h O 18. u
Dinsdag 12 Februari 1924
38e i arga g
B m niböwe il li
ÜMIIJKII (HUMIT.
Uit ons ParBarnersij
Indisch beleid en strafbepalingen te
gen spoorwegstaking en moties.
Bestrijding van volksziekten in Indië,
schoolstelsel en gepensioneerde mili
tairen Een Dhitsche maatschappij
op' Nieuw-Guinea. De obstructie
van den heer Braat.
De bespreking eener begrooting in onze volks
vertegenwoordiging beteekent niet alleen dat de
geraamde uitgaven en inkomsten aan een onder-,
zoek worden onderworpen, maar is tevens de aan
leiding tot het onderzoek van het door fle' regee
ring gevolgde beleid en het uitspreken van allerlei
wenschen door de afgevaardigden.. Wat het eerste
betreft, de interpellatie van den heer- Albarda over
de spoorwegstaking in Indië, had naast de behan
deling der Indische begrooting daarom nog een
bijzondere gelegenheid geboden. En het bleek, dat
het bescheid, dat de regeering daarop ten haren
verantwoording gegeven had, den interpellant niet
voldeed, met welke onvoldaanheid hij dan ook in
een motie de instemming der Kamer vró'eg. Maar.
de heer Wijnkoop was de uitdrukking dezer, on
voldaanheid blijkbaar lang niet kras genoeg. In
zijn twee moties vroeg hij de Kamer niet alleen
haar afkeuring over de houding der regeering te
genover de spoorwegstaking en de Indische volks
beweging uit te spreken, maar tevens intrekking
van de strafmaatregelen en zelfs het aftreden van
den gouverneur-generaal te eischen en als haar
meening uit te spreken, dat de regeering de be
volking niét voldoende tegen willekeur bescherm
de. Ofschoon ook dé heer Marchant de strafbepa
lingen veroordeelde als middelen vobr de exploi
tanten en met behulp der regeering het particu
liere bedrijf geheel te beheerschen, toonde toch de
Kamer geen neiging om op het verzoek van den
heer Wijnkoop in te gaan. En zelfs de zooveel tam
mer motie van den heer Alberda werd naast de
twee communistische afgevaardigden verworpen.
De wenschen, die naast deze kritiek naar voren
kwamen, betroffen niet enkel, als die van den heer
Gerritsen, die een soort bezuinigingsplan aangaf
in vereenvoudiging 'van rechtspraak, onderwijs en
belastingadministratie, opheffing der gouverne-
ments-koopvaardij enz., den financieelen noodtoe
stand. Mevrouw De VriesBruine wenschte inte
gendeel nog dieper in de schatkist te grijpen, voor
instelling van een afzonderlijken medischen dienst
vooral ter bestrijding van het aantal volksziekten,
dat in Indië zooveel grooter was dan in Holland,
'wees daarbij op den slechten toestand van het
doorgangshuis voor krankzinnigen te Batavia, waar
in 1920 van de 524 patiënten tengevolge van slech
te ligging en verzorging 142 stierven aan allerlei
ziekten en herinnerde er aan, dat, terwijl in 1914
in Indië slechts f 250.000 voor bestrijding der
volksziekten werd aangewend, hier alleen voor tu
berculosebestrijding ruim 1 millioen werd uitgege
ven. Ook de heer Deckers, die ten behoeve van de
kleine landbouwers op uitbreiding van het aantal
dessa-banken en andere wijze van credietverleening
en de heer Gerhard, die op een doelmatig school-,
stelsel met onderwijs in de landentaal aandrong en
de heer Ter Laan, die een motie indiende om de
pensioenen der Indische oud-militairen voor 1920
gepensioneerd te verhoogen, deden een beroep op
de schatkist. 1
Minister De Graaf bleek voor het motief van
den heer Ter Laan alle respect te hebben, maar
zich over de uitwerking daarvan op de schatkist
wel eenigszins bezorgd te maken. Reeds f 100.000
was door hem voor dit doel op de begrooting ge
bracht en nog f 60.000 was in Indië uitgetrokken..
