NIEÜ WE
Nieuwsblad voor LANGEDIJK en^ Omstreken.
Dinsdag 7 Juli 1926
84a Jurta«g'
per 3 maanden f 1,15
J. H. KEIZER.
MO. 79. IMTHTCo TeUEPRBOB n
LAKvEDUKER COUKAST
Dese courant verschijnt Dinsdags, Donderdags en Zaterdags.
AB0HHKM8HT8FBIJR
aSDAOTBÜK-aiTeSVBB:
SORKIli
VoordicSsriroode.
F *4 4 8 O tilt i] 'ilKTliïUIi
Tm 1—6 regel* 78 e*., «Ik. regel «u M «li
foiti letters if rifrottn r>Hn utr plutsroiiti btnkini.
Brieve* It, dM UHgevef
NA DE VERKIEZINGEN
Minister Colijn over den uitslag.
'e Zwolle is een algemeene vergadering van
ie Vereen, voor hooger onderwijs op gexteform.
grondslag „de Vrije Universiteit" gehouden.
Minister H. Colijn hield de openingsrede, waarf-
in hij in verband met den uitslag der verkiezingen,
kt volgende zeide:
Strijd staalt, en vooral als er geworsteld moet
irorden op hoop tegen hoop. Wie daar van tevoreni
liet van overtuigd, was, heeft dat' de laatste we
ien die achter ons liggen voortdurend* in de
raurlinie hebben gestaan, hebben ervaren, dat
ie geestelijke spankracht lean toenemen-naar ma
le de stormen feller om het hoofd woeien. De
irvaring heeft ook geleerd dat de inspanning
tiet onbeloond is gebleven. Het zelfvertrouwen
moge in de laatste weken hier en daar iets ver
zwakt zijn geweest, niet verminderd is de volhar
ding waarmede gestreden werd, en die tenslotte
bekroond is geworden. Wij zijn niet geheel onge
leerd uit den strijd gekomen. In vergelijking
net ons stommencijfer van 1922 hebben wij één
letel verloren. Maar ak men in aanmerking
leemt den aanval, dien wij te verduren hebben
jehad ,dan kan die uitkomst zeer bemoedigend!
keten. (Langdurig applaus).
Prof. Woltjer sprak n ade openingsrede van mi-
ïister Colijn namens het anti-revolutionaire volk.
3r zij nsedert 1922 stemmen verloren gegaan. Wij
ïadden gehoopt dat nog veel meer stemmen op
mze lijst uitgebracht zouden zijn, maar Eixeel-
entie, daa rhebt gij het niet naar gemaakt. Gij
ïebt niet gezocht den weg naar hét succes, gij
rijt- gegaan den weg van de waarheid en van
touw aa nhet beginsel. Wie dien weg gaat, dien
wordt wel een kroon beloofd, maar hiernamaals
lie krijgt een kruis hierbeneden.
De vergadering stond? op, juichte den minister
lartelij ktoe en zong hem toe: „Dat 's-Heeren
in op U daal".
3 „Tel." heeft een paar vooraanstaande perse-
ia gevraagd over de beteekenis van den stem -
>us-uiklag.
Mr. Marehant (v.d.) verklaarde, dat rechts ver-
fandig zal doen door rekening te houden met
feit, dat een verschuiving in democratische
achting valt te constateeren. De teruggang van
te anti-revolutionairen en de toeneming van so-
ialieben en vrijzinnig-democraten beteekenen een
woordeeling van het beleid-Colijn. Een aanblij-
van Colijn, veelmeer zijn optreden als forma,-
our, zou prikelend werken en niet zijn in het
aadsbelang. Van Kooien, die reeds bij een combi-
latie-Colijn zich scheen te hebben aangesloten,
ioldt hetzelfde.
Dat de katholieken nog dertig zetels behielden
®omt niet weg dat onder hen de spanning groot
8- Het groote aantal blanco stembiljetten zal voor
ej keuwendeel door katholieke kiezers zijn in-
oleverd. In verschillende kieskringen ging de
staatspartij reeds in absoluut sitemmenaantal ach-
®uit .De oppositie zal zich meer en meer op
democraten concentreeren.
