Mo 188. I»"*®, ruxmoo» m Zaterdag 24 November 1928 I' 'Blad 82e Jaar ga
WE
L4EEDIJKIR ('III RUT.
Dit nummer bestaat uit 2 Braden.
EERSTE BLAD.
REVUE VAN ÜE WEEK
20 November.
Eindelijk is er dan „teekening" gekomen in
len crisis-toestand. H-M. de Koningin heeft
Jr. Dr. Dion Kooien, den Katholieken Voor
ster van de Tweede Kamer opdracht gege-
Hen, tot het vormen van een_ Kabinet. En de
ïeer Kooien heeft die opdracht in overweging
gnomen. Dat wil dus zeggen, dat Mr. K.
ie hem toevertrouwde taak niet onmogelijk,
jnuiitvoerbaar acht. Dat hij op 26 October j.l.
djn stem aan de Vlootwet heeft gegeven, zou
lunnen worden opgevat als presidialen plicht
mi de Regeering te steunen, indien men neet
rist,, dat iemand van Mr. Kooien's hoog en
jobel karakter onder geen voorwaarde tegen
rijn innige.en eerlijke overtuiging zou stemmen.
)f 't hem inderdaad gelukken zal in de huidige
imstandighed'en een Ministerie te vormen, dat
ot Juli 1925 de zaken zal kunnen bestieren,
s nu de groote vraag 1Natuurlijk blijft be-
Izuiniging de eerste, alles feitelijk beheerschen-
le leuze. Mr. Kooien is de groóte financier van
ie fractie-Nolens; voor de Katholieke partij
ivas 't zeker een zwaar offer, toen zij hem,
)ij Mr. Fock's vertrek naar Indië „afstond'',
oor het presidium van de Kamer, 't Is natuur-
ijk ondenkbaar, dat de man, die een Kabinet
[evormd had, Voorzitter van het Lagerhuis zou
ilijvem. Voor de hand ligt, dat Mr. Kooien de
portefeuille van Financiën eventueel voor zich
zou behouden. Wat er aan die taak verknocht
s, daarvan heeft men nog pas een zoaveel-
ste staaltje kunnen ontwaren in de zeker ver-
«itrustende mededeeling dat de Rijks-middelen
>ver October-1923 bij de ontvangsten over de
dendmaand van 1922 het bedrag van 10 milli-
oen 756.595 gulden achter zijn gebleven!...
Er is dus wel zeer groote urgentie bij het met
sterke, forstihe hand aanbrengen van diepgaan
de bezuiniging op elk gebied van den Staats
dienst... De Kabinets-crisis, door de verwer
ping van de Vlootwet ontstaan, is bijna vier
weken oud. In dien tijd is de Tweede Kamer
pp 13 dezer) gedurende een kwartier bijeen
;eweest in publieke zitting. Zij onderzocht
Woëhsdag j.l. het ontwerp-Fleskens in de sec
tiën en bepaalde, dat de wijziging van hét Indii-
che Regeerings -reglement den 28en a.s. in de
afdeelingen aan de orde zal komen. Toen Ir.
Albarda wees op de mogelijkheid, dat de nieu
we Minister van Koloniën misschien straks deze
ontwerpen zal intrekken, zoodat de Kamer dan
.monnikenwerk" zou hebben verricht, wees pre
5ident Kooien erop, dat het Parlement juist nu
zoo-prachtige gelegenheid heeft om in alle
kalmte, ,,k tête reposée" de zaak te onderzoe
ken. December nadert me't rassche schreden;
wij zien Sinterklaas met tabbard en staf „reeds
in de straten rondrijden" (slechts in Den Bosch
is de brave Sint op burgemeesterlijk bevel ge
weerd!); in gewone omstandigheden is de
Tweede Kamer thans midden in het groot-poli
tiek debat, terwijl in avond-vergaderingen de
Hoofdstukken der Staatsbegrooting worden
aangevat. Nu is er o phet Haagsche Binnenhof
<ie doodsche rust van groot -reces -periode!
Of vóór de geboorte van 1924 nog iets van het
Budget zal kunnen behandeld, is vrij twijfel
achtig. En de heer H. Colijn, de leider van rle
anti-revolutionaire partij, heeft in eene te Am
sterdam gehouden rede doen begrijpen, dat
Zijne partijgenooten slechts onder zeer strin
gente voorwaarden bereid zullen worden bevon
den, met de andere leden der Coalitie saam
te werken!
