•EL
?S uut
I
Standolie
alsmed
Zinkwit
tdde Ver
waterver
VARIES
lanschaffen,
Dinsdag 5 Juni 1928,
82e Jaar? r
923.
)ER.
ratis
deau
aar,
lenhuizeu.
pCt.
ting.
ENNE, Langestri
r oortmeije
it.
dorp.
Kerk.
r ijzer.
aond-Bi*nen.
r.
t liefst meeri
der met het
ioorgeee, blijTei
te geven uitvoerii
tonde Drie
TEL. 321
k bij
ia RMwiele
^BEVELEND
Mo 64. HTKKC. fiurmoipBi
NIEUWE®
LASiilDIJKER !(HRA\T.
DE LANGE DE MORAAZ
Alkmaar - Anno 1804.
Donderdag te Schagen
Hotel „Vredelust."
HYPOTHEKEN.
NEDERLAND IN 25 JAAR
1898-1923.
Strpepkousen
vanaf 65 ets. p.paai
aa Zwarte Wollen
'S, f 1.75 per paar.
Zyden Kousen
maf f 1.95
SHOENEN.
1.95 Suède f 3.75,
'2.25, Cas'tor f2.50
derkousen.
1.20, gr. 3 f 1.30,
1.55, gr. 6 f 1.65,
f 1.90, gr. 9 f 2.
ixieuse
d de datuu
vi.
Heeft het bank- ein geldwezen, in den loop
dezer kwarteeuw belangrijke veranderingen on
dergaan, niet minder is dit het geval met de
financiën van den Staat. Om met een enkel
cijfer deze veranderingen te illustreeren, kan
er pp worden .gewezen, dat het budget, hetwelk
in 1911 nog een eindcijfer had van ruim f 207
millipen, in de laatste jaren den afstand, die dit
bedrag van het milliard scheidt, reeds beden
kelijk dicht is gaan naderen; zelfs maar dat
was iin de oorlogsjaren dit heeft overschre
den; thans bijna 900 millipen bedraagt. De
-veranderingen in de Staatsfinanciën kpmein dan
ook in hare gropte beteekenis vooral op de
oorlogsjaren neer. Tot op dat ©ogenblik heeft
men het als eene eerste taak van opeenvolgen
de Ministers van Financiën, 'hpe verschillend
hun inzicht ook mocht zijn, beschouwd om
het budget sluitend te maken; in en na iden
oorlog is dat niet altijd het geval geweest en
niet kulnnen zijn; voor 9212 zelfs met een 280
nüllioen: In den loop van den oprlog zijn het
vooral (de kosten rechtstreeks aan de hand
having onze meutraliteit door het militair ge
zag verbonden, eenerzijds, anderzijds die be
treffende d edistributie geweest, welke geleid
hebben tot groote, boven onze krachten lig
gende uitgaven- Evenals voor Indië is voor
Nederland menige leening gesloten; onze
Staatsschuld vertoont hetzelfde beeld van die
van andere, ook in den oprlog neutraal ge
bleven landen, en is heel sterk toegenomen,
van 1148 millipen in, 1914 tot 2745 m'iUIoen
in 1923 met alle blijvende kosten van rente
en aflossing, drukkende op ons budget. Daar
enboven hebben zoowel iin als na den oorlog
sociale zorgen van verschillenden aard, o.a.
