I De Kanaiisane aan mesi-friesianflS
aan de grenzen.
n.
Die 'hoofdvaarwegen zijn nóg niet meer idan
slootjes.
Doorgaand verkeer te water, al was ihet dan
slechts met klein escheepjes, bezit West-Fries
land heeleinaal niet. Langs den langen kronke
lenden Zuiderzeedijk, tusschen Edam en Van
Ewjjcksluis vindt men geen enkelen toegang
naar binnen. Wel liggen in of aan dien dijk
de havens van Hoorn, Broekerhaven, Enkhui
zen, Medemblik en Ko thorn, maar aansluiting
met het binnenland geven die havens niet.
Neen, waterwegen, capabel voor en aanpas
sende bij het algemeen doorgaand scheepvaart
verkeer, 'bezit West-Friesland niet.
Vraag een cosmopolitisch aangelegd schip
per, een zoetwaterrot, die geen ander aardrijks
kundig onderwijs heeft genoten dan dat van
zijn vaarpractijk, maar ddarin dan ook grondig
is onderlegd vraag hem waar Garnwerd,
Bareveld, Vroomshoop, Smilde, Bridaard, Irn-
sum, Akersloot, Lisse, Geestbrug, Poortugaal,
jAxel, de Heen, Ter heiden, Drimmelen, Opij
nen, Heteren, Zalk, Beekbergen, Uitermeer
ligt zonder bedenken zal hij juist antwoor
den.
Maar vraag hem naar Dirkshorn, naar 'Sy'be-
karspel, naar Binnenwyzend, dan staat hij
totaal verbluft. Deze dorpen, niet kleiner, niet
minder beteeken end dan vorengenoemde, lig
gen in een voor hem onbekend deel der aarde
West-Friesland ja, hij heeft daarvan wel
eeeens hooren gewagen, 'tmoet in Noord-Hol
land liggen. Maar van Noord-Holland kent de
schipper, behalve de kustplaatsen, niet anders
dan de Zaan, het Nooxdhollandsch kanaal en
de daaraangelegen steden en dorpen. Naar die
plaatsen ,naar Alkmaar bijv., brengt hij' zijn
lading, daar laadt hij bieten. Die lading wordt
dan weg- of aangebracht met kleine schuitjes.
Naar en van het achterland.
Wat dat achterland is, hoe het er uit ziet,
van hoeveel beteekenis dat achterland voor
hem zijn kan en van hoeveel beteekenis hij,
de scnipper, daarvoor wezen kon, hij weet
het niet. Want dat achterland is voor zijn schip
als afgesloten.
Van hoeveel beteekenis dat achterland voor
hem zijn kon...
West-Friesland telt met de thans voor
schepen 'bereikbare plaatsen mee, meer dan
125000 inwoners. Dergelijk zielental in een wel
varende streek heeft heel wat goederen te ont
vangen en te verzenden..
Van hoeveel beteekenis de schipper voor dat
door dezen genoemd wordende achterland we
zen kon, dat gevoelde en besefte sinds jaren
lang de West-Friesche Kanaal vereeniging.
Bedoelde vereeniging werd i|n 1890 opgericht
pp grond van de volgende overwegingen:
Wij, West-Friezen, zijn een nijver volk; wij
wonen op een bodem, die onzen (arbeid loonen
kan, zooals bijna nergens anders, die bodem
brengt de beste en duurste producten op.
Het bezwaar voor ons is evenwel, (dat wij
piet op snelle en goedkoope wijze idie pro
ducten kunnen verzenden naar de markt- en
afnameplaatsen. Want, wij hebben geen goede
waterwegen, wij missen den schipper.
Dat gemis remt ook nog in ander opzicht
onze welvaart, onze expansie. Wij hebben inoo-
dig, noodig van builen af, brandstoffen, kunst
mest, bouwmaterialen, verhardingsmateriaal
voor onze wegen, en nog veel meer.
Het vervoer van die goederen, die wij noodig
hebben, zoowel als van datgene, dat wij maken
en oogsten, kost ons, tengevolge van onze on
voldoende waterwegjes te veel geld. Wij zijn
te duur van onderhoud en van verzending.
