NIETJ WE
li o. 75. iMffcRC. TK&ËPIlB&fe 52
Zaterdag 1 Juli t933. I' Blad 81e Jaargang
|i!E7fK
OURAUT
DIT NUMMER BESTAAT UIT TWEE BLADEN.
EERSTE BLAD.
VERGADERINGEN.
Onder medewerking der Chr. Hist Kiesvereniging teBrPek
Op Langendijk hield Dinsdagavond 27 Juni j.l in het café
die Boer aldaar de Chr. Hist. Kiesvereniging van St. Pan-
Vtas een vergadering, waarin de heer H. J. Weitkamp lid der
2e Kamer der Gen. Staten optrad öm de beginselen der Chr.
H'ist. JJnie te bepleiten, alsmede de belangen van: Land- en
Tuinbouw
De voorzitter, D's. Buiskool, opnde deze 'vergadering met ge
bed1, en spnak' daarna een kort woord van welkom aan den
heen Weitkamp toe, waarna Zijne Weleerw. deze in de ge
legenheid stelde zijn rede te houden.
Spreker begon met te zeggen, dat 'niemand kon bevroeden
welke de maatschappelijke verhoudingen zouden zijn 'na den
oorlog. Walter Rathenau, de vermoorde Minister van bui-
tienlandsche zaken in Duitschland, zei eens, 'dat de tijd vóór
1914 voor ons een verloren Paradijs', 'beteekende. Hoewel
hierin een kern van waarheid schuilt, 'zoo zouden wij den
tegenwoordigen tijd een Paradijs kunnen noemen vergele
ken bij wat no'g zou kunnen komen.
Dje staten zijn in diepe schulden gestoken en het is er
zoo mee gesteld als met ouders die in diepten schuld zitten.
Al trachtten deze ze een beetje vrij fe maken, hun kinderen
künnien doorblijven betalen. Alle verwachting van wereld
vrede is in duigen gevallen. De hoop bleek' ijdel Het was
teen schijnbeeld. Menig land ligt verbroken, en 'is arm en
ver(armd. De feiten staan met opgeheven vinger voor ons.
Wie de tegenwoordige wereld gadeslaat ziet Snkèl verwar-
rang, maar hij, diie in Goid 'heeft 1 leeren gelooven, wordt
niet verschrikt, want hij bevindt zich ïn de hand des he-
melschen Vaders. Een gevelsteen in sprekers geboorteplaats
zei zoo terechtjZoo de Heere het ;huis niet bouwt, te
vergeefs bouwen deszelfs bouwlieden daaraan".
Dit beginsel möfet ten grondslag liggen aan alle politiek.
Wat is politiek?
Politiek is regeerkunst, noodig in eiken 'kr-|ng, vergadering,
commissie, congres, of maatschappij. Deze kunst, goed ver
licht, is pen Goddelijke kunst. Een maatschappij zonder re-
geerjng is nergens bestaanbaar.
Kiezer-{rijn, brengt dus met zich mee, 'dure roeping |mec
leigen persoonlijke verantwoordelijkheid. 1 t
In een volk moeten de partijen zich op natuurlijke wijze
ontwikkelen. Wij moeten pax(tij kiezen.
Grpien v. Prinsteren heeft eens 'gezegd: Wje geen partij
Kiest is partijloos.
Een partij werkt verkeerd als deze eigen belangen zoekt
en niet tevens hef algemeen belang.
Geen onbewuste natuurdrang drijft ons.
'Zoowaar elke boom een wortel heeft, schuilt achter el
ke bewering een beginsel.
Wat is Chr. Historisch?
Een naam. Ieder, olnzer draagt een naam. Zonder naam
zou er een hopelooze verwarring 'zijn. Ook politieke partijen
hebben ©en naam noodig. Een naam dr(ukt de kenmerkende
eigenschappen uit. Daarom kan nooit een partij volkspartij
'heeten, otf oranje partij, want het volk is allerminst de 4e
stand. Allen maken het volk uit. Een partij is een déél van
de notie en een deel kan nooit voor 'het geheel geiden.
