~n
Nieuwsblad voor LANGEDIJK en Omstreken.
per 3 maanden f 1,15
J. H. KEIZER.
H o. 88. ifBir^Kc. TELsr Ness DondördSi^1 29 Ssptöinbör 1921 306
NIBTJ WE
LANGEDIJKER C0ÜRAHT.
Deze eonrant verschijnt Dinsdags, Donderdags en Zaterdags.
ABGNNEHENTSPBIJ8
REDACTEUR-UITGEVER
BUREEL:
1' oordüchftrwoude.
PEIJS DEB AU YERTEfiTIÜÏit
Yaa 1—6 regels 75 ct-, elke regel meer 15 ct.
Me letters of vignetten worden n&ir plaatsruimte berekend.
Brieven rechtstreeks san den Uitgever.
VAN ALLES EN NOG WAT.
•Het tappen van twee dranken uit één
vaatje behoort tot die niet alledaagsche
zaken die voor een gewoon mensch on
begrijpelijk-zijta. Dat een goochelaar uit
een flesch of water of wijn schenkt ha
het moodiige hokus pokus te hebben uit
gesproken, behoort tot die kunststuk
ken wedke een handig goochelaar ab-
jn-e-t succes kan uitvoeren- En tgch is
(>r een allergrappigst voorbeeld' dat het
bewijs 1-eyert hoe het tappen van twee
dranken uit 'een vaatje ook in het dar
gelijksch lieveln tot die mogelijkheden
behoort, watoieer mten dan deze zegs
wijze niet al1 te letterlijk meetot, ten
minste voor „dranken" vloeistoffen
leest en voor „vaatje" waterleiding-
|Het is gebeurt in ©en. Amstendato'sfch
buis, het doet er hiet toe in welkte
straat, dat vier étagewoningen telt.
Daar beleefde- de bewoonsters van
de eerste en tweede verdieping het al
lerzonderlingst gebeuren, dat de water-
leidtoglcraan inplaats van helder duin
water he.t meest ion-verval schte bleek-
water deed' uitstroomlen- Dat wékte na
tuurlijk angst en als iemand' angst heeft
is het aangewezen adres om daarvan te
word'en genezen, de politie. Ook hier
bon de poltóe; door het doen instellen
van een deskundig onderzoek de rol
vervullen' van hofman in het geval van
zenuwaandoeningen. Inderdaad er was
bleekwater uit de waterlefcflng'kïaan
yam de juffrouwen van ©en ietn 'twee hoog
gestroomd- Maar het was er op de
allernatuurlijkste wijze ingekomen- Het
feit was op een Zaterdag geconstateerd,
dé algemeen© waschdag en de bewoon
sters van een en twee hoog; tapten kui
(pen vol water- Zoo-veel, dat op een ge
geven oogenblik die1 bewoonster v,an
drie hoog, die haar gewasschen goed
iim een kuip met bleekwater had gezet,
,oten ze daaraan frisch water wilde toe
voegen, geen druppel uit de 'kraan
kreeg- Wat ergjer was, de sterk var-
pxihidercle druk van de waterleiding was
porzaak, dat de leiding begon te „zui
gen" en door (middel van de gummi-
slang aan de kraan, welke in het bleek
water reikte ,dei kuip, waarin het vocht
zich bevond) in de leiding en de bene
denburen tapten heel gemoedelijk het
bleekwater uit hub kranen af-... Het
wonderbaarlijke van de ge-beurten'
daarmede geheel opgehelderd-
Wonderbaarlijke dingen gebeuren er
in den teg-enwoordig'en tijd nogal eens-
[Daar hebt ge !b-v, (de vader yap (een voor
baar .eindexamen aan een handelsschool
gte Amsterdam geslaagde dochter- Een
xrijke vad|er en een dankbare vader ook-
Want de gebeurtenis heeft hem zoo in
de wolken gebracht, dat hij' aan ieder
der leeraren van wie zijn dochter les
ontving een cadeautje van vijfhonderd
(gulden gaf- Zoo iets komt zeker niet
alle dag voor en het 'kan de vergelijking
imethet gebruikelijk geschenk dat na
Hen een of anderen cursus het hoofd
daarvan in ontvangst heeft te nemen,
Piet weerstaan- Evenmin de aanbieding
van het evenzeer gebruikelijke cadeau
