euuie LanoefliihGr Couran! (Tweede Blad)
Zaterdag 27 October 1923.
BINNENLAND
Centrale Commissie voor Bezuiniging.
Pers-resumé.
De Ooriogsbegrootiitg.
De Centrale Commissie voor bezuiniging, in-
:steld door de Nederlandsche Maatschappij
oor Nijverheid en Handel publiceert ook iit
iar wieder eenige beschouwingen van een mili-
uren medewerker omtrent de Oorlogsbegroo-
Dg voor het dienstjaar 1924.
Daarin wordt de vraag opgeworpen hoe de
Dta van wijzigingen op de thans ingediende
atwerp-begrooting er tut zal zien. Die nota zal
jch naar bet oordeel van den schrijver
ingevolge moeten hebben, dat de uitgaven
jor het VlIIe Hoofdstuk al dadelijk met een
a 7 millioen gulden worden verminderd,
aarbij) nog ©ene bezuiniging van een 3-tal mil-
penen in perspectief behoort te worden ge-
iekl.
Maar met die bezuiniging zal de Minister
an eene andere richting moeten inslaan dan
)t nu toe. Hetgeen ten deze het vorig jaar
ook weer op deze begropting, is gedaan,
jert volgens 's Ministers eigen uitlatingen
de Memoriën van Toelichting onherroe-
lijk tot den ondergang van de weermacht,
jae eerder dkt soort van bezuiniging dus op-
>udt, hoe beter.
Voor het tot stand brengen van de noodige
zuiniging zonder dat dit onheil wordt te-
egge bracht, herinnert de schrijver aan zijn
ipeger gegeven aah wijzingen. Hij meent dit
gereeder te kunnen doem* omdat de Minister
m daarbij kan volgen met behoud van zijn
es Ministers) stelsel.
Als juiste iwijize van bezuinifging wordt dan
de eerst eplaats gewezen op de nóod-zake-
kheid van veel verder gaande inkrimping van
roepskaders en de schr. wijst op den steun,
Ike hij bij dti betoog ondervindt van de zijde
m den Oud -Opperbevelhebber, den generaal
ujders, die in zijn belangrijk artikel: „Waar
oeteiti wij heen?'' in de September-aflevering
i23 van het maandblad „De Verlofsofficier"
tzelfde met nadruk bepleit.
Hoewel de schr. in vorige publicaties steeds
fcft getradht ide oorlogssterkte te b, houden,
ent hij dat dit standpunt niet langer kan
irden gehandhaafd. Die financieele nood
ringt er z.i. toe, dat één divisie worde opge-
jrcl, waardoor de legersteikte met een vierde
)rdt verminderd.
Naast deze ingrijpende en voorname maat-
gelen wordt voorts nog aamgedrpngen op
erste versobering in het algemeen.
Speciaal worden daarbij genoemd: bezUini-
ag op de uitgaven voor het VestihgStelsel,
ichaffing van den Vrij,willigen Lanastorm,
rmindering van het aantal schoolcoinpag -
ën, door n.l. de opleiding van de dienstpliich-
;en bij. de infainterie en artillerie niet bij het
ginent, doch bij de brigade te doen plaats
bben. Voorts bepleit de schr. afschaffing van
valerie bij de lichte brigade, instelling van
ailitaire werkers'1 met behoud van het jaar-
sch contingent, versobering van de militaire
mmistratie, den plaatselijke» staf en den Ge-
skundigeu Dienst om ten slotte nog een
ord te wijlden aan de opleiding vani het be-
pspersoneel, die naar schr's meening voor
nvoudiging vatbaar is.
Octpber 1923.
Ons dure londerws.
(Krijgen we waar voor ons geld?)
Het volgende staaltje geeft een overzicht
a het bedrag, waarop de opleiding van een
derwij'zer(es), in 1920 geslaagd, het rijk :n
jaar is te staan gekomen. Van de 7 rijks-
eekscholn slaagdn 120 candidaten; de rijks -
gaven bedroegen daarvoor f978.755. Daar-
ie'r zijjn begrepen de kosten voor de bijbe-
rende leerscholen. V,an de gemeentelijke
ekscholen slaagden 59 candidaten. De rijiks
klosten bedroegen f227.633.19. Er zijjn ook
heUltluërUN.
