Het laat zich denken, dat ook de arbeiders
in deze streken daarvan den terugslag ondervon
den; in de wintermaanden heerschte dan ook
groote werkeloosheid.
De oorzaak der vrijwel volkomen waardeloos
heid der producten was voornamelijk te zoeken
in de geringe behoefte die daaraan bestond, zulks
in verband met den zeer ongunstigen stand van
zaken in Duitschland, met welk land een eenigs-
zins geregelde en winstgevende handel dan ook
onder geen omstandigheden kon worden gevoerd.
Bij het afloopen van het oude seizoen, ongevejar
einde April, was de toestfend in den groentenhan-
del dan ook verre van rooskleurig te noemen.:
Gelukkig ving het nieuwe seizoen, dat ongeveler
hall Juni begint, iets beter aan en die betene toe
stand heeft zich tot het einde van 1923 vrijwel
.gehandhaafd. "Weliswaar kon van hooge prijzen
nog niet gesproken worden, doch het bedrijf kon
weer als eenigszins loonend worden aangemerkt,
zij het dan ook ten koste van zeer lange arbeids
dagen, die door de kleine tuinders moesten wor
den doorgemaakt, terwijl de arbeiders zich met
lager loon tevreden moesten stellen.
De producten uit deze streken worden hoofd
zakelijk verhandeld aan de veilingen te Broek op
Langendijk, Noord-Seharwoude en Warmenhuizen
De omzet aan deze veilingen in Januari 1924
bedroeg te Broek op Langendijk f474.146.76, te
Noordscharwoude f410.497.76 en te Warmenhui
zen f 175.946.45vergelijkt men nu deze omzet
cijfers met die van de overeenkomstige maand in
1923, dan kan men zich eenigszins een voorstel
ling maken van de absoluut onvoldoende prijzen,
welke in de wintermaanden van het vorige jaar
.voor de producten werdpn verkregen.
Door de Directie der Nederlandsche Spoor
wegen werd, mede op aandrang onzer Kamer, tot
leniging van dien noodtoestand zooveel mogelijk
bijgedragen, doordat voor de maanden Januari
"Februari en Maart eenigszins verlaagde tarieven
voor het vervoer der tuinbouwproducten wer
den berekend.
De toestand in de tuindersbedrijven bezuiden
Alkmaaer en langs de duinstreek, was over het
algemeen ongunstigde voornaamste artikelen
zijn daar wel de aardbeien en de boonen en d|e
oogst van deze beide producten mislukte vrijwel
Volkomen. Slechts de bollenkweekerij, die teyens
in die streken beoefend wordt, maakte een gun
stige uitzondering; de toestand daarvan mocht als
■goed worden beschouwd.
ALKMAARSCHE SNUIFJES
HOE DAT TE KALME. VROEG MALLE SAIME
Er wordt in dezen tijd aliervreeselijkst in Alk
maar gearoeid aan de verbetering van het straat
verkeer. i
Ongeveer op dezelfde manier als de slimme
dienstmeid, die eerst stof afneemt en dan het
tapijt gaat schuieren.
De oude verkeerswegen, die niet voldoen, moe
ten met handen vol geld verbeterd worden en
waar men 't in de hand 'heeft om zooveel te ver-I
breden en te verbeteren als men verkiest, gaat
men 't terrein weer verkoopen voor de oprichting
van fabriek en pakhuizen, die op de meest onzin
nige en-het-verkeer-belemmerende-wijze worden
neergeplant.
Adres aan den Doelenkluft en omgeving.
jMaar afijn, wat de Heeren wijzen, moeten de
boeren prijzen S
Erger nog is, dat verkeerswegen,, waar de aan
den weg staande huizen voorkomen in het uitbrei
dingsplan der gemeente en bij eventueele afbraak
minstens i meter 70 achteruit moeten worden ge
bouwd, met 'n paar weken arbeid op de meest
rationeele manier, zouden kunnen worden ver
breed.
Als 't maar werd gedaan, maar ze doenen het
lekker niet!
