Nieuwsblad voor LAN GEDIJ K en Omstreken.
No.
Dinsdag 21 Maart 1922
31e Jaargang
J. H. KEIZER.
per 3 maanden f 1,15
34. larCHC, TELEPNOOa
NIEU WE
LAKEDIJKER mmi
Deze conrant verschij nt Dinsdags, Donderdags en Zaterdags.
REDAOTEUE-UITGEVER
PRIJS DER ADTERTEHTMNt
T»m 1—6 regels 70 et-, elke regel meer 10 et.
1B0NSIIEIITBFBU»
BUREEL:
Groote letters of fignetten worden naar plaatsruimte berekend.
Moordscharwoude.
Brieven reohtstreeki nan' den Uitgever.
KAMEROVERZICHT.
De Kamer wierkt voort alsof dig tijd
geheel aan haar is. Wij naderen al
angstwekkehd dicht het Paaschreees, eri
nu is er waarlijk een avondzitting noo-
dig geweest om althans een weinig op
te schieten met hét begrootingswierk.
Onderwijs heeft nog :een deel van de
week gekost, waarbij dan echter tfcrmield
dient, dat daaraan liet Boiyv-wetje was
verbonden. Wie evenwel over dit Bouw-
wetje een lange en principieel» discus
sie had verwacht, is bedrogen uhtgeko-
men. Het B.ouw-wetje, dat aanvankelijk
groote ontstemming aan de rechterzijde
wiekte, is dank zij de kleine wijzigingen,
nu algemeen aanvaard. De aanvankelij
ke dictatoriale macht, in dit Bouw-wet-
jc aan den Minister gegeven, is tot
kleine proporties teruggebracht. Het
wtetje -werkt terug tot i October 1921;
van dan tot 1 Januari 1923 Iwfordt
slechts na Koninklijke machtiging uit
voering gegeven aan Raadsbesluiten tot
het bouwen van schoollokalen voor open
baar lager onderwijs; tot het verkrijgen
van die gelden, noodig voor den bouw
van bijzondere scholen,etc. De beerOs-
sendotip wilde de terugwerkende kracht
uit die wet lichten; deze althans tot
1 Maart j.l. terugbrengen en dian die
wet tot 1 januari 1924 doen werken.
Ook de heer Snoéck H enkemans heeft
betoogd, dat ontwerpen voor den bouw
van schoollokalen, waaraan vóór 1 Mrt
vnn dit jaar een begin van uitvoering
was gegeven, niet aan de Koninklijke
machtiging mochten-blootstaan. De Mi
nister dieed op dit punt eene concessie,
die blijkbaar den heer Snoeck Henke-
toans heeft bevredigd.
Natuurlijk' kwamen bij de behandeling
van dit Bouw-wetja de discussion, over
dé Grondwet ein de Schoolwet in het
algemeen. De he er. en Ótto en Vis sot van
Yzendoorn wiezen er op, dat nu uitkwam
wat zij eertijdis voorspelden, en de heier
Ketelaar herinnerde er aan, dat Minister
de Visser in dit O'pizicht van het rap
port der Bevredigingscommissie was af
geweken. Daarin toch wilde men den
schoolbouw tot een zaak van Gemeen
te zorg maken en dien Gemeientoraad
daarvoor verantwoordelijk stellen; ten
gevolge van het toegeven van Minister
de Visser zijn de Gemeentekassen nu
ruin of meer in handen van particulieren;
gesteld en ondervindeti de gemeenten
daarvan de kwade gevolgen.
Aan dein anderen kant heeft men. van
de zijd evan die beer en van Wijnbergen,
van de Laar en Rutgiers, vernomen, dat
in afwachting van de totstandkoming
van deze wet in verschillende genreen tien
onheusch was opgetreden tegen die vrien
den van het bijzonder onderwijs, die
zich echter wel wat erg gauw omheusch
Irehandeld gevoelen, De heer Rutgers
FEUILLETON.
DE WERKTUIGKUNDIGE.
HET TESTAMENT.
Ursula Rienaud was .opgestaan en had
een der kaarsen in de hand genomen,
die op tafel geplaatst waren, waarop
het avondmaal stond dat zoo spoedig
afgebroken was. Zij verliet het vertrek
en met snelle schreden, doch zonder
gédruisch te maken/richtte zij zich naar
die kamer van den baron. RodilLe volg
de haar zoo trouw., als hare schaduw.