Onze partij heet Chr. Historisch, enwordt als zoodanig
door vriend en vijapd gekend. Door 'Christelijk op te
njemen in den nlaam stielt de 'partij zich niet voor kerk or
binnenkamer alleen, maar voor de eisch 'van het geheele
leven op ieder, terrein, dus ook op dat van den staat, tie'
He lid van onzen naam' staat duidelijk tegenover humanisme
en liberalisme.
Onze getuigenis is geen vooz begrip. Wij willen Godswoord
in het bestuur des lands geëerbiedigd' zien. Dit Woord is
geen boiek van voorschriften voor élk geval' des levens om
bv na tie slaan hoeveel' iemand verdienen mag, maar wel
het boek der, hoogste Wijsheid, die dé zedelijke verhouding
aanwijst tusschen Gód en mensch, en tusschen de menschen
onderling. Het is makkelijk genoeg Gods openbaring weg
te cijferen, maar zonder het licht van Gods woord zou de
maatschappij er anders hebben uitgezien. De his one heeft
ons derhalve wat geleerd. Niet christelijk alleen naar-
willekeur vain p a r t ij be s c hou w i n gmaar christelijk te ver-
staan in de historie. Wij willen absoluut met ietsi nieuws
brengen, maar we werken vo;orV aan den draad der his
torie naar de behoeften der tijden, zooals in art. 1 vani het
Program van Beginselen staat uitgedrukt ter beoordeelmg
op staatkundig gebied van de vraag wat die ordening Gods
is, worde gelet, piet alleen op'de steUige uitspraken der PL
Schrift, maar ook op het oordeel der Christelijke Kerk en
op de leiding Gods waargenomen in de geschiedenis der
^AlTw'ij denken aan de geschiedenis Aan' ons land en volk
dan denken wij tevens aan een Willem van Oranje me
wordt neit aangedaan bij de herdenking wr dadem Luther
had gesproken, en de reformatie drong tot m dez; ^ncUi
door, Overal werden martelvuren aangestoken en dui/eiti
vonden den dood om geloofswille. Nchtans zongen zM.
lovers U o God Wij prijzen Uwen naam Hoe lang mi hoe
hang was die tóestand te dier, tijde. De Spaansche Koning
zond veldheer op veldheer, en vloot bp viopt
wel of steeds de doodsklok over ons kle^^a"d^r^ef
den. Gelijk Israël weleer is ons land Moed^tredeta J
weest, De Potentaat der Potentaten zond eindelijk een Prins
van Orgnje. Dëzfe bracht eenheid i nde 'velé kleine staten
waarin ons volk was verdeeld. Het recht om God re dienen
naar Zijn wo;ord, was op den Spaanschen koning, die het
ons volk niet gunnen wilde, verpverid, en in verband hier
mee moer Nederland in overeenstemming met de histori
sche ontwikkeling van het Christendom op Nederlandschen
bodem bestuur^! worden als een Christelijke Staat in Pro-
testantschen zin. (Zie art 4 v.h. Program v. beginselen),.-
Dit artikel is een der gewichtigste van ons program op
politiek' gebied. In Spanje is geen politjeke vrijheid. En in
Oostenrijk-Hongarije en Tsecho-Slowakije is zij pas na de
revolutie gekomen. Maar hier in ons vaderland is politieke -
en godsdienstvfSjheid niet slechts voor protestanten 'alieen.
Prins Willem van Oranje verdedigde dit 'beginsel van vrij
heid.
Mpn vergist zich echter, wapneer men Oranje met Re
volutie vereenzelvigt.