Wij hebben wel is waar van meerdere plaat
sen onze schippers en zij bedienen ons zoo
coulant mogelijk. Maar zij, die schippers, kun
nen ons, bij al die activiteit, niet bedienen zoo
goedkoop als dit wel zo umoeten zijn. Omdat
z ijdoor de luttele capaciteit der vaarwegjes
slechts met kleine scheepjes kunnen varen en
diensvolgens hooge vrachten moeten eischen
Daardoor zijn wij dikwijls genoodzaakt met den
spoorweg onze goederen te verzenden en te
ontvangen. Spoorwegvervoer, wij zien het aan
de Zaanstreek en zoo menig ander deel van
ons land, dat zoowel rail- als waterverbinding
heeft ,is mede veel te duur. Te meer omdat
het vervoer van en naar de plaats waar wij de
goederen moeten hebben of gemadkt hebben,
naar den waggon, zooveel geld kost.
Daardoor zijn wij, landbewoners van West-
ÏFriesland, te duur uit en gaat tevens veel ver
voer voor onze schippers verloren.
Wü moeten dus hebben: goede waterwegen.
En wjj zullen met vereende krachten, als West-
Friesche Kanaalvereeniging, dergelijke water
wegen trachten te verkrijgen.
De 'heer G'. Nypels, de bekende reis-corres
pondent van het „Hdbl." schrijft in zijn blad,
dat hij klachten van Nederlapders heeft ge
hoord over eenonvriendelijke houding van
Duitsdhe burgers tegenover „Auslander". De
heer Nijpels, wiens oordeel in dezen toch zeer
zeker waarde heeft, verklaart nooit last van
een minder wellevende behandeling te hebben
Ondervonden.
Wel is hem echter opgevallen de minder
vriendelijke manier waarop reizigers uit
Duitschland door grens- en stationsambtena-
i.rren te Bentheim-Oldenzaal worden 'behandeld.
,',Dat begint al te Bentheim. Dus eigenlijk
nog in Duitschland, maar waar men reeds met
[Nederlandsche stationsbeambten te doen krijgt',
pmdiat de spoorlijn naar Nederlajnd daar
reeds in TTederlandsche handen is.
De Duilsc'he douane-beambten van Bentheim
eens de sdhrik van alle reizigers zijn
t'hans zéér ten goede veranderd. Ze zijn ook
volgens het oordeel van de andere reizigers,
die ik sprak1, uiterst meegaand en beleefd ge
worden, en voor je het zelf weet is bagage en
pas gecontroleerd en sta je voor het loket,
waa rhet spoorkaartje naar Holland, volgens
aankondiging in drie talen, in Nederlandsche
munt te voldoen is. Elk reiziger heeft natuur
lijk wat Hollandsch gel'd bij] z'ich en tegen'
dezen eisch zou dus geen einkel bezwaar rijn,
als de man aan het loket niet „afgepast geld"
eischte.
Wie kbmt er uit Duitschland, of via Duitsch
land uit nog verdere landen, met dubbeltjes
en kwartjes in zijn zak? Van al de menschen,
die Woensdag 1 Augustus- met mij: voor dat
loket stonden, blijkbaar niemand. De een
kwam met een 'bankbiljet va]n tien dulden, de
ander met "zilverbons, maar niemand had de
geëischte dubbeltjes en kwartjes. Maar zonder
afgepast geld geen kaartjes.
Ik vroeg bijv. mij|n drie kaartjes naar Olden-
fcaal en legde een bankje van tien gulden neer.
Eén gulden vijftien cents? Met afgepast geld
betalen, anders kan ik u de biljetten niet
geven.
Dan zal ik u honderdduizend mark ge
ven? (Toen nog te Berlijn ca. 20 cents).
Spottend antwoordt de „vijand" achter het
loket, „dat je in Holland al zeshonderdduizend
mark voor één gulden kunt krijigen," waarop
ik dan gelaten tweehonderdduizend mark' voor
die 15 cents bied.
Neen, mijnheer. Ik neem' alfeen Hol
landsch geld. Als u die vijftien cemts niet heeft,
moet u maar ergens zien te Wisselen.
