Behandel
huiduitslag
altijd direct
Klooster balsem
Het leven in de Hoofdstad
Nu door de plotseling ingevallen hitte voor
stoelen en banken wordt gespeeld en het iedere 11
avond tegen achten een ount van overweging
uitmaakt, of de voorstelling zal doorgaan, is
het een heerlijk etijd voor dagbladschrijvers eens
rondweg hun meening te zeggen over sommige
tooneelprodueten. Ze weten nu, dat ze niemand
in hun brood kunnen benadeeeien.
Daarom wil ik thans ook gewag maken van
de driehoek-discussie tusschen den Amsterdam-
schen correspondent van de Maasbode, die tooneel-
verslaggever van „Het Volk" en den Amsterdam-
schen briefschrijver van de Nieuwe Winschotei
Crt. over de Amsterdamsche Volksstukken.
De eerste voelt in het algemeen blijkbaar veel
voor dit genre, en trekt tea velde tegen Het Volk,
•waarvan de tegenwoordige tooneelverslaggever
bijna alles op dit gebied op vrij honende wijze
afkamt. In beginsel is er iets waars in de rede
neering van de Maasbode, dat stukken, die niet
door 1 rokken zijn van denanti kapitalistischen, an
ti-mi! itairistischen, anti-religieuzen en anti-alco-
holischen zuurdesem bij het Volk weinig genade
vinden. Eerlijkheidshalve moet ik echter aanstip,
pen dat vroeger in elk geval Het Volk (ik weet
niet of de heer de Jong toen al als tooneel ver
slaggever optrad), over stukken, waarin beslist
)anti-socialistische stellingen werden verkondigd,
op waardeerend ewijze schreef.
De Maasbode-redacteur is bijster ongelukkig
bij het kiezen van een voorbeeld voor de voor
ingenomen voïks-critiek, en we ldoor het geven
van onderstaand citaat:
Dit is een „volksstuk" u weet wel, zoo'n
samenraapsel van quasi „uit. het volksleven
gegrepen" motieven, flink met valsch gevoel
omkwijld, danig met- dikke effecten aangezet,
braaf de deugd beloonendl (met een bloeien ie
fabriek ditmaal) en de zwarte valschaardig-
heid straffen met ondergang en vernedering.
Een onschuldig veroordeelde, die gevoelvol „op
standige" woorden spreekt bij zijn terugkomst
een toffe meid, maar die „handjes thuis" de
clareert, een poen van een pooier, die een licht
zinnige deerne ongelukkig maakt; fideele
dronkaards, die een vroolijken, goeidigen, roya-
len dronk hebben; oen pantoffelheld en deszelfs
haaiïge wederhelft; een edelaardigen zoon van
een schurkaehtigen fabrieksdirecteur; "en gijn-
poneum van een zuurkraam-joodje niets ent-
breekt, wat het succes bij het geëerd publiek
verzekeren kan."
Nu treedt als clown de Amsterdiamsche brief
schrijver van de nieuwe Winsehoter Crt. in het
circus en begint met te vertellen, dat hij niet
weet, of de docr de Maasbode geciteerde critiek
echt of gefingeerd is. Hij erkent- daardoor boven
staande korte inhoud niet te kennen en het stuk
dus nooit gezien te hebben, hoewel het 150 ach
tereenvolgende avonden (als zij het voor een groot
doel ook voor stamp-leege zalen) is opgevoerd
Die woorden, zoo zegt hij zullen naar alle
waarschijnlijkheid betrekking hebben
„op een stuk, dat in den Plantage-Schouwburg
is vertoond, doch toevalligerwijze aan mijn
aandacht ontsnapte. En de schrijver is ver
moedelijk geweest de heer Herman Bouber, die
in zulk 90crt „volksstukken" grossiert, of
Mevr. EJise Poonsvan Biene, die ook het
klappen van d'e zweep kent en weet, hoe tan
tièmes te behalen. Want al is de oorspronkelijke
gedachte in dergelijke stukken ve rte zoeken,
de auteursrechten, en daar is het toch maar
om te doen, worden behoorlijk geïncasseerd."