Vervolgens heeft Dr. B|e,umer dat in een
Utrechtsche rede onderstreept. Wanneer men
aldus de taak, welke mr. Kooien heeft aan
vaard, bemoeilijkt, zoo zou de crisis nog veel
langer kunnen duren, dan zelfe de „zwartkij
kende pessimisten voorspellen!... En het is
'dan ook zeer begrijpelijk, dat toen de Voorzit
ter Woensdag j.l. voorstelde, in de eerstvol
gende vergadering te beslissen over het ver
zoek van Dr. van Ravesteijn om te interpellee-
ren naar aanleiding van het vertrek van den
ex-Kroonprins uit Wierimgen naar zijn landgoed
in Silezië, er een spottend lachen uit de
hooge vergadering opging. Wanneer zal de
Tweede Kamer weer in openbare zitting bij
eenkomen?... De scherpzinnigste en ïneest-er
varen politici durven er geen voorspelling aan
wagen I
Die toestand is meer verward en ingewikkeld
iï misschien ooit i(n Oinze parlementaire his
torie het geval is: geweest.
Bij gebrek aan „crisis-nieuws" van beteeke-
nis vormden de avonturen van Wilhelm vorn
Hoihenzollern het onderwerp van bespiegeling.
De e-Keizer heeft doen weten, dat hij het ver
trek van zijn zoon naar Duitschland afkeurt,
alsook dat hij, Wilhelm II, er niet aan denkt
het rustige Doorn te verlaten of op dit moment
te streven naar herstel van zijn in November
1918 verloren monarchale macht. Dat Neder
land het recht miste om den ex-Kroonprins den
terugkeer naar diens „heimat" te beletten, zal
allengs wel worden ingezien, ook door dege
nen, die zich nu verontwaardigd toonen door
de houding van onze Regeering in deze. Dat
het voor'ons land een ge'luk zo qzijn, indien
Mr. van Karnebeek er toe kon hesluiten de
leiding van Biutenlandsche Zaken nog in han
den te houden, zal wel algemeen worden er
kend.
Uit de jongste Personalia teeken ik aan,
dat prof. mr. Paul Scholten, te Amsterdam,
van de Regeering opdracht heeft gekregen, de
rechtskundige hoogeschool, die in Indië wordt
opgericht, voor te bereiden- En voorts: dat de
heer Kymmcll, als directeur van den ontred
derden Postcheque en Girodienst vermoedelijk
zal worden opgevolgd door den heer A. P. T.
Duynstee, inspecteur der Posterijen te Maas
tricht. Dus toch wederom een ambtenaar, iri
plaats van een figuur uit de sfeer van handel
en bankbedrijf? Hopen wij er 'tbeste van!...
ROOKT
SINT PANCRASSERS
Prima 5 cent Sigaar.
De wekelijksche criminalitet(ts-rubriek wordt
ëilacy steeds grooter en bonter!.... Voor
het oogenbMk noteer ik eruit: een woeste vecht
partij, waarbij een jonge man gedood werd,
te Oldenzaal. Toenemende onveiligheid, door
inbrekers en straatroovers, in Twente. Een ban
dieten-aanval op een goederentrein bij Esschen.
Een inbraak te Bloemendaal in een villa, waar
de heeren van het langvingerige gilde pas be
zoek hadden gebracht; ditmaal vlogen zij in
het net. Het O.M. bij de Rechtbank te Den
BosCh eischte twaalf jaar tegen den twintig-
jarigen jongen, die zijn meisje had verdronken.
De ex-directeur van een coöperatieve zuivel
fabriek te Groningen is gearresteerd,onder ver
denkijng van vijf ton, of nog iets meer, te heb
ben verduisterd. Te Groenlo werd een luxe
auto gestolen en over de grens gevoerd. Dief
en ,ka,rretje" zijn gelukkig achterhaald.
Een onderwijzer trachtte leden van den Raad
te Kedichem om te koopen, teneinde daar een
baantje te krijgen, en zal zich voor den straf
rechter hebben te verantwoorden. Tegen den
38-jarigen bandiet, die in de Hofstad een lange
reeks van inbraken heeft gepleegd en tenslotte
een agent trachtte te vermoorden, werd door
het Ou M. bij de Haagsche Rechtbank veertien
jaar gevorderd, Een Amsterdamscbe opkooper,
genaamd Gort, een der gevaarlijkste leden
van de dieven-fokkers-kongsi had van een
ontrouwen ambtenaar der Posterijen 40.000 In
dische postzegels, ter waarde van f 5000, ge
kocht. De zaak lekte uit, men wist den opkoo
per in het net te doen vliegen, de dief pleegde,
toen hij merkte dat het misdrijf ontdekt was,
zelfmoord. In Den Haag zijn gecakt, twee
straatroovers die een' bejaarden man trachtten
uit te schudden1. Een van de twee bleek te
zijn een... met verlof in Patria vertoevende
Indische hoofdagent van politie 1... Keurige
„illustratie" van zeker soort elementen bij de
politie in de Oost, wier reputatie in den jong-
stenn tijd lichtelijk gehavend is...