Weg gaan mijn drie kaartjes en de „vijand"
'kijkt al naar het volgend slachtoffer, die ook
geen kleingeld blijkt te 'hebben-
Ik heb dien man toep, rajzemd, dat ik zoo
onverwacht mijn trein ging missen, mijp visite
kaartje door het loket toegeworpen en hem
gezegd, dat ik het geval in mijh krant zou
vertellen... waarop al spoedig twee handen
vol dubbeltjes en kwartjes in het wisselbakje
gestort werden en ik mijn kaartjes ineens weer
wel kon krijgen.
'Oldenzaal.
Tweede bedrijf van de „hartelijk eontvangst in
het vaderlnad."
Het „recht", is waarschijnlijk ook hier weer
geheel aan de zijde der beschuldigden, want in
elke spoorwegafdeeling ligt een papier waarop o.a
in drie talen te lezen staat, dat men óf in de wa
gons moet blijven, óf door de visitatiezaal moet
gaan, daar men niet op het perron mag staan
Zoo is het in vrijwel alle landen. Maar daar heeft
men haast overal gemoedelijke menschen, en geen
principieele vijanden van het publiek, met de hand
having van dezen regel belast. Menschen, die een
beroepssmokkelaar van een bona-fide reiziger on
derscheiden kunnen, en die daarom steeds het
verzenden van een telegram, het vragen van een
inlichting of het koopen van een courant op da"
perron oogluikend toestaan.
In Oldenzaal zette men blijkbaar ambtenaren
zoo hard als een guillotinemes en ook even vrien
delijk van uiterlijk.
Nadat in mijn coupé pas en bagage gevisiteerd
waren, moest ik zien te weten te komfen, hoe ik
van Oldenzaal in Maastricht kon komen. Dat had
ik in Duitschland nergens kunnen vinden en mijn
Duitschen slaapwagenconducteur wist het ook niet
Het is immers ook minstens even ingewikkeld als
Amsterdam- Wladiwostock... en haast even duur.
Ik ga dus naar een spoorwegman op het per
ron. Juist wil deze het heel voorkomend voor me
nakijken, of het eerste guillotinemes vliegt op me
af en beveelt: óf in den wagen blijven, óf door de
visitatiezaal.
Ja, maar ik moet naar Maastricht en ik
weet niet of ik in dezen trein blijven kan of niet...
Niets mee te maken. In den wagen blijven,,
of door da visitatiezaal....
Ik ga naar guillotinemes nummer twee, die voor
den ingang van de visitatiezaal staat. Leg het ge
val uit. Viouw, kind en veel bagage zijn nog in
slaapwagen, passen en bagage zijn reeds lang ge
visiteerd
In den wagen, of door de visitatiezaal; nie
mand mag op het perron blijven
De eenige concessie, die ik eindelijk krijgen kan
is dat ik mijn vrouw, kind en veel bagage mag
gaan halen. Maar door den trein heen, niet over
het perron.
Eerst toen ik met de familie door de visitatie
zaal gegaan was, mocht ik inlichtingen inwinnen
mijn verdere reis.
Ik heb in jaren, zoo eindigt de heer N'. zijn
artikel, nergens zelfs niet in Servië zulk een noo-
deloos onvriendelijke ontvangst meegemaakt, als
dit keer in het vaderland. Alleen wie uit het Oos
ten over onze grens komen met overgebleven ver
langens naar het vroegere Pruisen, kunnen hun
hart even ophalen. Veel grooter zal echter wel
het aantal zijn dergenen, die daar hier met weer-
zin nog eens aan herinnerd worden.
geïnde Graefzin-brapder hing, waaraan het trek
glaasje ontbrak. De brander had gedurende
den noodlottigem nacht laag gebrand en dienst
gedaan als naohtlicht.
Indachtig aan het uitgebreide rapport van
den heer Van der Si een m 1916 aan den to.en-
maiigtn directeur Blom der Haartemsche gas
fabriek uitgebracht, werd in het begin speci
aal gezocht in de richting van ingeslagen vlam-
'raen. Deze zyn te beschouwen als ver Branding
van lucht in gas waar by een minderwaardig
gas ontwijkt, gelijkende in samenstelling op
biauwwatergas en dat al of niet secundair ver
brandt. Ontwijkt het nnverbrand, dan is dit
zeer gevaariyk.
