NIEUWE
Zaterdag: 28 Juni 1923 I* Blad
32e Jaargang
NO- 72. iwe"». r».cpmo«'82
LANGEDIJKER COHRAST.
Dit Nummer bestaat uit twee Bladen.
EERSTE BLAD.
^Nieuwe abonné's ont
vangen de tot 1 Juli ver
schijnende nummers
GRATIS.
De Uitgever.
DE LANGE DE MORAAZ
Alkmaar - Anno 1804.
Donderdag te Schagen
Hotel „Vredeiust."
HYPOTHEKEN.
REVUE VAN DE WEEK
19 Juni.
Wij staan nu op de kentering wederom,
en zijn in gespannen verwachting of we na
21 Juni, als wanneer de periode van mid
zomer officieel is aangebroken, werkelijk
zullen krijgen, het mooie, warme weer, dat ver
troosting zal bieden voor al de kou, al 'den re
gen, welke tot nu toe zoowel in Bloei- als in'
Zomermaand van 1923 moesten verduurd wor
den. De Tweede Kamer was voornemens, op
15 Juni .jl. met groot reces te gaan, maar wie
voorspelden, dat 't op z'n vroegst den 22en
Juni zou worden, alvorens de parlementaire va
cantia een aanvang kon nemen, bleken juist
gezien te 'hebben. Het getal interpellaties is
vermeerderd met eene van mr. Troelstra, over
de Indische spoorwegstaking en wat daarmee
in nauw verband staat. Dat ook deze inter
pellatie nog voor het reces moet worden afge-
'daan, lijkt zeer waarschijnlijk, en in dat geval
zal het Lagerhuis de agenda is wederom
utigebreid! allicht tot 29 Juni bijeen blijven.
Op Dinsdag 19 Juni is de heer Duijs aller
eerst: aan de beurt voor zijne ziekteverzekering-
interperlatie, en dat deze parlementaire gedach-
tenwisseling met Exc. Aalberse niet in ,,een
vergeten uurtje" zal afloopen men kan er
xzeker van zijn!... In de jongste week behan
delde de Tweede Kamer he t ontwerp-adres van
hulde, H.M. de Koningin in September aan te
bieden, in comité-generaal. Vruchteloos hadden
be beide communisten zich tegen dat in ge
heime zitting afdoen van het adres verzet, ter
wijl de sociaal-democraten zich „afzijdig" hiel
den, eene weinig-indrukwekkende houding
van de S. D. A. P., die in Iden lande „slechts"
matige bewondering (om 'tin.u eens zeer zacht
uit te drukken) heeft gewekt.
Het ontwerp tot verhooging van de college
gelden der Universiteiten van f200 tot f300,
dat met nog enkele verhoogingen van uitgaven
voor universitair onderwijs, den Staat c.c.
:f 460.000 per jaai; zal opbrengen, is goedge-
4keurd. Minister De Visser nam hierbij over
een voorstel dr. Deckers, bepalend, dat als
verschillende kinderen uit hetzelfde gezin de
colleges volgen, voor het eerste f 300, het twee
de f<250 en voor elk volgend kind f 200 'zal moe
ten gestort. En met instemming van den Mi
nister werd goedgekeurd, een amendement-
Rutgers, verhoedend, dat de Vrije Universi
teit in voor haar nadeelige concurrentie
met de Gemeentelijke te Amsterdam zal ko
men te verkeeren.
Alle verdere pogingen om den maatregel,
voor tal van spoor- en andera studenten met „k e
ne beurzen" zeker uiterst onprettig, -- te verzaua-
ten, waren vruchteloos Minister De i»--
kende, dat Z.Exc. ook hier nad moete nzwichten
voor het „sic volo sic jubec", voor denJ™anfe
tot bezuinigen, welke thans aan de Haa0 -
Kneuterdijk (het dep. van Financien) op zoo ge-
weldige wijze doet gelden!De heer Mar-
cliant hield zijne interpellatie over de verhouding
tusschen het Moederland en Suriname. Zeer la g
is bespiegeld over de „schijn-autonomie de kwa-
sie-zelfstandigheid van het arme Suriname,
telken jare door Patria met 4 milhoen moet wor
den geholpen en daardoor feitelijk onder een soort
van curateele staat. Heel veel practisch resultaat
leverde de interoellatie niet cp Il\tuSS^,l
heeft Minister De Graaff erkend dat de voog
dij" met tact, met zachtheid behoort te worden
toegepast, alsook dat aan Suriname wat meer „vrij
heid van beweging" dient te worden gelaten tot
het regelen der zaken in eigen huis.Aan
Gouverneur Van Heemstra's verdiensten is hulde
gebracht, maar de indruk, dat deze vertegenwoor
diger der Kroon te Paramaribo zijne zeker niet
onbegrijpelijke verbolgenheid over te hardhandige
ontactische inmenging van het Haagsche Plein niet
aanstonds „aan de groote klok," had moeten han
gen, maar zich met zijne grieven tot den Raad
van Ministers had behooren te lichten (z.a. de-
heer H-. Colijn betoogde; wera niet weggeno
men. In de zitting van 14 Juni werd op de nomi
natie voor een vacature in den Hoogen Raad dei
Nederlanden numero-een geplaatst de Haagsche
raadsheer Mr. J. van. Gelein Vltringa, die dus
welhaast zitting zal nemen in ons hoogste rechts
college.
