NIEUWE
Donderdag 7 Jnni 1928.
'82e Jaarg ng
Bezoekt Zondag a.s.
rnjsmtreiiiii 7 ar in Gal nis.
Mö 65* 'KTKHss, rBUEPmra s sa
LANQEDIJKER
de LANGE DE MORAAZ
Alkmaar Anno 1804.
Donderdag te Schagen
Hotel „Vredelust."
INCASSO'S.
InEDERLAND IN 25 JAAR
1898-1923.
VII.
Viel er in deze 25 jaren algemeen opgewekt
lieven te constateerenonderbroken voor een
|deel, vernietigd zelfs door den oorlog en nog
[geenszins overal hersteld, al doet men er po
lgingen toe, niet minder is dat op geestelijk,
lop wetenschappelijk en op artistiek terrein het
geval. En daar kan men zelfs nu reeds getrn-
Igen, dat de kracht van voor den oorlog is te-
Iruggewonnen, beter gezegd nog, dat die kracht
ldoor den oorlog geheel niet werd vernietigd.
I Zien wij allereerst naar wat wij kunnen noe-
Imen de geestelijke stroomingen. Zoowel in de
[kerkelijke millieus als meer in het algemeen
lop geestelijk gebied is er ontwakend, opgewekt
lieven. Het valt niet te ontkennen, dat daaruit
|is gevolgd, dat in deze kwarteeuw verschillen-
|de richtingen scherpper tegenpver elkander
(stonden, tegen elkander botsten, maar dat is
het noodzakelijke, niet te betreuren gevolg. Op
kerkelijk gebied kan men in bijna elke der vele
1 kerkelijke gemeenten, die ons land telt, zoowel
laan katholieke als aan protestantsche zijde,
Jprincipieele herleving constateeren; men kan
tevens zien, dat er in alle deze kringen eigen
1 richtingen zich ontwikkelden. Op wijsgeerig ge-
bied behoeven wij slechts den naam van een
Bolland te noemen om te herinneren aan een
rijk geestelijk leven, dat werd ontsloten, onge-
acht'of men tot zijne aanhangers behoorde of
|niet. Van Bolland zal wel niemand kunnen
tegenspreken, dat hij, ongeacht de tekortko-
Imingen, die zelfs zijne vrienden in hem willen
Ierkennen, een figuur van groote en blijvende
I beteekenis was Dat kan van1 ander.e wijsgee-
l ren, die zich in het Nederlandsche leven ont-
ploooiden in deze kwarteeuw, ook worden ge
zegd- alle deze hebben ons geestelijk leven,
tevoren toch reeds niet arm, verrijkt. De be-
langstelling voor wijsgeerige problemen is in
l'alle milieus toegenomen; de stichting van de
School voor Wijsbegeerte te Amersfoort ge
tuigt ervan, de in deze kwarteeuw verschenen
boeken spreken ervan-, maar een teeken m die
richting geven ook de Volksuniversiteiten
levenals de openbare Leeszalen merkwaardig
in aantal toegenomen die over slechte op-
I komst op cursussen, aan deze onderwerpen ge-
i wijd, nimmer te klagen hadden-
pene geestelijke strooming van ietwat bij-
Tzondere beteekenis, die in deze kwarteeuw zie
duidelijk deed gelden, is ongetwijfeld de dus
genaamde vredesbeweging geweest. Zij werd
sedert 1901 vertegenwoordigd door den Bond
/Vrede door Recht", die op elke denkbare
wijze, ook in de school en- met medewerking
Van de kerk, hare beginselen predikte. Het is
veelal verkeerd verstaan, mein zag daarin ne
prediken van de mogelijkheid om reeds nu
vrede onder de volkeren te bereiken, terwijl
juist werd aangestuurd op aller krachtige sa-
I menwerking, teneinde dit ideaal te benaderen.
