Nieuwsblad voor LANGEDIJK en Omstreken.
No. 46. lITERC tEILfePHOOB ft.
Woensdag 19 April 19S2
31e Jaargang
J. H. KEIZER.
per 3 maanden f 1,15
5&-Ï STJiXmTt
NIEU WE
L44G1DIJKM COIIMNT.
Deze courant verschijnt Dinsdags, Donderdags en Zaterdags.
REDACTEUR-UITGEVER
PB IJ 8 D.EB iSTEBTElil I.C H t
Tm 1i regels 78 et-, elke regel meer 18 ct.
1B0NNEKENT8FBIJ8
BUREEL:
Groote letten of TigoetteD werden naar plaakruiite berekend.
Moordseb«rw«u<ie.
Brieren rechtstreeki aan den Uitgeyar
POOTGOED VERWISSELING.
f Onder dezen titel bedft die heer J. C. Dorst, Consulent van de
Frites cbe Maatschappij van Landbouw in hat Friesche landbouwblad'
ieien artikel geschreven, dat zeer lezlenswaard is en dat we 'gaarne ini
zijn g|ehteel over zouden, nemen, doch dat wegens zijn lengte .(daan-
voor ongeschikt is. We ref-eroe'rien dus.
Het is echter hoogst merkwaardig, aldus de he'er Dorst,
dat in verschillende deeleh van de wereld waar men een uitgebreide
aardappelcultuur heeft, het pootgoed wordt betrokken uit gebie
den, di'e vaak op girooten afstand zijn gel-egeh. In Noord Amerika
bijvoorbeeld, betrekt men in de' mieer zuidelijke streken het poo-t-
gloed uit den noordelijk gelege'n staat Vaine. In Engeland worden
•veel poters betrokken uit Schotland, teen land, dat ook bij de ver-
(biouwiers van zoogenaamde Engelsche -exportsoortien een' goeden
naam heeft. De aardappclverbouwefs >in Marokko knopen htm
plaatmateriaal bij voorkeur in Frankrijk, terwiijl men in dit land
zelf weer pooiaaüdappelen verzendt van noordelijke naar zuidelijker
geiegen streken. In DuAtschland wérden vootr de Rijnstreek veel
poters gekocht in Polen. Verder is bekend, dat in ons land Fries
land zich reeds lang in een goedein naam als -pootüeverancier (mag
verheugen.
Door den practicus werd' en wordt nog steeds groote' waarde
luogt steeds groote waarde gehecht aan pootgoedverwisseling en het
schijnt, dat btepaalde gebieden van nature' een bijzondere geschikt
heid bezitten voor de winning van hoogwaardige pootaardappeleh,
Welke factoren hierbij in het spel zijn, is niet bekend. -
Niet alleen in streken, die' op groot-an afstand van elkaar gelegen
zijn, maar ook' 'in gebieden, wielke be'trekkelijk dicht" bij elkaar
liggen, kan men het verschijnsel det 'pootgoedverwisseling waarne
men. We 'behoeven slechts te wijzen op de verwisseling' van poters
van de Friesche klei naari fis Friesche zand- en veenstreken en
vierder op Ids groote hoeveelheden dié jaarlijks uit Friesland naar de
veenkoloniën worden gezonden.
Leerzaam is een proef, die" genomen werd door het Centraal
comité inzake keuring van gewassen. Eigenheimers, die altijd m
Friesland waren verbouwd, werden in 1920 voor eiên jaar uit lo-
geenen gezonden naar de Veenkoloniën, Wag-emng-en en Zuid Hol
land.. Die poters van deze giewasselh. afkomstig, werden in 1921 weer
verbouwd in Friesland en vergeleken met die, welke steeds in
Friesland waren gebleven. De' aardappelen, die een jaar m Wage-
ningen en de veenkoloniën waren geweest, waren voor 98 pCt.
toozpiiekziek en wel in zoo sterke mate, dat er sprake was van een
Inisglewas. In de aardappelen, die altijd in Friesland waren ver
bouwd, kwamien 4 pOt. mo-zacekzieke planten voor. In tijd van één
jaar was dus, niettegenstaande de afstamming van alle' aardappelen
precies gelijk was, een gewas verkregen, dat door en door ziek
was, terwijl in het oorspronkelijke gewas slechts weinig ziekten
optraden. Niet altijd zullen .evenwel de verschillen zoo groot zijn
als bij dezte proef.