En de Vrij dag-vergadering is geheel in beslag
genomen door de interpellatie-Marchant over de
jongste salaris-regeling voor «leeraren bij middel
baar en gymnasiaal onderwijs. Zij handhaaft de
bestaande salarissen, maar verplicht tot het ge
ven van meer lesuren tegen dezelfde vergoeding,
wat mr. Marchant (hierin gesteund door Albarda)
kenschetste, als neerkomend, feitelijk, wel dege
lijk op salaris-vermindering. Terwijl zij betoogden,
voorts, dat het peil van het onderwijs er in zeer
ernstige mate door zou worden verlaagd. Er werd
geboren een vrijz. democratische motie, waarin
de Regeering wordt verzocht, den hier bedoelden
maatregel nog eens te overwegen. Welke motie op
10 Juni ongetwijfeld zou worden verworpen. Mi
nister De Visser deed al zijn best om de nieuwe
salaris-regeling (welke weldra ook tot andere ca-
tegoriën van het onderwijzend personeel zal wor
den uitgebreid) „goed te praten",, doch men ge
voelde wel degelijk en duidelijk, hoe ook hier Z.Exc,
van Onderwijs na veel tegenkanting had moeten
bukken voor den dwang van Minister De Geer:
zelf slaaf van de „snoeimes-dictatuurI"
Over hetgeen momenteel in de Regeeringskeuken
omgaat, verluidde dat eene wijziging van de Fo
rensenbelasting op komst is, waardoor aan zeer-
oude en vaak-geuite wenschen zal worden tege
moet gekomen!" Uit eene circulaire van Minister
Aalberse blijkt, dat de nieuwe Huurwetten ver
moedelijk den len Augustus ,a.s. in werking zullen
treden. En het ontwerpje is verschenen, dat de
halve-cent eindelijk uit de administratie zal doen
verdwijnen.
De Rijksmiddelen brachten over Mei 1923 1.7
millioen minder op dan over Bloeimaand 1922 het
geval was. Van. 1 Januari tot 1 Juni vloeide er 3.7
millioen meer in 's Rijks kas dan over de vijf eer
ste maanden van 1922. Het „gestaag, accrès" is
geworden een „schoone droom",, waarvan de lier-
•innering helaas al meer verflauwt!
In de jongste criminaliteitsrubriek blijven „Haag
sche Piet' en zijne kameraden-inbrekers hoofd
rol nog spelen. In het geheel zijn nu c.c. veertig
„kraakjes" op hun „debet" geboekt en de heeren
hebben begrepen dat volledige opening van „boe
ven-zaken" thans voor hen de wijste partij is
Of nu zij voorloopig in bewaring zijn gebracht
de openbare veiligheid in de Hofstad werkelijk
meer gewaarborgd zal zijn, moet de toekomst
leer en.
Tegen, den exploitant van het hotel „Des Indes"
in Den Haag, alsmede zijne echtgenoote, werd
door het O.M. twee jaar gevorderd, met aftrek
van preventieve hechtenis.
Er is het geval van een zaakwaarnemer te
We uw (Br.) die gearresteerd is onder verdenking
van een paar ton te hebben verduisterd Welke
„débacle" voor de landelijke streek, waar die voor
viel, schrikkelijke verslagenheid heeft gewekt. Te
Nijmegen ging een 19-jarige kantoorbediende met
23 millioen op de vlucht. De jongeit werd in Bel
gië gesnapt en had nog de gansche buit bij zich
Zooveelste aanwijzing om zeer-jeugdige menschen
niet zonder toezicht te belasten met incasso enz
van aanzienlijke bedragen b
Er is de gebeurtenis der aanvrage van surceance
door de Hanzebank met al haar vertakkingen in
den lande. Een jobsmare, die zoodra er iets van
uitlekte, geweldige opschudding heeft berokkendl
Ik kom op de zaak nog wel terug.