die vajn woningbouw em werkloosheidsverzeke
ring, groote bedragen geëisoht. Een en ander
i ser oorzaak van, dat aan een sluitend budget
in de jaren na den oorlog niet gedacht kon
worden; dat de verkiezingen van 1922 eigenlijk
zijn gevoerd onder de leuze der bezuiniging,
die gelijkelijk door alle partijen werd aange
heven. Over de noodzakelijkheid van bezuini
ging is men het algemeen eens, over de wijze
Van uitvoering natuurlijk niet. Zulks uit prin-
cipieele overwegingen, wanneer bepaalde be
langen in het gedrang kpmen; zulks uit inci1-
denteele overwegingen, wanneer de. een of
andere kleine, betrekkelijk geringe uitgave
moet geschapt worden 1
Eene zelfde veranderang, die de Staatsfinan
ciën hebben doorgemaakt, hebben ook de ge-
meentefinanciën doorgemaakt. Bijna geheel
deze kwarteeuw door heeft men in Nederland
ihooren klagen over de verhouding van Rijk
en Gemeenten, over ihet feit, dat het Rijk steeds
meer zorgen, o.a. betreffende onderwijs, op de
gemeenten afschoof. En nu zijn wel incidenteel
verbeteringen gebracht in; de betreffende wet,
die van 1897 dateert, maar de toegezegde prhi-
cipieele verbetering, waarvan de tegenwoordi
ge Minister De Geer een groot voorstander is,
is nog niet tot stand gekomen'. En hoe heb
ben de gemeenten zich niet uitgebreid; wij
bedoelen niet alleen in zielental; maar in inner
lijk leven. Er is veel in het tegenwoordig ge
meentelijk leven, dat in niets meer herinnert
aan dat van' 1898. In de eerste plaats is de
gemeente-exploitatie in het algemeen toegeno
men; gas en electrisch bedrijf, tramwezen en
ook andere openbare zorgen behooren in vele
gemeenten onder het eigen beheer. Hoe heet
bovendien het stadsbeeld niet eene geweldige
verandering ondergaan 1 Amsterdam was reeds
in 1898 eene groote stad, waarin de eenvoudige
provinciaal zich den eerslten dag niet reent
thuis gevoelde; tot e.ene werkelijke stad naar
het wereldsche type heeft het z'ich in deze
25 jaren ontwikkeld. Voor de havens van
Amsterdam is gedaan, wat gedaan kon wor
den in (nog sterker mate voor Rotterdam, dat
tot aan den oorlog aan de splits der continentale
havens bleef, met uitzondering dan' van Ham
burg. Nieuwe havens zjjjn in deze 25 jaren in
Rotterdam aangelegd; Burgemeester Zimmer
man heeft in dat opzicht het werk van den
voormaligen directeur van gemeentewerken,
den heer de Jong'h met kracht voortgezet. Den
Haag is tegenover deze beide groote steden
meer gebleven hét luxueuse dorp met stads-
allures, maar woonstad voor alles. Vele dusge
naamde provinciale steden hebben zich krach
tig ontwikkeld; wij denken aan Groningen, de
hoofdstad van het Noorden, aan Arnhem, aan
Nijmegen met zijn mooien aanleg, aan Middel
burg, aan Delft, aan Leiden, aan Haarlem 1 In
lalle deze gemeenten is van gelijke toeneming
der gemeentelijke zorgen sprake geweest, iin
het bijzonder natuurlijk tijdeins den oorlog,
maar ook daarvoor en daarna! Eene duidelijke
merkbare neiging is aamwezljg om kleine buur
gemeenten met groote plaatsen te vereenigen.
Eene gelijke toeneming van zorgen heeft ge
geven het verkeer. Wie in 1898 de noodzake
lijkheid van eene regeling van het verkeer in
de stad of op den weg zou hebben betoogd,
zö ueen weinig zijn geridiculiseerd. Nu niet
meer. Dat komt tengevolge van de toeneming
van het verkeer met het rijwiel, de mptor, de
auto. Vooral de toeneming van het rijwiel ver
keer is geweldig geweest; was in 1898.de fiets
nog luxe-voorwerp, waarvan velen-, maar lang
niet allen gebruik maakten thans is het 't
meest noodzakelijke middel valn verkeer en
staat Nederland, hoogstens te vergelijken met j
Denemarken, aan. den spits van dit verkeer.
Onze groote steden bieden er een' beeld van.
Met het motor-rijwiel en de auto is het al
evenzoo gegaan sedert beide zich perfection -
neerden. De ontwikkeling van het verkeer op
deze wijze heeft het voordeel gehad, dat ge
deelten van Nederland, die vroeger onbereik
baar mochten worden geacht, thans druk zijn
bezocht; dat 'tschoone, dat Nederland zelf
biedt, beter is bekend geworden. Het werk
van den A.N.W.B., eerst opgericht als wiel-
rijdersbond, later, nadat hij 't renwezen op
éige nbeenen liet staan, bond- voor toerisme
geworden,.is op dit punt niet genoeg te 'prijzen.
Nog steeds staat aan zijn hoofd de heer Edo
Bergsma, voorzitter, die leiding en stuwkracht
'beeft gegeven en nog steeds weet te. geven.