È-TE HOOQ SPEL,
Jet werd 'koud en droog gezegd, maar als
middelste dikke balk van het geelgeschü-
'de plafond met lamp en al' naar omlaag
gestort, zouden vader en zopjti niet ver-
rikter hebben kunnen opzien.
W a at?'1 vroeg de baron, en sperde
nwaterachtige, met bloed doorloppen oogen
d uit elkander; nu was hij voorgoed wakker.
Och, koml''
in Willem keek' haar ongelloovig aan-
Maar kind! Dat is toch niet waar?"
Prada, je droomt!'"
Ik wou idat bet waar was. Ik' heb 't zelf
maakt."
Je bent gekT'
Is de boel op?"
Villem zag haar op die vraag valt zijtn vader
rp in de pogen; zij, bleef onverschillig vopr
kijken.
Ik hoorde van middag er over smoezelen
de soos, men durfde 'tmij, natuurlijk niet
an, en ik vond het te gek om alleen te
Zeg nu_.wat, Leonore?" 'f Moest al heel
tig zijn als Willem „LeOinore" zeide; die
n, meende hij!, paste wel op „Arethuse"
Otto bedankt men toch niet om niemendal,
geen week na den, dood van zijn vader.
Heb je met hem gekibbeld? D;an als de
buitendien uitgaven voor de gemeenten. De
21 Protestantsche kweekscholen leverden 212
onderwijzers (essen) ,af. Het rijk droeg bij
'f979.950.48. Van de 45 R. Kath. kweekschol
len, grootendeels voor onderwijzeressen, slaag
den 104 mannelijke en 278 vrouwelijke, samen
.382 candidaten. Het rijk droeg bij f2.0oo.914.16
Andere kweekscholen (3) léverden resp. 15, 7
en 23, samen 45 onderwijzeressen af. Ze kost
ten het rijk f 154.983.56. De rijksnormaalles
sen telden 592 geslaagden. De kosten 'bedroe
gen f 1.437.538.51. De 5 gemeentelijke normaal
lessen leverden 47, nagenoeg alleen vrouwelijke
geslaagden af. Rijkskosten f 35.922.15. En dan
komen ten slotte de bijzondere normaallessen,
de misdeeldcn. Van hare candidaten slaagden
pr 421. en het rijk droeg daarvoor bij f290.498.47
Het jongste besluit brengt de rijksbijdrage
voor deze opleiding tot de helft terug.
Nu de 'kosten per geslaagde: rijkskweekscho
len f 8156, gemeentel, kweeksch. f 3859, pro
testantsche kwaeksch. f4641,, K. Katn. kweek
school f5382, andere kweeksch. f3444, rijks
normaallessen f2411, gemeentel, normaallessen
f764, bijzondere aormaail. f690.
De totale kosten voor het rijk beliepen dus
f 6.801.673.82 voor de opleiding van 1878 on
derwijzers. Gemiddeld dus f 3o22.
In 1«19 bedroegen die kosten nog f4.593.252.88
zöodat ze maar eventjes gestegen waren met
f 2.208.420.94.
En zoo veroorloofde het rijk zich ,dan eenige
bijz. kweekscholen aldus te steunen: a. 26 leer
lingen 3 geslaagd f 35.65.7.31, b. 46 leerlingen
6 geslaagd f46.634.01, c. 32 leerLngen 7 ge
slaagd f41.677.31, d. leerlingen 5 geslaagd
f 59.904-33, e. 333 leerlingen 5 geslaagd
f43.763.33, f. 45 leerl. 6 geslaagd f50.,651.35,
g. 25 leerlingen 7 geslaagd f40.382.67.
Het schijnt ongeloofelijk, maar het is waar.
Zeven kweekscholen, die samen 39 onderwijl-
ziers(esstn) afleverden, terwijl het rijk daar
voor f318.670 uitgaf!"