Ik feliciteer de nieuwe Winsehoter Courant, dat
zij in Amsterdam niet al te veel gelezen zal
■worden. Maar evengoed als wij met ironie iets
overnemen uit een Buitenlands blad, als daar
iets idioots over ons land wordt verteld, verdient
deze clownerie aan de vergetelheid te worden
onttrokken. Een geboren Winschotenaar, die al
jaren in Amsterdam woont, maar dezer dagen
in Groningen logeerde, vond op een leestafel al
daar dit blad, nam het mee, en verzocht mij
iets over dien onzin te schrijven. Het bedoeldte
werk is nooit opgevoerd in den Plantage Schouw
burg ,maar in het Rozentbeater, vier en een
halven maand achter elkaar. De briefschrijver
van de Nieuwe Winsehoter Courant is dus wel
op do hoogte! De schrijver is noch Rouber, noch
Mevr. Poonsvan Biene, maar... neen laat ik
dien naam liever niet noemen.
Het stuk heet „de Vierkante Pot" (misschien
(heeft het binnenkort een geheel anderen naam
Wat zal Mevr. Poonsvan Biene, de hoogst
begaafde schrijfster van fijne operette-teksten en
intieme stukken, di ezich een keer eens aan een
realistisch drama in het Fransche genre waag
de, groote oogen opzetten, als zij hoort te zijn
bevorderd t-ot fabrikante van hooge tantièmes
opbrengende J ordaan-stukkenI
Na haar krijgt.... Justus van Maurik Jr. van
dezen clown een veeg uit de pan. Hij, de onover
troffen kenner en beschrijver van het leven in
de hoofdstad, die de reëele beeldien zag door
het oog van een kunstenaar, doch au fond waar,
echt en eerlijk bleef, in tegenstelling met een
gevierd schrijver der latere dagen, die ook putte
uit het verleden van Amsterdam, uit Nes en
Jordaan en die als men zijn modern, artistieke
taal .buiten beschouwing laat, zijn fantasie zoo
danig laat spelen, dat hij de onzinnigste ana-
chrologische combinaties maakt, wordt door dezen
August de Domme voor een soort „knoeier" uit
gemaakt.
Het komisch Intermezzo is voorbij, en de bride
serieuze rijders: Maasbode en Volk zijn uitgc
rust. In beider bedoeling is iets waars. Hulde
aan de Maasbode als zij ruiterlijk erkent dat er
goede Amsterdamsche volkskunst wordt geschre-
iven en dez esoms veel hooger staat dan hot deca
dente gedoe, waarin 6ommige directies hun fert
zoeken. Terwijl bovendien in vele gevallen stuk
ken met een Amsterdaroschen ziel, in Amster
damsehen taal geschreven hier uitmuntend wor
den opgevoerd, terwijl tooneelmatige milieu-schil
deringen uit den vreemde er soms vlak naast
staan.
Maar ook hulde aan „Het Volk als zij haar
afkee rte kennen geeft over de quasi-volkss tuk
ken, waarvan de intrige brutaalweg uit vroeger
opgevoerde werken (een stuk van dit en een
stuk van dat) is overgenomen. Waarbij ook soms
de dialoog,-bladzijden lang, uit romans is over
geschreven, (Mooie Juultje van Volendam) waar
bij met pathos krankzinnigheden over bevoorrech-
tin gvan gegoeden of iets dergelijks, die ge
heel in strijd zijn met de waarheid worden
uitgebulderd.
Ik heb dezer dagen nog eens zoo'n prul in
den Plantage-Schouwburg gezien, (Schooicrijri,
een stuk voor achterlijke kinderen en kindsche
oudjes. Ik vroeg een der leden van de Directie
hoe zij er toe kwam zoo iets verschrikkelijks door
een combinatie artisten in haar Schouwburg to
laten opvoeren. „Och", zei de Directeur „een
stelletje van Spree uit Rotterdam heeft bij ons
in het begin van het seizoen „Slachtoffers der
Samenleving" opgevoerd, en we hebben er geld
bij verdiend. Wie weet zullen de menschen voor
net zoo'n groot misbaksel ook wel komen loopen.