Het bleek evenwel, dat bij de verklaring
van het ongeval het al of niet inslaan buiten
beschouwing kan blijven. Draait men namelijk
een Graetzm-brander zoo klein, dat de vlam
loslaat van het kousje en het gas lichtend ver
brandt zeer naby den brandermond, aan is de
werking van de douche natuurlijn geheel ge-
wyzigu. Deze zuigt niet mee rpi image lucht
aan, maar integendeel, door de iuchtgaatjes
ontwijkt onverbrand lichtgas, hetgeen zicht
baar is te maken door aan te steken.
In ons gevaj pu is door de luchtgaatjes. een
hoeveelheid gas ontweken, die per uur geme
ten is als 25 a 27 L., terwijl het verbruik der
laaggestelde vlam circa 37 a 38 L. bedroeg (bij
een normaal verbruik valn den brander van
circa 150 L. per uur).
Van hal fell tot half nege)n is alzoo ontwe
ken 10 maal 26 L. is 260 h. waaraan 16.6 pet.
«CO alzoo 43.2 L. kooloxyd.,
Hej ^O-gehalte bedroeg dan, in verband
piet de grootte van de kamer 0-182 pet. Vol
gens Lewin: Die Kholeinoxyd-verggtung (Ber
lin Springer 1920) kunnen bij 0.1 pet. ziekte-
Schynseien optreden, terwyjl u.2 pet. doodelijk
Waar de oudere hersteld zyp, is 'het waar-
sclhynlyjk, dat deze laatste gneps net bereikt
was.
Conclusie. Zonder ruime luchtverversching
brande men geen gaslamp in een slaapvertrek.
Men lette speciaal op ingeslagen branders.
Hierbij kan namelijk 'een deel van- ihet gas
onverbrand ontwijken.
Hangende gaslichten moeten steeds op volle
kracht branden. Ze zijn geheel ongeschikt om
met geknepen kraan en lage vlam voor ver
lichting te dienen. Het is zeer gevaarlijk ze op
die wijze te benutten, als schemerlicht oi nacht
licht.
vloer een ideale gelegenheid biedt voor
my, step of rag.
In ieder geval bewyst dit plan, idat de
we directie weet mee te gaan met haar tiki
de autoriteiten nu maar geen roet m het i
souper werpen. ail'
-Vliegongeval.
Aan den Rysdyk onuer ae gemeente fn
by Rotterdam heeft 'een vlieg-ongeval D1a
gevonden, aat echter betrekkeiyx go-ed ,s
geloop en. De vliegenier Carley was met
klein toestel (particulier eigendom vain T
carley-labriek te Euenj een proetvlucht
maken boven het vliegveld aan de Yvaain*v
1 erugkeerend weigerue de motor ptotseiJ
carley trachtte een nooalapaing te aou,
net zyn toestel dalen. In de onmictüeltyke
byheia van het vliegveld by de trambaan
wel raakte de staart in de teletoonarau
I bo:
kool ie
4-3°- 341
i 1
aardappe
meesters
340-4-9
heimers
1.40. Kle
-Ó4-—
NIEUWSTIJDINGEN
De gas verstikking te Utrecht.
In den nacht van 22 op 23 Juni heeft zich
te Utrecht een geval van gasvergiftiging voor
gedaan. Twee kinderen zyn overleden, de va
der en moeder waren* bewusteloos, maar kon
den gered. 1
De directie der Gasfabrieken te Utrecht
heeft een onderzoek ingesteld, naidat bij de
(sectie op de kinderlijkjes de aanwezegheid van
koolmonoxyde was geconstateerd.
Van de resultaten van het onderzoek maakt
*de heer J. Buys melding in „Het Gas" en zijn
mededeelingen zijn van zooveel belang, dat zij
ter voorkoming van andere ongevallen onder
de algemeene aandacht behooren te worden
gebracht.
Allereerst bleek, dat de leiding geheel in
01de was, terwijl ia de slaapkamer leen han-
De Indische (Vliegdieust.
