar de aan de KonipMïjjkè aangeda-
oorlog had geen succes. Wel echter leidde zij
Koninklijke tot het inzicht, dat ook haar
ssitie versterking noodig had. Zoo zocht en vter-
eeg de geniale Deterding aansluiting eerst in
Asiatic Petroleum Company, later in de com-
natie, tengevolge waarvan tegelijkertijd de Bia,-
afsche en de Shell werden opgericht. Op dat
genblik w'erd de Koninklijke niet meer dam een
olding Company, en zulks is zij) feitelijk tot
ïu toe geblbeken. Naast de Bataafsche zijn an-
re Maatschappijen, als de Geconsolideerde voor
Demonie en de tal van Maatschappij|en Voor
xypte, Californië, Midden-Amerika, den Kau-
isus en andere petrolemugehieden opigjerieht, die
zamen een complex vormen, dat tegenover de
yandard Oil Company een sterke plaats te
emt.
Reeds vroeger is er sprake van geweest, dat Üe
oep Koninklijke het beheer over de Indische
troleumVelden zou verliezen. Dit tengevolgle
n de koloniale Petroleum-Maatschappiji, die 'n
»hter van de Standard' Oil was. Nu is het er de
oninklijke opnieuw om te doen om het be
er te krijgen over de uitgtebreide petroleumvel-
n, die in verschillende deelen vam onzen Indi-
ïen archipel nog onontgonnen liggen en wtelker
tginnimg haar in haar positie tegenvoer Ame-
a zou versterken. Mesopotamië is reeds vöor
Koninklijke groep geopend; als Indië haar
bied wordt, is zij evenwichtig aan de Standard
Wel zal deze over grooter productie blij
beschikken, maar zijl heeft ook grooter g|e-
d te verzorgen. Geen wlonder, dat onder de
griffie in de Kamer aan-wezig(e stukken een
es van de Standard Oil is, jdjajt op de oVerheer-
ing van de Konteklijjke groep de aandacht i
%t.
Vandaar twfee belangrijke factoren in het de-
De een draait om' den kapitalistischen ten-
zd e ander om 1de vraag of in de Koninklijke
ierlandsche dan Wel Emgelsohe invloeden over
Eir kan, het is terecht g|ezegd, gjeen enkele
'leiding vloor de Tweede Kalmer bestajan om j
Engelschen invloed tegjenoVer den Ameri- j
nschen te versterken, maar is het inderdaad'
ver Nederlandsehe invloed', dan kan er geen i
'waar bestaan om1 dez© te doen overheerschen. j
'1 komt ook dan de Vraag of het aanbeveling'
dient kapitalistische voordeeten te doen be- i
0n, aan de orde. Hiermede houdt natuurlijjk
'w verband de Viraag of de statuten van dJe
Uwe Maatschappij zoodanig zijn ingericht, da,t
staat zijjn overwicht kan doen gelden; ook
vraag w'elk vertrouwen men heeft in de gestie i
de loyaliteit van de Koninklijke,
u is over al deze dingen in Idie paar d'agjen, dat j
debat n ffjaan den gang is, reelds heel wia|t ge-
d, Er zijp felle tegenstanders van dit omider-
T, onder Wie de heer Alharda, Id'e koloniale j
udvoerder van de S.D.A.P., de krachtigste
Maar nevens hemfe' taat de heer Mjajrchant,
sds den allereersten d'ag een merkwaardig)
■dent veroorzaakte. In de oorspronkelijke
Teenkomst van den Staa trnet de Bataafsche
een artikel 26 opgenomen, krachtens het-
de concessie voor Djambi vanzéelf de con-
l? voor alle olievelden op Sumatra, Borneo, j
tees e.d. zou uitsluiten. Zoowel de heer Mar-
M als de Minister vergaten een ,o,ogenblik,
de betreffende bepaling van 'dit contract i
jooverre van nul en geener waarde is, w'ijil de
'sche Mijnwet afzonderlijke toestemming voor J
in werking stellen van elke concessie voor-
Aft. Toen n ude heer Marchant dit fameuze
artikel aan de aandacht der Kamer ontdekte, J. de Jong
een aanmerking te moeten maken op
het weigeren van een voorschot van f 5000,
'aan iemand door het bestuur, doch de voorz.
zegt, dat dit geen onderwerp van bespreking
is vo>r de algem. vergiadering.