Hat ©en -dominé ontvangt na de be
vestiging van catechisanten- Het haalt
ér niet bij, en het maakt ook een
Weel1 andieren indruk, het is. een beetje
heel' erg blufferig- Aangenaam voor de
begiftigden? Een wdj.s man schreef er
pen ingezonden stukje oiver in een dT
(groote blade»- Hij hoopte dat geen der
'leeraren het geschenk aanvaard zou
Webben, want de grootste helootong
voor dien leeraar taoet gelegen zijn in
dfe dankbaarheid zijner leerlingen- De
'Schrijver heeft in theorie volkomen ge
lijk ien hij zal nu wel uitzien naar een
{irjeded-eeljrig in de 'krant van de zijde
tier leeraren of de pract-ijk zijn the-
,°rie ook bevestigt-
In onzen tijd! verdwijnt er veel van
hetgeen gedurende onheugelijke jaren
deel uitmaakte van het maatschappelijk
lieven en daaraan kleur gaf- Daar hebt
ge b-v. de deftige koetsier, de bestuur
der van liet equipage, aan wie mevr-
'M- A. de WijsMouton een lied heeft
gewijd» een levensbeeld gevend van
dpn man, die eerst als palfreniertje 'met
He armen over <Je borst gekruisd op
Hen bolc zat, miet zwier er afsprong
Pml het portier te openen!
Wat was hij netjes en precies,
En in 't gerij bedreven,
Zoo is hiji later als koetsier
Zijn menschep trouw gebleven-
Het rijtuig oud), de paarden oud,
Zijn heer oud: en wat jachtig,
Zijn -meesteres zoo zilvergrijs
Meel' rtecr en wat kortzichtig.
En 'thans al-s hijl met oud: geworden
équipage rijdt i-s hij de koetsier, „die
-stamt uit beter dagen", en
Kijkt met geringschattend gjebaar
Naar een lompen autowagen,
En is, het voorbijgaan 'loert zijn blik
Daarginds in een garage.
Wat een mooie stal nog voor zoo'n
ding
Zoton burger-équipage.
De équipagekoetsiiers ien hun colle
ga's op den bok der huurrijtuigen, hun
gellederen dunnen en worden niet meer
aangevuld).
Voor goed) verdwijnen gaat nu een
tot een unicum in oms land geworden
beroep, dan vam torenwachter. Gronin
gen had, nog zijn torenwachter van dien
Martinitoren, die man krijgt op i No-
venher op zijn verzoek eervol ontslag en
de functae zal. niet mteer worden aange
vuld. Hijl is lang ,cle trouwe brandaan-
komdigier geweest, de man die ver in
het rond over de stad het wakend: oog
ideed gaan of er onraad was- En dies a-
vonds deed b,jj om' het kwartier een
trompetsignaal klinken dat het veilig
was i|n de- stad- Op algemeene feestda
gen deed in vroeger tijd die torenwach
ter ook bet zijne om het feest luister
bij te zetten door het uitsteken van
vlaggen uit den- toren en het doen
klinken van signalen en federem uit al
de vensters waardoor zijin verblijf werd
begrensd). Hiji was, zoo lezen wij in een
afscheidswoord hij- zijn naderend ver
dwijnen „iemand, die voor de thans le
venden de verpersoonlijking wa= van
veel' warms en weel intiems in het maat
schappelijk leven van vorige geslach
ten." De telefoon in dienst der brand
weer en de hrandlweertellegraaf maak
ten hem overbodig -en zoo- is hij eenogen
tijd! een levende bistoriesche herinnering
gewteest aan leen 'in onbruik gekomien
wijze van brandl melden- De koetsier
aan het verdwijnen, 'die laatste Neder-
landische torenwachter weg- Wat 'kwam
er voor n'euw-e verschijning cn onze sa
menleving- De werkeers-agerit. Qünge
Doorenbos bezingt hem' aldus:
Daar staat op straat een standbeeld
stram»
Tusschen het woelig leven-
Steed's bezig om ©en goeden raad
Een „tip" een wenk te geven.