Het aangezicht Van dien booswicht
vertoonde op dit oogenblik eene vreem
de' uitdrukking, die hem gewoonlijk niet
eigeh was. Twijfeling aarzeling, heb
zucht vertoonde- zich beurtehngs op dit
200 bewegelijke gelaat.
„Als Ursula dndurdaad moet erven,
óooals zij meent", sprak hij bij zichzel-
ve!n, „dan zo udat al mijne planjnen
veranderen. Ik zou dan dén baron i'n
vrede laten sterven, haar trouwen en
zoo doende mil li on, air worden. Maar zal
Ursula erven? dat is de -vraag".
De huishoudster én Rod'ilie bereikten
zondier een enkel woord te sproken de
kamer naast dfte, waarin die baron sliep.
sprak zelfs van een tijdelijk preventief
toezicht, dat eigenlijk pas volkomen tot
zijn recht zou komen als aan het De
partement van Onderwijs een groot tech
nisch bureau zal worden verbonden. Wel
ja, de beg,rooting Onderwijs wijst nog
maar een eindcijfer van 148 millioen
aan en den heer van Ravesteyn was dit
te laag. Hij toch stemde tegen omdat
die onbekookte* bezuinigingswoede van
de bourgeoisie zich tegen onderwijsuit
gaven. had gekeerd.
Bij de verdediging van het Bouw-
wetje heeft Minister de Visser enkele
belangrijke dingen gezegd, zulks voor-
al over de toekomstige bezuiniging. Dat
dteze mogelijk is, gif hij grif toe. Niet
slechts wordt er veel -geld verspild dopr
dl; splitsing van gemengde scholen en
dien bouw van te dure gymnastiekl j-
'ykalen ("onderwerp, waaraan de Minis
ter reeds het Bouw-wetje in de hand
aandacht kan wij dm), bovendien zal ern
stig moeten wordén overwogen, of niet
het nieuwe art. 8 der Schoolwet (ten
hoogste 4C0 leerlingen op eene school)
dient ,te worden geschrapt; of voor een
gtenümbineerdfe school van gewoon la
ger onderwijs en uitgebreid lager onder-
Svijis niet eenzelfdie hoofd de leiding kan
hebben, al overtreft het aantal leerlin
gen dié 220; en of niet het minimum
aantal leerlingen voor u.l.o.-scholen hoo-
ger dient te worden gesteld. Niet ze
der zelfvoldoening herinnerde de Mi
nister er aan, dat hij indertijd voorge
steld heeft, dit minimum op 40 te stel
len en dat slechts tengevolge van den
aandrang der Kamer hiervan vooir ge
meenten inet minder dan 100.000 inge
zetenen 18, of onder bepaalde omstan
digheden zelfs 12 is gemaakt, doch wij
onzerzijds stellen de vraag, of het juist
.niet de plicht van een Minister is, op
het juiste oogenblik „neen" te zeggen.
Bij 'de toekomstige bezuiniging zal
imen eenerzijds .aan de gebouwen, an
derzijds aan de groote der klassen aan-
dac ht moeten wijdeinMinister de Vis
ser heeft verleden jaar een ambtenaar
na-ar Frankrijk, Duitschland en de Scan
dinavische landen gezonden, die tot dé
conclusie is gekomen, dat nergens het
gemiddeld aantal kinderen per klasse
zoo laag was als bij ons. Dit was al
thans in 1911 het geval en volgens den
Minister zijn d everhoudingen sinds dien
vrijwel ongewijzigd gebleven. In dat jaar
dan bedroeg het gemiddeld aantal kin
dieren per klasse in Nederland 34, in
Frankrijk 38, in Denemarken 39, in Zwi-t
seriand 43", in Pruisen 57 en in Wurbemi-
bierg 84. Daarna daalde dat gemiddelde
hier te lande nog. Als men het van 31
(cijfer, dit thans ongeveer schijnt be
reikt te ziijïi) op 36 bracht, zouden wij
nog een voorbeeld zijn voor andere lan
den en zouden toch reeds op een to
taal van 1,065,000 leerlingen circa 4000
Ursula boog zich naar haren medeplich
tige en fluisterde hem toe:
„Hier moet gij mij blijven wachten".
Riodille liet zich in een grooten arml-
stoel vallen, wierp zich achterover en
zijne beenen over eik-inde? slaande,
maakte hij een gebaar dat zeggen wil-
Idie
„Hiér ben ik geheel op mijn gemak;
- het geduld zal mij niet ontbreken".
Ursula hield haar oor tegen de deur
der slaapkamer en luisterde gedurende
eenige seconden met de grootste aan
dacht.