Maar het betrof hier in Europa alleen 13.000
personen. Bovendien werd reeds een onderzoek inr
gesteld naar de mogelijkheid aan uitvoering eener
door den Indischen volksraad aangenomen motie,
waarbij op nieuwe pensioenbedragen aan officieren
i boven de 56 en minderen boven de 51 werd aan-,
gedrongen. En de Kamer begreep dan ook blijkbaar,
de fimantieele bezwaren en verwierp de motie van
den heer Ter Laan, waarna de minister .voor de be-
grooling van 1920 voorstellen had toegezegd.. Wat
andere wenschen betreft, in 1920 bleek voor 2 mil
lioen aan ziektebestrijding te zijn besteed en in
1923 voor 1 ót/2 millioen, terwijl een gezondheids
raad zou worden ingesteld en na de stichting van
de iste school in 1907 waren er thans 7000 met
600.000 leerlingen. 1
(De heer Dresselhuijs bracht verder nog de be-.
voordeeling van de firma Vickers voor militaire
leveranties ter sprake, die de minister ontkende.
En de heer Van der Waarden bracht uit, dat het
lan bestond aan een Duitsche maatschappij, waar
ij de broer van prins Hendrik, hertog Adolf van
Mecklenburg geïnteresseerd zou zijn, een concessie
van 75 jaar voor een oppervlakte van 200.000 vier
kante kilometer op Nieuw Guinea te geven, waar
over hij eerst de Kamer gehoord wenschte te zien
maar trok zijn desbetreffende motie in, toen de
minister, niet geneigd dit hooren te beloven, de
toezegging had gedaan, dat hij aan de overdracht
van publiek gezag niet zou meewerken,
De heer Braat, boos, omdat de minister aan
vang en einde van den zomertijd had vastgesteld,
die hij wenschte af te schaffen, beproefde een tijd
lang obstructie te voeren, maar zag hiervan ge
heel af, toen de heer Ketelaar, niet erg beleefd,
bad opgemerkt, dat hij zelfs daarvoor nog te dom
pas. 1
PLAATSELIJK NIEUWS
OUDKARSPEL.
Was reeds de vorige week per advertentie be
kend gemaakt» dat door den heer P. Tuinman een
vracht-autodienst was geopend, thans verwijzen wij
belanghebbenden naar de in dit nr. voorkomende
advertentie waarin wordt aangekondigd, dat de
dienst ingaande heden op Maandag, Wloens-
dag en Zaterdag zal rijden.
NOORDSCHARWOUDE.
„HET KLEINE TOONEEL." t
Alleen deze naam reeds, doet ons verrast lezen
en verlangen naar de uitvoering, die door déze
toooneelvereeniging gegeven zal worden op Zondag
24 Februari a.s. in „Hotel Concordia."
Opgevoerd zal worden het voor velen zeker niet
onbekende militaire kluchtspel „Met Verlof"
„Goede wijn behoeft geen krans". En zoo is het
ook hier. De naam dezer vereeniging spreekt tot
den geheelen omtrek als een goede bekende, die
men steeds met vreugde terugziet.
De entrée is zoo bepaald, dat het binnen het
bereik van een ieder ligt, deze uitvoering bij te
wonen. Voor nadere bijzonderheden verwijzen
wij naar de in dit nr. voorkomende advertentie.
NOORDSCHARWOUDE.
Voor biljartliefhebbers bestaat gelegenheid Vrij
dagavond een vergadering bij te wonen in „ConC
cordia", waar een voorloopig comité de plannen
zal uiteen zetten om te komen tot oprichting van
een biljartvereeniging. Voor biljartliefhebbers
dus iets om niet te verzuimen. Voor bijzonder
heden verwijzen wij naar de advertentie.
NOORDSCHARWOUDE.
„CONCORD IA-BIOSCOOP."
Wij worden den laatsten tijd in hooge mate ver
wend. Waarmee? zult ge vragen. Met de' schitte-
iende films in de bioscopen, die elkaar, de eeri
na den ander opvolgen. De Concordia-Bioscoop'
komt nu met een film van verfijnden smaak, zoo
zeer tot haar recht komend, door de schitterende
Oostersche tafereelen, die elkander afwisselen, waar
door men onder den indruk komt van hpt mystieke
het daar alles omringende. DE SHEIK. Zoo
is de titel van de film, die Zondag a.s. in de Con-
'•Corida-Bioscoop zal loopen. Een meesterwerk,
waaraan de herinnering nog lang zal blijven bij hen,
die deze film zullen gaan zien. Wij kunnen niet
anders, dan een bezoek ten zeerste aanbevelen.
Voor voorloopige nadere bijzonderheden verwijzen
wij naar de in dit nr. voorkomende advertentie.
ZUIDSCHAR WOUDE.