In 1910 verschenen Prpf. Van Vollenhoven
merkwaardige artikelen over de mogelijkheid
eener internationale poHtjevlopt en "ieger,
I waarin hij voor Nederland eene taak zag op
gesloten. De oorlog heeft aan de Nederland
sche vredesbeweging eene geheel bijzondere
rol te vervullen gegeven, geconcentreerd in
I den N.A.O.R. onder leiding van Mr. li.
Dresselhuijs. De N.A.O.R. is erm geslaagd
reeds spoedig de C.O. voor een Duurzamen
I Vrede, een internationaal lichaam met 41 na-
I 'tiomale secties, te grondvesten. Zoowel de tv.
A.O.R. als deze C.O. ontwikkelden groote be
drijvigheid; wisten relaties te verkrijgen to
de oorlogvoerende landen toe, trachtten druK
uit te oefenen op de openbare meening, nie
voor een vrede tot eiken prijs, maar voor een
vrede met zoodanige voorwaarden dat deze
duurzaam zou zijn. Schoon het uitsluitend aan
Wilson en' zeker niet aan het altijd zwakke
streven eener particuliere beweging te danken
is geweest, dat de Volkenbond uit dezen oorlog
is te voorschijn gekomen toch zd nl™an
Ontkennen, dat de N.A.O.R. hier te lande, tot
zelfs in het Parlement, de beginselen van den
Vplfcenbond heeft naar voren gebracht. Zijne
actie is menigmaal gecritiseerd, njet goed ge
acht in een tijd dat Nederland zich vooral
weerbaar moest toonen, gevaarlijk geacht tegen
over het buitenland zij is geen van 'beide
gebleken, en de Regeering beeft zich tegen
over haar nooit op een negatief standpunt ge
steld. Sedert het einde van den oorlog bestaat
als centrale vredesorganisatie de „Vereeniging
voor Volkenbond en Vrede", die met beschei-
dene middelen tracht de denkbeelden van den
Volkenbond hier te lande ingang te doen vin
den. Het mag eigenlijk verwondering Wekken,
dat gezien de internationale positie, die Neder
land tegenwoordig inneemt, niet eene krach
tiger vredesbeweging in Nederland aanwezig is.
Komen wij op het wetenschappelijk terrein,
dan valt in het bijzonder in deze kwarteeuw
van veel goeds te gewagen. Immers, onze dus
genaamde technische wetenschappen hebben
zich ontwikkeld en erkenning van hare ver
diensten gevonden. Het aantal winnaars toch
van de Nobelprijzen voor natuurkunde be
draagt alleen wat de scheikunde aangaat vier,
terwijl daarnevens ook aan natuurkundigen No
belprijzen zijn toegekend. Wie denkt aan de
figuren van een Lorentz, een Zeeman, een
van der Waals, een Kamerlitnigh Onnes, die
het helium vloeibaar wist te maken, ziet. direct
het rijke nutuurkundige gebied voor zich. Wie
denkt aan Kapteijn, herinnert zich dat deze
bescheiden geleerde, te Groningen langen tijd
werkend met eene geenszins voldoende sterre-
wacht, tot de grootsten op zijn gebied ip 'geheel
de wereld werd gerekend. Tot de grootsten der
scheikundigen mag Nederland nog altijd reke
nen Van der Hoff, schoon deze in 1896 ons
land verliet en te Berlijn den Nederlandschen
naam 'hdog hield. Nevens hem zijn de namen
van Bakhuis Roozeboom, van Cohen, van Hol-
leman van Böseken en tal van anderen met
eere te noemen als zeer succesvolle, ook ver
in het buitenland bekende beoefenaars van de
vooral thans zoo belangrijke en nuttige chemi
sche wetenschappen. Op het gebied der plant
kunde staat onmiddellijk de naam van Hugo
de Vries, wiens mutatie-theorie geheel de we
tenschappelijke wereld in beweging bracht,
vooraan. Op ditzelfde gebied denken wij aan
een Went die te Utrecht zijne wetenschappe
lijke werkzaamheden uitpefende; aan- een Prof.