De A.N.W.Bl. is zijne schepping eni al heeft
hij uitnemende medewerking gevonden, het
blijft de zijne. Naast hem dient genoemd de
heer G. A. Pos, de man die ertoe heeft bijge
dragen, dat Nederland de leiding nam in de
internationale regeling van het verkeer. De
auto is 'hier populair geworden na den groo-
ten wedstrijd Parijs-Amsterdam in 1898- Welk
een verschil msschen toen ein nu, verschil voor
al in doeltreffendheid der constructie. Ook de
auto, om van het motor-rijwiel i|n het geheel
niet te spreken, is geen luxe-voertuig alleen
meer; voor practische doeleinden worden, de
motoorvrachtwagens zoo veelvuldig en zoo
zwaar toegepast, dat zij eene bedreiging en
ruïne zijn voor onze mopiste wegen 1
Hét spoorweg- en het scheepvaartverkeer
hebben in deze 25 jaren ook aanmerkelijke uit
breiding ondergaan. De snelheid onzer spoor
wegen is heel wat grooter geworden, in den
«oorlog helaas verminderd en nog niet weer
overal op peil gebracht. Verschillende nieuwe
lijnen werden aangelegd; wij denken aan de
Noordooster Locaal, de Noord-Friesche Lo
caal, aan Gouda-Schoopboiven, aan Hellen-
doorn-Neede, aan Hattem-Kampen. De elec-
triciteit in het spoorweg-verkeer werd totnutoe
sléchts op de lijn Rotterdam-Den Haag toe
gepast, zulks sedert 1908; de electri'ficatie van
de lijn Amsterdam-Rotterdam staat intusschen
voor de deur. De fusie der spoorwegmaat -
schappijen maakte aan de concurrentie een
1 voorloopig einde, zonder intusschen op spoor
weggebied reeds tot die verbeteringen te lei
den, die men daarvan gehoopt en verwacht
had. Het stoomtramverkeer, dat nu min of
meer schijnt te hebben afgedaan en overal
wordt vervangen door het electrisch "tramver
keer, nam in deze kwarteeuw toe, juist in (stre
ken, dl eanders slecht bereikbaar waren of
slechts onderling verkeer hadden- Opgekomen
in deze 25 jaren is tenslotte geheel het vlieg
verkeer; eerst in 1910 waren de proeven, met
vliegtuigen tot dusdanige hoogte gekomen, dat
dit verkeer min of meer veilig kan worden ge
acht. De oorlog, die zooveel kwaad op zijn
debet heeft, heeft op zijn credit in elk geval
de ontwikkeling van het vliegtuigwezen,, de
(geweldige toeneming van, de techniek. De Elta
te Amsterdam in 1919 gaf daarvan een staaltje;
dg kracht die tengevolge daarvan ten onzent
de Koninklijke Luchtvaart Maatschappij ont
wikkelt met haar lijnen naar verschillende lan
den tooint ook hier, dat voor Njederla|nd in dit
verkeer eene toekomst zit. Misschien zal die
toekoomst niet zoo spoedig fcomen als sommi
gen wel denken,, maar iin elk geval zal de vol
gende kwarteeuw daarvan ongetwijfeld kunnen
gewagen. Reeds nu in elk geval heeft men zich
gereed gemaakt om voorschriften voor de lucht
uit te vaardigen, gelijk men in deze kwarteeuw
ook voorschriften van internationalen aard uit
vaardigde voor de steeds meer voorkomende
tentoonstellingen. Met het luchtvaartverkeer zal
men dan gereed staan, hetgeen met het ge
wone verkeer niet het geval was. De Motor
en Rijwielwet ten onzent toch heeft zich aan
dat verkeer moeten aanpassen; de noogzake-
lij'ke wijziging daarvan gaat steeds meer in de
richting, dat men gevoelt hoezeer het nalaten
van regeling van het verkeer, pok1 op den weg
buiten een gevaar kan worden.
(Hoe sterk het verkeer is, hoe geheel ander
beeld onze wegen vertoornen zonder dat ver
keer wij hebben het 'ondervonden in den
hangen oorlogstijd, toén, benzine ontbrak en
auto's en motorrijwielen als weggevaagd sche
nen.
(Wprd't vervolgd).
VAN ALLES EN NOG WAT
(Nadruk verboden).