De „Loc." meldt, dat bezwarende feiten ge
bleken zijn jn verband met de werkzaamheden
van een met den toto-technischen dienst be
lasten officier van de luchtvaart -afdeeliing van
het Indische leger. Door genoemd officier wor
den op bestelling kieken van ondernemingen
geleverd. Hiertoe wordt per vliegtuig naar zoo
teen onderneming gevlogen uit de lucht wordt
een aantal foto's gemaakt en deze worden goed
afgewerkt, aan de onderjneming gele vier d. De
vergoeding daarvoor wordt aan bedoeld offi-
fcier betaald en bedraagt meestal rond hon
derd gulden. Aangezien echter de tochten
soms veertig tot zestig kilometer ver van
Soeka Miskin, het leger-vliegterrein, naar on
dernemingen per gouvernementsvliegtuig wor-
dtan gemaakt, aangezien de foto's worden ver-
vaardigd met de zeer kostbare luohtfototoe-
stellen van het gouvernement en de afwerking
ten overvloede plaats vindt in het atelier van
de foto-aflevering der luchtvaart kan het pau-
welyks de bedoeling zijp, dat door genoemd
officier aan partjeuiieren wordt geleverd voor
vrij hooge bedragen die in geen en'kel opzicht
aan het gouvernement maar aan bedoeld offi
cier privé ten goede komen. Die bovendien
voor eenige tientallen guldens albums in den
handel brengt, bevattend uit de, lucht genomen
foto's van Java's vulkanen, eveneens genomen
tydens vliegtochten met legervliegtuigen en met
de fototoestellen van den vliegdienst. Het kan
nauwelijks de bedoeling zijp dat de dure doch
nuttige foto-technische installatie van de Indi
sche luchtmacht op deze wijze voor privé-doel-
einden wordt gebruikt en evenmin wordt deze
wijze van „bijverdienste" als de juiste oplos
sing beschouwd van het vraagstuk hoe de lucht
macht ook in vredestijd productief te mak-en
ware.
Men ziet de oude 'handelsgeest onzer
voorvaderen is nog niet verdwenen.
Dansen in dein (schouwburg.
Niaar de directie van den Grooten Schouw
burg te Rotterdam aan de „Tel." (mededeelde,
ligt het in het vooimemep van Ihet bestuur bij
den burgemeester verlof aan te vragen om op
Zaterdagavond of bij andere buitengewone ge
legenheden in den foyer van den schouwburg
na afloop der voorstellingep te mogen laten
dansen.
Het bestuur iheeft deze kwestie nauwkeurig
overwogen en meept, dat het bezoeken van den
schouwburg aan aantrekkelijkheid zal winnen,
indien er na afloop gelegenheid bestaat om te
soupeeren en te dansen. Men wil dan vergun
ning vragen om tot twee uur (muz'iek te mogen
maken.
Juist na afloop der operavoorstellingen
de Nationale Opera heeft beslag gelegd op
de Zaterdagavonden is er een publiek dat
anders elders gelegenheid zoekt om te soupee
ren. Ook bij de Mengelbergconcerten in den
Grooten Schouwburg, die meestal vroeg aan
vangen, ziet men de bezoekers vlug naar de
restaurants trekken. Het zal bijzonder aan
trekkelijk zijh om in den sierlijken 'foyer van
den Grooten Schouwburg pa afloop de tafels
gedekt te vinden, terwjjjl de prachtige parket -
ward, waaroopr het vliegtuig met aen
op aen gronü sloeg. Het werd niet poema,!
waaraig beschaaigü. Cariey echter t»ckWa
rnwenuige kneuzingen en moest -naar het vito
vela vervoera woraen. Vanaaar is hy met
auto van aen Geneeskuxiuigcn Dienst naar
ziekenhuis aan aen Looispigei overgebracht
.eyn toescana is reaeiylk wel. net toestel wtr(|
later op eigen wielen naar üe hangar gereis
Ten huize van ae alleenwonende y5.;
wed. K. te heverwyk viel een brapaepde J
troleumlamp om- ae vrouw geraakte uaarbj
m brand. De buren biuschten hen brama e
het huis en rukten de vrouw (de brapaean
kieeren van het lyf. lntusschen had zy zuli.
hevige brandwonuen aan een der armen
kregen, aat geneeskundige hulp moest
aen ingeroepen.
fc«n padvinders-huldiging.
Op 17 Augustus e.k. vindt de huldiging ,v
de Koningin uoor de Nederlandsche j^advin
ders plaats op de heide bij Assel. De 1^.
ningin heelt toegezegd daarbij persoonlijk te
genwoordig te zyn.