(N.R.Crt. van 6-10-'23).
Waar toet belastinggeld blijft.
Wij brengen, alléén aan Rijks directe belas
tingen (met inbegrip van: successierecht) thans
jaarlijks ongeveer 265 millioen guldein op. Veel
meer dus dan in 1913 de gewone dienst der
gainsche Staatsbegro'oting kostte. Ongerekend
de directe heffingen, die wij. in warenprijzen
betalen, ongerekend ook provinciale lasten en,
.vooral de bier en daar ontzaglijke gemeente
belastingen. Ongerekend',, bovendien, het school
geld, dat op vele plaatsen geheel het karakter
(en den omvang) heeft gekregen' van een 2è,
progressieve, gemeentelijke inkomstenbelas
ting, geheven buiten de Gemeentewet om. En
in weerwil van het feit,, dat wij; in onze Rijks
belastingen al zoo geweldig veel moeten op
brengen voor 'bet onderwijs.
En die 265 millioen worden in hoofdzaak
opgebracht door nog geen 200.000 personen.
Want ihet belastingaandeel der inkomens van
minder dan f 2000 -is gerifig.
Die milljoencn nu, die uit het kleine hoopje
mensc'hen worden geperst, gaan voor 't grootste
deel, VOO rmeer dan 200 millioen heen aan
Onderwijs en Arbeid. 1)
1) Als men het Successierecht buiten be
schouwing laat, slokken die twee departemen
ten zelfs nagenoeg al onze Rijks directe belas
tingen op.
Uit de Hoofdstad
Inbraak.
Inbrekers hebben een bezoek gebracht aan
het „Kasteel van Aemstel" aan den N. Z
Voorburgwal te Amsterdam, waar ze binnem-
men na vden toegang van de Nieuwstraat te
hebben geforceerd. De ongenoode bezoekers
zijn 'daarna onmiddellijk op het administratie
kantoor van „De Tij|d" en de „Amsitelbodö
aan het werk gegaan.
D ewijize waarop zij hun plannen volvoerden,
wettigden het vermoeden, dat ze met den toe
stand bekend waren. Immers werd alleen de
brandkast geforoeerd, waarin zich de abonne
mentsgelden bevonden van de „Amstelbode",
Welke door het looperspetspneel' waren afge
dragen en nog niet naar de safe gebracht.
Dc brandkast werd geopend door met een
steekvlam het slot er uit te snij|den. Een an
dere o phet kantoor staande brandkast, waar
in zich geen geldswaarden bevonden, bleef
onaangetast.
De inbrekers hebben daarka ook nog ge
opereerd in het kantoor der directie en de
drukkerij'. Dc 'brandkast in 'het eerste bureau
kon geopend worden met een sleutel welke
zich in een lessenaar bevond. De boeken en
bescheiden, welke zich erin bevonden, werden
in de grootste wanorde over den vloer ver
spreid, doch geld werd hier niet gevonden,
evenmin als in de brandkast op het kantoor
der drukkerij, daar de gewoonte bestaat bij
sluiting der kantoren, de gelden aan een safe
instelling te brengen.
De politie stelt een uitgebreid onderzoek
in en heeft op de brandkasten vingerafdruk
ken kunnen vinden. Het ontvreemde bedrag
vertegenwoordigt een vrij aanzienlijke som.
Een beambte gearresteerd.
De politie alhier heeft aamgehojUiden, alldus.
meldt V. D., en gisteren voor den Officier
van Justitie geleid een beambte aan het Kan
tongerecht alhier. Deze wordt verdacht van
een poging tot oplichting. Bij een echtpaar te
deer stede, dat een hotelvergiunning aange
vraagd had, zon hij het hebben doen voorko
men dat hiji in staat zo;u zijn, dat ©en liegen dit
echtpaar opgemaakt proces-verbaal geen
voortgang zou vinden. Als to,ch dit proces
verbaal zou worden voortgezet, zou er groote
kans bestaan dat de aangevraagde hotelver
gunning niet zou worden verleend. Hij ver
klaarde zich tot deze daad bereid tegen een
geldelijke vergoeding. Op deze aanbieding is
echter door de betrokkenen aiiet ingegaan-
Vam -een dronken varensman.