At die hierboven gieno'emlde verschijnselen wijzen er op, dat m de
teens stre'ek de' achteruitgang van aardappelen door ziekten —veel
1FEUILLETON.
D'E WERKTUIGKUNDIGE.
Flauwe eft in den beginne verwijderde geluiden, die echter lang
zaam naderden, troffen het oor van den gtefvangene, voor wier.
al wat er gebeuren kon, ten minste volgens zijn1 innige over-
tivigiitng niets anders 'kbti zijndan een stap tot zijn bevrijding'.
Mien hoorde groote sloten knarsen, stevige deuren opengaan en
zware voetstappen op dein steeirien vloer w-eerkl.nkens^tstie
deur ging open, er drong helder licht in de oei en een groep .man
nen vertoonde zich aan den ingang.
Vaubaron, uithoofde van den aarden de (gtrontte der beschuldiging
die op hem drukte, geheel buiten toegang gesteld zijnde, wi.de
de directeur der gevangenis zich persoonlijk overtuigen dat jdle
voorzorgen genotaen waren en dat 'de beschuldigde in devo
te onmogelijkheid was ©enige gemeenschap mlet de buitenw n ld
aian te knoop-en, wanneer hij zich naar de kamwjr van den rechter
van instructie zou begeven.
Geen enkel woord werd gesproken. De werktuigkundige, bte„rj-
piönde walt de bedoeling van dit befzioek was stond haastig op,
eer hem zulks nog bevolen werd.
„Ah, gelukkig," sprak hij bij zichzelven Eindelijk zal dn_ vrw-
«elijke cwekerheid dan ophouden. M,en zal imj hooien, men zal Pnj-
recht laten wedervaren. Binden ©en uur zalifc
Twee gendartaen namen Jan Vaubaron teder bij M n a
sigtetien gingen vooruit, de directeur volgdle en allen begaven zich
den, diiie met de instructie hellast waren.
a»» to, -«««
beschuldigde binnen, wiens arinlen zij ge*» oogenblik loslieten
hechter van instructie, aan wien
zijn zaak opgedrageto was en (die,
sterker is dan in een andere'. Omttent de diepere oorzaken 'hiervan
tast men nog vrijwel in het duister.
Bij hei overdenken van het bevomstaande komt de heer Dorst
tot de volgende vragen:
'a. Zijn 'er in de Friesche kileib-ouwstréiek bepaalde gebieden of
boerderijen v-diiie zich bijzonder eigenen voor de winning van prima
poct.go-ed?
b. Zijn er op sommige boerderijlen ook hepaald|e stukken grond,
di'e in dit. opzicht uitmunten boven andere?
Udf hetgeen die heet Dlorst in dé laatste drie zomlers waafnnm',
heeft hij het.'sterkte verttnfoied'en, dat beidie vragen met ja kunnen
wcrdlen beantwoord, ofschoon betrouwbare proeve'n op dit ge'bied
pog niet zijn genomen.
De schrijver dloét dan een idéé' aan de hand, op welke wijze een
proef ware f|n te richten. Dit koim't in hoofdzaak hierop ne'er, dat
'men een partij poters doorsnijdt en op de' 'twee helften vah eikten
aardappel een gelijk nujmmer schrijft. Die' twee helften van den
éérsten aardappel wjortden dus. beiden met het cijfer één, die van
dten tweeden aardappel met leen twee gemerkt enz. Nu worden die
helften afzonderlijk in bakjes 'gelegd, zöodat men twee partijen
Verkrijgt. Twee akkers worden met dieze halve poters bezet en
wel zoo, dat men later precies kan nagaan, welke twee planten
bleide van denzelfden pootaardappel afkomstig zijn. Hieruit is dan
af te leiden, welke akker de meeste zieke aardappelen oplevert, én-
Welke biet best is om er pootgoted' van te betrekken.