Ik bedoel de N.L.-Singel bij de voormalige zacht
en kalm, na langdurig minimum lijden, aan verval
van krachten, in September van het jaar 192,3
overleden Stoomtram HaarlemAlkmaar.
Het is nu 8 maanden geleden, dat de begrafenis
van dien stoomtramdienst in alle eenvoud en stilte
plaats had, maar nog altijd liggen daar rails in
den groond te verroesten, nog altijd prijkt daar
bet smerige, van saggerijn groen uitgeslagen hek
langs den waterkant, tot ontsiering van dit zoo
pittoreske Singelgedeelte.
Nog altijd zijn de boomen niet verplaats, nog
altijd geen grasrand aangebracht, nog altijd loopen
de bewoners, als ze na een huishoudelijke ruzie
nijdig de deur uitrennen, gevaar verpletterd te
worden door een voorbijrijdende autobus of 'n ki-
lometer-vretenden motorrenner.
Want door de opheffing van de stoomtram is het
autobuS-verkeer sterk toegenomen. Er rijden nu
geele auto-bussen op Heiloo en Limmen groene
dito op Beverwijk en roode op Haarlem straks
komen er nog zwarte dito bij om de passagiers,
die in de geele, groene en roode koekblikken tot
gehakt of plumpudding zijn verwerkt, naar het
kerkhof te expedieeren.
Al deze bussen, ik geef den chauffeurs gaarne
6e eer ,dat ze de meest mogelijke voorzichtigheid»
betrachten, terwijl onze Commissaris een strenge
contróle laat uitoefenen, hebben thans tot stand
plaats gekregen de Nieuwlander-Singel bij de
Heilooërbrug en is het dus een dringende eisch
voor de veiligheid en verkeersverbetering, dat de
Nieuwlander-Singel daar verbreed wordt. Wat nu
zonder buitensporige kosten kan geschieden door
opruiming van de nuttelooze en hinderlijke raus,
verplaatsing van de boomen naar*de waterzijde
«1 opruiming van het de mooie omgeving ontsie
rende houten tramhek.
'Natuurlijk bewonder ik de activiteit van het ge
meentebestuur Ik juich het toe met de fraaiste
tonen, die mijn nobele schapenbas kan voortbren-i
&en, dat men na lang gepraat en diepzinnig be
mad besloten heeft op enkele gevaarlijke punten
waar de belastingbetalende burgers bijzonder ge
makkelijk en zonder groote kosten om zeep ge
bracht kunnen worden, verkeersspiegeltjes aan te
brengen, verkeersspiegels, zoo practisch gefabri
ceerd, dat ook de verwaaide en verwaarloosde bui-
tenlandsche touristen en andere vreemdeling zich
daarin zullen kunnen scheeren of het haar ondu-,
leeren, maar ik noem 't toch wel 'n beetje mal
dat 'a toestand, als hier boven dooï mij gesigna-i
leerd, die zóo dringend verbetering behoeft, na
8 maanden nog steeds bestendigd blijft.
WEER 'N NIEUWE MERKWAARDIGHEID.
Het is aan den Z.Ew. Heer Pastoor van de St.'
Jozefsparochie te danken, dat in onze dierbare
gemeente weer 'n nieuwe merkwaardigheid is ont
dekt. Deze actieve Herder heeft in het N. H. Dag
blad in 'n lang niet malsch ingezonden stuk de
aandacht gevestigd op 'n woekeraar, 'n geldschie
ter, 'n vampyr, zooals Z.Ew. het krachtig noemt,
die van in geldnood verkeerende stumpers, door
hem financieel zoogenaamd geholpen, 45 pCt.
rente neemt.
Naast de kaasmarkt, het stadhuis en gemeen
telijk museum, de diaconie ,de huizen van zessen
en van achten, de Bruinvis- en de Nieropkamer en
het Wildemanshofje, kunnen wij den vreemdelin
gen nu ook toonen een origineele woekeraar, een
moderne haspagon. 1
Op commando van den explicateur, aangesteld
door de Vereeniging voor Vreemdelingenverkeer,
gaat hij woekeren en schrapen. Grimmig lachend
laat hij de door woekerrente verkregen goudstuk
ken door de magere grijpvingers glijden.
