NIEUWE
No. 120. i*Ytw;. 52 Zaterdag 14 October 1922 I" Blad 31a Jaargang
LASGIRIJKER (ÖIRAÏÏ.
DIT NUMMER BESTAAT UIT TWEE BLADEN.
EERSTE BLAD.
REVUE VAN DE WEEK.
Db Officieel© wintertijd is drie djagten oud en van het pas-
ingetreden „booze-seizoen'' wordt door zwartkijkers" en door
luchthartig-gestemden weinig goeds verwacht. A.s. Donder
dag hervat de Tweedje Kamer haiair werktaak in openbare
zitting, beginnend met o.a. wat opruiming te houden in dein
bei® van interpellation, die zools men weet steeds hoo-
ger wondt. Tal van onderweftpen, daarbij op het tapijt ko
mend, zullen natuurlijk weer worden aangeroerd hij algemeene
beschouwingen. Zoo is 't nu eenmaal in de parlementair en
aldus zal 't voorshands wel blijven. Beweend wordt, dat het
plan zou wezen, bij ons Lagerhuis, om na een stuk of wat
vergaderingen weer een poosje op rteces te gaan, teneinde
dan in de eeilste 'helft van November de groots Budget-cam
pagne aa;n te vangen, 't Is (je hopen, dat men het tijdstip van
biegin dezer campagne niet al te laat zal stellen, opdat wij
niet weer heieven een moeten afjakkeren'' der dingen, waar
door de gemoederen geprikkeld worjden en men telketns par
lementaire orkanen en onweersbuien beleeft. Het gruwelijk
kabaal 'in de afgeloopen week van commnnistische zijde in
den Amsterdamschen Raad berokkend, moge tot waarschu
wend en afschrikwekkend voorbeeld dienen 1 Trouwens, de
leenmaal zoo plechtig-statige en deftige Haagsche Raad doet,
waar het „storm-incidenten'', scheldpartijen in de publieke
zitting betreft, tegenwoordig voor dien der hoofdstedelijke
vrbeden niet ondier. Ook daar zorgt het allerroodste element
(voor 1de „hoodige'' schreeuw- en kijfpartijen, den armen pra-e-
ses-burgemeiester ten leste noodzakend op de zitting te ver
dagen.
Elk uur brengt ons de vreemdste verrassingen. Meestal
zijn id'ie van min-behagelijk karakter. Ejen enkele maal geven
zij stof tot verheugenis. Zbo valt pp het gebied vaii streven
naar bezuiniging te prijzen, dat die regeer ifig tijdelijke krach
ten bij het Rijks-personeel voortaan wil bezoldigen niet naar
maatstaf van Rijkssalariis-regeling, doch volgens plaatse-iik
gebruik, als ongeschoolde arbeidskrachten. En in dezelfde
lijn ligt het „novum'', strekkend pm ambtenarendie periodieke
salaris-verhooging krijgen en tevens raings-verbetering, slechts
dan krachtens dit laatste ook nog exjtra-verhooging :oe te
kennen, als daar op grond van bijzondere bekwaamheid en
geschiktheid grond voor bestaat. Met dteze besluiten wordt
een eerste schrede gezet op den weg, leidend naar schrifiiag
bij 'het Rijkspersoneel volgens het criterium van de waarde
van den gepresteerden arbeid,. Wortit dit goede en gezonde'
beginsel doorgevoerd, in de plaats gekozen van het onzalige
hivelleerings-stelsel, -dat hoog-intelligentie brachten en slechts
onbeduidend, „machinaal'' werk verrichtenden op één lijn
stelt, gelijkelijk bezoldigt, dan kan men inderdaad komen
tot gezonder toestand 'en tot werkelijk beduidende bezuiniging.
Vaststaat, nu, dat de korting voor pensioen, dsn Rijksamb
tenaar voortaan opgelegd, niet op 1 November, maar op 1
Januari a.s. zal ingaan. Geloovien moeten zij eraan!.