Ritziema Bos, die het eerste het Phytopatholo-
gsch Instituut beheerd een opgevolgd werd
door Mej. Westerdijk, onze eerste vrouwelijke
professor. Op het gebied der microbioogie den
ken wij aan een Bpyerimck, die zicih te Delft
groote verdiensten verwierf. Op het gebied der
geologie dient de naam van den mijn-ingenieur
Waterschoot van der Gracht te worden ge
noemd, aan wiens zorgen het te danken is, Idat
wij in korten tijd een vrij volledig inzicht heb
ben gekregen ia den ondergrondsc'hen bouw
van geheel Nederland. In Indië was het Ver
beek, die groote verdiensten had, terwijl juist
in Indië onze groote wetenschappelijke expe
dities wie denkt niet aan den' naam van
■Weber? -dienen te wprden - genoemd. Zijn
in Nederland de Poolreizigers zeldzaam of lie
ver zijn zij er niet, dat Nederlanders op het
punt van ontdekking van nieuwe landstreken
(nog niet geheel van activiteit zijn afgesloten,
heeft de expeditie naar het Sneeuwgebergte
in Nieuw Guinea wel bewezen.
Maar vooral is in deze jaren steeds weer ge
bleken, dat Nederland over uinemende ingeni
eurs beschikt. Dat staat wel vast in alle 'deelen
der wereld, waarheen zij geroepen worden, m
Zuid-Amerika, waar Kraus 'havens aanlegde.
Maar ook in eigen land zijn groote werken op
verschillend gebied tot stand gebracht. In deze
kwarteeuw kwam de Technische Hoogeschool
als Universiteit naar voren; sedert dien zijn,
het viel ook moeilijk anders te verwachten, de
technische wetenschaphen opnieuw opgebloeid.
Mijn- en waterbouwkunde, werktuigkunde,
scheepsbo,uwkunde, maar bovenal electrotech-
ni-ek staan in hooge eere. Wat is er op het ge
bied van rivierenverbetering en dijkversterking
in deze kwarteeuw niet verricht, hoe is Neder
land er moge hier ook aan herinnerd wor
den te dien aanzien niet bezocht door ram
pen als de overstroomingen in Zeeland in 1906
en -die in Noord-Hollanld in 1916, bij welke
beide de Koningin blijken van groote persoon
lijke deelneming gaf. Hoezeer zijn de havens
te Amsterdam en Rotterdam met hare groote
toegangswegen -naar ze eniet verbeterd en op
peil gehouden; hoe is niet de binnenscheep
vaart toegenomen tengevolge van de verbete
ringen juist in de riviervaart. Wat al niet kunst
werken zijn er in deze kwarteeuw tot stand ge-
klom-en, wat is er niet veel en fraai gebouwd,
hoe kan niet geheel een ommekeer in de houw
kunst, zoowel in dfe steden als op het platteland-,
worden geconstateerd. De naam van Berlage
staat hier waarschijnlijk wel bovenaan. Maar
dat Nederland nog iets in zich heeft van de
oude energie van zijne voorouders, het blijkt
vooral uit de plannen tot drooglegging van de
Zuiderzee. Het is zeker eene voldoening ge
weest voor Minister Levy, dat hij, ten derde
male als bewindsman opgetreden, er in mocht
slagen de plannen tot drooglegging, door hem
als jong-ingenieur reeds verdedigd, tot een be
gin vao uitvoering te zien komen. Wel hoort
men nog tal van malen stemmen opgaan om
in den benarden financieelen toestand, waari-n
Nederland verkeert, deze werken voorloopig
stop te zetten het is niet waarschijnlijk, dat
men tot iets anders dan tot eene verlangza
ming van het tempo zal komeni. Over enkele
tientallen jaren zal Nederland ongetwijfeld zijne
twaalfde, naar het heet niet minst vruchtbare
provincie bezitten.
