AUGUSTUS
L-
loopt NU.. Kalizonten!
prima Anthraciet
H.H. Winkeliers Bakkers en Slagers
Voor f55
J. B. KOSTER
Reclame Maand.
AFSLAG
Mient C17, to- LaiisM,
Altaar,
Koffiehuizen nan vroeger aagen.
ZIE PRIJZEN.
N.V. G.J. KROL Go's Kunstmesthandel,
C. BRUIN.
0. PLOEGER,
JAN DE VRIES,
ROOKT
Sint Pancrassers
Prime 6 eest Sigaar.
Wie zich GOEDKOOP en GOED
wil kleeden, brenge thans een be
zoek aan onze magazijnen
Langesiraat 27,
Magdalenenstraat II
ALKMAAR.
Corsetten-Magazija,
HIEE BEEIJEE.
(Vervolg en (slot).
Daar zaten zij dan in zeventiende eeuwsche
zelfgenoegzaamheid, deftig gepruikt, lustig
dampende uit hun gouwenaars, zich zoo beha-
gelijk voelende in hun kamerjapon, en hun
koffie genietende of wel een likeurtje. De poli
tiek en de geldmarkt vormden de hoofdscho
tels van hun discours, zoo prettigjes afgewis
seld door allerlei pittige stadsnieuwtjes, of
kleine schandaaltjes, waarop dagen lang te
teren viel. De politiek werd met den dag be
langwekkender en de geldmarkt 'onafgebro
ken bedenkelijker. In weelde hadden de1 bur
gers uit het midden der 18e eeuw gebaad
in 1777 werden te Amsterdam veertig h vijftig
duizend luxe paarden gehouden de vissche-
rijen, d ehandel, de zeevaart, de geldnegotie,
zij wierpen millioehen af en aan het geld
scheen geen opkomen, doch daar braken de
magere jaren aan: de handel begon te kwijnen,
de nijverheid gaf geen winst meer, de vissche-
irijen 'brachten niet meer op, kortom 'het tij
verlie pen de vadsige achttiende-eeuwers dach
ten er niet aan de bakens te verzetten. In plaats
van de hande nuit de mouwen te steken, wee
klaagden zij, en pruttelden en bespiegelden,
en de koffiehuizen bloeiden als nooit te voren.
De oranjeklanten en de patriotten* hadden al
Spoedig hun eigen plaats van bijeenkomst, waar
zij op bepaalde dagen bijeenkwamen en waar
zij zeker waren elkander te zullen vinden, en
zoo ontstonden de besloten gezelschappen
colleges of comparities genaamd hetzij in
de gewone gelagkamer, die voor een ieder
openstond en waar een ieder en een iegelijk
zidh kon doen gelden, of wel in afzonderlijke
vertrekken, wat ten slotte leidde tot de op
richting der sociëteiten, waarvan nu nog Doc-
trinaet Amicitia een der wejnig bestaande is.
De letterkundige en wijsgeerige stroomin
gen van die dagen werkten tot die oprichting
ftiede. Zoo stichtten Justus van Effen en van
's Gravensande een koffiehuis naar Engelsch
model te 's Gravenhage, waar zich al spoedig
een Vrijdagavondcliïb vestigde, een spectator-
avondje. I
Een ander koffiehuis, hetwfelk in 't begin der
17e eeuw zeer befaam is geweest, was dat van
Lucius Roselli (ook Roselli, of Rozeli gehiee-
ten) een Italiaansch edelman met een geheim-
zinnig verleden, die zich don rzijtne fijjne be
schaving in de Utrechtsche letterkundige krin
gen en gezelschappen had weten in te dringen.
In 1698 werd hem op zijn verzoek door de
vroedscha pvan Utrecht consent verleend om
te .mogen verkopen allerhande wateren, reuk
werken pastas, choGolati, en andere likeuren."'
Het koffiehuis café Italien" zooals het op
schrift vermeldde verrees daarna achter St.
Pie ter, op den hoek van de Keistraat, en onbe
grijpelijk was de toevloed van lieden uit alle
standen, die uit nieuwsgierigheid, zoowel als
uit belangstelling naar 't café stroomden, terwijl'
de U trecbtsche schoonen den winkel vulden om
de hier gedébiteerde parfumeriën en geprepa
reerde chocolades te koopen. De zaak bloeide
•evenwel slechts kort, daar een buitensporig
heid Roselli noopte zijn fortuin elders te zoe
ken. Opmerkelijk is het hierbij' nog, dat vol
gens 'smans gedenkschriften, Roselli de
Utrechtsche vroedschap de keuze zou hebben
'gelaten tusschen de vergunning om een koffie
huis te stichten of een professoraat in de Oos-
jttersche talen, of in de mathesis, de Philoso
phic, de geschiedenis en de Theologie te aan
vaarden ,welk beweren evenwel niet juist of
wel onwaar schijnt te zij|n.