En zoovele andere categorieën van menschs» in Rijks- of
particulieren dienst. De „gisting'-, verbittering ;s nu zeker
niet slechts in de kring der werkloozen. Den onder-offi< feren
is door Mr. Oud. het Vrijz.-d(em;.cr. Kamerlid, verduidelijkt,
dat veel, krachtiger besnoeien op de defensie-uitgaven ook
den noodstand, waarin vielen hunnier welhaast zullen komen te
verkeeren, had kunnen verhoeden. Die heer Oud, de schnan-
dene afgevaardigde, zal stellig beseffen, d|at deze medicijn,
door hem aangeprezen, toch niet zal worden toegediend in de
forsdbe dosis, welke hij bedoelt. Waar dfit eenmaal zoo is,
kunnen dergelijke ontboezemingen weinig ander gevolg heb
ben jdan prikkelend en verbitterend werken.
Er is de orisjs in de siganenindiustrfiie, telkens nieuwe groe
pen arbeiders buitien werk brengend. Wij zullen de gansche
„miserie"-lijst, van den dag maar niet uitspreiden. Aan jobs
tijdingen is, helaas, geien enkelen dag „gebrek'" I. Een
uit Ide massa is, de staking van betaling, uitstel dan, met
rente-vergoeding, door d;e Duitsdhe ,,Ger|hiania'' mor de
'3000 Neder lands cbe polis-houders, bij haar aangesloten. La
ten wij vertrouwen, dat althans, in dit geval het ui'stel niet
tot „afstel'' zal leiden.
Uit Ide Riegeefings-keuken komt de tijding, dat het ontwerp
Ide E.V. voor den Senaat invoerend, in de maak is. Het
provinciaal verband bij de samenstelling dier Eerste Kamer
wordt 'hierbij behouden. De wijziging dier huur commissie-wet
blijkt allereerst be zijn: verhooging der geoorloofde huurprijzen
eerste schrede op den weg naar afschaffing van die Huur
wetten.
Gevormd is ©en" Staatscommissie voor de regeling van de
wachtgeldtoekenning aan burgerlijke Rijksambtenaren.
En Rotterdam's burgervader, mr. Zimmerman, js aange
zocht voor en hooge en gewichtig© functie der opper-controle
van den Volkenbond over de Dfuitsch-Opstenrijkscbe aangele
genheden. Een voorstel, een onzer „cives optimi" onzer
kundigste landgenooten gedaan, dat wederom een Neder lan
der roept tot zeer-belangrijke functie van internationaal ka
rakter.
Uit jde als steeds overrijke jongste criminaliteits-rubrüek
lenkéle greepjes. Tegen den verdachte van die|n dubbelen
Houtdorp-moord werd door het O.M. bij het Arnhemsche
Hof twaalf jaar gevorderd en d|e vilaag, of de beklaagde toe
rekenbaar moet worden geacht, scheen meer pp den voor
grond te komen. De Amstierdamsche rechtbank behandelde
|dfe zaak der C hineez en -moprdeh, met „geïmproviseerde; Ctn-
neeschie ©eden, en wie in dit pnöces te berechten 'hebben,
.staan voor een extra ordinair lastig len ingewikkeld zaakje.
De diriecteur dar gefailleerde „Zuidi-Holl. Grsdiet-Vereenï-
ging'-, is onder verdenking van biedjriegelijke bankbreuk, in
arrest gesteld. In het Drenthsche Ër(iea kwam een geval
van godsdienstwaanzin voor, waarbij een vader in geéstesver
bijstering, zijn pas geboren kind zou hebben „geofferd'-, in
dezen tijd des jaaqs wondt op tal van* plaatsen kermis gehouden,
en ook ditmaal heeft bij zulke gelegenheden Jantje Alcohol
ongelukken berokkend, waarbij het mesje vaak in 't spel was.