Het gebeurde in den' nacht van Dinsdag op
Woensdag op den Kloveniersburgwal dat een
28-jarig varensgezel zich onder dein invloed
van alcohol in een al te vroolijken toestand
joevond. Van vroolijikh» idtfct twisten het is
sechts een stap.
Dit ondervond ook onze varensman, die met
enkele voorbijgangers slaags raakte. Het slot
van de vechtpartij! was, dat de varensgezel in
het water van den Burgwal terecht kwam, zeer
tot zijn ongenoegen.
Gedeeltelijk ontnuchterd wist de man weer
op den wal te krabbelen. Hij is na dit onwel
kom bad in het Binnengasthuis opgenomen.
Diefstal.
Uit een gebouwtje, staande op het Stations
plein zijh ontvreemd eei^ bedrag van circa f 70
■en een- zak met ongeveer f10 aan V-k cent
stukken.
NIEUWSTIJDINGEN
De windhoos over WierÜnigleiti.
Twee pakhuizen bestemd voor het opslaan
van zeegras van de firma B|. J. Gelder totaal
verwoest. Wij kunnen er nog bij vertellen, dat
het meeste zeegras van de firma toevallig in
andere pakhuizen was opgeslagen, die intact
zijn gebleven. Die materieele schade is daar-
fdoor beperkt gebleven. Ook verder is op het
'eiland geen schade aangericht.
drommel pen en papier gehaald en hem excu
ses gemaakt. Jiji kwaje meid! Tom ik bezwa
ren -had tegen dat huwelijk, omdat het zulk
grof bloed bracht in de aderen van een Asse-
leyn, heb je er je niet aan gestoord, en nu ik
er in berust, ga jij! 'tafmaken. Dat zijn vrou-
wenkuren, niets meer. En ik wil 'tniet, versta
'je? Je trouwt met Otto, of ik zal je topnen dat
ik je vader ben en het recht heb je te com-
mandeeren."
„Schei toch uit', Pa!'> viel Willem in, laten
wij eerst hooren wat zij er over te zeggen heeft.
Leonore 'had met over elkaar geslagen han
den tegenover beide mannen gezeten, een beeld
van kalme gelatenheid cal trotsdhe berusting.
„Heeft Papa gedaan?"
„Nu, dat wil zeggen... als. .ij'
,,'tls waar wat de mensdhen zeggen, maar
't is een geheimde zaken zijjn daar in de
'war
„En heeft de ouwe zich..."
Zij haalde de schouders en de wenkbrau
wen op.
„Dat weet ik niet, daarover liet OltHjo 'zich
niet uit. Hij heeft de boeken ingezien en' er
schijnt een verbazende verwarring te heerschen.
Ik heb er de helft niet van begrepen. Die cijfers
maken iemand duizelig."
Zij drukte de hand op het hoofd en kjneep de
oogen toe.
,„Maar dat is zeker, als nu de fabriek ver
kloekt werd dan zou er eenbelangrijk tekort
zijn. En de stille firmant heeft zijn geld terug
gevraagd. Daar staan hypotheken op alles. Zegt
Priesterstudent-mijnwerker.
De politie van Heerlen hield een Duitscher
aan, die niet in bet bezit was van de vereischte
papieren. Uit het onderzoek bleek, zoo. meldt
ide „Tijd". d,at de Duitscher werkzaam was
OP Staatsmijln „Wilhelmina" en tevens studen't
in een Duitsch semiharie. Hij werkte op.de
mijjn om geld te verdienen voor de voortzet
ting zijner studies.
Duitsch papieren geld export naar Nederland.