Zaterdagavond had de Jaarvergadering plaats
van de Ziekenvereeniging „Helpt Elkander" ten
lokale van den heer P. Kramer. Er waren onge
veer 75 leden aanwezig. .De voorzitter opende de
bijeenkomst met de gewone plichtplegingen en
had daarbij gelegenheid in herinnering te brengen
het feit van het 25-jarig bestaan van „Helpt El
kander", dat thans wordt gevierd. Hij heet den
heer J. Kuiper als districtsvoorzitter welkom en
deelt mee dat een felicitatie-telegram is ingeko
men van' het eerelid W. van der Molen ter gelegen
heid van het 25-jarig bestaan der vereeniging.
Meegedeeld wordt, dat 25 cent in vertering zal
worden gegeven plus vrij rooken. Er was hiemand,
die zich daartegen verklaarde. Daarna werden de
notulen voorgelezen en onveranderd goedgekeurd.
Het Jaarverslag vermeldde het voornaamste van
wat er i nhet afgeloopen jaar is voorgevallen.
Uit het financieel verslag van den penningmeester
stippen we aan, dat de ontvangsten f 2404.95 be
droegen, waarvan f2355.01 aan contributie. Uitge
geven werd aan ziekengeld f 1495.35 en aan on
kosten bode f567.02. Het batig saldo van dit jaar
bedroeg f342.58, waarmede het bezit tot f 1674.13
is gestegen Bij de nu volgende bestuursverkiezing
werd als penningmeester herkozen de heer Jb.
Kramer met 71 stemmen en als commissarissen
de heeren P. Glas en P. Wonder, resp. met 59 en
44 stemmen. Allen namen hun benoeming aan.
De gevoerde bespreking omtrent contributie en
uitkeering had tot resultaat, dat beide op hetzelfde
bedrag bleven bepaald.
Daarna werd een uitvoerige discussie gevoerd
Omtrent de vraag of „Helpt Elkander" bij den Bond
van Ziekenkassen aangesloten zal blijven of niet.
Verschillende personen voerden daarover het
woord, de een om de wenschelijkheid van aan
blijven te bepleiten, een ander om het tegengestelde,
te doen. De districtsvoorzitter raadde aan om voor
loopig niet tot afscheiding over te gaan.. Per slot
werd aangenomen het bestuursvoorstel. Dit luidde
„Afscheiding van den Bond, mits er op de Dis
tricts- of Bondsvergadering aannemelijke voor
waarden zullen zijn, die het aanblijven wenschelijk
maken. Voor dit voorstel verklaarden zich 48 leden
De penningmeester liet daarna de revue passeeren
liet voornaamste, dat zich in de laatste 25 jaar tij
dens het bestaan van het ziekenfonds had voor
gedaan. Daarna rondvraag en sluiting.
BROEK OP LANGENDIJK.
Het Centraal Comité voor Hongaarsche Kinderen
verkeert in groote finantieele moeilijkheid. De
Oostenrijksche regeering eischt nu een groote som
voor het doorreizen van Oostenrijk, zoodat de
voorradige gelden niet toereikend zijn. 630 kinderen
clie gereed warén om naar Nederland te gaan,
moesten op het laatste oogenblik teleurgesteld
worden. Wij doen nu een beroep op uwe liefdadig
heid en vragen uwe gaven opdat deze kinclëren,
die reeds zoo lang verlangend uitzien, toch nog
zouden kunnen komen. Zie advertentie in dit nr.
VAN ALLES EN NOG WAT
(Nadruk verbeiden).
Wel (dan, die rijekdom hebc,
weest rijk in goede werken,,
En hebt een open hart omtrent
een schamel mensch,
Dat sal u dienstig zijn
en haar den geest versterken,
En brengen aen de ziel een vollen faartewensch
Wie daerom rijedom heeft,
die mag se wel besittien,
Maer denck, o; Chris tenmensch,
en welgeminidie vrient I
Dat lief de van het gelt u niet en moet verhji'titen,,
Want Goidt moet zijn geëert en bovenal gedient.
