NIEUWE
Dinsdag 21 September 1926
36e Jaargang
lets over bijgeloof onder de inlandsche
bevolking van NederL OosMndië
'STEMMINGSBEELD UIT GROENTENLAND
Nederland lid van den Volkenbondsraad
Sluiting Sfaten-Generaal
NO. 112 INTERC.TELEPHOOH 52
L4NGEDIJKER GODRAMT
lm elk volk, op walken trap van beschaving?
het ook sta, blijven voortleven vaak overblijf
selen uit 't grijs verleden uit den vroegeren gods
dienst die door dat volk weid beleden. In oor
sprong waren dit metestal natuurdiensten waarbij
wljls wonderbare macht werd toegekend aan
dingen, waarover we thans vaak de schouders
ophalen' Het overblijfsel uit deze cultus, het
bijgeloof, vinden we nog overal, bij het eene
volk' in deze mate, bij het andere in meerdere
of mindere. Meestal hangt dit af van den trap
van beschaving, waarop den volk staat,
dan wiel van den tijd, die achter hen ligt waar
op het dan natuurdienst vaarwel heeft gezegd.-
Nu is het dus niet te verwonderen, dat in
iee|n land, als onze Oost, waar beide factoren
hog zeer grooten invloed uitoefenen im
mers het is nog slechts een 500 jaar geledien,
dat het Mohammsdaapscbe geloof zijn intocht
deed in onze kólopiën, terwijl we bovendien,
veilig kunnen aannpmemi, dat de dessabevolking
op eeln nog zeer lagen trap van ontwikkeling
en beschaving staat. Vandaar dat het bijgeloof
nog zeer welig tiert onder den eenvoudigen
Indonesiër. In het dagelijksch leven komt
dit maar al te vaak tot uiting en het is een
bewezen feit, dat de in de tropen verblijf hou
dende Europeanen hiermede rekening heb
ben te houden en het niiet trachten te raegee-
nem.
Dit lijkt ©enigszins vreemd, doch zonder
aan het bijgeloof eenige waarde te hechten,
dient de Europeaan in zeker opzicht aan de
bijgeloovige wemschen van den Inlander tege
moet te komeln, want anders zal hij daarzelf
het meest den nadeeligan invloed van onder
vinden. Ik zal daarvan benige voorbefelden ge
ven.
Die Inlander kan niet buiten zijn z.g. sla-
matans, dit zijn fee's ten, die door hem gegeven
worden bij gewichtige v gebeurtenissen in
's menschen leven, zooals bij geboorte, huwe
lijk, bij een sterfgeval of bij het betrekken van
een nieuwe woning. Het geluk en het welzijn
vam een familie hangt vaak af van de wijze en
het tijdstip, waarop een nieuw huis wordt be
trokken. De Zaterdag wordt als een van de
minst gewsnschte dagen beschouwd, tenminste
voor 5 uur des namiddags. Na dien tijd mag,
mein hiet nieuwe huis wel betreden, doch ook'
dit moet weer op een bijzondere wijze geschie
den. Men mag n.l. niet rechtstreeks de woning
door de voordeur binnengaan, maar men moet
dit door die achterdeur doen, terwijl men 'daar
bij |nog moet in acht nemen, dat men voor het
huis staande linksom naar 't achtererf gaat en
niet langs den rechter kant. De lezer kan er vam
op aam, dat de Inlandsche bedienden zeer,
zeker het noodige toezicht uitoefenen, om na,
te gaan, of met deze dingen rekening wordt ge
houden, want zij hechten er zeer groote waarde
aan. Trouwens ik kan ook niet anders zeggen,;
dam dat, wanneer men het niet doet, men tien;
nadeeligen invloed zeer zeker zal ondervinden.
Er wordt dan in den loop der tijden vaak veel
door de bedienden gebroken óf beschadigd.