De -Revolutie 'die onze geestelijke waariden 'niet kent, scha
kelt elkje andere overtuiging uit, terwijl Oranje dë verover
de geestelijke .waarden beschermt -en rde bloei daarvan be
vordert. De stervende predikant van Prins Willem III vroeg
dezen beschermer des gelo.ofs: „Mijn Prins, bescherm den
Chr.-Pröt Godsdienst". t
(N;u zijn er .twee soorten van menschen onder ons vo'lk.
Dé eene staat ingrijpende veranderingen, in het bestaande
voor, terwijl de andere voortbouwt o.p wat reeds eerder tot
stand werld gebracht. De eerste zal trachten den Godsdienst
uit te schakelen en te maken tot privaatzaak, terwijl de and1' -'
juist haai' beginsel daaruit bouwt. Het dpel is dan ook van
de Chr. Hist Unie (aft. 7) de door haar beleden beginselen
tot lerlkenning niet om de Regeermacht in handen van
met zekere christelijke beginsele|n instemmende personen
té brengen. Het is dus niet zoozeer te doieln om majoriteit
(de meerderheid der kie sgerelc htig-denals wel om autori
teit (gezag van het Woord Gods); niet om het succes van
dp partij maar om de macht vain het beginsel. Vermits (art
8) geheel het volk' zich aan de orjdeningen Gods'heeft té
onderwerpen, verzet de C. H U. zich tegen aen groepce-
liing in twee deelen naar godsdienstige onderschefidlhg. Daar
uit volgt evenwel niet, dat geeil rekening moet worddén ge
houden met het feit dat hier te lande ten gevolge van de
inwerking der beginselen door -de Fr.ansche revolutie gehul
digd, en de daaruit voortvloeiende loochening van het God
delijk gezag op Staatkundig gebied het uiteengaan der pol.
tijen, ten aanzien van' de al- of niet-erkenning van dat gezag
heeft plaats gehad, en in de hand is gewerkt.
De C.H U. heeft dierhalve met haar politiek een zendings-
taak te verrichten. Het gaat dus niet om den persom,maar
om het beginsel.
Er is verschil van leefwijze tusschen sitad en platteland.
Wé moeten eerlijk bekennen, da,t cLa plattelandbewoners zich
veel te weinig hebben ingelaten mét 'de politiek. Voor het
■Néd. Volk begint echter de Landbouw 'hoe langer hoe meier
bieteekénis te krijgen. Onder het Oud-liberalisme goldt ze
nog als Asschepoester. Toen werd b V. 'f127.000 op' de
Staatsbegroting voor zoo'n belangrijken tak als Landbouw
gebracht. Die miskenning van Landbouw lag in de opvoe
ding des volks. Den kinderen pp school reeds werd bijge
bracht dat Nederland in d eeerste plaats een Handle le
st ia, aft; was. Dit leerstuk is niet van 1015 jaren terug,
maar van v|eel vroeger. J-ohan de Wit 'geloofde reeds in
dit dogma: „Die 'handelaren ma'-kén het land eenige milli-
loenen rijker, en- niet de landbouw". (Dr H. B-luik). Hét-
zelfde oude dogma, leeft nog alf Uien meent dat •bloeiende ste
den den bloei van het land bevestigen.
Tijdens den oorlog kwam hef uit in welke opinie men was
gé leid. Men heeft het aan den lijve gpvpeld, dat de natuur
lijke voedingsbodem van naturje noodig is tot behoud vah
die volkskracht.
Velen wisten of weten nog niet beter. In de .Telegraaf"
sijond |eens deze opmerking: „hoe kan 'de kool nu zoo duur
zijn, zie gitoeit toch van zelf". In de ,/Haagsche Post'' stond
een versje:
„Is die natuur nu doodgeslagen
Voor de groei van het gewas,
Waarom drinken we dure melk, 1
Dé koeien eten immers gras.
Een grioote massa- stedelingen kenmerkt zich door opper
vlakkigheid. Als er een gropte kist met geld is waaruit ge
put kan worden, dan is de welvaart verzekerd. Hoe die kist
gevuld moet worden, daarover bekommert zich noch arbei
der, noch middenstander.