Want we hebben geld noodig en de smaak van
het publiek is nu eenmaal rot."
De smaak van het publiek is bedorven, en
wel door drie oorzaken:
Ten eerste door de bioscoop.
Ten tweede door de wijze waarop dóór de
geheele Pers het bioscoop-gedoe wordt opgekamd!
en zij echte meer of minder geslaagde volks-
tooneelkunst niet weet te onderscheiden van
imitatie, alles over een kam scheert.
Ten derde door do wijze waarop thans alleen
een opvoering in een z.g. volkstheater mogelijk
is. Dit laatste punt wil ik even toelichten.
Toen de oude Tooneelvereeniging uit den Hol-
landschen Schouwburg was overleden, voelde
Heijermans reeds, dat als hij, niet zelf exploi
teerde, zijn werk slechts spaarzaam zou worden
opo-evoerd. Dat voelde hij, de grootste onider zijns
gelijken. Hij heeft zijn doel bereikt: Heijermans
is veel gespeeld... maar ten koste van wat!
In de laatste zeven jaar is die toestand nog
veel erger geworden. Als regel kan men zeggen,
dat een schrijver, die niet buitengewoon royaal
kan zijn tegenover directie en artisten, dus schrij
ver is louter voor de eer, eu er wat voor over
heeft, of wel een, die niet zelf, of mee exploi
teert, er in de meeste theaters niet meer aan te
pas komt, tenzij familierelaties hem helpen.
Als we nagaan wat in de laatste jaren is opge
voerd, dan zien we als schrijvers in de volks-the
aters alleen de namen van hen, die of medle-darec-
teuren waren, of wel personen, die wat aan elkaar
flansten, of lieten flansen, er hun naam onder
zetten, op conditie een theater bespeelden en van
het gezelschap als Directeur optraden, terwijl
zij den financiëelen „gok" ondernamen met tw'ee
of drie andere personen. Een controle op de op
te voere nstukken zooals men vroeger van een
serieuzen Directeur kon verwachten, bestaat dus
niet meer.
Eerst is het een klein plekje
maar snel wordt het grooter,
omdat daarna de ziektestoffen
de omringende huid besmetten
voorkomt uitbreiding
zuivert en geneest
Het grootste prul wordt opgevoerd als de
„schrijver" kans ziet te exploiteeren en het beste
xblijft liggen en veroudert, als de schrijver zelf
xniet voor de opvoering zorgt.
Wanneer dus in het driehoek-debat gesproken
wordt van „hooge tantième jagende-volksstukken-
fabrikanten", dan toonen zij wel vreemdelingen
in ons Amsterdamsch-tooneel-Jeruzalem der laat
ste jaren te zijn. Als deze menschen, als schrijver
uitsluitend van hun tantièmes moesten leven, wa
ren zij allang van honger gestorven. Alleen door
zelf te gokken op de tooneelmarkt en mee te
spelen, worden zij opgevoerd en met alles le
zamen, wat zij als Directeur, regisseur, acteur,
auteur en desnoods als souffleur verdienen, kun
nen zij net in het leven blijven, maken zij enkele
maanden en spaarpotje, omdat de volgende maan
den weer net zoo te verliezen.
Ik zal nu maar geen bijzonderheden noemen,
maar de huidige toestand is heel treurig.
Buitenland
Een aanslag op een ex-minister.
De „Tribuna" meldt, dat een groep onbekend
gebleven personen des nachts twee bommen heb
ben geworpen naar het huis van notaris Mieheli,
ex-minister van Onderwijs van Italië. D eaange-
richte schade is van niet veel beteeken is.
Automobiel «11 trein.
Nabij Leipzig is een automobiel op een over
weg door een passeerenden trein gegrepen en ver
nield. Van do vijf inzittenden werden er twee
'gedood en de drie anderen ernstig gewond.
Een {(ovaar ijk pakket.
