Dinsdag 4 Juli 1922.
31e Jaargang
NO. 76. IBTERCo TCLEPN80I 52
8 8 NIEUWE®)®
L4MIDIJKER COURANT.
VERGADERINGEN.
OUDKARSPEL.
Als spreker Voor de S.D.A.P.., afdeel ing „Langendijk I",
trad Zaterdag, in 't lokaal van tdeja lieer Vis, op de 'lieert
A. H Gerhard uit Amsterdam.
Of het kwam doordat de heer G. op Lajngedijk geen on
bekende was weten wij niet, maa|r |de zaal was gpiejd gevuld
toen de voorzitter met een kleine inleiding de vergadering
had geopend.
De heer Gerhard begon met de belangstelling voor de
verkiezingen minder groot te noemen dan 'gewoonlijk het
geval was. V(opr een deel schreef spiejkdr dit toe aan de
andere wijze van stemmen. Waar vroeger de belangstelling
zich mper concentreerde op bepaalde personen zijn liet thans
meer de partijen in hun geheel,. Spreker constateerde een kliei-
nie moedeloosheid, vermoedelijk als gjdyolg van de groote
tijdsmoieilijkheden. Deze moedeloosheid onder de menschen
is verkeerd. Juist thans is het ppgenbljk daar om zich tot
jhe't uiterste 'in te spannen. De arbeidende bevolking mag
juist thans volstrekt niet laksc'h zijn. Want deze verkiezingen
'zijh van grofotie betieekenis voor de hrbeiU(e^s. Ik heb mij
tio't taak gesteld, zegt spreker, u ihedentaviond da groote b-e-
leeklenis der a.s( /verkiezingen uitieen te zettjen. En om u
een duidelijk inzicht te geven wil 'ik u allereerst terugvoe
ren 'tok de verkiezingsdagen van 1918. In 1918 hebben de
verkiezingen oins een rechtsche meisrde^heid en dus een
rechts ministerie gebracht. 't Was tojen een bijzondere tijd,
want vredesgeruchten deden de menschen denken, dat door
dien vrede veel zolu hers;te-ld worc'jtji Van £iet ongeluk, .dat
de oorlog had gebracht. Inplaats daarvan Sou de vrede ech
ter Wreed, zeer wfeed zijn. Did .nieuwe rfcgaering, die rechts
was', had zohi tioft taak gesteld, dat zij de menschen van de
rechtsche partij zou bevredigen, 't Liep jecht|ejr geheel an
ders. Wat toch was het geval. iZpodra, ha het sluiten van
dien wapenstilstand, berichten ever revoluties uit enkele lan
den kwamen, 0;.a uit Duitschland, was jhet sein voor een
buitengewone beweging over de ganschel wereld. Reeds een
jaar eerder was die beweging in Ruslajnd ontstaan. Een in
storting van. 't oudje regiem had daar plaats. Opmerkelijk was
het, dat de beweging ih Rusland geen invloted had op Ne
derland. De revolutie in Duitschland had echter wèl in
vloed op ons land. Spreker noemde de revolutie in Duitsch
land volkomen begrijpelijk. Dit land toch is door den oor
log ontzaglijk gte-teistjerd.
Zoo erg als in Duitschland was ün ons laind de toestand
Tang niet. Bovendien ging D; tijdens den oorlog gebukt on-
bukt ondier ieen militaristische regeering. Gieien denkbeeld van
democratie was toegestaan. Duitschland zat zoodanig onder
daien druk, dat het er niet iop normale wijze zich van kort
losmaken. Toen ontstond .die revolutie.
In Nederland was:het anders. Juist (een jaar te Voren was
het algemeen kiesrecht veroyjeird, het middel, "waardoor "net
volk langs legalen weg zijn grieven kon te berdJe brengen
en ze langs wettelijkfen weg kon doen hlerstellen. De gees
telijke gesteldheid van ons v°-lk was "toen gansch anders
dan van het Duitsche volk'. Maar, zegt sprmen moei ech
ter wel in 't oog houden, wat wij in den distributietijd onder
vonden.
Wannéér nu bij onze buren een brand ontstaat, dan kan
ons 'dat lang «niet onverschillig doen 'blijven. De Duitsche
revolutie, die spreker .hiermede bedoelde, kon dus zeer goed
storend werken op Nederland. De leiders van de &D.'AJP.
en het N.VV. moesten zich toen goed rekenschap geven van
dan toestand en beraden, wat er gedaan moest worden. Fir
werd toen beraadslaagd om te voorkomen, of om te redden
als de brand oversloeg. Welke maatregelen moesten getrof
fen worden om, zonder revolutie, een waarachtige -demo
cratie te verkrijgen? De revdlutie moest voorkomen worden,
door de heerschende klasse er oip k(e wijzen, welke veran
deringen Ooi stand moesten worden, gebracht. Wilde die klasse
niet luisteren, dan had de leiding geen andlere taak, dan
zich te siellejn aan het hojofd van de arbeiders, ook als
de revolutie was overgeslagen.