Thans komt aan de orde de verkiezng Van t'wfee
plaatsvervangers Bestuursleden. De voorzittei
geeft hieromtrent eenige verklaring en benoemt
Leen stembureau voor deze verkiezing*, en een
Woor Je verkiezing van een kassier, welke bij het
volgende punt ai an de orde is. Na stemming!
en herstemming worden voor eerstgenoemde
functies gektezen de heeren S. Bruginan en A.
Mienis, die de benoeming aannemen, w&arna dte
'voorzitter de verg. feliciteert.
Voor de verkiezing Van een kassier, w&arVoor
zich^aIs sollicitanten hebben aangemeld de heeren
A. Groot, C. den Hartigh en D. de Jong, komt
van Verschillende zijjden de opmerking, dat de tijd'
voor inzending Van sollicitatie feitelijk ter nau-
Wernood een dag is geweest. Door den heer den
Hartigh wórdt uiteengezet, hoe dit' door den
loop van omstandigheden is giekomen, doch er
aan toegevoegd, dat solliciteeren feitelijk niet
noodzakelijk is, en men zich alsnog bij het Be
stuur kan aanmelden. Dit geeft aanleiding tot
de opmerking, dat iemand niet ter vergiadering
aanwezig dan toch is uitgesloten, dan wel ter
vergadering aanwezige liefhebbers zich toch van
borgen hebbeh te voorzien, dat iemand, die
staande deze vergadering zich nog aanmeld niet
in de gelegenheid is steun te vragen, wat monde
ling en schriftelijk is geschied door anderen.
Het debat neemt zoo langzamerhand een wem
ding, waarbij de 'goede toon verjoren dreigt te
'gaan. Het bestuur meende in het belang der
Bank te handelen, d'oor den heer Den Hartite
aan te bevelen.
De beer Mammen geeft in overweging de be
noeming een week uit te stellen; de heer A. Mie
nis Wenscht een uitspraak' deV vergadering oVer
at of niet doorgaan met een benoeming; de heer
van dei Meer geeft in oVierwegteg een tijjdelijken
kassier aan tes tellen.
Uit. een gehouden stemmihg volgens presentie
lijst, blijkt, dat de groote meerderheid er voor
si n udo verkiezingen te houden.
De voorzitter deelt mee, dat aan de lijst' Van
^sollicitanten nog moet toegevoegd worden de
heer S. Brugman.
De uitslag der stemming is, dat dte heer Den
Hartigh werd gekozen met 68 stemmen, de hee-
'ren A. Groot, S. Brugman en D. de Jong verkre
gen respectievelijk 32, 12 en 10 stemmen.
De heer Den Hartigh verklaart de benoeming)
te aanvaarden, hoewel hij gevoelt, dat er veel
moed voor noodig is, deze funktie te aanvaarden,
uit handen van den heer Akkerman, w'ien ook
hij graag pile hulde brengt voor de vervulling
Vlan zijin taak, doch spr. Vertrouwt op steun
en .medewerking Van bestuur, Baad1 van Toe
zicht en leden. De voorzitter feliciteert den
nister zou doen. 'Wanneer dit niet spoedig genoeg j 'beer Den Hartigh en hoopt, dat in de toekomst)
naar "het oordeel van de heeren bleek, dan konden j za^ mogen blijken, dat de keuzle een goede is
zij immers opnieuw interpelleeren. Daarmee is geweest. De voorzitter stelt nu voor, den heer
genoegenjg enonien, Per wijl de stemming over de j Brugman tot de nieuwe Verkiezing zitting in
i uit de interpellaties gevolgde moties, die in een bet bestuur te doen nemen, waarmede de ver-
dagzitting werd gehouden, teneinde onvoltallig- gadering aceoord gaat. De voorgestelde wijjzi-
I «lieid te voorkomen, uitwtees, dat dè meerderheid gbgen in de statuten worden goedgekeurd.
Voor dat men overgaat tot de rondvraag, deelt
(de voorzitter nog mee, dat het Bestuur en 'den
®aad van toezicht hebben gemeend dten heer
^Akkerman een aandenken te moeten aanbieden.
Hij vraagt nu echter eerst of hij dat mag doen
namens de Bank', wat met een algemeen applaus
bevestigend 'wordt beantwoord'. Dit aandenken
i bestaat uit een dozijn zilveren dessertlepels met
'de wapens der provinciën en van JSTederland.