Het industrieelé productie-proces, de ontwikkeling dqr
werktuigkunde, heeft wonderen gedaanI Eén arbeider met:
leen moderne spinmachine kan 300 man Vervangen.
„IBij goede regeling der productie zou men zich ruimschoots
kunnen voorzien, er zou korter gewerkt kunnen worden (iem
langer geluierd) en altijd genoeg voortgebracht, als de werk
tuigkunde zich maar eens kpn uitleven". 'Die zoo spreken
vergeten, dat de industrie zijn grondstof frioet hebben,die
k'an zij zelf niet voortbrengen. Het platteland kan die' wcjj
voortbïieengen -en ons voorzien van voedsel én kleiejdij. Een
bteetwortelfab-riek is vernuftig in elkaar gezet, maar wat baat
alle techniek als er geen suiker-biet|e)n zijn. Die industrieelé
bovenbouw moet op den landbouw berusten. In -den oorlog
is de waarheid van Salomo's woord weer békend gé\yordén:
,jde Kloning wordt uit het veld gediend". De landbouw is San
ook d-e bloedstroom, die hec geheele maatschappelijke lichaam
voedt. De welvaart' van ons vólk berust op de productiviteit
van diezen bodem. D-e Staat dient te zorgen voor hét pro
ductief maken van den bodem. Met behulp van den Staat
kan hierin veel tot stand gebracht worden, al heeft dit ook
zijn schaduwzijde. We denken aan ruilverkavelingen om die
té vergemakkelijkenaan de nieuwe jachtwet met algetri.
doodingsrecht van wild op eigen terrein; kan een afzonJer-
lijk Ministerie Voor Landbouw^
Spr. eindigde met te zeggen, dgt Veel wat Vergaat zijn
tijd heeft gehad, maar dat dp wereldgeschiedenis door God
wondt gemaakt. De geest van anarchie 'is de geest van sa
tan tegen onzen Meester. Wie in Gód gelooft weet dat al
lés geschieden möet, zoo als Hij het wil. Gods woord is
pen lamp voor onzen voet, een licht op ons pad. Voor oins
gélldt slechts ééin Staatkunde, n.l die Van beginsel.
Ptiaar aanleiding van een paar vragen' 'van de H.H Ytsma
en Buiskool, antwoordde de heer Weitkamp, dat men wel
de positie van een minister moet kennen om te kunnen oor-
deelen hoe in sommige omstandigheden moet worden ge
handeld. Men moet niet vergeten, dat tie vorige stembus
slechts 50 rechtscbe leden aanbracht waarop 'de chr jregee-
ring móest steunen; het was niet eens de helft plus één.
De heer Ytsma wijst nog op 'de paedagogischen achter
grond in de politiek. Wie goed de politieke bladen leest,
leert-dat po-litiek niet iets vuils is. Er moet gebouwd worden
op onze Chr. beginselen De jongedames wordt verzocht hun
ne moeders te steunen in het 'huishouden om haar in de ge
legenheid te stellen te stemmlein. Voor die niet precies we
tten hoe t eéfemmen kunnen Maandagavond 'a.s tusschen
79 uur in de nieuwje z-aal' inlichtingen van het bestuur be
komen. En a.s. Dinsdagavond zal ds. Kloosterman van Voor
burg een bidstond houden in de Herv. Kerk te Broek op
Langendijk met h ëtdoel 's Heeren zegen af te smeken
voor Land en Volk.
;Na pen woord van dank aan den heer Weitkamp sluit de
weleerw. heer Buiskool de- vergadering op de gebruikelijke
wijze. -> 1
NIEUWSTIJDINGEN.
DE MALVERSATIES BIJ DE HAAGSCHE
COöP. VOORSCHOTVEREENIGING.