Het vastberaden alziend oog,
Ontgaan geen rijweg-zonden,
Hij heeft direct voor iedereen
Den jui'Sten weg gevonden.
De sleepersman, de taxtoran,
De tram1, de kinderwagen,
De slagersjongen, de koetsier
Komen zijn ja-wenk vragien.
En met gebiedend armgebaar
Schijnbaar heel automatisch,
Beveelt hij, stop, rij-door, daarheen-..
Hij heeft zijn plaats in het verkeers-
wlezen en al is hij- niet zooals ieentoaal
de torenwachter, de hoogst geplaatste
ambtenaar in het land, de rol welke hij
te vervullen heeft is er niet minder ge
wichtig om-
Wij spreken thans toch over beroe
pen- Welk 'een eigenaardige ontdekkin
gen kan men op dit gebied doen- Wie
kan zich b-v. voorstellen' dat een ijve
rige huisschilder gelijktijdig zidh als-
ppstbeamht ©verdienstelijk maakt-
Toch is er zulk een schitterend 'staats
beambte ontdekt -door een Roittieindiam-
mer ,dje zijn huis liet (schilderen 'en die
bij ©en praatje met een dar vervens
vernam1, dat Mij twte finaal acht uren
werkte. Dat kwam' zoo. Hjij werkte des
avonds van 8 tot 12 uur aan üde Post
(hetgeen 8 uren arbeÜ' vertegenwoordig
de omdat hét als nachtarbeid wordt
beschouwd e|n de uren dan dubbel tel
len. Zijn werk was niet zoo i»spanne,»d
of hij kon den .Volgienden dag weer om
'8 uur gaan schilderen tot 5 uur. De
huiseigenaar stond' verbaasd en hij is
tot de concltusis gekotmtes dat de ver-
hoog'jhg van porto's hierdoor grcotien
deels ver killaar d worden. Hij heeft alle
eerbied voor dien werkzamen schilden-
postbeambte, maa rwat moet men den
ken van een Directie vraagt hij, die bn-
ze porto-'s: zoo bov|eWmatig verhoogt en
va» zoogenaamde ambtenaren slechts
vier ure» werk verlangt voor het loon,
dat de gemeenschap betaalt-
Het. zijn »i|e.t allen koks jdjje lange
mless-eta dirage» ,ziegt het .spreekwoord,
imaar het zijn ook nieit alle jagers, die
op patrijzen' schieten- Een.rustend wiel-
rij'dlend echtpaar, dat van Emmen op
wieg was naar Winschotten heeft een
c»aa»garmaml'-incident meegemaakt. Een
jager schoot ,judiSt toe» idle hieier en ida-
me voorbijtreden o-ver den weg, op een
patrijis- Had hij -maar ©ie» ooigcnbliik ge-
wacht- Want nu trof hiji niet die patrijs
-maar de dame, wie de hagelkorrels ach
ter het oor ie» in dien arm raakten-. Het
bericht .zegt er bij!, dlat die jager nog
©en groote mate van brutaliteit aan den
dhg lagdlé Het is in ieder geval ee» be
dorven fietstocht geworden en de jager
zal zich »og ee»s terdege moe-tien oefe
nen -in hét kiezen va» hat juiste oo'gén-
bliik dlat hij vuur geeft-
UIT DE STREEK-
De ver-eeniging „De Tjpnnbouw" aan
De Streek, -expos-eerdie op de Tte»too»-
stéH'ng te En'khud-zen en gaf dien- bezoe
kers een boekje, bevattende de geschie
denis har-ar veiling- Wijl mjeenen een en
andier idaaruit te mtoete» overnemen.
VROEGERE TOESTAND.