Bij een kastelein te Aalsmeer hing dezer
dagen een bordje voor de ramen, waarop, .er
aanbeveling van zijn zaak, stond te lezen;
„Hier brandt de kachel". Deze ondernemende
kastelein weet wat de menschen in deze gure
Meidagen noodig hebben- Maar het wordt be
ter! De kranten zeggen het en die liegen nooit.
Wij lazen zelfs reeds een artikel waarin midde
len aangegeven werdenAom de voorjaars-lopm-
heid te bestrijden.
en dan is het nog tijd genoeg
tekeer te gaan. Intusschen, al regent het ook
dag in dag uit, de tijd schrijdt voort en Juni
is alreeds aangevangen, de maand die ons den
zomertijd bracht. Méér licht! roept de stede-
ing en dan liefst daglicht, geen kunstlicht.
Een dokter te Rotterdam dacht er evenzoo
over. Hij woonde boven een handel in electri-
sche verlichtingsartikelen en deze firma had
om haar artikelen wereldkundig te maken een
grooote lichtreclame vopr haar gevel doen ma
ken ten deele voor de ramen van onzen dok
ter, zoodat deze het daglicht op bedenkelijke
wijze onderschept zag. Want al was het ook
een lichtreclame, overdag brandde ze rnetl
Eenige weken geleden richtte hij een gemoe
delijk verzoek cot de directie van de electricil-
teitsfirma om het bord weg te nemen, doch
deze in de meening dat lichtreclame licht ver
spreidt, weigerde zulks. Eenige dagen geleden
stelde de dokter een ultimatum, doch in weer
wil van dezen scherperen vorm bleef het licht
branden, 's Avonds te 7 uur richtte de van
llicht beroofde dokter een allerlaatste waar
schuwing tot zijn benedenbuurman. Toen ook
deze niet hielp, ging hij tot vijandelijkheden
over. Het dienstmeisje werd naar beneden ge
stuurd om argelooze voorbijgangers op een
afstand te (houden, daar er gevaar dreigde.
Toein de toeschouwers op eerbiedigen afstand
waren, kwam de dokter, gewapend met een
groote schaar en knipte de draden door, waai -
mede het toestel aan het perceel was beves-
tgid. Met donderend geraas kwam -de lichtre
clame naar-beneden Helaas, het gevaarte viel
I niet op de straat, zooals de berekening was,
doch het ging dwars door de groote spiegel
ruit van dén winkel, die luid rinkelend in gru
zelementen viel- Ook vele electrisc'he artikelen
sneuvelden in dezen lichtoorlog. De dokter
kreeg weer volop daglicht in zijn woning, maar
tegelijk een procesverbaal wegens opzettelijke
vernieling.
Wanneer de menschen mekaar met kunnen
vei dragen en hel hard tegen hard gaat, dan
gebeuren er soms rare dingen. Te Barneveld
-is het verleden week gebéurd dat een paar
vrouwen wegens hun bijzonder lastig karakter
uit hun pension op straat zijn' gezet. De repu
tatie dezer dames is voorts zoodanig dat nie
mand ze i'n huis wil hebben. Geld schijnen ze
wel te hebben, doch ze ervaren nu dat ze met
geld toch niet alles kunnein doen. Enfin, ze
moesten toch een onderdak hebben en de po-
llitie bood hen dan ook een onderdak in het
arrestantenlokaal aan, waarvan gretig gebruik
gemaakt werd Het schijnt haar daar bijzonder
goed te bevallen ten minste, ze weigeren perti
nent dit lokaal weer te verlaten- We vragen
ons af of ze nog zpp belust opjhum tegenwoor
dige verblijfplaats zullen zijn, wanneer het ar-
restahtenlokaal ook eens aain zijn werkelijke
bestemming moet beantwoorden, en ze eens
gezelschap krijgen van b.v. een paar landloo-
persl
In B'aitieveld zijn nog meer van die rare
snuiters. Zoo gingen er wekenlang een paar
vreemdelingen langs de 'huizen welke collec
teerden voor de zendmig onder de heidenen.
Later is gebleken dat ze zich zelf als heide
nen beschouwden en van het geld goede sier
maakten.
Oplichterij is nog immer een van de gemak-
keij'ks'te manieren om aan den kost te komen.
Maar ,daar moet men glad voor zijn, anders
is hec niets gedaan en loopt men tegen de
laïnp, zooals blijkt uit het volgende verhaal.