Naar ide berichtgever van het „Hdbl." te
'Bierlijin meldt, zijn daar eenige kooplieden ge
arresteerd, omdat ziji Duitsch papiergeld bij
groote hoeveelheden naar het buitenland heb
ben uitgevoerd. Alleen reeds de Nederland
sche grensbeambten hebben, op verzoek van
de Bierlijnsche politie, vijftigcentenaars vam
dit papiergeld in beslag genomen.
men dat zoo niet?'1
„Maar mevrouw haar geld is er toch! Wan
neer de fabriek nu liquideert, dan kan ziji nog
altijd goed leven, meer dan goed zelfs, en Otto
lean zijn detacheering naar Indië vragen."
„Dat heb ik ook gezegd."
„En dat wil hij niet?"
Willem's oogen gloeiden in zijn mager, hol
gelaat, terwijl hij vragend zijn zuster aanzag.
„Neen, dat wil hijl niet."
„Verduiveld, wat wil hij dan?"
„Met het geld van zijn moeder den vennoot
betalen, zelf zijn ontslag nemen en de zaak
{voortzetten.''
„Maar is de vent gek?"
„Dat heb ik hem ook gevraagd."
„Daar ben ik Otto. aan, zoo'n beste, eerlijjke
jvent. En heb je hem daarvoor bedankt, Prada.
„Natuurlijk, ieder kan wel op zijn vingers
uitrekenen dat ihet op die manier over een jaar
weer misloopt, en wat moet Otto dan beginnen?
,Hoe wil- hij nu fabrikant worden? 't Is te
dwaas
„Maar 'tis toch vreeselijk, de boel op! En
toch verwondert bet mij niet. Zij leefden er
maar op los. Jongen, jongen! wat heb ik hem
in Parijls en Berlijn .het geld bij hoop en het
.raam uit zien gooien. Jongen, jongen! zei ik
hem dikwijls.
„Maar je moest je schamen,- Leonore!"
„Waarom? Omdat ik bedank weer krimp te
lijden? Ik zou ©en blok aan zijn been zijn,
meer niet."
„Heeft hjj' je zijn iwoord teruggegeven?"
Drie milliard in banknoten vaü 10.000 mark
wegen acht centenaars.
De gearresteerden verklaarden dat zij, onge
veer zestig gulden maakten voor een milliard
mark. De biljetten dienden hoofdzakelijk voor
reclamedoeleinden. Beweerd wordt dat er uit
Nederland geheele scheepsladingen met Diuit-
schc bankbiljetten worden verzonden naar
Indië ©n Amerika, waar ze voor hetzelfde-doel
worden aangewend.
Niet ten onrechte beweerden de arres'tainjten
dat zij, er veel toe hadden bijgedragen om de
Diuitsche mark te steunen, daar de op deze
wijze geëxporteerde biljetten nooit weer hun
weg zouden vinden naar de Duitsche Rijks
kassen. i
Op de vlucht
Naar „De Schelde" melot, is een in Antwer
pen wonende Nederlandsché diamantbewerker
wonen Osystraat, die een partij diamant ter
bewerking ontvangen bad, er met dé steenen
ter waarde van trs. ló.OoO, vanooor gegaan.
Daar hij voor zijn vertrek een pas voor f rattk-
rij; khad aangevraagd, wordt verondersteld, dat
hij daarheen de wijk heeft genomen.
Land- en Tuinbouw.
Itivtoed van Chilisalpeter op de hoeveelheid
em het gehalte vaia hooi.
Veengrond.
Zooals we in ons vorig stukje schreven, zul
len we nu melding maken van 3 bemestings-
proeven op hooiland en nu op veengrond. De
3 proefvelden waren ook nu verdeeld in 4
perceelen, die aüe ontvingen 400 K.G. 40 pet.
kalizout en 10U0 K.G. siakkenmeel. Perc. 1
kreeg geen Chili, perc. 2 ontvi|ng 200 K.G.
Chili, perc. 3 400 K.G. en perc 4 600 K.G,
Chili.
Proef bij den heer J. Visser te Schardam.