En als dan de gids hem met zijn stok in 'n
zeker niet te noemen lichaamsdeel prikt, springt-
hij woest overeind, graait met zijn wel 10 centi-
miter te lange vingers door zijn ruige peper-en-
zout-kleurige ragebol 'en vertoont door de afgrij
selijkste spiervertrekkingen van zijn lugubere tro
nie, de afschaduwing van de helsche smarten, die
hem eenmaal, tot straf voor zijn zdndige hebzucht,
in de eindelooze eeuwigheid zullen folteren en
pijnigen. 4
SNUFFELAAR.
N1EU STUDIN05EN
De Koningin en de ex-Keizer.
x Als een sprekend staaltje van de manier, waar
op sommige Amerikaansche bladen uit Europa
worden voorgelicht, vertalen wij onderstaand
schoons, dat door den Haagschen correspondent
van de „Chicago Tribune" aan zijn blad gezon
den is. 1
Als titel voert het bericht: „De exKeizer be
zoekt de orchideeën-tuinen."
„Ex-Keizer Wilhelm heeft gisteren een lan
gen auto-tocht gemaakt om de beroemde or
chideeën-tuinen van Nederland te bezoeken.
Een klein escorte van Nederlandsche gendar
men vergezelde hem.
„Dit uitstapje had eigenlijk de volgende
week zullen plaats hebben, maar de orchidee
ën zijn deze week uitgekomen en bovendien
had koningin Wilhelmina aan de plaatselijke
autoriteiten doen weten, dat zij de volgende
week naar de bloemen zou komen kijken. Ten
einde een ontmoeting tusschen koningin en ex-
keizer te voorkomen, hebben de autoriteiten aan
dezen laatste gevraagd zijn uitstapje deze week
te maken, want een ontmoeting tusschen ko
ningin en ex-keizer zou verkeerd uitgelegd kun
nen worden door de anti-Duitsche Nederlan
ders, die heel graag hun gast vanDoorn weer,
kwijt zouden wezen."
Wat zoo'n onschuldig bezoek aan de bloeiende
Betuwe toch nog een hooge politiek kan verbergen
Een avontuurlijke tocht.
Aan de halte SeppeBosschenhoofd stapten 4
reizigers op wel zeer verdachte wijze, aan den
verkeerden kant uit den trein, waarop ze het on
middellijk op een loopen zetten en zich in de
nabijzijnde bosschen verscholen. Natuurlijk wekte
deze vreemdsoortige handelwijze gegronde arg-
waan, dat men hier niet met gewone reizigers te
doen had. Direct werden dan ook de marechaus
sees te Roozendaal telefonisch en de rijksveld
wachter te Zegge met het raadselachtig geval in
kennis gesteld, die spoedig ter plaatse kwamen
om zoo noodig een klopjacht te houden. Het vier
tal werd dan ook binnen niet al te langen tijd door
de vertegenwoordigers van den Heiligen Herman
dad aangehouden, die de „verdachte vreemdelin
gen" meevoerden naar de marechaussee-kazerne
te Roosendaal.
Uit het ingesteld onderzoek bleek echter intus
schen, dat het gezelschap niet zoo gevaarlijk was'
als waarvoor men het had aangezien, en dat deze
reizigers zich slechts schuldig gemaakt hadden aan
een ontduiking der reiskosten. Zij hadden gereisd
zonder plaatsbewijzen en zagen op tegen de risi
co de controle te Roosendaal te passeeren, waarom
zij aldus den trein waren ontsnapt. Natuurlijk werd
proces-verbaal opgemaakt.
De student als varken.