Een reederij t eMaassluis heeft de gewoonte
om aan de gezinnen van 't in haar dienst zijnd
fen op zee verblijvend personeel voorschot op
het salaris te verstrekken. Voor eenigen tijd
kwam ten kantore der reederij een meisje van
omstreeks tien jaar namens de vrouw van een
der leden van het personeel een dergelijk voor
schot groot f 140, in ontvangst nemen. Het kind
teekende de kwitantie en nam het geld mede.
Toen dezer dagen de vrouw zelf om het geld
kwam vragen, bleek, dat de reederij de dupe
van een oplichting was geworden. Het meisje
werd opgespoord en na verhoor bekende zij,
dat een tante haar tot deze' daad had aange
zet. Tegen de tante is natuurlijk proces-verbaal
opgemaakt.
I
Hoe vrouwe Justitia soms raar recht kan
doen is verleden week weer eens duidelijk ge
bleken. Een naamlooze vennootschap proce
deerde voor de rechtbank te Zutfen tggen een
meneer die f15.000 van haar vorderde, welke
hij aan de N.V. zou hebben geleend. De 'N.V.
weigerde te betalen omdat dat geld niet aan
Laat eerst hét voorjaar maar eens lcomen doc^ aa»fT»l,' inmiddels ontslagen,, dt-
dan is: het nog tijd genoeg om de loomheid rlaarpn-
recteur was geleend, welke directeur daaren
boven geen recht had om gelden voor de Mij.
op te nemen-
De rechtbank' besliste evenwel dat de N.V.
wel terdege aansprakelijk was en gelastte dade-
llijke uitbetaling van het geld, dat door den
advocaat van den geldschieter in ontvangst
werd genomen en onder zich gehouden, omdat
de vennootschap in dit vonnis natuurlijk niet
berustte doch in hooger beroep ging bij het
Hof te Arnhem. Dit had een anderen kijk op
de zaak en besliste dat de N.V. niets te beta-
llen had. Nu zou de vennootschap het. geld
van den advocaat of van, diens cliënt kunnen
terugvorderen, doch de financieele omstandig
heden van dien advocaat waren intusschen zoo
danig in de war geraakt dat er van hem geen
betaling meer was te verwachten en de cliënt,
die niets ontving, schijnt eveneenst niets te
bbezitten. Zoodat de N.V., die, na het arrest
van het Hof, dus onverplicht betaalde, dit gpld
Wel van niemand zal kunnen terugvorderen.
De eenige die bij 'het heele proces zij heeft
gesponnen is dus de advocaat geweest. Zoodat
weer blijkt dat er wel waarheid schuilt in het
oude volksgezegde dat wie bij een advocaat
terecht komt, bij den duivel te biecht gaat.
Het gaat er met onze magistraatspersonen
in den laatsten tijd niet op vooruit. Daar heb
je nu b.v. het am'bt van gemeenteraadslid.
Vroeger was dat een eerebaantje maar tegen
woordig komt er ook al hoe langer hoe meer
de klad in. Kan het ook anders als Jan Rap
en z'n maat, oftewel de vertegenwoordigers
van de Rapaille-p^rtij je collega's worden. Te
Rotterdam hééft het eerste raadslid van deze
partij, Cpremans genaamd, een bekend straat
type daar, zij het al dan niet in (dan toch vóór
het Raadhuis van zich doen spreken. Met een
grooo't bord, waarop in vlammende letter stond
geschilderd; „Waakt tegen laster tegen troon
en altaar", en waarop verder ter illustratie
een'ige prentjes waren aangebracht, trok hij
met eenige volgelingen over den Coolsingel.
Weldra had z'ich een vrij groote menschenme-
nigte verzameld. De politie achtte het toen
faiaar raadzaam in te grijpen, daar het hier
een ongeoorloofde demonstratie gold. Zonder
veel plichtplegingen werd „Zijn Edelachtbare"
naar een politiewachtpost gebracht, waar het
bord in beslag genomen en tegen het raadslid
proces-verbaal wegens ordeverstoring werd op-
SC'Moge men het Rotterdamsche Raadslid ook
al een rare gast noemen, een hotelhouder te
Den HaagDen Haag heeft in den letterlijken
zin van het woord een rare gast had. Hij had
llogies verleend aan een 26-jarig man, welke
sinjeur des avonds „voor de grap" zijn bed
in brand scakl Tpen er alarm gemaakt werd,