Tenslotte: uit een tijdelijk onbewoond huis
aan den Koninginneweg te Amsterdam zijn
schatten aan gouden en zilveren sieraden ge
stolen. Zonder de partij der inbrekers te kie
zen, mag men toch toegeven, dat menschen,
di ein deze tijden schatten onbeheerd laten,
feitelijk, indien zij beroofd worden hun
verdiende loon krijgen!
De „roode haan" heeft weer heel wat op
zijn kerfstok. Te Maastricht woedde een ge-
webdige brand, die het gebouw van de socia
listische coöperatie „Het Volksbelang" aan het
in de asch' legde. Te Alkmaar werd een
chocoladefabriek door ,het vuur vernield. Te
Steenwijk brandde een stoomhout-draaierij ge
heel af.
Om nog iets anders dan rampen en narighe
den te memoreerente Haarlem werd cle zeer-
interessante tentoonstelling Ontwikkeling der
Boekdrukkunst in Nederland ingewijd. De Hoo
ge Raad besliste, en dat is voor velen een
blijde tjjding! dat huiseigenaren met het
recht hebben om afzonderlijk huur te vorderen
van huis- en winkelruimte. Een Fksche streep,
door menige woeker-rekening!
Uit Plankenland: Louis Bouwmeester is nu
zoover hersteld, dat hij in December reeds een
tournee" zal kunnen maken als de rabbijn
in „Vriend Fritz". En voor Ko van Dijk breekt
welhaast het „zilveren gejubel" aan.
Het praedikaat „Ir" voor bezitters van het
ingenieurs-diploma ys door de Regeering offi
cieel erkend.
In de hoofdstad werd de eerste Nederland -
sche honigveiling gehouden. Het streven om
het bijen-product te onzent populair te maken,
verdient zeker alle waardeering.
Uit de Zuiderzee-streek wordt overvloed van
haring gemeld. Sommigen achten dit een tee-
;ken van strengen winter, die op-handen zou
zijn. Zoo was 't herinneren zij pok in
J890. Maar toen vroor 't in November al extra-
stevig. De elfde maand van '23 heeft ons tot
dusver wel geduchten storm, maar geen ijs
gebracht. Intusschen: midwinter moet nog ko
men. En het oude spreekwoord van „A.ls de
dagen lengen" etc. is dikwijls bewaarheid!...
BUITENLAND',
staat in een moeilijk parket. Na
.veel uitstel is eindelijk Dinsdag de Duitsche
Rijksdag bijeengekomen, welke evenwel is uit
eengegaan, zonder dat Stresemamn zijn met
'groote belangstelling verwachte rede heeft kun
nen houden.
Voor de sociaal-democraten sprak de afge
vaardigde Wels en daarna voor de DuitsCh
JSfationalep Hergt. Hierop zou Stresemann het
woord voeren, doch de communist Remerle be-
'gon opstructie te voeren. De voorzitter Loebe
verzocht hem de vergadering te verlaten en
daar hij weigerde, werd de zitting een uur ge
schorst.
Na afloop van deze pauze waren de zittings
zaal en de tribune nog voller dan tevoren en
'hoopte ieder er getuige van te zijn, hoe de
politie den heer Remerle eerst uit de armen
van zijn communistische geestverwanten en
jaarna uit de zaal zo, uzetten. Men kwam ech
ter bedrogen ui't. Toen Remerle weigerde de
zaal 'te verlaten, verdaagde de president de
zitting tot Donderdag.
De kwestie van den terugkeer van den ex-
Kroonprins en van de intergeallieerde militaire
controle heeft een ernstige crisis i(n de En
tente veroorzaakt.
De FransChen willen natuurlijk krachtige
maatregelen tegen Duitschland nemen, doch
de Britsche regeering wil den chaos i(n Duitsch
land niet nog verder vergroot zien.
De Raad van Gezanten zou de kwestie be
handelen en kwam inderdaad tot een compro
mis. Dit heeft echter nog de goedkeuring van
de respectievelijke geallieerde regeeringen noo-
dig en tot nu toe is dit nog niet geschied,
Het optimisme, dat in het begin dezer week
te Parijs heerschte is heel wat bekoeld. Wat
den terugkeer van den ex-Kroonprins betreft,
wordt thans officieel uit Parijs gemeld, dat de
Duitsche regeering op 18 November aan den
Quai d'Orsay een mededeeling ten aanzien van
den ex-Kroonprins heeft doen toekomen.
Daarin wordt gezegd dat de Kroonprins
'do rde daad van 11 November 1916 van al
zijin rechten op de Pruisische troon zoowel als
van de keizerlijke troon afstand heeft gedaan.'