Het bestuur van de Haagsche Coöperatieve Voorschot-
vereeniging heeft tot de leden en spaarders ae-n circulair©
gericht, waarin verschillende* mededeelingien worden gedaan
in verband met de gepleegde malversaties door den penning
meester Z.
Behalve hetgeen te dézer zakie reeds vroeger is medege
deeld vermeldt de circulaire, dat terfstpnd -na het ontdekken
van de fraude maatregelen genomen zijn om het roerend
én onroerend goed, op naam van Z staande, ten voordeele
van de vereeniging te verkoopen.
Daartoe is reeds Zaterdag 17 dezer ten overstaan van notaris
Loder een acte gepasseerd.
Reeds thans zijn ter uitvoering hiervan te Hilvehsum, ten
ppzichte van Z.'s bezittingen aldaar de noodige maatrege
len getroffen, Met den meesten spoed zal hetzelfde worden
gedaan te Leiden, Loosduiinen, Woubrugge, Gouda, Laren
bij Lochem en te 's-Gra,venhage, waar Z. verschillende on
roerende goetleren ten zijnen name 'heeft.
Het spreekt va;n zelf, dat verkoop met he noodige be
leid diet t egeschieden.
Tengevolge van de malversaties had de vereeniging 'den
laatstie/n tijd voortdurendgebrek aan contanten. Z. was er
in geslaagd hetbestuur te doen gelooven, dat dit gebrek
aan contanten een noodzakelijk gevolg, was van -de .- thans
heerschendé moeilijke omstandigheden en het daarmede ge
paard gaande terugvragen van spaargelden. Hij heeft verr
scheidenen van het bestuur weten te beiwegen tot het afstaan
van géiden, waaronder zeer aanzienlijke, om opgevraagde
gelden te kunnen terugbetalen.
Hei onderzoek, dat niet ten einde kan worden ge-br i :ht,
vóór die door de Justitie in beslag genomen boeken weder kun-
npn worden geraadpleegd, heeft reeds doen blijken dat Z.
op buitengewoon slimme wijze gelden, aan de spaarbank toe-
behoorende, ten eigen bate heieft aangewend en. zulks tot
een zeer aanzienlijk bedrag.
Teneinde de controle afdoende te maken, verzoekt het
bestuur aan de spaarders, die hun saldo t-e goed op hun spaar
bankboekje nog niet liet-en verifiëeren dit alsnog tel doen door
spoedig op te geven het thans op hun boekje voorkomende
saldo met vermelding van naam en adres. Het bestuur ver
zoekt daarom de boekjes te willen komen vertoonen voori-zoo
ver dit nog niet is geschied.
Hél bestuur kan, zoowel uit het voorrgaande blijkt, -niet
meer positieve mededeelingien doen, dóch stelt zich voor-de
ze zoo spoedig mogelijk te laten volgen.
ONTSLAG VAN AMBTENAREN.
Aan het departement van landbouw, nijverheid en handel
heerscht groóte onrust tengevolge van het feit, dat er in de
laatste dagen vrij veel ambtenaren worden ontjagen. Tot
nu toe hebben 39 ambtenaren aanzegging gekregen, dat zij
tegen 1 October zouden worden ontslagen. Daaronder zijn
26 tijdelijke en dertien vaste ambtenaren, van schrijvers op
jaarloon tot een hoofdcommies toe.
BERIOOVING.
Twee paardenkóoplieden uit Go-rkum waren te Rotterdam
ter markt geweest en wilden tot besluit van den dag wie'l
eens een rijtoertje maken. Met twee „dames", die intus-
schen in het gezelschap opgenomen waren, wérd een rijtuig
gehuurd. Onder het rijden wisten de vrouwen de béide man
nen te bero'oven van hunne, .portefeuilles bevattende f700
ten f 400. Toen de dames korten tijd later uitgestapt waren eq
niet terugkwamen,, bemerkten de kopplieden eerst, dat hun
gleld verdwenen was.