In een tramwagen te Boedapest werd een aan
regoeringscommissaris Ripka geadresseerd pakke
gevonden. Daar het er verdacht uitzag, weiger
de Ripka het in ontvangst te nemen. Bij opening
door de politie bleek het een blikken doos met
kruit en een lont t ebevatten. Op een bijgevoegd
briefje stond, dat dit slechts oen proefbom was
en dat voor het geheele gezin bommen konden
worden geleverd. Een onderzoek is ingesteld'.
Uit den Rijkslag.
De moties van wantrouwen verworpen.
De rijksdag heeft in hofdelijke stemmnig de
door de sociaal-democraten ingediende motie van
wantrouwen in het kabinet Luthet met *240
129 stemmen verworpen. De democraten stemden
blanco. Daarop kwamen de beide communisti-,
sche moties van wantrouwen tegen bepaalde mi
nisters in stemming. "Zij deelden het lot van de
socialistische motie. Eierst werd de motie tegen
dr. Stresemann tegen de stemmen van de com
munisten, de sociaal-democraten en de beide völ-
kische groepen verworpen, daarna de tweede, die
rijkskanselier dr. Luther het vertrouwen ont
zegde. tegen de communisten en de socialistische
stemmen.
Het nieuwe Belgische kabiqef.
Liberalen en socialisten zullen tegen het
kabinet stemmen.
Na het voorlezen van de regeeringsverklaring
in de Kamer diende Max, idle burgemeester van
Brussel liberaal afgevaardigde, een motie in,
.uitsprekende dat het kabinet niet geschikt is
om de moeilijkheden van den parlementairen toe
stand op te lossen. De socialist Vandervelde zeide
dat er in het parlement een meerderheid van
democraten is, die een democratische meerder
heid willen vormen, di ehet land- een stevige
regeering zal kunnen geven, en dat om die reden
de socialisten vóór de motie der liberalen zul
len stemmen.
In het groote variété-theater te Parijs zijn
direct achter elkander eenige trapeze werksters
naar beneden gevallen. Een vrouw werd zwaar
gewond en een man gedood.
In de Cumberlandrivier bij "Wood-dale is
een stoomboot gezonken, 4 personen verdronken
5 andere opvarenden wisten zwemmende dén oever
te bereiken.
Tengevolge van een door kortsluiting ver
oorzaakte brand, onistond in een ondergrondscltcn
trein, nabij het Grand Central spoorwegstation
te New-York een geweldige paniek. Eenige pas
sagiers waren niet in staat de automatisch wer
kende deuren te openen en worstelden zich een
weg door de portieren, 75 personen werden ge
wond waarvan 30 naar het hospitaal werden
gevoerd; 2 zullen vermoedelijk sterven.
De geweldige boschurnnd, die in Pommeren
uitbrak, heeft 9 uur geduurd en zich in dien
tijd uitgebreid over een oppervlakte van 10 kilo
meter lengt een 14 meter breedte.
Voigens schatting zijn er 2500 a 3000 morgen
bosch door het vuur vernield. De rijksweer was
den geheelen dag in touw, om den "brand) meester
'te worden, wat eerst avonds tegen negen uur
gelukte.
Alleen aan bosch is naar schutting voor een
waarde van 10 a 15 millioen goudmark verloren
gegaan. De 'totale scilade is nog aanzienlijker.
Op de kust van Madras heeft een zware
storm gewoed. Spoorwegen zijn vernield, tele
graafpalen omgeworpen, enz. Een groot aantal
runderen is verdronken. Ook hebben dertien men
schen het leven gelaten tengevolge van het in
storten van een bioscoop te Ellore.
De vlieger adjudant Foiny en zijn meoani-
rien Fouchet werden te Parijs het slachtoffer
van een vliegongeval. Beiden werden op slag
gedood.
Bic mijnramp.
De Duitsche bladen bevatten thans uitvoeriger
berichten, over de mijnramp, welk eDortmund
Zaterdag weer getroffen heeft, nadat nauwelijks
enkeie weken geleden het graf zich gesloten heeft
over de 130 offers van de catastrofe op de mijn
„Minister Sbein". Dit keer 'heeft de ramp min
stens 45 menschen het leven gekost, en op daler
lippen is weer de vraag: wie heeft hier schuld?