De moordenaar van Raamsdonk werd gepakt en legde beken
tenis af. Eien zoo veels te blijk van tekort aan tact bij üe po
litie kwam voor te Hoogeveen, waar twee dames verdacht
van vergiftiging op de ruwste 'wijze werden bejegend bij
de arrestatie, vervolgens in arrest gesteld, terwijl eindelijk
haar onschuld afdoende bleek. Een der dames is door het
gebeurde zenuwziek geworden en moiest in verpleging ge
bracht. 't Wordt tijd, dac ten opzichte dier bejegening van
vierdaohten gansch andere, betere regels worden gesteld 1
De nieuwe regeling betreffende den kimderrfefohten en het
onder toezicht stellen van minderjarigen treedt 1 November
a.s. in werking. Datum, met gulden letters te me mor eer en
in de annalen van onze rechtspleging! -Uit Plankenknd c.a,
valt te melden de viering van Heijermans' dertigjarig-jubi-
leurn als too-n-eelschrijver. Met zijn beste stuk, Schakel''
en met Louis de Vries als gast. Ook nu kwam aan den dag,
met (hoeveel geestdrift het publiek Heijermans als auteur ver
eert. En toch gaf dezie feestviering stof tot zooveel „weemoe
dige biepeinzing'' in tijd van elLeint'e, ook en vooral voor
het tooneell. Het enthousiasme, waarmee het oude stuk
„Dokter Klaus'1, met Jacques de Boer in zijn bij de ouderen
nog zoo bekende en vermaarde koetsiers-rpl werd begroet,
kan voor sommigen, die zoeken naar medicijn voor de dood
kranke „comoedia'', allicht een aanwijzing zijn?.
Van Ide jongste ongevallen stip ik aan het droef incident
bij (die Oostelijke grenzen, waarbij! de ontploffing van eene
lading Duitsche knalkurken tw.ee menscheialevens kostte.
Er zijn de berichten uit Doorn, van dan ex-Keizerlijken
bruidegom, die wel haast de dame, die den titel van Koningin
van Pruisen zal* voeren, zijn landgoed zal binnenleiden als ga
lde van Wifhelm II, terwijl de gevreten vorst op a lier vriende
lijkste wijze de families uit de naaste omgeving voor eene ex-
keizerlijke uitnoodiging in aanmerking komend, reeipreert. Al
lerlei Gemeenteraden hanteeren nu op de meest-forsche wijze
het snoeimes, strevend' naar loffelijke vermindering van belas
ting-druk. De Markensche vroeden schrppten allerlei trakte
menten, onaandoenlijk voOr de smeekbeden van hun burge
meester len. verwierpen verjvolgiens de aldus besnoeide
Begrooting. De angst voor wat Gedeputeerden „er wel van
zeggen zouden'- zal hier wel doorslag hebben gegeven.
Een goede verblijdendie tijding is, dat het Gooi-natuurschoon
vrijwel „safe'' kan worden geacht, 't Is een harde stitfjd
geweest, maar de zege schijnt bedriegen niet alle teeke
nen - voor het Gooi bevochten.
En. wij hebben in Patria een vrouwelijk conducteurtje.
Of moet zij „conductrice'' worden genoemd? 'Zij dient op de
autobus Amssterdam - AmstelveenDe strook gebieds, waar
de vrouw tihans de kwiassie-sterke, leelijke sekse, geen con
currentie aandoet, wordt onnaspeurbaar klein 1.
BUITENLAND!.)
Die ddeigende wolken, djie zwaar boven de Conferentie van
Moedania hingen, zijn voor het oogenblik weer een weinig
verdreven. Men zal zich herinneren, dat op de Conferentie
van generaals te Moedania de Turken den eisch stal len on
middellijk Oostelijk Thiacië te mogen bezetten. De Grie
ken weigerden pertinent hieraan te voldoen en de g-aallieci(je
genieraa.s, wier volmacht zich niet zoover uitstrektekonden
de Grieken op dat moment niet dwingen. De Conferentie
ging uiteen, de geallieerde generaals gingen naar Constanti-
nopel. confereerden daar met dje geallieerd© Hooge Commis
sarissen, het Engelsche Kabinet werd in spoedzitting bijeen-
'geroepen en zooals reeds vroeger geschiedde, ook dikmaal was
het Lord Curzon, die door het Engelsche Ministerie naar Pa
rijs werd gezonden, om daar miet dien F ran schen „bondgenoot'"
besprekingen te houden. Deze besprekingen leidden tot een
verdere mislukking van de Engelsche politiek in liet naburige
'Oosten, die er op gericht is de Turken zooveel mogelijk
buiten Europa te houden. Onder zekere voorwaarden wordt
den Turken thans toegestaan na de ontruiming door de Griek-
schie troepen, dus voor die algemeene vredesconferentie, be
zit 'je nemen van Oostelijk Thracië. Op dezen grondslag zijn
de 'besprekingen te Moedania in het begijn djezer week hervat.