Ook. de heerschende klasse echtjer meendiè maatregelen te
moeten treffen. Maar zij deed het op de manier van iemapd,
die zich niet voQk;omen vrij voelt van schuld.
Toten kwam o.,a. de Burgerwacht, naar het heette om het
volk te beschermen tegen de revolutie. Spreker noemde ech
ter dit instituut het gevaarlijkst vöpr 'zich zelf.
De regeering was er echter spoledi'g Van overtuigd, dat
er iets molest gebeuren. Dat bleek (in de Kamer, toen do
heeïe Kamer zich schrap, zette tegjE^n {ie \z.g „revolutie
Troelstra".
Zojo heeilemaal zonder invloed was de rijd echter niet voor
bijgegaan, want v-opr alles stelde me(n op 't programma te
rugbrenging van de militaire uitgaven. Vefcjder kwamen an
dere dingen tiOjt stand, zooals de achtlurendag en tie, vrou
wenkiesrecht. Dat al deze zaken o(ns gegeten zijn als ge
volg van de „revolutieTroelstra" in de Novemberdagen 1918
noemde spreker de waarachtige wanjfreid. Meln wilde het
echter niet weten, en noemde het slechts toeval, dat die
groote verbeteringen juist tot stand kwamen nk de „revolutie
Trotelstira" en niet er vö.ör. t
Hoie is thaps d etpestand? De werkgevers willen lang
zamerhand den werktijd weer v'eriengem en ppjemen het een
belemmering van de Nederlandscbe industrie-. Zelfs gaan de
leiscben zoover, dat men 10 uur en zoo nooldig H uur mag
latiep werkten. Men probeert te npnen van wat wjj doop
harden strijd vero;yep(d-en. En het veranderen van den aeht-
urigori in den achtenhalfurigen arbeidsdag is niets anderjs
dan een tasten, hoever men wel zou kunnen gaan. Spreker
mu 't een dwaasheid vipden, wanneer ter gezegd werd: „een
half uur langer werken wlordt voor iden arbeider te zwaar'
Maar men moet zich met hand len tand er toch tegen verziet-
ten en zorgen, dat de reactie de eenmaal v-erktiegen voor-
deelen niet weer doet verloren gaan. Een half uur toegegeven
zou de werkgevers overmoedig maken tem zich steulker do-en
Er zijn echter dopr onze tegenstanders ook goede- dingen
tot stand gebracht. Men denk-e dan kap de goede verbete
ringen in het v-pTksgezopdheidswezen, met name de tube. -
cuterébestrijdimg. En aan de verbeteringen in die- wouing-
to-e standen. En aan de w-erkloosheidsverz-ekenng en -voor
ziening. Echter geschiedde dit onder den invloed der stede'
ppkomienide democratische neigingen, door h©elr de wereld.
Die heerschende klasse voelt zich s'tielrker wonden en wil
wraak nemen op de arbeiders omdat ze in 1918 bevreesd was.
Dit blijkt wel ui-t de houding Her Eerste Kamer, die he't
durft bles-taan om de wezenlijke -democratische dingen, door
die Tweedie Kamer gebracht, tegen te honden of te ver
slechteren. Daarom moeten wij ons schrap zetten
En hoc staat het nu. met ide z.g „bezuiniging"?
Voor 1914 bedroeg de oorlogs- -en de marinebegrooti,ng
60 millioen. In 1914 was dit 96 millio-en En thans is dit
giest-egen tot 135 millioen. Dat is toch geen vermindering!
En dus geen bezuiniging. Doch de minister noemde het wèJ
bezuinigen. Want wil men -een verdediging, 'dip werkelijk
gopti en krpchtig is, dan had men daarvoor 200 millioen
noodig. Dus wij' bezuinigen al".
Spreker achtte het dan maar bteter, 'het geld nuttig le
bestedein. Waar 135 mill, toch niet voldoende zijn, kan men
zie beter besteden aan nuttiger doeleinden„Bezuiniging"' is
goed„Ik ben er sterk voor", iafdius sp|reker, ,.,mits er be
zuinigd wördi in gpeden vorm, d.i fdakr, waar verspilling-
is, dus bij oorlog |en marine. En niet, waar het goede idingen-
butreft. E|n men doet het juist omgekeerd -fvlen wil be
zuinigen, door -de loonen te drukken, 'de salarissen t-e ver
lagen, den arbeidstijd te verlengen, dus in 't algemeen door
den toestand voor den arbeider 'te verslechten.