'Kalizout en siakkenmeel1 zij)n uitgestrooid 8
Dec. '22 en de Chili 2 April '23. Geoogst wer
den van de 4 perceelein resp. 6750, 7400, 8400
en 8csOO K.G. hooi. Bij onderzoek bleek dit
hooi o,a. te bevatten:
Eiw,itachtige st. Vetachtige st.
Zonder Chili 10,8°/o - 2,3%
Met 200 K.G. Chili 11.6% 1.9%i
Met 400 K.G. Chili 11.7% 1.8%'
Met 600 K.G. Chili 11.8%. 3.3%.
Totale hoeveelheden per H.A. in K.G.
Zonder Chili 729,- 155.2
Met 200 K.G. Chili 858.4 140.6
Met 100 K.G. Chili 982.8 151.2
Met 600 K.G. Chili 1050.2 204.7
Proief bij den heer D. Muntjewerff te Aveo-
horn. Kalizout ©n siakkenmeel werden uitge
strooid 9 Dec. '22 en Chili 15 April '23, Ge
oogst werden van de 4 peroeelen resp. 7300,
8o00, 7800 en 9700 K.G. hooi per H.A. Dit
hooi bevatte oa.
Eiwitachtige st. Vetachtige st.
Zonder Chili 9.2%, - 1.8%
Met 200 K.G. Chili 9.2%' i 1.6%j
Met 400 K.G. Chili 9.0% 1.7%!
Met 600 K.G. Chili 9.3%, 1.5%;
Totale hoeveelheden per H.A. in K.G.
Zonder Chili 671.6 131-4
Met 200 K.G. Chili 791.2 1 137.6'
Met 400 K.G. Chili 702.0 132.6!
Met 600 K.G. Chili 902.1 145.5'
Proef biji den Heer P. Beqjts te Grosthuizen,
gem. Avenhorn. Kalizout en siakkenmeel zijn
uitgestrooid Dec. '23 en Chili 29 Maart '23.
'Geoogst werden van de 4 perc. resp, 4450,
6140, 6625 en 7183 K.G. hooi per H.A. Dit
hooi bevatte o.a.
Eiwitachtige st. Vetachtige st
Zonder Chili 10.6°/o; 1.5%
Met 200 K.G. Chili 10.0% 1.4%i
Met 400 K.G. Chili 10.4% 1.8%'
Met 600 K.G. Chili 11.3%. 1.51%,
Totale hoeveelheden per H.A. in K.G.
.Zonder Chili 471.7 66.75
'Met 200 K.G. Chili 619.0 86.66
Met 400 K.G. Chili 689.0 119.25!
.Met 600 K.G. Chili 806.6 107.07,
j„Hij liet het mij over!"
„En je hebt zonder verdriet, alleen uit koele
berekening hem bedankt?"
„Hoe weet je het, dat 't mij geen verdriet
doet?"
„D,an had je stellig anders gedaan!"
„En dat bouwen en dat verg root en van de
fabriek, 't Ging maar van den hoogen boom.
Ik heb er altijd een zwaar hoofd in gehad,
en die aap, die van geen toeten of blazen weet,
wil die boel weer releveeren? Kwajongen s-
,werk."
„Vader ©n dochter schijnen het bij hooge
uitzondering eens te zijn," zeide Willem met
een bitteren lach. „Ik vind het mi|u van je,
Leonore, heel min!"
,,'t Spijt me, Willem," antwoordde zij, „maar
ik kan niet anders handelen. Als hij naar Indië
gedetacheerd was, zou ik bepaald met hem zijn
meegegaan, al was dan oOk ons lot niet schit
terend
„Maar nu hij) zijn' loopbaan versdhopt om de
eer van zijn vader te redden, nu laat je hem
alleen ploeteren en werken en geeft hem niet
eens hoop. Toen hij1 je vroeg, was hij rijk en
jij niets. Hij deed je een eer met jou te vra
gen..
„Behalve dat zij een Asselèyn is van Asse-
tede, en zijn grootvader een gewoon; smid. De
eer was aan hem."
„Kinderpraatjes, en dat weet Leonore ook
gloed genoeg, daarbij heeft zij alles te dankett
aan de Waelbebe's."