Sl-echts de oudere ijnwoneirts kennen
den 'toe-stand nog goed, zooalls die
heerschte vóór de oprichting va» de
veresniging „De Tuinbouw"
De po-ld-er 'had een geh-T ander aan
zie». Een zeer belangrijk gedeelte was
grasland. Het veéhouidiersfciedrijf, 'het
welk zulke groote hoeveelheden land
no'odig hc-eft, verkeerde 5. (nizijin bloei-
tijidl. Overblijfselen uit dat tijdperk zijn
nlog de talrijke spits zich cn dte lucht
boven de omgeving verheffende boe
renplaatsen, welke thans langzamer
hand1 verdwijnen- Ze zijn overbodig ge
worden-
Vervolgens [nam die zaad-teelt - een
belangrijke plaats i», zoogenaamd Wit-
zaad, Mosterd, Kaïrwij' Koolzaad.
Tenslotte toe-er in Grootebroek en
L'utjebro;ek de Groenten-teelt-
Vóór d© opening van die spoorlijn
Enkhuizen-—Amsterdam, was de afzet-
pdaats van d-e gro-entan hoofdzakelijk
Broekerhaven-
Vandaar werd ze ov-er het algemeen-
naar Amsterdam en Rotterdam ver
voerd!
Rooskleurig, was d|e|ze toestand gee»s
zins» Wanneer dé product-en geoogst
moeste» worden, voerde men .ze naar
Idle haven en bracht ze bijl dien een of
anderen schipper, later werd .dan
betaling gehouden van hetgeen na af
trék van onkosten en winst over was--
Over het algemeen was men dus aan
de willekeur van de schippers overgele
verd). Slechts in tijden van groote vraag
-haidi Üe tuinder het eens een ©skel-e
maal in zijn macht, prijzen te vragen-
Dan trokken de koop-ers -den pollder
in oto, vaak bij het veld, de gevraagde
groente-, ui-en, bieten, kiool enz- op te
koopen- !De opening van d|e spoorlijn
bracht 'hierin ©en weinig verbetering.
De vervoermogielijkhedd. werd (daardoor
verruimd! D-e concurrentie ©en weinig
levendiger- r
Toch werd alg-etoeie» gevoeld, idat
toe» niet dikt 'kreeg wat te bereiken was
(tarHv-ijl me» bovendien nog aan zeer wil
lekeurige handelingen van de zijide der
IkOopers was blootgesteld! o»der meer
wat de sprteerimg betreft,
OPRICHTING VAN „DE TUIN
BOUW."
Diezei en nog mletoge andere grief
idle-ed eenige mannen heruiten hieraan'
door het oprichtten van ©en groenten-
markt een einde te maken-
5 Februari 1892 werd opgericht:
„Dia Streek er Cro-enlenmarkt-Ver-
©aniging," den 8en April van dat
jaair omgedoopt in: De Viereeni-
ging „De Tuinbouw."
De Vereenig-ing werd opgezet met
205 lede», waarvan:
84 uiit G-roo'tebroek-
68 Lutejbr-oe'k-
24 Boivenkarspel'-
14 Andajk.
9 Werveirshoof-
3 Hoog'karspel
2 Enkhmzein-
1 Zwaagdijk-
LEDENTAL.
Het liejdjeWta^ bereikte pa, to jaren pep,
icijifer va» 5 98 lieden na Wederom 10 ja
ren 767 terwijl het thans ongeveer 1400
bedraagt- Hieruit blijkt, -dat „De
Tuinbouw" bet dioel d'at zij zich voor
stelde bereikt heeft-
Ware dit niet bet geval, moorit zon
rij, zulk -een bloei hebben bereikt-
De strijd! tusschen het grasland en
-het bouwland is schitterend -tjen gunste
vani het laatst» beslecht-
Hiermede is aan de om]geving weh
vaart bezorgd: Alle dorpe» zijn belang
rijk vooruitgegaan in bervoüktog, wijl 't
tuinbouwbedrijf zoo belangrijk vegl
tme.ér arbeidskrachten noodig heeft
dan het veehoudersbedrijf.
ARBEIDSKRACHTEN EN LOO-
NEN.
Op e.en veehoudersbedrijf van pl-ml.