Intusschen blijkt ook hieruit voldoende, dat
in de koffiehuizen niet alleen koffie maar nog
'heel wat ineer werd geschonken, alhoewel zij
aanvankelijk zeer eenvoudig waren geweesc:
een rijk buffet kende men er oorspronkelijk
piet, wel een schenktafel, waarop een koperen
comfoor en koperen schenktafel, terwijl een
paar1 planken tegen den muur de potjes, glazen',
kopjes en lepeltjes droegen. Het geurige vocht
werd geschonken met o fzonder zoet. De kof
fie met zoet kostte 10 duiten, zonder zoet ee'n
Stuiver, en een gestopte pijp vier duiten, want
het rooken hoorde er bij. Thee werd er ook
'gedronken en in'de warme dagen limonade,
sorbetto, likeuren enz. Een advertentie uit het
.jaar 1688 in de Oprechte Haarlemmer leert j
ons wat er verder te krijgen was. 't Is Pieter
Berasse .koopman in 's Gravenhage die mede-
deelt, dat hij te koop heeft i„den beste'Sicalate j
piet seeckere compositie bij niemand bekend, j
Oock heeft hij een bijzondere manier de bonen
,van de Coffy te brandeln, zijnde voor desen j
alleen 'bij sijn ouders te Antwerpen gemaakt.
Hij is woonachtig in 't koffij(huds, naast de
Ruyterwacht, op 't Buijtenhof." Terzelfder tij!d
was te Amsterdam bij Pieter de Graef in de
Kalvergtraat in 't Royael Goffijhuis te bekomen
„de kracht en 'tGebruyck van de Pil Scor
butica, eerst uitgevonden door Dr. Willis van
London, alsmede de kracht en 't Gebruyek van
d'oprechte Engelsce spiritus of Geesten van
Lepelbladeren op een extra ordinaire wij:se be-
reijt bij Nathaniel Powel."
Zoo kwamen dan naast de koffie allerlei
likeuren.^ bier, wijn, en wat later nog sterke
dranken.
Zelfs des duivels prentenboek verscheen in
jde koffiehuizen op tafel, en van de voorname
café's werd dan ook vaak heel veel kwaad ver
telt. De minder voorname waaronder ook
zeker de veerhuizen te rekenen zijn gaven'
niet zooveel stof tot klagen; 'tging er alles
zoo kalmpjes toe, zoo primitief nog. Meestal
was de koffiekamer tevens het huisvertrek' van
den waard en zijn gezin, die er heel vredigjes
hun gang gingen, terwijl de gasten 's winters
bij den haard of om den kachel, 's zomers aan
het geopende raam of vóór het huis hun pijp
pookten en het dagelijksch nieuws kauwden en
'herkauwden.
In 1777 beschreef een Groninger de koffie-
huizen en sociëteiten in dichtmaat. Fleurig is
het beeld niet:
4,,Wat schreeuw daar om toe een partij;
verveelders?
Wat gaap daar na 't spul veel schrandere vente
Zij zeg ongevraagd onwijlze selntimente,
Daar zitte bij de flesch twee ouwe heeren
Over St. Eustatius en de memorie van York
te redeneeren',
,Maar zij ben self de memorie kwijt: hun
praat wat verward, j
Wij loope daarvan weg en kijke bij de biljart." j
D!aar was het natuurlijk levendiger, ja wel', I
maar niet al te stichtelijk, althans de Groninger
vertelt verder:
dat nobele spel', dat maak hier veel kaal'e
Zij zoeken door 't hazard hun schaa weêr
te haaien."
En nu stemt met dit oordeel heel' eigenaardig
overeen 't verbod der Utrechtsche vroedschap
,van 1712 gericht tot de boffkluiden en bil
jard houders om grof spel ten haren huize toe
te laten. Trouwens ook in Frankrijk, waar het
biljardspel slechts in bepaaldelijk daartoe aan-
I gewezen speelhuizen werd gepermfc
schijnt het .noble jeu de biljard" ook toes'
vele speelzonden aanleiding te hebben p
ven.
1 Volgens sommigen dateert het biljard
Frankrijk reeds uit de 16e eeuw, ten ohjJ
vond het een voorganger in de Trokafel a
kortaf Tru'k geheeten, een verkleinde kim!
of kolfbaan op een mee laken bekleedde tafj
met een ijzeren poortje in 't midden, waarh
den ivoren bal met een langen stok gestoot!
werd. Het eigenlijke biljard kwam hier te IjJf
niet veel voor, en zelfs iin 't begin dezer eeu
werd van Amsterdam als een zeldzaamheid 0
hield„dat in eenige herbergen en in j»
koffiehuizen biljardtafels" werden gevonden
Toen waren zij nog lomp en groot, eti H
keuen misten nog een pommerans We«
teerst in 1827 door den Frahschman Mengan
werden ingevoerd en nog heden ten das
vinden w ijin afgelegen streken verouder!]
modellen, die van de eerste 'biljarden een tam,
lijk juist beeld geven.