Dit afstand doen geschiedde zonder reserve
en was afhankelijk van dat, wat de keizer vain
zijn kant deed.
Dezelfde mededeeling wijst er op, dat de
Duitsche regeering den terugkeer naar Duitsch
land van den keizer niet zou toelaten, die ove
rigens geen enkele vraag in de richt.ng, welke
de nota van den gezantenraad bedoelde heeft
gedaan.
In Beieren duurt de crisis nog voort. Ont
kleed wordt evenwel, dat von Krulling zal af
treden.
In het Ruhrgebied wordt de toestand er met
beter op. De onderhandelingen tusschen de
ilndustrieelen en Franschen zijn, nadat reeds
verschillende mal'en was gemeld, dat zij voor
een1 definitief resultaat stonden, mislukt. De
opgetogen
smaak
van
ontwikkeling van den toestand schijnt de Fran
schen wat te verontrusten. Zij hebben, daar
met*de papiermark letterlijk niets meer te be
ginnen is, zekere concessies gedaan inzake cir
culatie van de Rentemark.
Bovendien hebben zij aan de groot-indus tri-
eelen een uitnoodiging gezonden de pas afge
broken onderhandelingen weer op te vatten.
Daar de laatsten vreezen dat htm een strik ge
spannen wordt, hebben zij geantwoord slechts
onder vrijgeleide 'het bezette gebied weer te
willen betreden.
In Engeland is de verkiezingscampagne in
vollen gang.
De voornaamste leden der drie partijen zijn
voortdurend bezig spreekbeurten te vervullen.
Overal waar een zetel is, om welke vermoe
delijk ernstig zal moeten worden gestreden,
zijn de beste sprekers aangezocht om de can-
didaten te helpen.
Asquith opende zijn campagne in Schotland,
met een rede in zijn eigen district Paisley,
terwijl sir Robert Home voor de conservatie
ven te Glasgow, het woord voerde. Lloyd Ge
orge, wiens zetel in Carnarvon als zeker
geldt, is daardoor vrij overal op te treden,
waar zijn diensten noodig zijn. Churchill :s uit
Londen vertrokken om in West Leicester op
te treden, waar men een ernstigen strijd ver
wacht, doch vermoedelijk zal hij tijd beschik
baar stellen om andere candidacen bij te sprin
gen. Ramsay Maodonald maakt een uitgebreide
rondreis per automobiel door de landbouwdis
tricten in het Westen van Engeland en door
de mijndistricten van Zuid Wales.
Die streek, waar de partijen zich het meest
inspannen, is Lancashire, waar de liberalen ho
pen te profiteeren van de bekende vrijhandels-
gezindheid der bevolking om eenige conser
vatieve zetels te bemachtigen. Ook in Londen,
waar om 62 zetels moet worden gestreden, zul
len de liberalen zich ten zeerste inspannen.
Het Spaansche Koningspaar brengt op het
oogenblik een bezoek aan Rome.
PLAATSELIJK NIEUWS
BROEK OP LANOENDIJK.
Woensdagavond hield Ds. Biesma uit Gro
ningen eene Unierede in de N. H. Kerk, met
het onderwerp Profeten en Naziireeërs". De
kerk was meer dan vol, ja zelfs waren ver
scheidene personen genoodzaakt zich een
plaatsje in de consistoriekamer te verzekeren.
Gezongen werd Ps. 25 6 waarop.spreker voor
las Amos 2, waarvan het eerste gedeelte van
het elfde vers als leiddraad gekozen'werd-
Spreker schetste 'eerst wie en wat Amos was,
om daarna stil te staan hoe het Christelijk
onderwijs ook profeten en Nazireeërs kweken
moet en met Gods hulp ook kan. Duidelijk
wlerd uiteengezet wat een profeet, en Nazi-
i'oeër is. Een profeet als leerende, en wat hij
zelf van zijn God beluisterd heeft, dit mede te
ideelen aan anderen. Een Nazireeër, als kenu
baar zijnde in eenvoud, nuchter ten allen tijde,
en voorbeeld van leven, het ware leven in
gemeenschap met God. Bij de tusschenzang
werd de gewone Unie-collecte gehouden, wel
ke spreker aanprees, als zijnde nog zeer noo
dig, inplaats. zooals sommigen meenen van niét
meer. Hierna wees spreker er op, dat onze
onderwijzers der kinderen dit wel niet kunnen,
daar dit Gods werk is, doch hunne roeping
is, te doen, trots alles, alsof het mogelijk is.
Staande werd het slotvers Ps. 89 7 door de
schare gezongen.
(Gaarne hadden wij een meer uitgebreid ver
slag van deze schoone rede gegeven, doch
door de duisternis in de kerk kon men geen
aanteekeningen maken.) (Verslaggever).