Ons dunkt, dat ook de Langedijkeir aardappelbouwers wel belang
Zullen stellen in dezte proef. Beter zou het zijn, als ter aan de Lan-
gtedijfc ook dergelijke proeveh werden genomen.
WAT IEDERE MAAND TE DOEN GEEFT.
(Tweede helft.).
(Nadruk verboden)
Terwijl ik! dit schrijf 31 April is het id'e eerste Lentedag,
die zoo besten mag. De natuur is milder en de lucht staat naar
negen. Tot heden was het steleds droog, koud, schraal weer. 'Alles:
akker, wei 'S|n hof verlangt naar malschen tegen en koesterende
zonneschijn, 't Vee moet ;uit den stal' 't heieft glenoeg gekost,
■maar van grasgroei is geen sprake. Vele wjeiden vertoonen nog
plekken als verbrand, gievolg der droogte nog van den vorigen
zomer. Echter, we hebben belt vakier, gezien; wordt het weer gun
stig., dan kunnen or in een paar wekeln tijd wonderen gebeuren.
.En zoo kan. ook bet wf.ntierkonen, dat maar niet kan opschieten
len ler verkommerd uitziet, zich vóón-de Meimaand in het land ic,
nog heel wat herstellen. Men strooie op de akkers, die het noodig
hebben, wat Chili: 50—150 K.G. per H. A. naar behoefte, een
mal sell riegentje daar boven op kan in enkele dagen aaen het ge
was ie; 11 heel ander aanzien ge-ven. Over de granen spraken 'we
reeds een vorige .maal. Vóór Meli p-ot-e men: aardappels, suiker
bieten. koolraap- en mangel wortel z aa-d, wortelen. Bij aardappelen
voor de comsumptd te(gen<j^ïen geen tie ruime stikstofgift, die zou
aan de kwaliteit (smaak) afbreuk doen. Ook is het bekend, en
j voorzien van die meest uitgestrtejktie willekeurige macht, na een eer
ste verhoor de invrijheidstelling of gevangenhouding kón bevelen.
De rechter was een man van ongeveer vijftig jaren, met een
i achtbaar uiterlijk en een kalm, ernstig en ondoordringbaar gelaat.
Zijn hoogte voorhoofd gaf groot vers-tand- te kennen.
Op het oogenblik' dat Jan Vaubaron en zijne geleiders binnen
tra-den, plaatste de 'rechter zich achter zijn gjrooten lessenaar,
waarop zich versebeidiene voorwerpen bevonden, onder anderen
de graveerstift, een touw'met knoopen en aan het einde van een
ijzeren haak voorzien, een in. vieinen gievOuwen) bankbriefje en een
klein rood juweelkistej, eenige gezegelde papieren iep het uitgtebri-
de rapport van .dén commissaris van politie, die met de gevangen
neming belast was geweest.
De secrietariis van -d-en rechter zette zich te gielijkter tijd' aan een
tafel bij het raam ien schikte een inktkoker, pennen en verscheidene
gjnoute viellen papier in beh-oo-rlijke orde voor zich.
Toen. hij dien -drempel van de kameir overschreed bevond Jan
Vaubaron zich ten prooi aan -esne zenuwachtigei spanning, die
hem over al zijn leden dee(di bev-en. Hij bemjeiibte met oen gevoel
van angst dlezé zwakte. i
„O," dacht -hij „ik beef als -een misdadiger. De rechter, die mij
i gaat ondervragen, kan jdat voor vrees aanzien, eh dat zal een nieuw,e
beschuldiging tegen mij zijn, -de ernstigste van alle misschien.
Allés spant samen ota mij in het verderf te stortten.