T
Daar was eens... luidt het gewoonlijk1 bij den
aanvang van een sprookje en ook wij zouden
met denzelfden regel ons overzicht kunnen in
luiden, met di t verschil da t we in den t egen-
woordigen tijd 'zetten: daar is, wel niet hie
maar daar is toch ergens op den aardb 0
iemand die „ryekdom besit" en dat is
eigenlijk het wonderlijkste v,an de geschiedenis,,
er God door wil eeren. Wjalnt is het bijgeval
\niet een Gode-welgevallig werk', als iemand zijn,
zij 't jonk een bescheiden deel» wil offeren om
't meanschdom uit het moeras te helpen en weer
QP „pooten" te zetten? Die iemand woont
natuurlijk in' Amerika, en is 'n zekere mijh-
he^üfe'Bok'. Die mijnheer heeft een prijsvraag'
uitgeschreven en hij of zij die een radicaal
middel aan 'de' hand wisten te doen om 't kar-
retjieiTWieier óp den goeden weg te brengen,
zou een 'troostprijs krijgen van honderdduizen:,
dollars. Die prikkel heeft velen geïnspireerd 1
Rijp en groen hebben een kansje gewaagd en
110.000 antwoorden kwamen bij den nabob
binnen. Uit alle landen der wereld stroomden
de raadgevingen binnen en ook Holland was
paraat! Helaas, wij hebben daarbij een figuur
als modder geslagen, 't Bleef niet alleen bij
nuttige weriken! Mijnheer Bok werd door onz
^andgenooten openlijk aangezocht» als ie dan
toch zooveel voor de misère wilde doen» mijn
heer (dinges en mevrouw die en die, die er
minstens even miserabel voorstonden» de red
dende hand toe te steken en wat van zijn dol
lars te laten afvloeien naar deze bèklagens-
ivaardigen. Natuurlijk waren ze allle van men-
sichen „van 'goede familie". Vaak' was 'dit niets
dan een aanloop je om den brief te beginnen,
maar dikwijls stak er» althans te oordeelen naai
de on'dertcefeening, (een grond van waarheid in,
immers er waren brieven bij ,van advocaten»
doktoren, officieren :e.d. De een vroeg geld
om z'n zoon te laten situdèèren, de ander om
een „farm" 'te koopen in Amerika, die een had
dit smoesje, fde ander dat, maar het eihid'ivan
het liedje was bij' allen hetzelfde. Zelfs mo.et
een van de vijf grootste gemeenten van ons
land een groot papier met mooi stadszegel aan
den Amerikaan gestuurd hebben» met vriende
lijk verzoek even een milloentje over te maken
voor inrichting van kinderspeelterreinen en an
dere geriefelijkheden.
Zoolang ge eein1 woord in 't hart besluit»
Zijt gij zij'n heer» naar rede en recht
Maar laat gij 't door uw lippen uit»
't Neemt ,u gevangen als zijn knecht.
Dit mochten deze Hollanders die onze re -
putatie op zijn smalst dienden door deze schrij
verij wel eens bedenken.
Een paar oudjes te Giessendam hadden het
evenmin van noode en toch veinsden' zij de
grootste armoede, zon zelfs dat familie en ken
nissen 't hunne deden om de beide bejaarde
menscben het laatste restje levensdagen wat
dragelijker 'te maken. Maar:
Er wordt niets zoo fijn gesponnen»
!Of het 'komt aan ''t licht der zonne.
«en zoo geviel bet dat een1 bezoeker bij de'oudjes
ee no.ud religieus boek in handen nam en door
bladerde. Plots 'hield hij op want... tusschen
de van ouderdom verkleurde bladen lag een.
bankbiljet van '1000 gulden.
Van ee'n ander oud boek maakt men uit Da
len melding. Daar kwam een Statenbijbel uit
het jaar 1636 onder den hamer. Koopers ge
noeg »ma'ar antiquairs geen een zoo kwam het
dat het boek der boeken voor f 1.60 na veel
loven en bieden eindelijk werd toegewezen. Dl
.gelukkige zoo heet immers de kooper
'werd den volgenden dag nog gelukkiger, toen,
jewam „de kenner" en nam den bijbel voor
f 150.over.
Zo: oweet een sterveling toch maar nooit voor
welk onverwacht buitenkansje hem vandaag of
morgen vrouwe Fortuna stelt. Wie had het ooit
kunnen droomen dat men om diamanten of
andere edele metalen te delven niet meer naar
de binnenlanden van Califomië behoeft te 'trek
ken, maar 't Limburgsche slechts heeft in te
trekken om in de mergelgroeven bij Nieuwen-
hagen spad een houweel te steken en daar
aan den bodem ontrukt, wat in the Far West
zoovelen tot rijkdom heeft gevoerd. Een land
bouwer komt de eer toe van deze ontdekking.