Overal dreigt d-e reactie. In 1918 werjden de bedrijfsradeh
opgericht. Thans acht men medezeggingschap van den ar
beider overbodig. M-en sprak- van versoberjiing van het poli-
'tipk'e leven, doch ging het hoogste Salaris in ons land ver
dubbelen. Óp elk gebied dringt men, wat goed is, terug, ter
wijl toch zoovele millioenen zouden kunnen besteted wórden
aan onderwijs, aan volksontwikkeling, aan ziektebestrijding
pn aan wö-ningpolitiiek, als men de oorlogs- en marine-be
groetingen slechts afschafte.
Dat sommige groepen van arbeiders tegen ontwapening
zijn, vindt spreker «zeer natuurlijk. Het zijn zij., die door
oorlog pn marine hun br.ood veaidi-enen. Maar de productie
dient geheel anders te worden. Die larbeid moet zich niet
leenen tot het vervaardigen van oorlogsmateriaal. Die pro
ductie moet verstandig worden ingericht.
Werden de arbeiders de baas, dan 'zouden er zonder twij
fel belangrijke veranderingen to.t stand komen, di>e zeker we!
geld zullen klosten. -Maar men bedenke web..dat in eens
de maatschappij niet fe~ 'te - veratttreren. Wei echter' geleide
lijk. En ©en der voornaamste veranderingen,' waar wj' aiaar
streven is de productie verstandig in te richten niet alleen,
doch ook haar op verstandige wijze te verspreiden. De winst
op groote bedrijven moet ten bate komen aan het geheel,
en niet aan enkele kapitalisten.
Spreker verwachtte verder een samengaan van de Libe
ralen met de rechtsche' partijen en de-n Vrijheidsbond. „Dien
■tijd -gaan we tegemoet als op 5 Juli -de arbeiders niet op
krasse wijze optreden. De toenemepicte reactie is g-evaalrlijk.
Onze partij moei vpo-ruit'gaan, omdat 'dit teen waarschuwing
zal zijn voor idp heerschende klasse om voorzichtig te zijn
Hierop wordt nog lang en 'breed gesp'rfoken over de be-
'tie-ekeni's van het vrouwenkiesrecht.
Die vrouw heeft inderdaad „alles" te maken met de po
litiek. Na hierover nog in den bree'de te hebben uitgeweid,
eindigde -de heer Gerhard zijn (rede, waarjop Lij -een har
telijk applaus mocht ontvangen.
VERLOREN STEMMEN.
In vierhand met bovenstaand onderwerp, lezen wij in „De
Telegraaf":
Het laat zic'h aanzien al betreuren wij het in hooge ma
tte dat bij d-e stemming vo.o-r de nde-uwe Tweede Kamer
-hieel wal kiezers (en. kiezeresslen) zullen thuis blijven.
M-aar het laat zich opk aanzien, dat -er heel wat stemmen van
'kiezers, die wèl stemmen, verloren zullen gaan, Want de
Ovtergroote. meerderheid van de: partijen en groepen die can-
didaten hebben gesteld, krijgt geen zetel. En alle stemmen,
pp die lijsten uitgebracht, zijn absoluut verloren.
In 1918 was die situatie voor Ide kleine partijen heel wat
gunstig-er dan thans. Om twee redenen. Toen toch was liet
kiezerskorps nog ni-et half zoo groot als op het oogenbiik.
in 1918 bedroeg de kiesdeeler 13.417. Nemen wij aan, dat
-de opkomst t'h-ans n-aar evenredigheid ongeveer even groot
is. dan zal -de kiesdeel-er nu 'zijn, 26.000 a 27 000. Dus:
om m-ei zekerheid -een zetel ta krijgen, zal -een lijst tenminste
26 a 27.000 stemmen op zich moeten v-exeenigen Dat is
heel wat. Maar -er is nog" iets anders In 1918 kón een lijst erin
Overschot-zetel krijg-en, wanneer zij 50 pet van den kies-deeleir
(aan stemmen had, dus 6709 st-emm-en. Thans echter zal zij
75 pet möleten hebben, ten «en dubbel zoo grooten kiesd-ee-
lier, dus oh geveier 20.000. Een kleine -party of e,en groep, die
in 1918 met 6700 stemmen kans op een zetel had', zal er nu
20 000 mofet-en halen', om die kans te hebben.