Uit Rotterdam kwam een tijding van aange
namer soort, nl. de verlaging der belasting op
publieke vermakelijkheden met 50 pCt. Hier mo
ge de toepassing blijken: „Van Rotterdam de vic
torie"!Namelijk voor het onder onduldbare
lasten gebukt gaande „kunst- en amuspments-be-
diijf", z.a. men dat tegenwoordig pleegt uit te
drukken.
Van de vele berichten over de voorbereiding
der viering van het Regeeringsjubileum noem ik
de aankondiging, dat 31 Augustus a.s. een „offi
cieel® Dankdag" zal zijn. Een Hagenaar, die zijne
anonymiteit wenscht te bewaren, heeft schenkin
gen aangeboden, ter eere van het feest der Ko
ningin, voor ridders Mil. Willemsorde, die daaraan
behoefte hebben. En dezulken zijn er zeker in den
kring dergenen, wier borst met het „Voor Moed
Beleid en Trouw" is gesierd.
Uit de tweede koopstad des Rijks kwam de tij
ding over de geweldige „herrie" door den commu
nist Van Ravenstein gemaakt in den Raad der
Rotterdamsche vroeden, ter gelegenheid van het
voorstel om een crediet te verleenen voor de jubi
leum-feesten. Men achJ,te de houding van Mr.
Van Aalten, den waarn. burgemeester veel te in
dulgent, te „rustig", en het heeft zeer weinig
gescheeld of de bekwame vrijz. democratische loco
burgemeester zou het hamertje hebben, neergelegd
Intusschen de vrede is weer hersteld, de heer
Van Aalten blijft de leiding waarnemen.
Eindelijk nog een Rotterdapisch nieuwtje: „de
Rotterdamsche Handelsbank" ('s Heeren Broek-
huijs' stichting) is notarieel ontbonden. Wat er aan
deze evolutie vastzit, moet nader blijkenl.
Er waren weer tal van uitgebreide vergaderingen
die van het Roode Kruis, onder leiding van den
Prins-Gemaal; de Tooneelverbonders congresseer
den te Groningen, de Mpij. van Ned. Letterkunde
hield haar jaarlijksche samenkomst.
Geweldige sommen aan boeten worden gevor
derd totaal in de tonnengouds loopend tegen
menschen, die getracht hebben den ifrsucs te fop
pen vja verschuldigde belasting. De tijden zijn er
met naar, afgescheiden van de elasticiteit van ge
weten, welke voor zulke dingen noodig is om
Heer Fiscus tegen zich in het harnas te jagen.
De gemoedelijke lijdzaamheid op dit gebied be
hoort tot het verledenMen vergete het
vporal'niet.
Dat er nog altijd lui zijn, die „boffen" bleek
weer dezer dagen, toen een bekend Rotterdamsch
zakenman tot de aangename ontdekking kwam, dat
hij den Engelsehen Derby-hoofdprijs op een
„sweepstake"-kaartje had gewonnen. Hij heeft het
nu zelfs in deze dagen niet ganschelijk te versma
den sommetje van een halve ton kunnen macs-
seeren. Den dag voor het bekend worden van den
uitslag, had hij een verleidelijk aanbod van 500
pd. st. voor zijn kaartje geweigerd. Zulk „vast
houden" Is in den regel in dergelijke gevallen het
best. Maar „de omstandigheden" zijn soms te
machtig!!
Ook hier is het critiseeren vaak lichter dan 't
„doen"!
BUITENLAND.