Zondag bevond zich in de St. Hippolythuskerk tei
Delft een besochenken student. Het sujet, dat zich
met zijn wandelstok en roode roos op, zeker in de
kroeg waande, stond in een van de voorste ban
ken te gesticuleeren en te raaskallen, juist terwijl
de H. Communie werd uitgedeeld.. Een paar ge-
loovigen trachtten het heerschap tot bedaren te
brengen. Den kerkknecht gelukte het eindelijk
hem met een zacht lijntje uit het gebouw te krij
gen. In het portaal stond hij met zijn dronken
gezicht nog wat te schimpen op de ceremoniën,
doch daar werd hem door een pootigen kerel
duidelijk gemaakt, dat wat in een studentenkroeg
geoorloofd is, nog geen pas geeft in een kerkge
bouw. Met een breeden zwaai vloog de Minerva-
zoon het kerkplein op, om te ervaren, dat daar de
steenen ook hard zijn.
CRIMINEELE STATISTIEK-
Aan de dezer dagen verschenen Crimineele Ssta-
tistiek over 1922 ontleenen wij het volgende:
Het aantal veroordeelingen respectievelijk ver
oordeelden in het jaar 1922 bedraagt 19.901 en
18.773. Dat der recidivisten zonder provinciale en
plaatselijke belastingovertreders en smokkelaars
resp. 7558 en 6831. Voor 19211 waren deze cij
fers 21.164 en 19.903; 7690 en 6945. Relatief uit
gedrukt zijn deze cijfers berekend per 100.000 in
woners, resp. 28.3, 26,7; 10,7 en 9,7. Voor 1921
resp. 30,6, 28,8, II,I en 10.0. In het algemeen is
het jaar 1922 dus gunstiger dan het vorige.
Bij de speciale delicten trekt het de aandacht
dat de veroordeelingen wegens economische delic
ten wederom zijn gedaald en wel voor eenvoudigen
diefstal van 59.5 op 43,2, voor verduistering van
16,7 op 13,8, voor heling van 10,3 op 5,9 per
100.000 inwoners. Mishandeling, bedelarij en land-
looperij en provinciale plaatselijke belastingover
tredingen daarentegen zijn gestegen van resp. 46,2
10,9 - en 24,3 tot resp. 48,6, l3,5 en 35,8 pe*
100.000 inwoners.
Uit een verdeeling der veroordeelden (wegens
misdrijf en Rijksbelastingovertredingen) naar pro
vincies waar de feiten werden gepleegd, blijkt, dat
de criminaliteit in alle provincies is gedaald, be
halve in Drente, waar zich een geringe stijging
voordeed.
Van de opgelegde straffen waaronder de voor
waardelijk opgelegde zijn begrepen, daalde de ge
vangenisstraf van 46.3 op 40.5,de hechtenisstraf
steeg van 4.0 op 5.2, de geldboete van 47,1 tot
51,9 per 100 .veroordeelingen.
Relatief is het toepassen van voorwaardelijke
gevangenisstraf in 1922 toegenomen en wel voor
straffen van 1 maand tot 1 jaar van 23,2 tot 25.0
voor straffen van minder dan een maand van 8.1
tot 17.2 per 100 veroordeelingen tot gevangenis
straf in die beide groepen. Ook bij de militaire
rechtspraak is de voorwaardelijke veroordeeling
tot gevangenisstraf gestegen en wel van 12,6 in
1921 tot 22,2 in 1922.
Omtrent den afloop der gevallen van voorwaar
delijke veroordeeling valt op te merken, dat die bij
misdrijven voor 93.4 pCt. gunstig was, bij overtre
dingen van 81.3 pCt.
Het totaal aantal schuldigverklaringen wegens
kantongerechtscriminaliteit bedroeg in 1920
249,705, in 1921 240,208, in 1922 242,872. Het is
dus in 1922 weer gestagen met 2664. Waarschijn-,
lijk is dit te wijten aan inhaling van achterstand.
Door den militairen rechter werden wegens com
mune delicten uitgesproken in de jaren I9201922
resp. 1127, 252 en 137 veroordeelingen. Wegens
militaire delicten resp. 1683, 784 en 420. Volgens
opgave van hét Departement van Oorlog was de
gemiddelde legersterkte in 1921 21883 in 1922
20821 man. Terwijl dus de legersterkte in 1922
afnam met ongeveer 5 pCt. verminderde de crimi
naliteit met ongeveer 46 pCt. Wegens overtredin
gen werden door den militairen rechter in dezelf
de jaren uitgesproken 1846, 970 en 893 schuldig
verklaringen. i
Het aantal levensberoovingen door misdrijf be
droeg in de jaren 1920-—1922 achtereenvolgens 73,
58 en 72.