Het is onmogelijk te zeggen of de Conferentie thans zonder
stoornissen tot een goed einde zal wprd|e|n gebracht. Nood-
dwongen hebben d|e Grieken, ook op aansporing van Velm-
z|elos, er in toegestemd Thracie te ontruimen, doch -de ver
bittering te Athene is groot. Er liepen geajhehten dat Grie
kenland door die Geallieerden zou worden schadeloos gesteld
door d'e Dodiekamesies. Dit schijnt evenwel onjuist te zijn, daar
Italië het raadzaam heeft geoordeeld in de gegeven omstan
digheden d|e overeenkomst met Griekenland betreffende dit
gebied als vernietigd te beschouwen.
Zbo wordt het Grieksche rijk', dat na d|en griooten oorlog
weer ©en belangrijke factor in het Oosten was, weer terug
gebracht tot zijn afmetingen van voor dan oorlog hetgeen naar.
onze meening voornamelijk wel zijn oorzaak zal vinden in
'het feit, dat dit land, onder leiding van een eerzuchtige
Koning, Idie thans de wijk beeft genomen naar Italië., meer
heeft willen prestoeren en zich verder heeft willen uitbrei
den, 'dan zijn natuurlijke krachten het diaiartoe in staat steklie;a.
1 De mislukking vaJn de Engelsche politiek in het naburige
Oosten schijnt ook in Engel,ajnd zelve gevolgen te zullen heb
ben en het verluidt zelfs, dat Lloyd George zich in Novem-
yber bij de opening van hst Parlement zal terugtrekken en
Chamberlain als Kabinetsformateur zal aanbevelen. Hij zou
dus zelfs niet de algemeene verkiezingen afwachten. De laatst -
overgebleven Minister President uit oorftögstijd zal dan van
het politieke tooneel verdwijnen en indien hij heengaat ver
liezen de voorstanders van een „business''•-politiek tegenover
Duitschland in Lloyd George een man die nog veel voor die
verzoening tusschen de vroegere belligeifenten had kunnen
doen. Men ziet dat die ontwikkeling van dien po!it->k©n toe
stand in het nabije Oosten dus nauw samenhangt met die
meer West Europeesche kwestie, schadevergoeding, herlstel,
kwijtschelding der intergeallieerde schulden enz.
Wal (deze kwestie betreft, veel wordt verwacht uit de Ver-
eenigde Statiën. Een dezer dagen te New-York gehouden Arno -
rikaansche bankiers-conferentie heeft doen zien, dat ook in d©
nieuwe wereld meer en meer het besief doordringt. dat het
oude, verarmde Europa niet aan zijn lot mag worden overge
laten.
1 Dat 1de toestand zich nog zeer ernstig kan ontwikkelen, dat
indien er niet spoedig op welke wijze d|an ook' maatregelen
worden genomen, Europa meer en meer dan afgrond, tegemoet
gaat, blijkt uit de nieuwe schrikbarende daling van de Duit
sche mark- Oostenrijk wordt thans geholpen door den Volken
bond, onder garantie dier grioote mogendheden, .een leaning
van 21 millioen pond sterling wordt dit land verleend." Het
schijnt, dat Duitschland eerst in clenzelfden toestand moet
zijn gekomen als Oostenrijk voordat vooral in Frankrijk wordt
begrepen, dat met geweld niets van diit land te verkrijgen is.
Op 1 Januari a.s. loopt het moratorium voor Duitschland
weer af, en de Comissie vqp herstel zal dan een niruwe be
slissing inzake de Duitsche betalingen oyer 1923 hebben te
nemen.
BINNENLAND.