Em dan wordt de schuld geschoven op'liet zich
tniet houden aan de voorgeschreven regelen
of het niet geven van een slamatan. En toch,
mag dergelijk nadeel,, aangebracht door het
personeel, niet aangemerkt worden als op
ziet, of als een soort van wraak'; neen, veeleer,
mag men aannemen, dat zij,, door de weten
schap, dat de Europeaan geen acht geslagen
heeft op hun waarschuwingen en vingerwij
zingen, een bijzondere nervositeit over zich
krijgen met de bekende gevolgen.
Om voorts 'het huis te bevrijden van allerlei
hooze geesten en om te voorkomen, dat deze
hun intrede zullen doen, houden de Inlanders
een slamatan. Al naar gelang de belangrijkheid
waarvoor dit gedaan moet worden, zal de sla
matan beknopter dan wel uitgebreider zijn.
De vrouw des huizes geeft dan aan haar be
dienden een bepaald bedrag, 'dat meestal va
rieert tusschen f 2.50 en f 10.—. Daarvoor
worden dan verschillende spijzen en ingrediën-
taa gekócht, en een heerlijke maaltijd is het,
eindresultaat. Hierbij moet ik nog opmerken,
dat aan een dergelijken maatregel altijd aanzit
109a inlandsch priester, die met de mede-aan-
zittemden voor den aanvang eeni gezamenlijk
gebed houdt waarin Allah's zegen wordt afge
smeekt voor de nieuwe bewoners.
Opmerkelijk is het dat de vrouwen niet aan
bet eten mogen deelnemen en dat zelfs de res
tanten niet mogen worden weggegooid, noch
door de vro.uwe|n mogen worden gebruikt, maar
dat deze eerlijk worden verdeeld onder de
aanzittenden en Tn pisangblad verpakt naar
huis worden meegenomen.
Een ander staaltje van bijgeloof wil ik
hier nog aan toevoegen, om in een volgend ar
tikeltje iets te vertellen over de toovermiddelen,
die in de inlandsche wereld in zwang zijn. 1
Eens was er bij een Eunopeesche familie een
kleimie baby van een tafel gevallen op een stee-
nen vloer. Toen, nadat de vrouw des huizes
het kind had verzorgt, zij in de bewuste ka-,
mer terugkwam, bemerkte zij, dat op de plaats,
waar het gevallen was, de vloer kletsnat was.
Er naar informeerende bleek dat de Inland
sche bediende zoo, spoedig mogelijk
|na het ongeluk op dezelfde plek een emmer,
water letterlijk had leeggesmetlen, want, dan
zou ler volgens haar zeggen, niets met het
kind gebeuren.
Is hst wonder, dat- het bijgeloof, dat in de
inlandsche wiereld nog zoo welig tiert, ook'
zijn invloed laat gelden ie de Europeesche,
wereld en er dus b.v. in geen enkel echt In-,
disch hotel een kamer 13 voorkomt?
Die bouwers klagen erl de kooplui stoffen
niet, 't gaat niet best. De kool is en blijft,-
behoudens het neusje van den zalm,' voor
roode .waardeloos, de uiem brengen een schim
metje op, kortom 't is een droef beeld, dat die
veiling dag aan dag biefdt.
Laatst komt eed "koopman op me af. heusch,
geled krenterige benauwde vent, neen een man,
die ook verlies aan durft en dan gen gezicht
zet als overkwam hem iets omoverkomenlijks.
Trouwens, wie daar niet tegen kan, moet
de groenten de groenten maar laten, 't Was;
heélemaal niet om dat verlies, maar meier uit
curiositeit, dat hij het volgende vertelde:
'k Had eed klant, die ik een wagon kool
aanbood, 't is alweer eenige weken geleden. 'Dei
prijs was zoowat f 4.50 voor móói 2 kg. goed.
Als ze honderd daalders zijn, kun je me zoo'n
wagon sturen, zèi de afnemer. I
'k Verwachtte heelemaal niet, dat "needs den
volgenden dag diezelfde sorteering op f 1.80
zou komen en toen kocht hij een wagentje
vol. Maar nu wou die klant hem niet accep-,
toeren en zei dadelijk ik zal hem voor jouw
rekeding vetkoopen.