BUITENLAND
Verspreiding van nachtegalengezang.
Het gezang- der nachtegalen is Maandagavond
met goed gevolg draadloos verspreid. Het geluid
werd opgevangen door een microfoon, die in een
tuin, in de bosschen van Surrey gelegen was ge
plaatst en waarheen de vogels werden gelokt door
de zachte tonen van een violoncel. Verscheidene
nachtegalen komen geregeld in dezen tuin en hun
gezang werd duidelijk gehoord door meer dan
een millioen luisterenden over geheel Engeland en
vele Noordelijke en Westelijke gedeelten, waar de
vogel nooit werd aangetroffen. 4
Het geluid werd eerst naar het station te Lon-i.
den overgebracht en vandaar naar de stations in
de provincie doorgegeven. Het gezang werd ook
te Parijs en elders gehoord.
Dronken ganzen.
lEenige dagen geleden zagen jagers, die hun
werk verrichtten in een moerassige streek, dicht
bij Council Bluffs in den Amerikaanschen staat
Iowa, tot hun verbazing een grooten troep wilde-
ganzen, die zich op de zonderlingste manier aan?
stelde. De dieren, gewoonlijk zoo buitengewoon
schuw en voor den mensch heel moeilijk te be-,
naderen, namen op de komst der mannen niet
alleen niet de vlucht, maar huppelden, op rare,
onhandige manier over den grond, tolden in het
rond, stonden rpoeiz'aam weer op en lieten zich
net zoo gewillig bij den nek pakken en gezegden
nek omdraaien, als de op ganzenvleesch meest be
luste mensch slechts kan verlangen. Het scheen,
dat de beesten leden aan de een of andere mys-,
terieuze ziekte, die in de allereerste plaats hun
natuurlijke schuwheid als bij tooverslag had doen
verdwijnen.
De volgende dagen hetzelfde tooneel. Ware
slachtingen werden door de liefhebbers van een
boutje onder de kakelaars aangericht, maar de
overige bleven er even goedmoedig om rondhup
pelen. Wat meer zegt, iederen dag groeide hun
aantal; het leek nu wel, of magische krachten de
dieren naar dit oord der ganzendwaasheid lokten.
Het gerucht over deze vreemdsoortige bevin
ding drong intusschen ook door tot de ambtenaren
der drankbestrijding, die dadelijk de lucht kre
gen van een „zaakje." Ze onderzochten het moe
ras enontdekten al spoedig een onderaardsche
ruimte, waar een geheime bierbrouwerij was in
gericht. Groote. hoeveelheden mout lagen op den
grond, en de wilde ganzen, die daar regelmatig-
óp bezoek kwamen, hadden eenvoudig van de-
mout gesnoept en warensmoordronken ge-?
weest,
PROVINCIAAL COMITÉ NOORD HOLLAND
van het
NATIONAAL COMITÉ
HERDENKING MOBILISATIE 1914.
(onder Hooge Bescherming van H. M. de Koningin
en H. M. de Koningin-Moeder.) f
Er heeft zich in den lande onder voorzitter*
schap van Zijne Excellentie W. H. van Terwisga,
Gep. Luitenant-Generaal, oud-commandant van het
Veldleger te Den Haag, een Nationaal Comité ge
vormd uit personen vau allerlei stand en richting,
om het feit te herdenken, dat het op 31 Juli a.s.
tien jaren geleden zal zijn, dat onze weermacht
werd gemobiliseerd en voldaan werd aan den on~
verzettelijken wil van ons geheele volk: neutraal
en onafhankelijk te blijven.
Het doel van het Comité is, dat ieder Nederlan-j
der zich in gedachten weer verplaatsen zal naar
die dagen, toen alle verdeeldheid verdwenen was.