CONCURRENTIE VAN GEVANGENISARBEID.
i De Middenstamdsbssiuriebbond te 's^Graven'hage neeft in een
schrijven aan dein Mini-ster vain Justitie gewezen op ie voortgaande
-onbillijke benadseMirg van het -particulier'bedrijfsleven, indien de
Minister dein arbeid in g-evalngienissen op no-g uitgebreider schaal
dciet voortzetten. D-e bond acht viergrooting van de werkloosheid
hilet de daaruit voor het rijk voortvloieiiende werkloosheidszorg,
een -ernstige reden cm door de regie-curing eon voorzichtige politiek
te diezen aanzien te doen volgen.
Ter Merduidelijking van een en ander en bet verkrijgen van <_en
gezaghehbènd -oordeel over de brzwnigingsmie-tho-den, die het rijk.
bij hei geven'van arbe:i aail gevangen-cn en bij het -.en tra li ss mui
van zijn inkoo-pian, in het Centraal Inkoopbuneau. doet plaats vin
den,, zail "de b^n-d zich tot enk-eLe bekende economen wenden
hun -tie verzoeken hun oordeel te willeb kepibaar maken over de,
-naar die 'meaning van dien bond geheel verkeerde bezuinigingspati-
'tiék -der ragieieringu ü-e thans aan bet partiouHiieire bedrijf arbeid
onttrektTij een en andier let het Rijk niet mieer op directe gel
delijke resultaten, dan op meer ideëel© en- menschkundige op
vattingen.
Gedacht werd aan 'de thans bij ©niktele rijksdiensten plaats vin-
diende bedrijfsinechanis-eering vooral op administratief gebied, waar
door werkkrachten worden omitslagen met allerlei treurige- gevol
gen voor -d-e Maatschappij. I
Hiet rijksvoorbeeld volgen jSMimigle ge'meebtcin na en een an an
der is oorzaak dat de toch reeds overal merkbare crisisgevolgen.,
-o-ninoo-dig wordie-n v-ergro-o-tDe schatkist moet bovendien soms
groot,t uitgaven -doen, tot aanschaffing van- die voof bezuinigjag noo-
d-igï machines. E'3n en ander leidt tot schijnhtezuinliigiing.
BEZWAREN TEGEN GULDENS.
(Vragen van Kamerleden).
De ihteer Ter Hall stelde den Minister van Koioniën die
volgendie vragen:
I. Is het juist, drat jn' het loopendie jaar aan 's Rijks Munt
gedurende 4V2 maand gearbeid is aan een aanmunting- van
afzonderlijke ihalve ©n heele guldens vo,or Ned.-India, maar
dat het munten van de guldens plotseling werd gestaakt en
is de reden van de stopzetting van de guüdensmuntingdteze,
dat men huiverig is geweest deze nieuwigheid in Indië
hi omloop te brengen, omdat die 'inlajndiers bezwaren zou
den hebben?
Zoo neen, wil d'e Minister dan die juiste motieven voor
die stopzetting mededeelen?
II. Is het juist, dat de munting van die halve guldens reeds
gfeijeed is en deze reeds in Indië zijn? Zoo ja, is die specie
reeds in omloop gebracht, of wanneer geschiedt dit? Indien
ze niet in omloop wordt gebracht, welke is daarvan d.e reden
en wie is dan verantwoordelijk voor deze opdtrpcht tot mun-
ting, welke alsdan niet noodig gebl|ekie|n zou zijn?
NIEUWSTIJDINGEN.
OP DE KERMIS.
Op de kermis te Horssen is ieen jongeman Van der L-incle
diep :in de linkerzijdie van die borst gestoken. Iin bedenkelijken
toestand is hij naar het ziekenhuis te Oss vervoerd. Hij wei-
gierde den dader te noemen.
BOOMEN SNOEIEN.
To©n bij het snoeien van hoornen op den Wijnbergschien
weg te Doetittchem -de tram passeerde, kwam door het dreu
nen ©en zware, half doorgezaagde tak naar beine-ten, *met
'het gevolg, dat van het personenrijtuig alle ruiten weidon
ingedrukt. Door de glasscherven en indrjmgende takken lie
pen eenigie passagiers verwondingen op, terwijl van andere
de klieenen verscheurd werden. De gemeielnte, dis hier liet
snoeien, zal voor die schade aapsgra;kelijk woeden gesteld;.