Wenden wij thans ons oog naar het gebied
van de kunst, 'naar dat van taal en letteren-,
van bet tooneel, van de muziek en van de
FINALES
SERIEWEDSTIJDEN D.T.S.
Half acht BAL. Entrée 50 ct.
schilderkunst. Op alle deze gebieden opgewekt
leven" op het een meer dan op het andere.
Op alle deze vier de vrijwel gelijke klacht,, dat
de Nederlander van heden ten dage niet meer
de belangstelling voor kunst gevoelt als zijne
voorouders,' dat de dagen van een Roemer Vis-
scher verre zijn. Maar in het algemeen mag
deze kwarteeuw ook hierop 'trotsch zijn, dat
de belangstelling in deze verschillende tak
ken van kunst is toegenomen.
Wat de letterkunde aangaat, bij het begin
van de regeering van onze Koningin had de
strooming -der Nieuwe Gids-ers, de dusge
naamde beweging van 1880, zich vrijwel baan
gebroken, zag haar bes-taanrecht erkend. Wil
lem Kloos is in deze beweging de groote figuur
geweest en tot op heden gebleven- Naast hem
dienen Van Deyssel en Albert Verwey te wor
den genoemd. Onder de romanciers treedt
Louis Couperus ongetwijfeld naar voren-, zijne
achtereenvolgende romans zijn van eene geheel
eigen woord- en scheppingskunst, die evenwel
alle deze jaren op de höogte van zijn kunnen
is gebleven. Naast hem dienen genoemd een
Cyri-el Buijsse, een Dr. J. H. Boeken, een Top
Naeff, en tal van anderen, die het gebied der
letteren hebben verrijkt. Querido is eene afzon
derlijke verschijning; evenzeer Frederik van
Eeden die niet alleen, als schrijver invloed
oefende. Onder de dichters dienen genoemd
Boutons, Jac. Van Looij, Herman- Gorter, He-
len-e Lapidoth-Swarth, benevens enkelen die
reeds werden vermeld. Onder de Vlamingen
steekt Guido Gezelle naast Herman Teirinck
uit. D-e taal- en letterkundige congressen, die
elk jaar gehouden worden, droegen er niet
alleen toe bij, dat de beoefening der taalkennis
werd uitgebreid, maar ook, dat wij nader in
verbinding 'tot onze Vlaamsche naburen treden.
Op tooneelgebied speelde Herman Heyer-
mans zeker de aller-overheerschende rol;
enkele anderen dienen naast hem genoemd,
waarvan Herman Roelvimk iets beloofde, en
Mr. Van Rossem tot de geestigste behoort.
Marcellus Emants, reeds onder de ouderen te
rekenen, bleef op het tooneel eene figuur van
beteekenis .terwijl vooral Mevr. Simons-Mees
met hare psychologisch goedgeslaagde tooneel-
stukken dientgenoemd. Op het gebied der
leteratuur, gelijk op veel ander kunstgebied,
vele stroomingen, veel strijden en' worstelen en
veel bereiken.
VERGADERINGEN
Kamer van Koophandel.
Vergadering van de Kamer van Koophandel
en Fabrieken, op Woensdag 6 Juni, des avonds
half zeven, ten Stadhuize te Alkmaar.
De heer Blanvoer is afwezig.
Na opening door den voorzitter worden de
notulen goedgekeurd.
De voorzitter herinnert er aan dat het nieu
we kantoor op de Oudegracht in gebruik is
genomen. Zeker is een woord van dank aan de
Commissie op zijn plaats voor de inrichting en
voor hetgeen door haar gepresteerd. Van het
secretariaat daar kunnen alle inlichtingen gra
tis worden verkregen. En dat ook de buitenge
meenten meer en meer van deze gelegenheid
zullen gebruik maken.
aAdres der K. v. K. te Utrecht betreffende
herziening zegelwet of milde toepassing t.f.v.
dat stukken voor zegelrecht alleen in aanmer-
kfing komen, welke uitdrukkelijk bestemd zijn
om als bewijs van kwijting te dienen.