Prof. mr. B. C. de Savornin Lohman (c.h.) te
Wrecht antwoordde, dat de strijd1 ditmaal recht
sreeks tegen de financiëele politiek van het
'obinet gericht was en dit kwam ak overwin-
'tór te voorschijn. 'Tiooh zou een reden tot een
"•«uwe formatie kunnen worden gezien in de wen
selijkheid den minkter, wie dat dan ookna
^constructie moge zijn, die allereerst de finan-
'jeele verantwoordelijkheid draagt met de oïfi-
eiëele leiding belasten.
Hat onderstelt een krachtige voortzetting van j
financiëele reconstructie-politiek. Dat dit met I
nieuwe Kamermeerderheid, wier betrekkelij-
numerieke zwakte weieens haar kracht zou
punen blijken te zijn, politiek niet onmogelijk
r staat m.i. vast. Dan mag dit punt ook bij de
Poinetsformatie beheerschen, ondanks het bij een
der belanghebbenden gebleken ongenoegen
er de financiëele politiek, daar de Kroon geens-
j!13 tot plicht heeft automatisch den verkie-
^gsuitalag te registreeren.
Het is 't prerogatief der Kroon, voorgelicht
Hear adviseurs, den persoon aan te wijzen,
I zij voor de formatie het meest geschikt acht,
weshalve ik het niet oirbaar acht, dit punt aan
te roeren. Alleen zij opgemerkt, dat de onlangs
j opgeworpen stelling, dat elke groep der rechter
zijde op haar beurt aan het bod zou moeten kor
me,n m.i. als inconstitutioneel en zeker als in
strijd met de Chrktelijk-Historische beginselen
moet worden verworpen."
De heer P. M. Wibaut, (s.d.) wethouder van
Amsterdam
„De uitslag der verkiezingen toont zeer stellig
een stevig begin van verbetering in de politieke
constellatie in Nederland. Sociaal-democraten en
Vrijzinnig-democraten zijn belangrijk in kracht
toegenomen. De R.K. Volkspartij Ls nog een erg
zwak kindje,, waarvan men niet weet, of het zal
opgroeien en hoe. Maar de ooalitie is verzwakt,
verzwakt in aantal, verzwakt nog meer in moreel
prestige .De rumoerige Anti-Revolutionaire Par
tij het meest. Ook de Vrijheidsbond is verzwakt.
Er is dus wel een ontwaken bij de Nederland-
sche kiezers een ontwaken van democratisch leven.
Het begint te dagen. Wie gelooven, haashen niet;
Keulen en Aken zijn niet op één dag gebouwd.
Het begin- der verbetering is het moeilijkste,
maar de aanhouder wint. Wij -spreken nader bij
de volgende verkiezing.
Hoeveel kiezers per maanalaat?
De R. K. behaalden hun 30 zetels met ruim
28V) pet. der uitgebrachte stemmen. Elke zetel
•werd in doorsnee gewonnen met 29.445 stemmen.
De soc/dem. heeft 24 zetels met nog gOen 23 pot.
der stemmen. Elk hunner zetels wordt door
29.429 kiezers geschraagd. Voor de anti-revoluti
onairen was het percentage 12 1/4 pet. waarvoor
13 zetels werden gewonnen. Op elke zetel ko
men 29.032 stemmen. De christelijk-historischen
zijn verhoudingsgewijze nog het goedkoopst pan
hun elf zetels gekomen. 27.778 kiezers verschaf
fen hun telkens een afgevaardigde en nog geen
10 pet. der stemmen leverde elf mandaten.
Voor den Vrijheidsbond ligt de zaak juist an
dersom. Zijn plaatsen in de Kamer zijn elk met
29.948 kiezers verworven. Dat getal is hooger
dan van eenige andere partij. 8 3/4 pet. der stem
men werd op deze partij uitgebracht.