20 -H- A. vitoden 2 zegge twee gezin
nen ;een bestaan-
Op plm. 20 H. A. Tuingrond vinden
tenminste 14 gezinnen ©cn bestaan.
Een eerste klas arbeidler verdiende
iW:
1892 f380,— 1910 f 650,
1900 f450,— 1921 f15co,
OMZET.
Ook wat omzet cijfer betreft zijn
schoone resultaten bereikt:
W-end begonnen met een omzetcijfer
ruim f 37000,— uit bijgaand staatje
blijkt de -bijna onafgebroken sterke
stijging tot het culminatiepunt in 1918-
Hierna is een- daling ingetreden, wel
kie naar wij vreezien dijt jaar In een ac-
tsatroph zal veranderen.
1892 37.354,23 1907 1,126,888,83
1893 51.274,85. 19-8 1,085,257,45
1894 190,406,99 1909 1,166, 9o,Q3
1895 211,942,00 1910 i,ïiï; 24,63
1896 292,982,62 1911 i,594.34o,85
1897 324,657,93 1912 1,701,287,50
1898 450,894,1s 1913 1,663,791,23
1899 502,465,25 1914 177,275,92
1900 619,447,37 1915 S^1»2 5»l3
1901 655,892,32 1916 4,776,900,15
1902 763,322,77 I9I7 4,453,673,21
1903 775,210,33 1918 5,096,927,73
1904 984,750,94 1919 3,65 5,646»8 5
1905 856,610,06 1923 3,907,488,79
1906 912,605,43
WIJZE VAN VOORTBRENGING
Belangrijke wijzigingten z-ij» sedert -de
Oprichting der veraeniging- in die v-erscbil
lendje Tuinbouw toestanden gekomen-
Aanvanlkelijk bestond de cultuur uit
die volgende gewassen:
Grove en fijne bloemkool, witte kool,
tolerapen -en een klein percentage peen
Van 1896 af nam de teelt van vroege
aardappelen belangrijk toje.
AARDAPPELEN.
Dez© teelt, welke in 1896 ongeveer
20 pCt- bedroeg, vermeerderde tot on
geveer óo pCt- in 1913 en tot 80 pCt.
op dit oogenhlik.
Een geheel© rée'ks van soorten fs
sind's die dagen de revue gepasseerd-
Wc beginn-en met Gladlblaadjes,
Graafjes, Eigen Muizen, Deenscbe Mui
zen en -daarna Duitsche Muizen en Julia
Muizen- In 1911 en 1912 werden deze
laatste verdrongen door Koksianen -en
-Stehotsche Muizen- Deze soorten wor
de» thans nog in hoofdzaak verbouwd
Evenwel zijn de Idagen van deze soor
ten vermoedelijk ook weer spoedig ge
teld!. Gestreefd wordt Inaar:
een vroege aardappel, best voor
consumptie, mét hoogg teelt ver
mogen en grootst mogelijke weer
•stand -tegen ziekte-
Bezit de Schot-sche Muis mteerde-re
va» deze eigenschappen; de laatst ge
noemde 'kan z-ij de hare zeker niet noe
men Niet alleen is zij ©en eigenaardige
„spruiteir" 'en zeer vatbaar 'voor de ge
wone phythophotrazi'ekte- De stippel
en strsepziiéktie, welk ezich to 1920
voer het eerst bij haar vertoonde en de
teleurstelling i» 1921 hiermede door ve
ilen ondervonden, doet verlangend uit
zie» naar een aardappel-soort, welke de
Schotsche muis met succes kep vervato
gen.
Ook dé Koksianen, hoewtel overigens
een prachtaardappel 'en aan zeer véle
eisch-e» voldoende heeft dit jaar van
hare poipulariteit togebotet oml hare wit-
vtoezigheidi. r
Eertijds was het Duit-sche hndiustn-e-
gebiod, het grootste afname gebi-ed
van o»ze eixpprt aardappelen tevre
den Imét alle soorten aardappelen.
Thans doet zich evenwel meer en
taleer de vraag naar geeivleezige aard
appelen gelden.