?il'wee.meeningen staan tegenover elkaar: vólgens
de een is eerst het dynamietmagazijn ontploft,
volgens anderen heeft een ontploffing van mijn-
gas plaats gehad en is pas daarna het dyaamiet-
magazijn gevolgd. yBovendien wordt bhans de
mogelijkheid geopperd, dat er misdadig opzet in
het spel zo uzijn, n.l. een wraakneming van
ontslagen mijnwerkers.
Hoe dit zei, binnen korten tijd hebben den
Duitschen mijnbouw twee zware slagen getroffen.
Zaterdag, zoo schrijft de correspondent te Dort
mund van het „Berl. Tag.", verspreidde zich
tegen den avond het bericht, dat qp do mijn
Dorstfeld ben groot ongeluk was gebeurd. On
middellijk vlogen de auto's me't de reddingsbri
gades naar de plaats des onheils, gevolgd) door cte
Dertmunder Roode Kruiskolonies. Over de gro>t-
fe van het ongeluk waren in de eerste oogenblik-
ken de vreeseiijkste geruchten in omloop, vooral
daar de autoriteiten niets anders meedeelden, dan
dat. in schacht vijf een ontploffing had plaats
gehad. Men wist te vertellen, dat 250 mijnwer
kers gedood waren. Om half vijf was het onge
luk gteb'eurd; om zes uur tvaren reeds de toe.
gangswegen tot de mijn stampvol ongelukkig;
familieleden en vrienden, zoodat dte te hulp 3nel
lende brigades er nauwelijks doorheen konden,
I11 doodsangst waren de vrouwen en verwanten
van de geroffen mijnwerkers, of de hunnen cr
levend af waren gekomen. Daar verscheen reea;
de eerste geredden, geheel zwart van het mijn-
gruis velen hunner, die nog kracht genoeg ha-a
den, snelden terug naar de plaats van .die ramp
om de ingesloten kameraden te helpen, om aan
wijzingen te geven, mededeelingen te doen. An
deren, die het kwader te verantwoorden haf-
den, strompelden, geheel onder den indruk v r:,
het ontzettend beleven, naar huis, bestormd dco
de menigte met duizend vragen.
Het reddingswerk bleek uiterst moeilijk, we
gens de groote verwoestingen, welke de ontplof,
fing in de mijngangen had aangericht, waardoor
een voorwaarts komen haast niet mogelijk wu
De ontploffing, die op een diepte van 635 Af.
had plaats gehad, was zóó geweldig geweest, dat
alle toegangen er waren versperd. In de schacht
was alles dooreen geworpen, een kolentrein tvaj
geheel bedolven. De reddingsmanschappen
moeeten, o pden buik kruipend, beproeven de
ingesloteneu te naderen. Zij moeset daarbij hurt
reddingsmateriaal athterlaten. Maar niets ver
mocht den redders te beletten hun kracht tot hei
uiterst ein te spannen om de nog levenden te rei
den of de dooiden te bergen. Zij verrichtten een
bovenmenscheiijk etaak.
De meeste slachtoffers hebben den dood
vonden door verstikking; andere weer ten ge
volge van hevige brandwonden. Het meerendeel
is blijkbaar op slag gedood.
Veel weten de geredden niet te vertellen. Zi
werden door den luctdruk tegen den grond ge
slagen en meenden door een ontploffing van mijn'
gas te zijn getroffen.
Maandag werd de officiëele commissie van
derzoek verwacht. Geconstateerd wordt ten slot
te, dat de reddingsmanschappen Fan alle mijnen
van het industriegebied gewerkt hebben met een
buitengewone zelfopoffering; anders zou het niet
mogelijk geweest zijn binnen 24 uur vrijwel alle
salchtoffers dood of levend te voorschijn te bren
gen. De mijn Dorstfeld gold als een der beste van
het geheele district.
Nieuwstijdingen
Een hondenbeet als bewijsstuk.