Behalve troepen uit alle gedeelten van het
land zullen daaraan ook deelnemen een Zwii-
sersche troep en een Engeische troep, die
thans hier in het land vertoeven.
De dagindeeiing is als volgt: vap 12 .u
af aankomst der troepen en opstelling. Ca.
uur aankomst van de Koningin.
Een meisje verbrand.
Donderdagavond ontstond brand in perceel
Neuweg 2b8 te Hilversum, bewoond door piej.
Jansen en haar vierjarig dochtertje. De moe
der, die even een boodschap in de buurt deed
en even haar kind alleen had achtergelaten h
bed op de bovenverdieping, zag plotseling
vlammen uitslaan op dit deel van hef huisje. Zij
dacht direct aan haar kind, en (met behulp
van buren werd haast het onmogelijke be
proefd om door den vuurgloed heen te breken
en het meisje te redden. De jbrand was echter
plotseling zóó in hevigheid toegehomen, dat
de pogingen moesten worden opgegeven. Toen
de brandweer, die spoedig aanwezig was, hel
vuur gebluscht en den brand tot Ide bovenver
dieping beperkt 'had, werd het geheel ver
koolde lykje gevonden. Oorzaak van dit droe
vige ongeluk is vermoedelijk het spelen met
lucifers door de ongelukkige kleine.
Door den trein gedood.
Donderdagmorgen ongeveer twaalf uur is te
'Buinen een 4-jarig meisje door -den personen
trein van Coevorden naar Stadskanaal gegre
pen en gedood. Achter haar kruiwage-ntje
kwam het meisje, onbewust van het dreigende
gevaar, de spoorlijn op,, toen de trein naderde
Hoewel de machinist nog uit alle macht rem
de, mocht zulks niet baten.
Motor-ongeluk. -
Donderdagmiddag heeft te Stadskanaal een
ernstig motorongeluk plaats gehad. Een 19-
jarige bediende van een auto-handelaar aldaar
reed met groote snelheid in de Gass-eltemije-
veensche mond. Plotseling vloog de jongeman
met geweld tegen den straatweg. Hevig bloe
dend uit hoofdwondep, mond en neus bleef
hij met een verbrijzelden arm bewusteloos lig
gen- Zijn toestand is hoogst bedenkelijke.
Door de rivierpolitie te Rotterdam is ter
hoogte van het Antwerpsche Hoofd uit de rivier
opgc-haala het lijk van den 37-jarigen havenarbei
der A. de K„ die sedert eenige weken uit zijn wo
ning aan dén Visschersdijk vermist werd.
Te Wassenaar nabij de buitenplaats Blan
kenburg werd door rusthoudende militairen in een
sloot het lijk gevonden van een man van naar,
schatting 45 jaar. Het lijk vertoonde een groote
wonde in den hals en een snede over een der polsen
De politie stelt een uitgebreid onderzoek in,
doch kon nog niet vaststellen of men met een
misaaad dan wel met zelfmoord te doen had.
ALLERLEI
1 De planeet Mars.
Er is weer wat te vermelden bver de planeet
Mars. De „Daily Mail" doet een voorloopige
mededeeling over de waarnemingen van den
■astronoom P. M. Ryves, die op Teneriffe een
jaar het hemellichaam in observatie nam. Men
weet, dat er zich voortdurend veranderingen
voordoen op dit hemellichaam, welkte aan de
opvolging der jaargetijden worden toegeschre
ven. De donkerkleurige Syrtis Major heeft pu
echter een heel anderen vorm gekregen, Idan
zij 'had in 1909. Een groot (Oppervlak, dat
vroeger kenbaar was door de bleekgele tint
is nu zeer donkerbruin geworden. De zooge;
naamde meren zijn de laatste maanden bij
voortduring ongewoon donker van kleur en
Lacus Solis is zelfs bijna onzichtbaar geworden-
Wat de kanalen aangaat: langs de 140ste
meridiaan werd een nieuw vrij breed kanaal
zichtbaar, dat of nieuw is of het opnieuw ver
schenen kanaal Aethiopes' moet zijn, dat ver
dwenen was. 1