De „vuurspuwende berg" de „Etna", is dezer
dagen losgebarsten, nadat het reeds eenige weken
zeer rommelig was in het binnenste van dezen
vulkaan, evenals ook in den anderen Italiaanschen
vulkaan, de Vesuvius. Een groote, breede. lava
stroom van 10 meter dikte bedekte de omringen
de landen. Drie dorpen zijn verwoest, een vierde
wordt bedreigd, en 30000 menschen zijn in paniek
gevlucht voor de toestroomende lavamassa. Bij
de eerste schokken ontstonden er vier kloven in
de berghelling. Uit een er van komt de breede
stroom' lava naar boven, welke dan langs de hel
ling omlaag glijdt met een snelheid van 250 Me
ter per uur. alle wijnbergen en beplante velden
op zijn tocht verwoestende. Ook de gehuchten
Picciolo en Pallemelata zijn reeds geheel doop
den verzengenden stroom vernield. Vrachtauto's
en andere voertuigen worden naar de bedreigde
streek gezonden om de bevolking de vlucht ge
makkelijker te maken. Toen de uitbarsting ip dan
afgeloopen nacht plaats vond, had zij zich reeds
ter oren aangekondigd door een aanhoudend onheil
spellend gjerommel in het inwendige van den berg,
dat vergezeld ging van heftige ontploffingen. Het
reusachtige steenen gevaarte stond te trillen op
zijn breeden voet. Toen de dag aanbrak, zag men
het bovenste gedeelte van den berg geheel in een
rookwolk gehuld, die telkens door een rooden gloed
doorstraald werd. Het onderaardsch gerommei
bleef nog aanhouden. Van de richting welke de
lavastroom thans zal volgen en van de hevigheid
der uitbarsting zal het lot van de Linguaglossa, een
plaats met 15000 zielen afhangen, alsmede dat van
de geheel e vruchtbare streek tot aan de kust.
De schadevergoedingskwestie werd door de
vreeselnke ram pvan de Etna even op den
achtergrond 'gedrongen, doch ook slechts even
Want zij laat zich niet meer naar achteren drin
gen, nu de Duitsche mark ongeveer alle waarde
heeft verloren en men voor f 16.millionair kan
worden. En met de mark dalen Se Parijsche en
Brusselsche francs.
De Britsche regeering heeft de Duitsche nota
beantwoord met het zenden van een „questionaire"
naar Parijs. De Fransche regeering heeft een ant
woord opgesteld en dit ter kennisneming naar
Brussel gezonden. Daar gaat het evenwel niet zoo
vlug, daar de Belgische regeering naar aanleiding
var< het verwerpen van de Vervlaamsching van
de Hoogeschool te Gent door den Senaat, is af
getreden, en tot nu toe nog geen nieuw kabinet
is gevormd. I
-In Londen verwacht men dat het demissionaire
kabinet de nota toch nog zal behandelen, zoodat
binnen niet al te langen tijd een antwoord uit
Paf ijs te verwachten is.
De stemming is te Londen te dien opzichte op
timistisch. Intusschen werdt de geweldige wor
steling in het Ruhrgebied voortgezet. De Fransche
hebben thans het Ruhrgebied van alle verkeer
uitgesloten, volgens de Duitsche bladen, om door
middel van een hongerblokkade de bevolking te
dwingen het lijdelijk verzet op te geven
Te Lausanne schijnt het weer mis te loopen. De
correspondenten der Britsfche bladen te Lausanne
vreezen, dat de Conferentie tusschen de gealli
eerden en de Turken, welke thans in de twintig
ste week is, binnen enkele dagen zal eindigen, zon
der dat overeenstemming zal zijn, bereikt.
Angor ahoudt vast aan de aanvaarding door de
geallieerden van de betaling der schulden in de
gedeprecieerde waarde. Frankrijk, is even resoluut
in de afwijzing dezer berooving van Fransche ef
fectenbezitters te sanctioneeren.
De „Daily Telegraph" meldt, dat de besprekin
gen gisteren zijn doodgeloopen op die wijze, dat
de geallieerden practisch lsmet hebben medege
deeld, dat onder deze omstandigheden er geen nut
in gezien wordt, de onderhandelingen voort te
zetten.
NIêU tfö Tl JülNQEN
Te Papendrecht is de 22-jarige T. K. die
van een hooiwagen sprong, waarvan het paard op
hol was geslagen, zoo ongelukkig op de steenen
terechtgekomen, dat hij bijna onmiddellijk daarna
overleed. De voerman K. v. d. A. kreeg hevige
trappen van het paard, zoodat hij per rijtuig naar
zijn woning moest vervoerd worden.
Verdronken.
Te Loosdrecht is een 27-jarige vrouw bij het
spoelen van waschgoed aan een der piaskanten
door een duizeling bevangen en verdrongen.