„Ik hoor volstrekt niets fluister- e
zij'; „misschim is de baron ingeslui-
- merd".
In hare linkerhand hield zij d|e kaars,
terwijl zij met de andere voorzichtig
bet slot omdraaide. De deur opende
zich zonder het mindste gedruisch en
Ursula trad binnen.
Nauwelijks wa.s zij verdwenen of Ro-
dille stond haastig op, naderde de half
opengïbleven dew en luisterde gretig.
.De kamer van den baron was ruim en
zear hoog van verdieping; met witte
met goud' afgezette lambriseringen, een
plafond b-schil derd met godinnen en
minmengödjes urt de mythologie, en ge-
leerkrachten bespaard kunnen wórden,
hetgeen op eene bezuiniging van ioV8
h 11 Va millioen zou neerkomen. Dit, cij
fer zou zelfs tot 18 millioen stijgen, als
nten Imet een gemiddelde van 40 leer
lingen per klasse genoegen nam.
'Eigenaardig is echter wel, .dat de
Minister in dit deel van zijn betoog
zulke oude cijfers gebruikt. Zeker, in.
1911 werd er in Nederland per inwo
ner f 6.69 voor onderwijs uitgegeven,
hetgeen nog beneden het Pruisische en
Zwiitsersche bedrag bleef en de uitgaven
van andere landen (ni^tt aanmerkelijk
overtrof. Maar is hét nu heusch onmo
gelijk geweest om reeds -nieuwe cij&tfs
te verkrijgen, en weet de Minister niift
zoo goed als ieder ander, dat juist de
groote onderwijskosten in de laatste ja
ren zijn ontstaan? Van een ernstig man
als Minister de. Visser zich steeds toont
had men cijfers van beter allooi mogen
verwachten of ze liever geheel wegge
laten gezien. Wat de cijfers betreft,
ér blijkt, dat alleen in 1921 583 nieu
we scholen .gebouwd zijn, waaronder 473
voor gewoon lager ondierwijs en 110 voor
m.u.l.o. Onder die 583 zijn er 117 open
bare, 2-12 Protestantsche, 234 katholie
ken en 20 bijzondere neutrale scholen.
De verbouwingen zijn onder deze cijfers
mat begrepen; dat zij hoog zijn, valt
volgens den Minister ook hieraan te
wijtien, dat er van 1914 af een achter
stand bij den bouw van scholen was.
Dalnk zij den spoed, door den Minis
ter van Binnenlandsche Zaken betracht,
is hiet onderwerp van den zomertijd
thans definitief afgehandeld. Nauwe
lijks was de motie tot uitstel van den
heer Beumèr aangenomen of het nieu
we ontwerp zag het licht. Dit week in
zooverre van dé wenschen der motie
af, dat het met vrucht was van een
internationale regeling, na voorberei
dend overleg tot stand gekomen, maar
mi poging tot aansluiting bij dén thans
bestaanden toestand..
De zomertijd zal nu vroeger dan vo
rige jaren in werking treden en zelfs
iets later uitscheiden, maar zich dan
ook aansluiten bij Frankrijk en België,
hetgeen voor het spoorwegverkeer van
groot belang is. Tegelijk niet dit ont
werp werden nu definitief de wetsont
werpen van dé heeren Braat en Dec
kers, diie den' zomertijd wenschtèn af
geschaft te zien, behandeld. Over het
ont werp van den heer Braat is niets ge
zegd; over dat van den heer Deckers
kwamen de voorstanders, waartoe ie
heeren Teenstra, van Rappard en zelfs
Hitmstra bleken te behooren, aan het
woord. Tevergeefs echter, want dat van
den heer Braat werd met 38 tegen 25
én dat van Dr. Beckers met 34 tegen
31 stemmen verwerpen. Dit eenmaal
geschied zijnde, gevoelden vele tiegen-
meubeteerd in den stijl van Lodewijk
XV. Eeniige schilderijen- van- Boucher
en Doyen, liefdesa vonturen voorstellen-
die, hing.an tegen de muren. Blijkbaar
vond mijnheer De Virvillie -er behagen
in zich door lichtte kleuren en vrolijke
Onderwerpen te omringen.
Groote gordijnen van geborduurde ch»
hesche zijde verborgen het bed achtier
hunne wijde plooijen.
Nauwelijks had de huishoudster vijf
of zes schreden op het wollige tapijt
gedUan of de gordijnen bewogen zich
'ritselend en eens stem riep verschrikt
tuit:
„Wie is daar? Wat wilt gij van mij?"