1 Daarop aan eten plots-eling-en -en onwéidlerstaanbaren aandrang
toegevend,-. riiep hij uit: „Mijnheler-ik' vraag recht van u. Voor
anderen -m(oog|t ge oen nejdhter zijn, voor mjj zijt ge e'en redder.
N-cptt heeft -een imüsdadiger dé folteringen ondervonden, di-e ik lijd
sedert dez-en mprgten. En toch b-e|n ik - onschuldig. Ja, bij Sniijn-
vrouw em mijn kindj, idiie ik lief heb', zweejr ifc u, inj.jnheer, dat
ik onschuldig ben."
DE RECHiTER VAN INSTRUCTIE.
De nechter van instfucti-e antwjo-ordide niet. Met een snlelle bewe
ging, die hem door de gewfoontie eigen gewo,inden was, zette 'hij
zijn bril recht en gedurende efemlg-e oogonblikken beschouwde hij
m-et de gtootste aandacht de trekken van Jan Vaubaron.
„Die man heeft wezienlijk- geen slecht voorkomen", dacht hij,
dit geldt vooral voor de stikstof van .stalmest -en compost, (minder
I vunr die van Chili, zw. ammtoniak en groenjmest dat te véél
stikstof eveneens nadeelig wérkt op het zetmselgehal'te van fa-
briieksaardappels. Voo-r de laatste geve; men bij stalmest of compost
steeds kali en V-erder extra stikstof. Zaad van suikerbieten wordt
in volle rijen gezaaid, zeer ondiep. Nooit van het kweekbed, want
vériplanten laten ide plantjes nie,t toe. Hoeveel zaad: 1520 kilo
per hectare. Een goede- pootwij-dte moet in acht genomen worden
dat is naar omstandigheden een rij-en-.afstamd van 3035 c.M. -en
leen bietenafstand van 2530 c.M. Koolzaad zaait men nu é-f ia
Mei op een kweekbed-, om in Juni te verplanten. In Engeland zaait
miein het zaad in volle rij-en op den akker en -dit zo-uu ook hier aani
tte bevel-en zijn, hoewel -erkend 'moet worden, diat op een 'kweekbed
die aandvloo bet-er kan worden bestredenHet spreekt van zelf, dat
het Verplanten lis aangewezen als het gewas komt na snijrogge of
aardappel-sOf, als ook nog kan, na rijpe rogge. Op het kweekbed,
is beuoad'gd pier h,a. plan. een halve k g. zaad, bij zaaien op -den,
akker pl.m. 2 k.g. Mangelwlortelzaadi zaait men uit de hand of met
de machine in rijen, meestal in volle, rijien. Zaadhoe veelheid- in (het ie
gieval 9ic k.g„ in het 2e geval 10—20 k.g. Een ruime hoeveel
heid is gewenscht, rati -een goed© opkomst zooveel miogtelijk te ver
zekéren. Het dibbelan, waarbij het zaad op hoopjes komt te liggen
is af te keuren. De wlorteltje^ groeien licht door elkaar, waardoor
hét dunnen moeilijk kan plaats vind-cn. Peep (wortelen) vraagt, als
de -mangels, e-en diepe bewerking (liefst voor den winter) en ©en
ruime bemesting. Vèrsche stalmest is nadeelig, omdat de planten
d-arii eerder doorschieten. Let er thans vooral op in de groente bak
ken te gieten. Doe dit bij koud wéér des morgéns, 'des avouds zou
te ve-el afkoelen. Dit gej-dit ook voor bloemen en planten, totdat
het volop zomer is. Giet mi-et te rijkejijk en liefst /met water dat al
leen p.aar dagen heeft gestaan. Spit nu als het nog niet gebeurd is
uw kool- en boomenlamd omj, amde-rs groeit er te veel onkruid' op,
dat -den grond uitput. Kool en boon-en houden van eep diep omge
spit-ten grond. Hebt ge al kropsla1-, bloemkool- en andere planten
in uw hol'? Schoffel bij droog Wie-er tussch-en de rijten, het weert het
onkruid;, houdt den grond los en bevordert al-dus zeer den groei.