Bij het overhandigen hierVan brengt spr. den
heer Akkerman hartelijk dank voor alles, wat
bijj in het belang der bank heeft giedaan, voor de
Wijze waarop de leden, het bestuur en den Baad'
van Toezicht steeds Idoor hem zijp ontvangen
en hij' hoopt, dat de scheidende kassier nog
lang aangename herinneringen zal mogen houden
aan den tijjd' van zijn kassierschap
Zeer onder den indruk' brengt de heer Akker
man dank voor dit bewijjs van waagdeerteg van
zijfn arbeid; (de bloei van den bank is echter
niet alleen taijfn 'werk geweest, zegt spr., Bestuur i
en Baad van Toezicht, alsmede die leden zelf heb-
.ben daartoe zeer vleel bijgedragen. Ook znodter i
.dit souVenir, Waarvoor ik zeer erkentelijjk Ten,
zou mij het vele goede en aangename, hier on-
dei vonden, in herinnering blijvten, in dankbare 1
herinnerng.
Het afscheid valt mij moeilijk', vervolgde hij,
'Want ik laat hier Veel vriendschap .achter. Hier-
voor mijn dank, ook die Van mijn vrouw. Graag
had ik ook hier in het openbaar mijn hartelij
ke n dank betuigld aan id'en Directeur der Bank
Vrienden, het ga u allen Wel'; hartelijk dank!
Na dat nog enkele zaken bij rondVraag zijn
.besproken, sluit de voorzitter onder dankzeg
ging .de vergadering, met die beste wenschen voor
de Bank'.
kwam de Minister medeldeelen, dat dit op een ver
gissing moest berusten, aangezien artikel 26 biji
onderlinge afspraak reeds was verdwenen. Waar
o(p de heer Marchaent constateerde, dat aan de
Kamer verkeerde stukken werden voorgelegd en
schorsing der beraadslagingen vroeg. Er moest
toen gestemd worden: er bleken slechts 50 le
den aanwtezig, zoodat men niet kon doorvergade
ren. Toen men dein volgenden dag de discussie
hervatte, was er een brief Van den Mnister inge
'komen, tengevolge waarVan geheel het incident
■tot het verleden kon worden gerekend. Dat dte
positie van de bewindsman door dit incident in-
<tusschen niet is yersterkt, behoeft nauwelijks be
toog.
Onder de tegenstandiers dienen naast den heer
Van Bavesteijn, die natuurlijk geweldig tegen
het kapitalisme "te keer ging, vermeld de 'heer
Treub, die echter ook' afkéerig bleek' Van inwilli
ging van het verzoek van een groep, waarvan te
adres bij de kamer was ingekomen; zulks, wijl
deze een vast winstpercentage eischt. De heeren
'eVrloren en Van Bijckevorsel 'waren van de voor
gestelde combinatie niet afkeerig de heer de Mu
ral t vroeger een groot voorstander van Staats
exploitatie, veroordeelde deze thans sterk. De Mi
nister verdedigde uitvoerig, schoon hij aanving
met te zeggen, dat de zaak feitelijk niets nieuws
meer kon opleveren, zijn voorstel; in het alge
meen was de Minister gelukkig in dat gedeelte,
waarin hij aantoonde, dat de Koninklijke een
zuiver Nederlandsehe Maatschappij is, in welke
Nederlandsehe invloeden oVerheerschen.
Naast de Djambi-dieeussiën 'waser een geheelen
avond gewijd aan de interpellaties. Er werden
er vier op een avond afgedaan, n.l. twee v!an den
heer Duijsr esp. over 1 Mei-optocht- te Haarlem'
en steun aan gemeenten voor werkloozen-'uitkee-
ripgeneen van dep heer de Jonge die ging over
het passenstelsel en een van dezen over de inter-
'r-eeiing van zijp Limburgschen partijgenoot Fieth
die Oostenrijker is. Er is bij deze interpellaties
;weer eens opnieuw gebleken hoe zulke in terp el la
in den regel de zaak niet vooruit brengfenhoe
ide Minsiters, slechts beschikkend over de officiee
•le inlichtingen, aan het debat niet kunnen deelne
men met dezelfde vrijpioedigheijd', die Kamerle
den daarbij aan den dag leggenin het bijzonder
was dit het geval bij de interpellatie over den
heer Fjpth, waarbij de heeren de Jonge en Duijs
'den Minister van Justitie bestookten op een wiji
ze, dat deze zich Verplicht gevoelde zich Verder
uit het debatt e retireeren. Vooral de heer Duijs
'was tegen den Minister als tegen den heer Beu-
ïmer en den voorzitter oop het onbehoorlijke af.