Toen allen, gemobiliseerden niet-gemobiliseerdere
eensgezind op de bres stolden om aanslagen op
de onafhankelijkheid af te weren. Aan de herden
king zal dus geenszins alleen moeten worden deel*
genomen, door lien, die in de mobilisatie bij Leger
of Vloot hebben gediend, doch door je geheele
burgerij in al hare geledingen, door alle Neder
landers
Daar gebleken is, dat bij sommigen de meening
heeft postgevat, als zoude het Comité het vieren
van een feest beoqgen, zij er hier nadrukkelijk op
gewezen, dat zulks allerminst in de bedoeling ligt.
D,e Herdenking, waarvan de details nog nader be
kend zullen worden gemaakt, zal een zeer een*
voudig en sober karakter dragen; terwijl tevens
gepoogd zal worden een fonds je stichten, om
daaruit de slachtoffers van den mabilisatietoestand
militairen, zoowei als burgers te steunen, indien
niet reeds op andere wijze hulp genoten wordt.
lOndergeteekenden hehben zich ter krachtige be
vordering van bet hierboven kort uiteengezette
doel, gevormd tot Het Provinciaal 'Comité voör
Noord-Holland, om de noodige leiding te geven
in de verdere uitvoering en te zorgen voor de op
richting van verschillende Kring-Comité's, die op
hun beurt Plaatselijke Comité's in 't leven roepen.
Daarom wordt een ieder, op wien een beroep
gedaan wordt onze actie te steunen, dringend uit-
genoodigd hieraan gevolg te geven, 't zij door
zitting te nemen in een Plaatselijk Comité, *t zij-
door ons op andere wijze te helpen, om te komen
tot het groote doel, dat de instemming van ieder
Nederlander dient te hebben en voorzeker hebben
zal. 1
JAC. DE VRIES, Sr., Hilversum, Voorz.
Oud-Agent der R.V.B. belast m.h. Staatstoezicht
op de naleving der Ongevallenwet, Res. ie Luit.
der Mil. Academie.
P. HOEBE, Hilversum, Secretaris,
Secretaris der N.V. Zeehaven en Kolenstation „Sa-
bang" Res. ie Luit. der Infanterie.
W. VAN MAANEN, Hoorn, Penningmeester
Oud-Kapitein der Artillerie, Oud tijd. Inspecteur
der Directe Belastingen.
J. L. VAN BAREN, Hilversum,
Rabbijn bij de Ned. Israel. Gemeente te Hilversum
CHR. L. VAN DE BILT, Helder
Lid van de Tweede Kamer der Staten Generaal.,
H. CRAMWINCKEL, Purmerend
Burgem. der Gem. Purmerend, Oud Majoor Art.
Ned. Oost. Ind. Leger.
iW. F. G. L. DRIESSEN, Koog aan de Zaan
Burgemeester der Gemeente Koog aan de Zaan.
H. P. GEERKE, Alkmaar,
Leeraar a.h. Gymnasium. Res. Kapt. der Infant.
C. DE GROOT, Grootschermer.
Burgem. der Gem. Zuid- en Noord Schermer.
Mr. J. N. J. E. HEERKENS THIJSSEN,
Haarlem. Lid v. d. Eerste Kamer der Stat. Gener.
Weth. der Gem. Haarlem.
W. HOUWING, Helder.
Burgem. der gem. Helder. Oud Kapit. ter Zee.
J. DE JONG, Helder.
Ambten, a.d. Rijkswerf. Res. ie Luit. der Inf.
JOS. DE LOBEL, Haarlem.
Voorz. v.d. Kath. Soc. Actie te Haarlem.
H. MEIJBOOM, Heemstede.
Gep. Generaal-Majoor der Infanterie.
Jhr. J. C. MOLLERUS, Bloemendaal.
Secretaris van de Kamer van Koophandel.
H. NIJBAKKER, Helder.
Sérgeant-Vliegtuigmaker.
Ds. H. P. DE PREE; Alkmaar.
Predikant bij de Ned. Herv. Kerk te Alkmaar.
G. SMITS, Heiloo.
Slecr.-Penningm. v.d. Prop. Comm. „Kruisverbond
in het Bisdom Haarlem.