'Hark uw 'ga-zon af, opdat -er g-ecn gele plekjes ontstaan. Zaai uw
radijs niet te dicht, zie groeit overal, ook' tusschep wortelen, sla,
scborsten-ec-ren, enz. Bij scheppis droogte moet ge uw perzikboiomem
begieten. Maak flinke kuilen ep dek des daags met mos om het
uitdrogen te voorkomen. Als de maand ten einde loopt, neem dan
die ramen af van somm-ig-e bloemen. Zonale,'s, Fuchsia's, en andere,
w-elkfe tot idle koude planten gerekend worden. Dek ze nog «enigs
zins bij pacht.
NIEUWSTIJDINGEN.
- INBRAAK.
Terwijl de bewoners sliepen is ingebroken op twee boerenhoeven
nabij dfe Lemmer. Een raam werd opengeschoven bij G. Keulen
t-e Follega en bij M. W-inia te Eeste'rga. Bij. eerstgenoemde Werd
een belangrijke partij goud en zilver vermist. Van de -daders is
pog geen-spoor gevonden.
naidat hij zijn onderzoek geëindigd had.
Maar hij trok uit die -eenvoudige aanmerking volstrekt geen ge*
vtol'g ten gunste van den gevangene. In den loop van zijn lange
i ambtsbetrekking, had hij zoo dikwijls de afschuwelijkste schurken,
•gezien, di-e -met heel eerlijke ge-zichten begaafd- waren, dat hij vol»
strekt op het uiterlijk niet vertrouwde.
De uitroep v-an den werktuigkundige was inderdaad hartroerend
én sch-e-en uit het hart voortgekomen te zijn. Maar het bewees vol
strekt niets, indien het al niet geitfuigetnils gaf, dat Jan Vaubaxm
even groot comediant als -misdadiger was.
De betraande oogen van den welrddtuigkundigte hoopten eanig
teekem van medielijddn op het -ge-laat van -dén rechter te vinden.
Hij vond niets dan kou-de onbeweeglijkheid,, die bewijs gaf van
glehéel'e ongeloovigheid
- Het hart van Jan Vaubaron krotap ineen en. dte zwakke hoop,
die hem -een oog-enblik' bezield had, verdwejea om opnieuw voor
onbeschrijfelijkle moedeloosheid plaats te maken.
„Kom naderbij," -sprak de rechter op den koelen xd-eurloozen
toott, diien hij zich, aangewen/d' had, en -die hem gedurende de ver-
1 hoor-en geheel -eigen geiword-en was.
i Vaubaron trachtte te gehoorzam'en, maar hij wankelde.
1 - „Gij schijnt ziek te zijp" ziai de rechter, „gij kunt gaan zitten."
I Die werktuigkundige zette zich, ;of liever liet zich n-ed-arvallen op
een -stoel, die bij den lessenaar stond. Slechts de breedte van dien
lessqnaar, scheidde hem' van den overheidspersoon.
„UWe verwarring, uwe ontroering zijn duidelijk en ik wil géloo»
ven, dat zie oprecht zijn. Herstel u. Ik' zat, als het noodig is.
eenige' minuten wachten eer ik u ondervraag. De beschuldigingen,
dié op u drukken, zijn van zulk een «ms.tigep aa-rd, 'dat g-e al uw-
bedaardheid, al uw vastberadenheid en geestkracht noodig; zult
hebben om mij t-e antwoorden.
Hoewel op koele en -eentonige1 wij z-e uitgesproken, schenen d-e-ze
wviorden toch welwillendheid te kennen t-e geven en waren minst
gienom-en, geruststellend. Zij dniddieto aan, dat de toestand van den
beschuldigde d-en r-echter zéér ernstig voorkwam', maar zij gaven
évenzeer bewijs, dat zijn vetdjediging me-t groot aandacht en strenge
pnpartijdighedd aangehoord zou worden.