Dank zij den taet en het prestige van den voor-
-z it ter slaagde deze er in om- den heer Duijg te
doen zien dat, waar de Minister thans overwe
ging van de zaakFieth had toegezegd', verder
(doorgaan met- deze interpellatie weinig zou hel
en en men np diende af te wachten wat de Mi-
van deze interpellaties, met uitzondering van het|
op Zondag houden v,an optochten, niet gediend}
was. i
de rsut met 5—0.
- Na de rust met den wind' mee bracht V.V.V. I
2 maal 't- leder in het vijandelijk' doel', doch ook
de gasten behaalden 2 doelpunten, waarvan een
(door een slecht gespeelden kopbal van de teen
partij, zoodat de match eindigde met 7—2 in 'Itj
voordeel van de gasten.
Vooraf speelde V. V. V. III tegen D.F.S.
jvan Dirkshom en verloor met 1—0. terwijil de
strijjd tusschen V. V. V. II en A. E. C. III
eindigde met 2—1 in voorldeel van die ont
vangende Club.
üweekerU Hahlia"
Tel. 14, Sint Pancras.
heeft een keuze Tan meer dan 200 soorten
Bloempotten, Bakjes en Varens.
Beleefd aanbevelend,
«ebrs. «ROKN.
HEER-HUGOWAABD
Door de Coöp'. Boerenleenbank alhieir wterd
tbij den heer Bus een buitengewone algemeene
(vei gadering gehouden, tengevolge van het be
danken van dén heer Akkerman als klassier.
Met geno,e|gen constateert de voorzitter de groo
te belangstelling voor deze Vergadering, welke
door 122 personen werd bijgewoond, een aantal
(tot nog toe niet bereikt, zelfs wierden enkele
wolmacüten ingediend.
Voorzitter brengt in herinnering dat de heer
Akkerman gedurende 16 jaar tot aller groote
-{tevredenheid de functie Van kassier heeft ver
vuld op een w'ijize die allen lbf te boVten gaat.
'Bestuur en Baad van Toezicht bejammeren het
/ten zeerste, dat de heer Akkerman ons gaat
verlaten; laat ons hopen zegt spr., dat de op
volger de voetstappen zal drukken van omzie
scheidende vriend Akkerman.
Medegedeeld wordt, dat de Burgemeester, Di
recteur der Bank, door ongesteldheid verhinderd Zondag j.l. werden op 't Voetbalveld
is deze vergadering bij te wonen. Ingekomen' V. V. V. weder een 3-tal wedstrijden gespeeld,
is een schrijven Van de Inspectie, meldende, dat 'waarvan de belangrijkste wias die tsusehen
de Bankzaken in de beste orde uit handen,, van j V. V. V. I ivan hier en A. E. O. II Van Alkmaar
den kassier zijn overgedragen, aan Iden Dir. i 'welke in competitie uitkwamen.
Volgt lezing der notulen door den heer Akker- Er werd in vlug tempo gespeeld, waarbij
man. Naar aanleiding dier notulen meent de heer A. E. C. al Spoedig de leiding nam en behield tot
ST- PANCRAS.
DE TOESTAND IN DE VENEN.
Omtrent den toestand in de Venen, ontleenen
wij aan ,De Courant''' het volgende:
Wanneer wij den toestand te de Drentschö
{venen eens nauwkeurig overzien, dan kunnen wij
niet anders dan oonstateeren, dat deze slecht bui
tengewoon slecht is en dat het er in de toekomst
droevig uitziet.