Ed nu heb ik de afrekening gekregen. Dia
cijfers, aldus mijin zegsman, zijd uiterst leer
rijk. De opbnedgst van dien wagen is 890
Mrk'. is ongeveer 530 gld. Bij een inkoopsprijs
van 180 gld. en een bruto opbrengst van 530
gld. heb ik dog 102 gld. aan die wagon ver
gokt.
Ik vraag m'n lezers, 'is dit werkelijk geen
leerzaam voorbeeld? 'k Zeg er verder niets meer
van, ieder kan weten, wat hier de groote sta-
in-den-weg is.
Toch wensch ik aan die algemeene klaag
zang niet mee te doen, maar wil ik' ook eens,
eten ander beeld u voorhouden, en wel van
de bloemkool. Wilde ik met dit artikel de
zwarte, sombere kapt uit, er waren redenen,
te over voor. Zijn er niet vele rotsstronken'
in 't gevaar. Hoeivele akkers brengen bijna
niets op, wijl de bloemkool verdraaid is. En
was het Zaterdag j.l. al weer niet misère met
den prijs.
Maar ik verzoek den somber gestemden lezer
ook eeds den meer zondige zijde van het
geval te zien. Ga mee ter veiling en zie.
Ruim 100 schuiten met kool. Allen zien
's morgens met belangstelling naar 't bord;
vain te voren reeds hebben we de meedingen)
verkondigd omtrent de vermoedelijkgn aanvoer,
't Was immers zonnig in de laatste dagen,
hoonan we, dus is er een groot kwantum,
meedt de een. En een ander beweert weer, dat
er maar weinig bouwers met bloemkool kim
den komen, want er draait volgens hem zooveel
wieg. I
i Zoo is er leven, beweging, interesse. 1
Vervolgens hebben allen groote aandacht
voor dien prijs. Die eerste bouwer houdt ge
woonlijk op; verwon dierlijk is het op te mer
ken, hoe goed de reeds min of meer bejaarde
koorklanten onthouden, op welke prijzen dit
ophouden geschiedde.
Wadt 't is «een zaak van beteekenis, om.
straks te kunnen vaststellen of de aanvoerders,
verdiedd dan wel verloren hebben met dat
ophouden. i
Dat is alle dag dezelfde vraag, en de beant
woording er -van verveelt hen nooit.
Verder taxeeren kooplui en bouwers de kool
near kwaliteit. Net als met de prima Lange-,
dijker piepers beweren velen, dat de kooplui
bij wijze van spreken den boer en niet de kool
k.jopen. Kleinere bloemkool noemen de koop
lui schar ran, vele bouwers noemen de goede
sdharren, nog een „gnap koolke".
«Halverwege de markt bepaalt men op 't
koor de tem den z en voorspellen ze reeds het
resultaat voor de ophouders.
Zoo groot is de belangstelling, dat bij grooten
aanvoer 't wel eens gebeurt dat de ééne koor-*
klant zin krijgt in zijn „koppiestik" en zijn maat
tracht over te halen mee te gaan. Meer dan eens
kunt ge dan hoore'n 'k moet eerst weten of
de ophouders winnen of verliezen.
Niet alleen bij de mannen op 't koor en
bij de bouwers was er belangstelling voor het
artikel, maar gelukkig was die ook aanwezig
bij exporteurs en binnenlandsche kooplui.
Nu er gelen vnaag is voor de witte, roode en,
gèle kool, is de aandacht speciaal op de bloem
kool gericht. Maar de kooplui achten nog een
oorzaak aanwezig, en die noem ik een ver
blijdende. Onze bloemkoolmarkt herleeft weer,
minder dan in andere jaren worden de be
stellingen elders, in de Streek, uitgevoerd,
me|n kioopt weer meer op eigen markt. t
Met nadruk verzekerde men zoowel expor
teur als binnenlandsch koopman dat dit een
gevolg is van de doorgevoedre sorteering. Men'
kan wel e|ens sputteren, wijzen op gevallen
inzonderheid van bouwerszijde dat men
de s or teer in g te ver doorgevoerd acht. Meni
noemt dan de nu gebleken waardeloosheid
van de derde soort en 't groote prijsverschil/
tusschen eerste en tweede. Maar letten we nu«
op de uitspraak yap de kooplui, op het zicht
baar opleven onzer bloemkoolmarkt, dan isi
daardoor de sorteering doeltreffend gebleken.