Hadden alzoo. de heeren der schepping ha,
koffiehuis en hun sociëteit, de dames zochte
ook naar de gezelligheid, en in de 18e ei
begonnen zij zich te vereenigen in een s;
waar nog meer dan de koffie de thee af
vond.
Ofschoon deze reeds in het mjdden der 16
eeuw in Europa bekend, en dan ook in ïgj
door de Hollanders in den handel was ge
bracht, trok zij eerst in 1650 in Engeland
aandacht, waar zij 10 jaar later als iets zee
kostbaars in de koffiehuizen werd geschonken
Everials de koffie en de tabak werd zij hef'
tig bestreden, zij heette ongezond, al had Bon
tekoe, de lijfarts van den Keurvorst van Brai
denburg, haar in 1667 een lofdicht gewij.
Het vooroordeel zal evenwel minder op b
gébruik invloed hebben gehad, dan wel he
jnonopolie, dac enkele groote maatschappijn
in China hadden verkregen. Hoe het zij, d,
thee behield een meer huiselijk karakter: d.
koffiehuizen waren publiek, de tihsesalets had
den iets meer intiems'. Dat evenwel de thei
door onze voorouders niet werd versmaad be
wezen die eenmaal zoo talrijke theekoepels
zoo vredig verrijzende aan het rustige watei
van de trekvaart of sloot, en toch vaak de oor
zaak van heel wat familietwistjes en oineenig
beden, als het weerglas niet tijdig waarschuwdt
en Je regen 'het humeur kwam 'bederven.
UITSLUITEND
PEEK CLOPPENBURGs
bekende, solide kwaliteiten.
Tel. Interc. 727.
Eiken Donderdag te SCHAGEN in het Noord-
Hollandsch Koffiehuis.
Hoewel een kleine prijsverhooging reeds is
ingetreden, verkoopen wij nog IvAINlET 14°|0en
Kalizout 20 en 40 °|0 voor Zomer en Najaarsle
vering tegen prijzen belangrijk lager als voor den
Oorlog. Gebruikers stelt nu niet uit, maar
maak nog gebruik van deze bizondere gelegenheid
Vraagt onze prijzen!
AANBEVELEND,
ALKMAAR.
v.h. Firma JOH, F. MORRA.
Voor de vacantie heb ik nog ontvangen een mooie partij
RIJWIELEN vanaf f50.en hooger.
Prima kwaliteit. DOOR EN DOOR GEGARANDEERD.
Verder heb ik Electrieche-, Carbid- en Kaarslantaarns tegen scherp eoncurreerende
prijzen. Aanbevelend,
C. HEINIS, Mient 89, ALKMAAR.
Paar den slag er ij
„DEÏOEKOMST"
te Zuidscharwoude.
Iste kwaliteit Koevet
50 cent per pond,
bij de 5 pond 45 cent per pond.
Aanbevelend,
Voor levering deze maand
No. 1 f 3 per H.L.
No. 2 - 3.25
No. 3 - 3.10
afgehaald.
Thuis bezorgd 15 eent per H.L. hooger.
Inmiddels is deze zaak uit
de hand te koop.
Beleefd aanbevelend,
Broek op Langendijk.
Alle specerijen worden in onze eigen maalderij
gemalen en wordt voor zuiverheid ingestaan.
Aanbevelend,
Handel in Drogerijen en Specerijen.
een hagelnieuwe FATHéFOON
met 20 nummers.
Speelt zonder naalden!!
Desgewenscht op gemakkelijke
botalingsconditiën.
LANGESTRAAT 44.
Telefoon 236.
A. HILDERING
(Gehoorzaal aanwezig).
pruiming.
KöSTER'S Volkszaak,
Speciaal Magazijn van alle soorten Dames-
en Kinder-Corsetten
Buikbanden Bustehouders Rechthouders
Sousbras-Rokbeschermers en Damesverband
Jarretelle's en Elastiek per el.
Alle onderdeelen voor reparaties verkrijgbaar.
Fijne Toiletzeepen en Parfumeriën.
Depot P ALT HE. Almelo.
Dei
Dit
RE
Vast
len Ger
aanleid»
gaderinj
voorloop
jPaxtij, -
een gew
royemei:
het zenc
Wijnkoc
sohe o-rc
munistis
noodigd
Maar de
groep g
staande
Kabinet
verklari:
„de ma:
wat „he
zaken z
tembe i
ben ,w£
crisis, e
len kun
men be
vollen i
éen stri
fnislukk
kunnen
afwacht
fuchten
gemaal
tot den
dijk, bi
de gëb
Donder
bewegir
demissi
allengs
aan. In
kring t
aan v rag
vloed z
Hoofd
aanstaa
nen vo<
Evenal:
kerend,
schout-
wet, al:
den we
te Buil
tegelijk
Horesc
Indië,
verwaö
■tls
zoowel
bied. E
ernstig.
De v
en zij 'f
Het at
beid o'
zekerin
Raad
geeft a
dat va
toet ooi
verhint
den. 1
winidsn
uitgebi
stands1
Den
gens ;t
En de
tegen
meer 1