„Wel, lieve heer baron", antwoord
de Ursula op honiigzoetjen telexenden
toon, „wié zou het anders kunnen zijn
Idan ik?"
„Ah! zijlt gij het, beste Ursula?" her
nam dé stem, nog onwillekeurig be
vende. „Welk onvoorzien toeval voert
u nog zoo laat hierheen?"
„De ongerustheid".
„Mijn God! zou ik dan zieker zijn dan
ik .dacht?" „Vols'trekt niet; maar daar
de jicht u van avond toen ik u verliet
zoo hevig deed lijden, heb ik willen zien
hoe het met u ging eer ik mij ter rust
stemmers blijkbaar iets voor het Re-
geeringsontwerp, dat dan althans een
heid van tijd brengt. Anderen echter
wilden hun principieel verzet volhouden.
Het Regeeringsontwerp werd tenslot
te mét vrij groote meerderheid aan
genomen, hoe de Regeering het echter
kian klaarspelen om op 18 Maart dien
hieuwen zomertijd', die nog door de
jE>erste Kamer moet worden" gfoedge-
kéurd, in werking te doen treden, is een
weinig' raadselachtig.
Op dim laten Donde-dagavond is de
Kamer mét de Ooriog sbegrooting be
gonnen. Veel heeft totnutoe de behan
deling tLiarvo» nog neet opgeleverd. Wij
hebben eene U'-tvoeriee uiteienzlstting ge
kregen vin den beer de Muralt, die
de sociaal-democraten weer eens hun
Belgische Partij genooten heeft voorge
houden. Datzelfde deed ook Dr. Dèc-
kiers, dïie betoogde dat 'de sociaal-de
mocraten in België en Zweden anders
handelen dan hier te lande, uitsluitend!*
Omdat zij daar in d Tegieering zitten.
De katholieken wallen algéheele ont-
wapening, maar internationaal. In af
wachting daarvan stellen zij prijs op een
goed leger, waarbij zooveel mogelijk1 be
zuinigd wordt zoridèr de deugdelijkheid
te schadenIn 'het bijzoder werd het
voorstel der kampementen, door don
heer de Muralt aangevallen, door de
zen spreker verdedigd. Hij meiendie te
vens dat meer bezuinigd kan worden
op dé organisatie van hiet Departement,
dé genie en de militaire administra
tie en den geneeskundigen diein s 1Te
genover de heeren de Muralt en Dec
kers verdedigde de heler ter Laan hiet
standpunt van dé sociaal-democraten,,
die klagen over het hooge eindcijfer,
én dfae van het optreden der Belgische
sociaal-democraten een verteerde voor
stelling geven.' In den considerans va»,
hielt ontwerp van des heeren Ter Laan's
partijgénooten staat, dat hiet gel.lt in
afwachting van de ontwapening, waarop
dé heer du Muralt riep: Phrazes.
Dat ook i nand.er opzicht de politiek
reeds om den hoek komt gluren, bkek
bij die behandeling van Financiën toen
die heer Weitkamp een voorstel deed
inzake het registratierecht en dé' bóe
ren. Dit werd' ondersteund door de hce1-
ren Dresselhuijs en Duys. Dé heer Dros-
selhuijs had echter de opmerking go-
maakt, dat als de Minister de motie
niét wh uitvoeren, men er niets aan
kan doen; een bekende én begrijpelijke
toestand. De beer Duyys vond dat een
reden om dien heer Dresselhuijs heftig
aan tie vallen; een dergelijk steunen
van het voorstel werkt meer achter dan
voorop 1
begaf".
„Ho,e laat is het dan?"
„Nog geen hilf twaalf en als gij in
het minst denkt mij noodig te hebben,
kom ik u aanbieden den nacht hier op
een armstoel door té brengen".
- Onder dit gesprek was Ursula het bed'
génaderd. Het hieldeie schijnsel van dé
fears, die zij droeg, viel vlak op het
magere gerimpeld^ gelaat van den ba
ron, wiens hoofd met een grootten ka
toenen slaapmuts bedekt en voor drie
vierde gedeelte in een donzig kussen
verborgen was.
Dit gelaat, met, ontelbare naden en
tompels doorploegd, en'met twee grijze
onrustig schitterende oogen, had veel
gelijkenis, voor zoover de kleur betreft,
pp die schil van een citroen. Men zou ge
zieigd bebbien het perkament gezicht van
leen nabob, die aan de gele koorts op
sterven lag.