De vrijzinnig-democraten daarentegen kregen
'hun zeven zetels met maar iets meer dan 6 pet.,
top elke afgevaardigde komen 26.737 stemmen, dat
is minder da nvoor een der andere groote partij'en.
Van de eenling-plaatsen werd het duurst ge
kocht die van den plattelander Braat, die 1 2/5
'maal den kiesdeeler haalde of 43.969 stemmlen;
daarop volgt de partij van den heer Arts, die
'zijn zetel behaalde met 1.3 pet. van het totaal
aantal stemmen, de commonist. met 1.2 pot., tie
groep van ds. Kersten door iets meer dan 1 pet.
per verworven zetel aan stemmen kreeg. Ds. Ling
beek daarentegen kwam er met iets minder dan
1 procent.
Meer dan 6 pot. der stemmen is nutteloos ver
kwist aan zetelbegeerigen en menschen, die het
rumoer, dat zij om zich zelf heen maakte voor
volksbeweging hielden.
Percentsgewijze ging van de partijen, in de
liiieuwe Ka m«r vertegenwoordigd, het sterkst
vooruit de R. K. Volkspartij, die iets meer* dan
V2 pet. van het stemmenaantal kreeg in 1922
en nu 1.3 pet. daarop volgt de groep Kersten met
iets meer dan 2 pot. tegen 0.9 in 1922.
De vrijzAdemocraten stegen van 4.6 tot 6.05
pet., de soc.-dem van 191/2 tot bijna 23 poft, dë.
Vrijheidsbond daalde van 9 1/4 tot 8 3/4 pet.,
Me C|-H. van bijna 11 tot bijna 10 pet., de A.-Rf.
van 12 3/4 tot 121/4, de roomsch-katholieken van
bijna 30 tot ruim 281/2 pet.
Dje iSiacialisitische Partij.
In „Recht voor Allen", weekblad van de So
cialistische Partij, bespreekt de redacteur II. Kol-
thek den uitslag der jongste Kamerverkiezingen.
Hij is van oordeel, dat zijn partij vernietigend is
geslagen en schrijft dan:
„Dit feit is van zooveel beteekenis, dat wij nu
geen oogenblik aarzelen om te verklaren, dat Pet
Verder voortbestaan der 8, D. als politieke partij
geen zin heeft. En wij kenmn genoegzaam den-
geest van onze menschen, om te durven voorspel
len, dat de partij als zoodanig, ook spoedig ver-
dwijnt."
Staalman—'Ter Hall.
Velen, zegt de Tel., zullen zich verbaasd heb
ben, dat de heer Abr. Staalman, voorkomende
op de lijst StaalmanTer Hall van den Vrijheids
hond gekozen is verklaard, hoewel de heer Ter
Hall méér stemmen verkreeg.
De heer Ter Hall immers verkreeg ruim 25000
stemmen, dus ruim drie vierde van den stemmen-
deeler. De heer Staalman kreeg ruim 14000 stem
men ,wat lang geen drie-vierde van den kiesdeeler
is en toch kreeg de heer Staalman overeenkom
stig de huidige kieswet den zetel toegewezen, ter
wijl de heer Ter Hall niet gekozen werd ver
klaard.
De oplossing van dit raadsel moge hier volgen:
De heer Staalman stond nummer 1 op de lijst
in 12 kiesdistricten, de heer Ter Hall stond num
mer 1 in 6 kiesdricten. In de 12 kiesdistricten,
waarin de heer Staalman nummer 1 stond, kreeg
'de heer Ter Hall zeer veel stemmen, in 2 listri c-
ten zelfs meer dan de heer Staalman, hoewel
hij nummer 2 stond. Doch 't totaal aantal stem
men op deze 12 lijsten, op den heer Ter Hall
uitgebracht, was niet drievierde van den kies-
deel r, zoodat deze stemmen alle op den heer
Staalman overgingen. Daardoor kreeg de heer
(Staalman dus in totaal meer stemmen dan de
heer Ter Hall, zoodat de eerste gekozen werd
verklaard.