Ziet verder de aflevering van het product.
jaT weer zou ik kunnen gaan klagen, wijzemi
op scherpe keur, volgens sommigen veel te
scherp. Neen, 'k wil dien kant niet op, 'k wil,
de lichtzijden eens zien.
'k Vergat ter veiling u te wijzen op onze,
wakkere krattefnmakers, die er „pik bij" zijn,
eiken morgen weer, om hun waren aan demi
man te brengen. De bloemkóolbouw brengt
mee ,door de eischep, die men tegenwoordig
aan de verpakking stelt, dat vele menschen ert
«een broodje aan verdienen. Eerst dan de krat-
t en makers, veel kool wordt „gevloeid", de
pakking in de kratten vordert vele handen, wat.
weer de arbeiders ten goede kómt.
En. is 't, na zoo'n langdurige troostelooze stilte;
bij onze schippers, geen opwekkend gezicht,
de motoneln weer te zien, hoog beladen met
bloemkool?
Bloemkool bracht voor 'n wijle leven, be
weging, of, reuring, zooals wie wel eens zeg
gen.
Nu nog ieen opmerking over het gewas1'
zelf.
Begin j.e nu toch te klagen over den prijs,
over de kwaliteit? hoor ik' zeggen.
Neen, ik wil niet klagen, alleen iets op
merken.
De soort Le Cerf heeft, naar men algemeen
aanneemt, de eigenschap, dat "de bladen zoo
broos zijn. Grijp je pen kooltje beet, en legt
ge het weer terug, dap zijn in de meeste
gevalleln de bladen gebroken. Is dat breken;
van 't blad oen eigenaardigheid van de soort
of ©dn gevolg van anderen oorzaken?
'k Hoorde daarover een zeer merkwaardige
meejning, die ik bij dezen mijn meer deskun
dige Lezers mededeel.
't Had de aandacht van een koopman ge
trokken, dat leen zekere bouwer, op niet eer-i
ste klasse land, sedert tal van veilingsdagenl
haast de beste bloemkool aanbracht. Dit gaf
hem reden tot nadenken en onderzoek, te
meer daar de bladen van die kool veel ster-
ker bleken.
i Wat bleek? Dat die man zijn akkers ge-I
i slikt had en lichte stalmest bemesting had toe-i
gepast. Ook de, bouwer was, even als de koo-
man de meening toegedaan dat 't zeer goede
resultaat met zijn bloemkool bereikt, meer aan
het slikken, dan aan de stalmest te danken was.
1 Hier durf ik geep oordeel uit te spreken, dat
laat ik gaaiinie aan de bouwers zelf over. f
vador 42, Chili 43, Nederland 37 en China 29
stemmen. Aangezien alleen deze 8 staten bij eer
ste stemming de absolute meerderheid verkre
gen, was een tweede stemming noodzakelijk,
waarbij, als 9e en laatste lid werd gekozen Tsje-
cho-Slowakije met 27 stemmen. Bij het verdere
verloop der stemming werd een zetel voor 2
4aren toegekend aan Nederland met 47 stemmen
van de 49, Columbia met 47 stemmen en China
met 34 stemmen. Polen, Roemenië en Chili kre
gen ieder voor 3 jaar een zetel, terwijl San Sal
vador, Tsjecho-Slowakije en België voor 1 jaar
zitting zullen nemen. Daarna is de Raad "bij ver
kiezing samengesteld en voor Nederland zal daar
in zitting nemen Jhr. Dr. Loudon, aan wien
een dergelijke post van vertegenwoordigeng ten
volle is toevertrouwd.