Zooals onze Eininer-correspondent ons eenige
-dagen, geleden reeds mededeelde, zijn de arbeidrs
in een deel der gemeente Emmen met de ver-
veners tot overeenstemming giekomen, en zal daar
weldra het werk wordenhervat, maar men 'ver-
gete niet dat van den graaf tijd thans reeds een-
zestal weken is verstreken, een tij|dvak; dat niet)
meer in te balen is
De thans aan het Werk1 gaande Veenarbeiders
die een veel kortere campagne meemaakt dan
andere jaren, zal dus ook naar Verhouding heel
,wat minder geld beuren dan andere jaren, Waar
bijl verreweg het grootste deel van zijn jaar-
lijjksch inkomen moet verdienen in de turfcam
pagne, staat het reeds vast, dat dit inkomen niet
Toereikend voor hem en zijn gezin zal zijln. Bo
vendien hebben onderhandelingen, idie 'gisteren in
een ander deel dier gemeente zijjn igevoerd', niet
tot- een gunstig resultaat geleid, zoodat in Weer-
tLtegermoad, Boswinkel, Emmer Erfscheidenveem,
Emmer Compascum, in een deel van Barger Com
paseuin en in Valtermond nog steeds niet wordt
gewerkt, doeh, ook, wanneer in die gedeelten
straks overeenstemming mocht worden bereikt,
kunnen lang miet alle arbeiders dgar aan het
Werk gaan.
De arbeiders zelf rekenen er op, dat, als de
'Verveners tot overeenstemming mochten geraken-
met de 'werklieden, er 2/3 der werkloozen aan dien
arbeid kunnen gaan; doch van v'erveners-zijjdle
'Wordt dit aantal op hoogstens de helft gjeschat.
Men ziet dus: de perspectieven zijp al bui
tengewoon donker.
Wij hadden heden, Zondagmorgen, nogmaals
een onderhoud met Burgemeester Kootstra, die
ons mededeelde, dat het vuur thans in het Weer-
dinger- en Noorderveen w'oedt, in een stuk1 Veen
vten 1- uur lengte en 1 uur breedte, dat is dus op
I -een oppervlakte van ongeveer 3000 'H.A.
1 De stoomspuit uit Meppel is door het aan
houdend in gebruik1 zijn warm geloopen en ge
heel defect geraakt, en gisteren naar Apeldoorn
ter reparatie verzonden. B. en W. hebben be-
j sloten om niet meer te spuiten, aangezien hun is
gebleken, dat al Tiet wekenlange spuiten hoege-
I naamd niets heeft uitgewerkt.
De burgemeester Vestigde er Voorts de aan
dacht op, dat zoöwel van Verners- als Van ar
beiderszijde vrijwel geen medewerking! bij de
binsschingsp-ogingen is ondervonden. Zeker wel
Vijf en zeventig procent van de verveners Wei
gerde, evenals de arbeiders, hun medewerking'
en hielden zich aan de leuize: ,,Laat branden, iwat
bi andt.'
Zoo'n toestand, als hier thans heerscht, aldus
do burgemeester, hebben wij hier nog nooit ge
kend.
Wat den toestand o phet oogenblik betreft,
het volgendeHet gleheele Noordveen staat in
brand, benevens nog een deel Van het Weerdin-
gerveen en een stuk veen bij) Valthe. Tal vain
kleine verveners zijp door den loop Üter gebeur
tenissen financieel totaal geruïneerd. Deze klei
ne verveners hebben n.l. de laatste jaren tegen
buitensporig hooge prijizen vteengronden gehuurd,
Welke door hen werden afgegfravOn.
Het veen piogen zij; adjglraVlen, de turf inogen izij
VCrkoopen, doch de afgegraven gronjd' blijft aan
'den oorspronk'elijjken eigenaar.
Zij zitten, nu de turfprijs zloo geweldig- is ge
daald, met d'en finnciaeelen stróp, Idie 'voor tal-;
loozen duizenden en (duizenden bedraagt en vteor
Velen den geheelen ondergang beteekent.
De branden hebben dien finaneieelen strop nog
beduidend vergroot. Verschillende klteine Verve
ners n.l. hadden reeds die turf of een gedeelte er
van in Voorkoop Verkocht, vteor f 3.50 per ku
bieke Meter. Deze zlelfde turf wordt echter, als
zij wtas verbrand, door de verzekermgsmaatschppL
pijjen uitbetaald naar f 1.80 per M3, voorzooiVer
de turf niet in voorkoop is verkocht en niet is
verbrand, wordt zij thans Verkocht ook voor
slechts f 1.80. Hierdoör aileen reeds is door tal
van kleine Verveners duizenden, gluldens schade
Wat de beteekenis der kleine verveners is,
moge blijken, uit het feit, dat in Nieuwweerdingja
25.000 stobben turf te velde stonden, waarvan
10.000 aan kleine verveners behoorden. Deze
010.000 stobben turf Vertegenwoordigden een
'Vaarde van 300.000 gulden.