Is het dus reeds een eigenaardig geval, dat, hoe
wel 25000 kiezers den heer Ter Hall wenschten,
deze niet gekozen is verklaard, nog eigenaardi
ger is, dat indien de heer Ter Hall in de 12 d'isr
trieten, waarin de heer Staalman nummer 1
stond, minder stemmen had gehad, het b>taal
aantal stemmen van den heer Staalman over
eenkomstig ware gedaald, zoodat dan de heer
Ter Hall gekozen was geweest. Laatstgenoemde
■is dus niet gekozen, omdat er.... te veel stemmen
op hem werden uitgebracht op de lijsten, waarop
hij als nummer 2 voorkwam. Eigenaardig is ook
het feit, dat in 1918 op den heer Ter Hall ruim
4000 stemmen werden uitgebracht. Toen werd
hij als nummer 1 op de lijst der Neutrale Pa wijl
gekozen. Thans met 25000 stemmen niet.
Bovenvermelde stembusuitslag is geenszins, ge
lijk wellicht menigeen veronderstelt, het gevolg
van een leemte in de Kieswet. Uit onze uiteen
zetting, blijkt reeds, welke wettelijke voorschrif
ten tot het resultaat geleid hebben en 't is ue
Vrijheidshond zelf, die door de indiening van de
bijlijsfcerf-Sitaalman en Ter Hall en door het feit'
dat di ebeide candidlaten niet steeds hetzelfde
volgnummer kregen, den einduitslag feitelijk aan
bet toeval heeft overgelaten. Indien op alle bij-
lijsten de volgorde der candidlaten gelijk en bijv.
de heer Ter Hall steeds no. 1 zou zijn geplaatst,
dan ware, practisch gesproken, de kans op niet-
herkiezing van den heer Ter Hall uitgesloten
'geweest. Maar de geringste verandering in de
volgorde ,der candidaten maakt reeds een nieuwe
lijst en het gevolg van deze ingewikkelde his
torie is nu geweest, dat de heer T,er Hall niet
in de Kamer terugkomt en de heer Staalman wel.
Plaatselijk Nieuws
- BROEK OP LANCEND1JK.
Gisteren werden aan de markt alhier de eerste
partijen roode kool aangevoerd tot een totaal van
2350 kilogram. De eerste aanvoerder was de heer
D. Bakker voor rekening van den heer K. v. <L
Molen. Koopers de h.h. Kooi en Keizer tegen
f 16.90 per 100 kilogram.
- ZUIDSCHARWOUDE.
De Schoolfeestcommissie besloot in haar gis-
teravond bij den heer Kramer gehouden vergade
ring het genomen besluit, om die kinderen die met
April va nschool waren gegaan, naar Den Haag
te laten gaan, in te trekken. Diaar het bleek, dat
de meesten liever naar Amsterdam gingen, werd
goedgevonde naan dien wensch te voldoen en met
hen en de 6e klassers naar Amsterdam te gaan.
Met de auto's van Kok en Tuinman zullen zij
naar Alkmaar warden gebracht en vandaar wor
den gehaald.
- ZUIDSCHARWOUDE.
iDe heer C. van Zijl, sedert verscheidene jaren
beambte van het Gecstmer-Ambacht, heeft uit die
betrekking eervol ontslag aangevraagd, wegens ver
andering van werkkring.
UIT DEN OMTREK.
ST. PANORA&
Maandagmorgen werd aan dé Larfgendfijker
Groenten veiling de eerst eroode kool aangevoerd'
door Gebr. Kloosterboer en de Wed. 8;. Duif. De
prijs varieerde bij de f 20.— -per 100 K.G.
KOEDIJK.