Ds. J. .E. VONKENBERG, Huizen.
Predikant bij de Gereformeerde Kerk te Huizen.
Mr. W. C. WENDELAAR, Alkmaar.
Burgemeester der Gemeente Alkmaar.
L. A. A. M. WESTERWOUDT, Haarlem,
Kannunik v.h. Kathedraal Kapittel en Plebaan der
St. Bavo Kathedraal te Haarlem.
P. M. DE WOLF, Alkmaar.
Leeraar a.d. Cadettensch. Res. Rapit. bij den Vrijw.
Landstorm.
Secretariaat: Van der Lindenlaan 3,
Hilversum.
i.and- en Tuinbouw.
Een nieuwe meening over hjet ontstaan
van Chilisalpeter en de praetische be-
teekenis daarvan voor den landbouw.
In de „Chemiker Zeitung" vinden we van Prof.
Dr. Ir. Julius Stoklasa, een bekend Diuitsch land
bouwkundige, een nieuwe, en naar onze meening
juiste, beschouwing over het ontstaan van Chili-
salpeter. Zooals bekend mag worden veronder
steld, werd tot nu de meening gehuldigd, d|at
het Chilisalpeter ontstaan was uit zeeplanten.
Prof. Stoklasa heeft het onhoudbare daarvan aan
getoond. Voor de voortbrenging van deze groote
massa stikstofhoudehde stoffen zou een zoo on
gehoord groote hoeveelheid van planten noodig
.zijn geweest, dat men aan het onmogelijke den
ken moet.
De oorsprong kan slechts vulkanisch zijn,
welke bewering hier op steunt, dat bij de laatste
uitbarsting van den Vesuvius, volgens berekening
van Prof. Stoklasa 500 millioen K.G. stikstof
in den vorm van ammoniak ontstond. Bovendien
bleek, dat in de uitwerpselen van den Vesuvius
en den Etna dezelfde chemische en radio-actieve
eigenschappen voorkomen als in het salpetervrije
gedeelte van de Caliche (de ruwe Chilisalpjeter).
Ais men nu nog weet, dat alle zeeafzettingen
arm zijn aan radio-actieve stoffen en dat in de
vulkanische stoffen ook Jodium voorkomt, dan
is te begrijpen, dat de „Zeeplanten-theorie" ver
valt. De radio-activiteit is mede oorzaak, dat
ammoniak in salpeter wordt omgezet, een wer
king, die bij ieder ontwikkeld landbouwer bekend
is en nog dagelijksch geschiedt.
Voor den practischen landbouw, vooral voor
de bietenbouwers, komt deze ontdekking tot groote
waarde. Vele praetische landbouwers missen on
gaarne het Chilisalpeter, waaraan ze voor den
oorlog zoo gewend waren.
De inlandsche (Duitsche) stikstöfindustrie
bracht wel plaatsvervangers' in verschillende vor
men, doch de landbouwer, en wel vooral de bie
tenbouwer, werd dikwijls er niet geheel door
bevredigd. De oorzaak van deze niet-bevrediging
werd nu door de onderzoekingen van Prof. Sto
klasa verklaard en opgehelderd.
Het scheikundig zuivere natriumsalpeter gaf
bij bieten niet dezelfde opbrengsten als het min
of meer onzuivere Chilisalpeter (ook natriumsal
peter, doch onzuiver).
Zooweli n het Chilisalpeter aanwezige Jo
dium als de radio-actieve stoffen spelen een voor-
namenr ol bij den groei der planten. Gebleken
is o.a. dat een opzettelijke toevoeging van Jo
dium van 1.55 tot 2.2 K.G. per H.A. de opbrengst
van suikerbieten merkbaar verhoogde. Grootere
hoeveelheden Jodium werkten nadeelig, zoowel
op de opbrengst als op het suikergehalte.
De praetische landbouwer leert uit deze onder
zoekingen de bijzonder gunstige werking van
Chilisalpeter en voor de bietenverbouwende lan
den zal deze stof een zeer gewichjtigen rol blij
ven spelen.