Die cohclusie ligt voor de ha;nd. Er zullen zeer vermoedelijk
heel wat overschot-zetels (wij schatten 10 h 12) zijn uit te
doelen. Maar van de klei-ne partijen en groepen, zal. vrijwel
geen enkele de 20.00Q stemmen hebben gehaald
Gtevblg? Dat 'bijna al die overschotzetels komen aan de
loivlerschotten van de grooter-e pajrrijen. En dat al die stem
men, op de kleine partijen uitgebracht, Zonder meer ver
loren -zijn.
Laat O'ns eens aannemen, dat -er aldus 130-000 stemmen ver
loren gaan. Dit-is geiensz-ins overdreven. Dan komen de ze
tels, die deze stemmen hadden kunnen bemachtigen (5 ze
tels dus) aan -de overschotten -dier groote partijen. En wan
neer men nu bedenkt, d.a:t al die lijsten van kleine groepen
in hoofdzaak linksohe stemmen krijgen, ziet men reeds daar
uit, dat de rechtsche coalitie van dat stemmenverlies zal
proïiteeren. Maar dit la tien wij rustien De „hoofdzaak is dat
vrijwiel iedereen, die zdjn stem op zoo'n klein, nieuw partijtje
uitbrengt, berekenen kan dat zijn stem naar de maan, is".
Het zolu ons niet verbazen, als de thuisblijvers en de ver-
"tjbrten slemmen mét elkaar de 600.000 -haalden 1
DE CANDIDATEN VAN DEN
NED. BOND VAN BELASTINGBETALERS.
In politieke krin-gen 'trekken zeer de aandacht de drie
lysten van den Njed. B| v, (Bj* resp,. beginnende met 'Jopv,
Göbel Jr., Mr pDr. W. H. E. (BalrMn vjd Bórch v Ver-
öwol'de en J. Schouten te Blussem Men interesseert zich voor
al voor de lijst Göbel, die mede gesteund wordt door den Ant-i-
Duur'teraad ter bev. vd. belangen der „nieuwe armen". Op,
deze lijst kóimen enkele bekende persoonlijkheden voor. De
heer Göbel zelf is Oprichter van den Bjoed van Belasting
betalers, en staat bekend als een fel sfherp publicist; 'hij
redigeert een aantal bladen, waarin hij op zoo'n heftige wij-
z|e die „geldsvermotsing" gesignaleerd heeft, dat vele hoofd
ambtenaren er aanstoot aan namen, en (menige aanklacht we-
glens smaadschrift teg-en Göbel werd ingediend. Maar bijna
steeds liepen di-e aanklachten op niets uit, aangezien de waar
heid aan de. zijde van Göbel was.; Nol. 2 op de lijst staat
Mr. J H. van DoOrnie, Nederlands 'kundigste belastinga'd'vo-
caat. No( 4 is geplaatst Mevr. Mr. Annie Bruijni-ng-van Allinga.
een buitie-njgewoon s-chrand-ör juriste, die bij haar promotie
de recht-en der belastingbetalers verdedigde. Zij wordt mede
do-or diverse huisvrouwenver-eenigingen gesteund'. En can-di-
daac nr. 8 is Notaris Hf A. y. Dals-um te Hulst, oud lid
der Proiv. Staten, -een zeer opt^puischende critisc-he geest-
Een bekend rijh-eidsbotnder npemde deze georganiseerde be
lastingbetalers de anti-robde, kapitalistische bolsjewieken. In
derdaad zal, worden enkele leden gekbzen, het critisc'h ele-
mient in de Kam-er zeer woir-den versterkt, ',ett er is wel be
hoefte aan, dat aan d eburgterlijke zijde dit element wat ster
ker wordt vertegenwoordigd.
UIT DEN OMTREK.
OUDE NIEDORP.
Tot sluiswachter aan de sluis te (Nieldprper Verlaat 'is be
noemd de hee-r H. Bi Helleman (alhier.
HEILO.
EEN MOOIE PROPAGANDADAG.
Van bevriende zij-de ontvingen wij het volgende-:
Zolndag j.l hield de Vrijz. Dpm,. (Partij een openluchtver
gadering in de biofes'chen van Jpnkhieer Foreest, Jieilo,,
ciie in -alle opzichten geslaagd mag heeten- (Liet het we
der zich aanvankelijk dreigend aanzien, gedurende de 'bij
eenkomst, was het prachtig zomerweer.