Zondagmiddag heerschte er een opgewekte stem
ming in onze gemeente. De muziekvereeniging
„Aurora", onder leiding van den heer Anderson,
nam de nieuwe muziektent in gebruik en gaf
daarin een concert. Een groot aantal belangstel-
stellenden was opgekomen om te luisteren en er
was orde en aandacht. De plaats „Oostwijk"
biedt een mooie gelegenheid. Men is even van
de openbare straat en men heeft er geen last van
stof of rijtuigen, zoodat men er veilig zit. Het
was van de vereniging goed gezien de tent daar
plaatsen. Nadat een paar nummers gegeven wa
ren, sprak de voorzitter der Wbningbouwvereeni-
ging, de heer P. Hert, eenige woorden tot vereeni-
'ging en publiek. Spr. had gehoopt, dat er aan
deze opening een meer feestelijk karakter was
verbonden geweest, daar wij moeten medewerken
om de omgeving aangenamer en mooier te makea.
(Om dit te doen is het wel eens noodig dat per
soonlijke belangen worden terzijde gezet om het
algemeen belang te bevorderen. Spr. hoopte dat
ook in de vereeniging „Aurora" het vereenigings!-
belang boven het persoonlijke zal gaan en wensch-
te de vereeniging geluk met haar muziektent,
Deze rede werd met applaus begroet. Ook de
nummers die ten beste werden gegeven, ontvingen
een dankbaar applaus. Het was met het mxie
weer een goed geslaagde mididag.
OUDE NIEDORP.
In de plaats van den heer C. Over, vertrokken
naar Alkmaar, is tot kerkvoogd bij de Nederl.
Herv. Gemeente alhier benoemd de heer J. Glas.
ALKMAAR.
Stedelijke Mqziektuin.
Concert op Dinsdag 7 Juli 1925, 8 uur precies,
'door HjO.V. Dirigent Hico Gerharz.
1. Ouverture de l'Opera „Traviata" G. Verli.
2. Fragments de l'Opera „Mme Butterfly" G.
Puccini. 3. „Sélènré Serenade" (op veelvuldig ver
zoek). E.. Toselli. 4. Grande Fantaisie de l'Opera
„Caalleria Rusticana" P. Mascagni. Pauze.
5. „Finlandia", Tandichtung J. Sibelius. 6. „Suite
Algerienne" (Impressions pittoresques d'un voya
ge en Algérie) C. Saint-Saëns. a. Prelude (Fn
vue d'Alger). b. Rhapsodie Mauresque. c. Rêverie
du Soir (A. Blidah). d. Marche militaire Eran-
caise. 7. Rhapsodie Hongroise no. 2 F. List.
NjB. Knip dit uit, en neem het mee naar
den tuin.
Van alles en nog wat
(Nadruk verboden.
Als de zon het Zenith gepasseerd is, 'de inrich
tingen van onderwijs voor korter of langeren tijd
de deuren dichtdoen, dan wordt het menschdom
„down", denkt aan vacantie en maakt plannen,
bouwt luchtkasteelen en leeft in „hopend verlan
gen, ook al weet men van te voren dat veel
er van tot de vrome wenschen zal behooren<
Idealen ,ze zijn 's levens zout, een mensch zonder
'hersenschimmen is een beklagenswaardig wezen.
Den moed er in houdefi, zelfs als geen uitkomst
te benaderen is, dat is het elixer om door do
branding in veilige haven te komen. Dezer dagen
meldde zich bij de Eindhovensche politie een
zestienjarig jongmensch, uit Kopenhagen. Deze
Deen verliet 16 Juni j.l. de Deensche hoofdstad,
om per fiets de groote reis naar het goudland,
zooals hem Eindhoven werd voorgespiegeld, te
aanvaarden. Hij reisde heel Duitschland door en
trachtte te Bremen tevergeefs werk te krijgen
•als kantoorbediende. Vandaar zakte hij af in
een flinke en taaie spurt (120 KJM. per dag)
om, via Arnhem, Eindhoven te bereiken, waar
hij zich bij de N.V. Philip's fabrieken aandiende
om als kantoorbediende in dienst te kunnen ko
men. Helaas, dit mislukte, zoodat hij zijn groote
reis vergeefs had gemaakt. Hij had geen rooden
duit meer op zak en begaf zich ten einde raad
•naar de politie, waar de commissaris zoo vriende-