De Commissie van Verordeningen en het
Bureau adviseeren het adres te ondersteunen.
Toelichting van het lid Mr. P. A. Offers.
De heer Mr. P. A. Offers verklaart in zijn
toelichting hierop het volgende:
De klacht wordt geuit dat ook zegels moe
ten worden betaald voor kassabons en deze
niet als bewijs van kwijting kunnen dienen,
maar dienen voor de interne administratie.
De heer Van dér Kleij versterkt deze klach
ten nog door het noemen van eenige onbillijk
heden.
Met allen voor wordt overeenkomstig het
advies van de Commissie besloten.
De heeren Grunwald en Holsmuller hebben'
bericht van verhindering gezonden.
b. Adres van dezelfde Kamer tot wijziging
of andere toepassing der faillissememtswet ter
betere verzekering van het beheer der fail-
lliete boedels.
De Comm. van Verordeningen en het Bureau
der Kamer stellen voor:
le. Dit adres eveneens te ondersteunen, op
dat de schuldeischers een grootere waarborg
verkrijgen voor de uitkeering op hunne vorde
ringen.
2e. Aan den Minister van Justitie te advisee
ren, dat de benoeming der Commissie uft de
schuldeischers voor groote faillissementen ver
plichtend wordt en dat over de wemschelijkheid
eener benoeming door den curator binnen drie
weken door den Rech ter-Commissaris moe t
worden geadviseerd.
Toelichting van het lid Mr. P. A. Offers.
In de toelichting zegt Mr. P. A. Offers het
volgende
dat het adi;es de bedoeling heeft te komen
tot een betere toepassing van de faillissements
wel, op grond van de belangrijkheid van het
aantal faillissementen en de meerderè belang
rijkheid der inboedels en de rechtercommis
saris meer aandacht schenkt bij de benoeming
van curatoren, die de gelden onder hun beheer
hebben.
Het le gedeelte wordt gunstig ontvangen,
en wordt besloten adhaesie te betuigen.
Wat het 2e punt betreft, zegt mr. Offers,
dat het wenschelijk is, dat een Commissie uit
de schuldeischers wordt benoemd, daar de cu
rator in vele gevallen niet op de hoogte is
met den faillieten boedel.
De voorz. acht het noodig dat gebruik wordt
gemaakt van de rechten in de wet toegekend.
Voor den curator zal het niet altijd even aange
naam zijn, maar voor de schuldeischers is het
van groot belang.
Dit adres zal worden verzonden-
De 'heer mr. P. A. Offers; verlaat de ver
gadering.
c. Adres der Kamer van Dordrecht aan de
Commissie bedoeld bij Art. 17 der Warenwet
1919 met verzoek de bepalingen, die bij het
ontwerpen van algemeene maatregelen van be
stuur zullen worden voorgesteld, alvorens deze
definitief worden vastgesteld, deze ter kennis
name aan de Kamers toe te zenden.
Het Bureau stelt voor dit verzoek te onder
steunen.
Overeenkomstig het gegeven advies wordt
■besloten.
d. Missieve van de Ned. Vereeniging voor
Tentoonstellin'gsbela'ngen te 's Hage met ver
slag der bespreking d.d. 14 Mei gehouden, in
zake oprichting monsterkamer te Minnipeg.
Het Bureau heeft aan alle leden een afschrift
gezaonden en stelt voor deze mededeeling voor
kennisgeving akn te nemen.
Overeenkomstig het gegeven advies wordt
besloten.
e. Missive van het Ministerie van Waterstaat
d.d. 24 April 1923 inzake Postdienst te Den
Hoorn (Texel), in antwoord op ons adres dd.
15 Februari 1923.
Het Bureau stelt voor deze mededeeling voior
kennisgeving aan te nemen en tevens de Texel-