Een gedeserteerd koloniaal
In April van dit jaar vervoegde zich iemand
bij eeeii familie te Utrecht met mededeelingen
over een broer uit Indié, dien hij daar ontmoet
had en die hem v.oor zijn Utrechtsche lamiliie een
cadeau had meegegeven.
Het verhaal leek volmaakt betrouwbaar, de man
bleek van de familie-toestanden aardig op de hoog
te en wist zich op die wijze vrij gemakkelijk in
de Utrechtsche familie in te dringen. Toen hij en
kele dagen later dan ook uit Rotterdam of Am
sterdam een brief schreef met de mededeeling, dat
er moeilijkheden waren met het uitklaren van de
boot, zoodat hij alleen tegen een flinke som het
kostbare cadeau los kon Krijgen, terwijl hij niet
over contanten beschikte, zond de Utrechtsche
familie hem zonder eenig argwaan het gevraagde
geld. Nadien liet de man echter niets meer van
zich hooien.
De politie te Utrecht wist, dat hij de brieven
te Rotterdam en Amsterdma per posterestante
ontving, zoodat zij zich in verbinding stelde met
eenige postambtenaren en rechercheurs in ge
noemde plaatsen met het gevolg dat de man te
Amsterdam kon worden gearresteerd.
Hij heeft bekend zich aan de oplichting schul
dig te hebben gemaakt, bovendien een zelfde feit
te hebben gepleegd jegeps een familie te Amster
dam in Maart van dit jaar. Hij bleek als koloniaal
niet de menschen in Indië te hebben kennis ge
maakt, was als zoodanig gedeserteerd. (U.D.),
De eerewacht bij het bezoek van Koning
Haakon.
Men meldt aan „De Avp.
Bij Let bezoek van koning Haakon aan Soestdijk
kon men in verschillende bladen lezen, dat aan
het station te Soest was opgesteld naast een
groep schoolkinderen een eerewacht van den
vrijwilhgen landstorm, gekleed met hlauwe stroo-
helmen.
In alle kringen en niet het minste in de
kringen van het departement van Oorlog was
men ten zeerste verwonderd over het verschijnen
van deze „eerewacht", daar hiervan niets bekend
was en ook geen enkel bevel was gegeven tot het
brengen van een dergelijk eerbetoon.
Een onderzoek is op last van de lergerautoritei-
ten ing-Steld en wat is nu gebleken
Dat een luitenant belast met het geven van
militair onderricht aan de vrijwilligers va nden
landstorm in die omgeving op eigen initiatief
de vrijwilligers van den landstorm heelt verzameld
en deze heeft opgesteld aan het station bij aan
komst van den koninklijken trein.
inbraken in het Gooi.
In den iaatsten tijd waren op verschillende plaat
sen in het Gooi inbraken gepleegd. De politie is
er nu in geslaagd de vermoedelijke daders aan
te houden. Een motorrijwiel, met duo en zijspan,
hield stil voor een woning in onze stad, wat door
de politie werd gezien. De motor werd bestuurd
dpor een Amsterdmamer ,die niet al te gunstig
bekend staat. In het gezelschap waren twee man
nen uit het Gooi, beiden gehuwd, van 29 en 31
jaar. De combinatie kwam de politie verdacht voor
en zij arresteerde het drietal op den openbaren
weg. In het huis, waarvoor het motorrijwiel had
stilgehouden en waar de mannen waren binnen
gegaan, werd een onderzoek ingesteld. Een partij
zilver werd gevonden. Zij bleek afkomstig uit een.
villa in het Gooi. De eigenaars hebben het gesto-
leen reeeds herkend. Het was ontvreemd tijdens
eeen nachtelijke inbraak, toen de dienstbode alleen
thuis was. Zij had evenwel niets gehoord. Het
drietal staat onder verdenking zich aan deze, en
.aan meer inbraken in het Gooi te hebben schuldig
gemaakt en blijft in bewaring.
Een baggermachine gezonken
Een baggermachine der firma Krikke te Hee
renveen is, naar „Het Volk" bericht, op het Hee-
germeer gezonken. De 2ój-arige arbeider A. v. d.
Rijt van Heerenveen is verdronken. Zijn vader
werd met moeite gered.
Onder de wielen.
Een remmer bij het zandvervoer te Arnhem,
die cp den Rosendaalschenweg op een vrachtauto
van Van Gend Loos wilde springen, is daarbij
gevallen en onder den wagen terecht gekomen.
Een der wielen ging hem over de borst. In het.
gemeenteziekenhuis overleed hij spoedig. 1