Niiettegienstaandle de overmatige hit-
.te, die in de kamer heerschte, was het
uitgeteerdte lichaam' van den baron met
verscheidene dikke gewatteerde dekens
De dokter trachtte door l et aanbrengen
van veel warmte dé pijnlijke aanvallen
der jicht op krachtdadige wijze te be
strijden.
UIT DEN OMTREK.
OUD NIEDORP.
Op Vrijdag 17 Maart werd in het
'café van den heer A. Mijts te Oude Nie-
dorper Verlaat het vervolg van den bil
jartwedstrijd tusscbin clubs uit Wintel,
en Oude Niedorp.
Op 10 Maart j.l. was de wedstrijd'
te Winkel begonnen, en was de stand
aldus: Winkel 1205; Oude Niedorp 1367,
dus met 162 caramboles in het voordeel
van Oude '(Niedorp.
Winktel mocht er niet in slagen de
achterstand te verkleinen, doch deze
werd door Oudé Niedorp nog weider ver
groot, zoodat de eindstand te Oude
Niedorp was: Oude Niedorp 918 Win
kel 889.
De totale eindstand was dus: Win
kel 2094 caramboles, Oude Niedorp
2285 caramboles, zoodat Oude Niedorp
een -voorstand had van 191 caramboles.
Zondagavond gaf de Gymnastdek-
vereeniging „Tumlyst" haar eerste uit
voering in het lokaal van den 'heer
T. de Jong voor een eivolle zaal, ohder
leiding va,n den heer A. Blaauwboer te
Winkel. i
In aanmérking genomen dat „Turtir
lust" «(jog maar een 'half- jaar bestaat,
•werden door de ledien heel aardige pnes-
ta tics geleverd.
Op brug en rek werd heel goed ge
werkt, vooral ook de dames waren ge-
pefend' op de brug.
De vrije- en ordeoefeningén werden
heel aardig uitgevoerd, vooral de groot
ste afdeeling van heeren en dames wa-
reln hierin goed.
D:e Grieks die dans die door eenige
dames werd uitgevoerd, werd ook zeer
imooi afgewerkt.
Spannend en o.p de lachspieren wer
kend was ook vooral het nummertje
touwtrekken voor de jonge gymnasten.
Doof den directeur zelf werdien op
rek en brug- eenige prachtige en zware
toeren verricht.
Turnlust kan dan ook werkelijk met
genoegen op dezen dvond terug zien.
Het is echter te hopen, diat bij een
volgende uitvoering bet rooken door het
bestuur verboden wordt, want dit was
voor zeer velen, zoo niet voor allen
zeer hinderlijk.
ST. PANCRAS.
Vanwege dc voeibalvereeniging „Vro-
ne" alhiir zullen binnen korten tijd se
rie-wedstrijden wórden georganiseerd cwij
een zilveren Vrone-beter en verschil
lende medailles, benevens een médaille
voor 't hoogste doelgemiddelde.
Aan dieze wedstrijden kunnen deel
nemen v er c en i gin gen .der 4e en 5e klas
van dén N.H.V.B. en van clubs andere
erkende voetbalbonden, gelijkstaande
hiet dieze klassen.
„Gij zijt goed', zooalsaltijd, lieve
Ursula", "sprak de zieke, ,en ik dank
u' met 'geheel mijn hart; maar 'ik heb
niets noodig dan slaap en die kunt gij
mij ongelukkiglijk niet géven. Ik neem
Idus de' opoffering, die gij bereidt zijt
•voor mij te doen, niet aan en ik weinsch
dat gij ten minste de rust zult genieten,
die mij waarschijnlijk dezen nacht n et
ten deel zal vallen".
„Welnu, het zij zóo; laat mij tenmin
ste eerst uwe kussens nog eens verleg
gen. Zij zijn slechtgeplaatst, gij zult
er onder stikken".
Zonder het antwoord van den ba
ron af te wachten, zette Ursula haren
kandelaar op een tafeltje achter het
gordijn neder en begon met al het voor
komen van eene onvermoeide toewij
ding eene wanorde te herstellen, die
niet bestond..
Terwij! zij aldus de kussens rondom
het hoofd' en de schouders vin den
grijsaard in orde schikte, stak zij hairc
hand behendig onder die peluw en greep
dén sleutel van de ijzeren kast.
„Gevoelt gij' u thans niet wat beter?"
vroeg zij.
„Ja, veel beter; ik ben nu gehepl en
al op mijn gemak".