En hoewel de Koksiaan dan voor zoo
otogevaer geelvleerig wordt verkocht, 't
rocht© is bet niet meer.
Om aam deze vraag t-egemojet life ko-
mien, owrdlen belangrijke proeven met
„Ideaal" voorbereid.
Du (cjof York en Ninetyfoid, welke
jhi'er nog geteeld woTden zullen het me
dé pm humnet witvleezigbead nooit tot
eersten .rang - export-aardappel to de
teelt alhier brengen.
BLOEMKOOL.
De teelt van Bloemkool o»s tweede
hoofdproduct heeft ook belangrijke wij-
De grove en fijne bloemkool zijn van
het toomeel verdwenen.
Voor vroege Bloemkool wordt gedeel
telijk verspeende Erfurter Bloemkool
genomen ,of Le Cerf zelfdlékkers i» de
verschillende variëteiten-
De Leidschen-lamimers, welke de
bloemkool voor die Inateelt was tot 1892
is sindsdien vervangen door verschillen
de soorten fijnere en grovere reuzen
Bloemkool-
Peen is zoo goed als geheel verdwe
nen.
Medrapien vinden eveneens telken ja-
ra minder liefhebbers.
AANVOER.
Een goed voorbeeld geven de vol
gend© cijfers van verveikle producten-
Aanvoer 1920:
497,449 baal Aardappel©»-
8,377,240 stuks Bloemkool.
13,752,440 k-g. Sluitkool.
47,262 baal Uien-
27,258 zak Slaboonen-
4,120,500 stuks Bieten-
588,200 k.g. Rabarber.
1,529,000 stuks Meirapen
276,300 stuks Wortelen
Elke soort groente heett ©en strijd
omi het'bestaan -gehad, 'en is verdwe
nen, zoodra zij móet of toet meer ai-
de verwachting-en beantwoordde, of niet
meer voldeed aan de eischen, welke
door dien handel of door de bedrijifsom-
istpndllghedem van den feeler zélf wen
den gesteld'-
D,e handel zocht zij» wegen en leer-
dle de eischen ken-non aan welke de
giro-cmtem moesten voldó'en. De sort-ee-
ringseische» werden scherper gesteld',
terwijl dje groenten, waarmede duur
zaam geen resultaten te bereiken wat-
ren, aan- hun lot werden overgelaten.
Bij den teler deden zich in zekere»
zi» dezelfde factoren gelden.
Nagegaan werd, waarmede de beste
resultaten werden bereikt, niet alleen
wat prijs per eenheid betreft, doch ook
wat de totaal opbrengst betrof.
Zoo -werdl op da teeltwijze een dub
bel© schifting uitgeoefend, wélkte steeds
betere resultaten heeft doen bereikten
en aan dte producten van „de Tuinbouw'
een afzetgebied heeft bezorgd van bij
na omibeperkten omvang-
Slot volgit.
NIEUWSTIJDINGEN.
SAMENVOEGING GOOISCHE
GEMEENTEN.
„De Stand." meldt: Tusscbein de vijf
politieke groepten- te Bussum is onder
linge overeenstemming verkregte» inza
ke de verkiezing der commissie van_ 13
ingezetenen (dubbele raad). De meentog
dezer commissie -is vóór die combinatie;
de meerderheid der Naardelnsche com
missie tegen annexatie- Te Blaricum
blijft men fe:l gekant tegen samengaan
toet Laren e nde anitoosüiteiit neemt met
den dag toe; 20 dezer nam! ©en volks
vergadering van 450 kiezers en kief
zeressen e-en 'krachtige mloitie van afkeu
ring tegen de samienvoeging met Laren
aan- Er is red-en, idat de eeuwenoude
dorpsgeschillen tusschen beide Gooische
gemeenten bij die verkiezingen voor de
beide comitos-sites (.de Laarder commissie
zal vóór het wetsontwerp zijn) tot onge-
wénschte: betoogtogen aanleiding zal ge
ve». Het blad vemsetot, dat de geweren
der bei-de Burgerwachten worden inge
nomen I 1 1