Achuereenvpijgens traden als sprekejrs op de heerfan: Kooi
man, Purmter-end; Kooiman, Utflecht; Mjr. Ou|d, lid d-er 2de
Kam|er, Dien Haag en Mej. Groot (Marijke), Rotterdam, met
die bekende onderwerpen. HpndE^den -en hondjepden hadden
htm helang-stellng gejoiond en van henidie en 'iverre waren
die V. "D 'ers opgekomen om te luisteren naar de> velschil
lende rhoioi-e, opbouwende reden der respectijeve sprekers.
Didk het bestuur 'der afid. Oudkarspel toonde zijn belang
stelling, dolor met twee auto's„ versierd met opsohriftieh-aan
bevelingen, ieen aardig bedachte reclame, naar d-e meeting
tie -gaan. Wienschelijk was het dat (zpjoiets (meer werd ge
daan ido-or de linkerzijdié, om- daarmede een voopbjeel'd t-e
geven, dat het in -de be-d]o|eli(ng ligt der Vrijzinnig Demo
craten a.s Woensdag versterkt uit de- stembus te komien.
PLAATSELIJK NIEUWS.
OUDKARSPEL.
A|an de st-emming voor de Tweede Kamer zulljejn, naar
wij vernemen, 1017 stemgerechtigden mjojeften deelnemen. De
stembureaux want er zijn er twee zullen gjeppend zijn
van dies mlotrgens acht uur tot id-es namiddags vijf uur.
Het eene stemburean is ge-v(estigd in het Raadhuis. Daarin
zal, naar wij vernemen, gestemd wortelen door 507 personen;,
wonende in d-e noordelijke helft v&ja ons dorp. Het andere
'stembureaiu is in teen- der lokalen van de oplanbare school,
pl'w'aar 510 p-arspinen hun stem zullen fuitbreng)en.
SPORT.
ÖUDKARSPEL.
Die kotrfba-lclub S.S'S. I heeft Zpndag met' 3—2 gewon-
mien v;an Schobrl I. Voor de rust was die stand 1l! De
wedstrijd, die -door scheids-rechter Zjaal uitstekend Wierd ge
leid, was een z-eer spannende.
Wij visrnemte-n, dat h-et SSS-bestuur een uitntotediging h|eeft
óntvangien tot aansluiting bij d-e N(.H; -KtBi.
^OORDSCHARWOUDE.
Onder leiding van scheidsirec'hter Smprtenbierg spe-elde (Hol
ljand I liegen Stloïmvogels I uit Spanbroek en Holland II
tegen Stormvogels II om een medaille, 'ultgteloofd door den
hee-r H. Deliën
Holland I speelde met 4 invallers uit het 3de elftal'. Hol
land had voor -de rusc tegen winld, idoch maakte 1 goal.
(Na die rust zette z-e nog 1 doelpunt -en Stormvogels ook
1, zoodat -diez-e wfedstrijd eindigde niet 2—1. in het voordeel
v;an Holland.
Holland II was volledig maar Stormvogels II speelde met
invallers uit het (eerste elftal. Na eiep -langdunge worste
ling voor het doel van S tormvogels zette VA.'Bald-er het eetn-
ste doelpunt voor Holland (10).
Zoo blle-ef het tot 'de rust. Na, de rust zett'e Stormvogels
pp, Door het optreden van hun 'hadden ze dadelijk een doel
punt (1—1). Holland ziett-e even later ook nog een goal,
zloodat die medaille was gewonnen door 'Holland II met 21.
Holland IV spee'die met negen man 't-egien Vrome, Aspi
ranten I. Vrtefn-c twon deze wedsitrijd m-êt -23'CL
OUDE NIEDORP.
Zondagmorgen speelde V.VV. ,11 en II'I een wedstrijd
teg-en D.T,S. IV., Beide partijen wolgen tegen elkander op,
(en h-et waa dan ook een Spannende kamp. W.V. wi-st twee
maal te dcielpunten, 1 maal voor Irust en 2 minuten voor lein-
de. Dioor schitterend werk van den VfV/V. keeper kon D.
T. S niet doelpuntten, waardoor V.;V'V. geflatteerd won met
20. Gelijk spel had -de stand W-eertgtegevlein
's, Middags speelde V.V-V. I tegen teen combinatie van
spelers uit K.FC. I en L.W.VJC. VVV was in deze wed
strijd iets in de meerderheid en wist' al splbfeidi'g' te doelpun
ten -en kort daarop nogmaals. De VfVJE.-voorhoede liet ze,er
goed spel zien. Door een fout van de Vj,V..V,. verdediging
wist d-e tegenpartij -een tiegenpunt tie- maken. (Na de rust
maakte V.VCV. er 3—1 vajn, welke 3-taWd tolt het .eitilde 0e-
- haindh-aiafd bl«te.E - J - - -- -