Reeds eerder was gemeld geworden, z
schrijft het „Hbld." dat te Antwerpen eenige
brekers waren aangehouden, die in Noordbrabant
geducht hadden huisgehouden. Het „Hbld. van
Antwerpen" deelt hieromtrent nog eenige bijzon
derheden mede.
De Antwerpsche politie had van de Nederland
se he bericht gekregen, dat de b-randkastdieven
eerst te Eindhoven een brandkast hadden open
gebroken en den volgenden dag te 's-Hertogen-
Dosch. In deze laatste stad hadden ze hun werk
niet kunnen voleinden, daar ze door den huisbe
waarder waren verrast. Deze, yergezeld van zijn
flinken waakhond, haa de stoutmoedige schelmeir
op de vlucht gedreven en de vlucht was zoo over-
haast, dat ze al hun materieel ter plaatse moesten
achterlaten.
Eén der agenten van den Antwerpschen rech
terlijken dienst, het feit vernemende, herinnerde
zich, drie beruchte brandkastinbrekers tezamen te
hebben gezien. Ze hadden hun rijwiel bij zich et
trokken de Middenstatie binnen. Het spoor werd
gevolgd en vastgesteld werd, dat ze naar Lim
burg waren vertrokken.
De geheee brigade werd op zoek. gezonden en
alle drie werden aangehouden. Een woonde te St
Mariaburg, een ander te Borgerhout, en een derde
verkeerde in banbreuk van bew aakzaamheid. Na
tuurlijk beweerden ze, zooals alLe boeven van by
roep van niets te weten en loochenden hardnekkig
elke plichtig'neid.
In Nederland werden in een. station de briefjes
weergevonden van hun rijwielen, die ze' e
bqwaring hadden gegeven en waarvan de nummers
gëheel uitkwamen met de nummers hunner rijwi»
len. Dit was voor de kerels nog niet voldoende
om de feiten te bekennen, doch Dinsdagmorgen
zijn ander.-, bewijsstukken voor den dag gekomen,
heel ongewone, doch die doorslaand, waren.
Door de Nederlandsche justitie waren namelijk
bijzonderheden medegedeeld over de inbraak
's-Hertogenbosch. De hond van den portier,
een kranige waakhond moet zijn, heeft nogal
spel aan de inbrekers geleverd. Het dier is her
haaldelijk op de schelmen toegesprongen en op
zeker oogenblik moet een hunner een flinken knauw
nebben gekregen in zijn „achterwerk."
De drie schelmen werden voor den dag gehaal<
en met afgestroopte broek moestne ze voor des
wetsdokters visiet passeeren.... de uitslag wa!
doorslaande. Bij de een werd op het gedeelte van
zijn lichaam, waar de rug van naam verandert,
schoonste afdruk gevonden van een hondebeet, dn
men maar denken kan.
Zou dit bewijsstuk nu ook voor de rechtbanl
moeten gebracht worden?
De rechterlijke brigade, aangemoedigd door dit
buitengewoon succes, zet haar opzoekingen voort.
De Arnhemsche ste-enengooier.
Enkele jaren geleden heeft de fotograaf A. Lafl
tema te Arnhem tijdens een raadszitting van
publieke tribune steenen geslingerd naar dei
burgemeester, waarbij deze licht werd gekwetst
Sedert heeft L. zich rustig gehouden, doch Dia*
dagmiddag heeft hij weder een soortgelijk stuk)1
uitgehaald. In de woning van den wethouder vsj
gemeentewerken, den heer B. Bakker, aan
Pontanuslaan, wierp hij een grooten steen door d
ruiten en liet daarop nog andere projectielen voj
gen, o.a. een geheele vuilnisbak. De wethoud»
en zijn echtgenoote bevonden zich in een ande
vertrek.
Omtrent de aanleiding tot dit optreden bestaat
slechts vermoedens. L., die in staat van faillisse"
ment verkeert, moet zijn met rijks premie ?f
bouwde woning verlaten en hij schijnt daarom J1)
woede op den wethouder Bakker, die geheel bui"
ten de kwestie van woningontruiming staat,