Op 'n goeien dag verklaarde hij diamanten te
hebben gedolven, waar, 'dat was zijn zaak, feit
was hij had het edelgesteente. De man droom
de koninklijke droomen over den schat» dien
hij dacht gevonden te hebben en zeker meende
hij/ dat deze droomen werkelijkheid zouden
worden, toen een horlogemaker te Heerlen
voor ©en 'twee uiterst kleine stukjes direct tien
gulden gaf. Doch helaas» zjpn droomen werden
wreed verstoord, toen de rijksgeologisChe dienst
hem berichtte» dat er van diamant absoluut
geen sprake was. Hetgeen hij gevonden had
was slechts kwarts» een delfstof, die op v 1
plaatsen in Zuid-Limburg gevonden wordt. Dl
.ontnuchterde diamantdelver blijft echter hop n,
Hij heeft zich thans tot de regeering gewend
met een geheimzinnig schrijven, waarin hjj van
zijn vondst 'kennis geeft; de vindplaats blijft
natuurlijk geheim.
MaSaria-Bestrijding.
Ten einde te geraken tot de malaria-bestrij
ding door de bevolking van Noordhiollanid zelve
heeft zich onder leiding en toezicht van het
Geneeskundig Staatstoezicht een commissie ge
vormd uit 'het W'tte en Rende Kruis.
Deze commissi© is als volgt samengesteld:
Dir. H. ALDERSHOF, inspecteur der Volks
gezondheid té Utrecht voorzitter.
Mr. A. M. LEDEBOER te Alkmaar, onder
voorzitter.
G. LOOMAN' te Alkmaar, penningmeester.
A. M. COLljN, te Alkmaar.
Mr. C. A. DE GROÖP. te Alkmaar.
Dr. A. J. KORTEWEG. te Alkmaar.
Dr. A. J. KORTEWEG, te Alkmaar.
D. H. PRINS, ;be Alkmaar, secretaris.
De commissie is onlangs te Alkmaar geïnstal
leerd door den hoofd -inspecteur voor de volks
gezondheid, Dr. J. Th. Terburgh, te 's Gra-
venhage.
Wij laten 'hier het door Dir. Terburgh gespro
ken openingswoord volgen en hopen later op
die malaria-bestrijding terug te/ komen.
M. H.,
Het is mij een groot voorrecht uit naam van
den Directeur-Generaal van de Volksgezond
heid de eerste vergadering te openen van de
Commissie voor de bestrijding der malaria door
de bevolking. 'Ware Mr. Lietaert Peerbol'te niet
door ongesteldheid verhinderd» dan zou hij
gaarne in uw midden zijn verschenen om daar
mede een blijk te geven van zijne, groote be
langstelling in het doel en in het streven van
de Commissie» welke door eendrachtige samen
werking van 'het Witte en het Roorie Kruis tot
stand kwam. Verhinderd zijnde hier zelf het
woord te voeren, heeft hij mij verzocht u zijn
dank te betuigen voor uwe bereidwilligheid om
uwe krachten beschikbaar te stellen voor de
bestrijding van een volksziekte, die de volksge
zondheid in deze streken ondermijnt en in ge
vaar brengt. Met belangstelling zal hij het po
gen van uwe commissie gadeslaan in de stel
lige verwachting, dat het aan uwe gestadige
propaganda zal 'gelukken geheel' het volk van
de provincie Noordholland te overtuigen van
die noodzakelijkheid om met vereende krach
ten een [der oorzaken van de verbreding der
ziekte paal en perk te stellen.
De Directeur-Generaal van de Volksgezond
heid houdt zich overtuigd» dat de Commissie
niet alleen zal trachten het voor oogen gestelde
doel te bereiken door de daarvoor nooaig ge
achte maatregelen met kracht tolt stand te bren
gen» doch dat daarbij de noodige zuinigheid
wordt- betracht, (die in deze tijden zoo hoog
noodig is, .wil 00'k -de volksgezondheid niet in
hooge mate geschaad worden door bet ziek wor
den van ons muntstelsel. Het zal daarom even
eens de itaak dezer Commissie zijn om steeds te
zoeken naar nieuwe wegen, waardoor op de
minst kostbare wijze het grootste effect verkre
gen kan worden.
Het tie bereiken doel staat overigens helder
en klaar ivoor oogen. Dank zij de onderzoekin
gen v|an 'tal van geleerden wijst het vraagstuk
van de 'verbreiding der malaria, in hoofdlijnen
althans, geen duistere punten meer aan. Wij
weten door de onderzoekingen van Laveron
reeids sinds 1880, dat een parasiet in het bloed