Het bericht, dat Nederland een niet-permanen-
ten zetel voor den tijd van twee jaren is toever
trouwd, is zeer zeke rverhegend. Een zetel in
den Vol ken bondsraad, die het leidende lichaam
is van den Volkenbond, en dat voor den tijd van
twee jaren, wordt niet zonder meer aan ieder land
toevertrouwd. Dit besluit van de Algemeene Ver
gadering van den Volkenbond mag zeer zeker
worden beschouwd als een eervolle onderscheiding
van ons Vaderland, als een bewijs, dat de andere
mogendheden de be teekeais van den Staat der
Nederlanden wel degelijk erkennen ,en als blijk
van vertrouwen ,'dat zij in onze Regeering stellen.
Door de toekenning van «dezen zetel krijgt Neder
land voor den tijd van twee jaren stem in «den
Volkenbondsraad. Nu heeft dit lichaam wel is
waar geen uitvoerende macht, doch neemt in
wordiging. bestaande uit de heeren Jhr. Dr.
Loudon, Prof. Eysinga en Prof. Francois, bij'
monde van haren leider, Jhr. Loudop, toen er
sprake was van verdere uitbreiding van den
raad, deze uitbreiding der niet-parmanente ze
tels, in een kernachtige rede bestreden. Hijl
verklaarde echter tevens, dat 'Nederland er
zich niet tegen zoü verzetten, ómdat het Voor
stel tot uitbreiding volkómen samenhing met:
opneming van Duitschland in de|ni Raad. De
heer Loudon zeide zoo ongeveer: ook al z'ou|
:Nederland den kans verliezen ooit in den.'
:Raad te wordeln opgenomen, dan zou toch!
de Nederlandsche delegatie het internationaal
belang van den Volkenbond stellen boven het
nationaal belang. Het zal Jhr. Loudon en de;
'Nederlandsche delegatie daarom zeker aange
naam aandoen, dat aan ons land een zetel voor
twee jaar is toegekend.
En ieder rechtgeaard Nederlander zal even
zeer een gevoel van nationalen trots voelemj
opvlammen, want een dergelijke zetel voor 2
jaar terwijl b.v. ©en der landen, die oorlog!
hebben gevoerd België slechts een zetel voor
1 jaar krijgt het wil nog al wat zeggen. s
De verkiezing van Nederland mag als een
verrassing worden beschouwd, daar zij aam
het begin der vergadering niet was te voorzien.
Toen beeft n.l. de Nederlandsche vertegen;
ieder geval een zeer belangrijke positie in/
ten aanzien van de leiding ider internationalen
politiek. De volkenbondsraad immers (in z'm
kwaliteit als zoodanig beet hij „Conseil") moet
beraadslagen over die aangelegenbeden, waar
voor de geheele algemeelne vergadering (l'As-
semblée geheeten) te groot, te talrijk is en is
in het bijzonder belast met de controle op de,
Volkenbondsadministratie, de beslechting van
de internationale belangengeschillen, het toe
zicht op het Saar bekken en Dantzig en het
opmaken der agenda voor de algemeene ver
gadering.
Bij de verkiezing van 9 niet-permanente leden
van den Volkecibondsraad werden den 16en Sept.
te Genève uitgebracht: op Polen 45 stemmen,
op Roemenië 41, België 41, Columbia 46, San Sal-
Vereenigde vergadering van de beide Kamers
der Statep-Generaal op Zaterdag 18
September tot sluiting der
zitting.
Voorzitter: J. J. B. B|aron Van Voorst tot
Voorts.
Dis Voorzitter doet de griffier van de Eer
ste Kamer voorLezen een Kon. Besluit van 9;
September 1926, waarbij' de minister van Bin-
nenlandsche Zaken en Landbouw wordt ge
machtigd te 3 uur des namiddags zich te be
geven naar de vergadering der Staten-GeneraaL
teneinde in een vereenigde vergadering der
beide Kamers de zitting in naam der Koininginj
te sluiten.
De Voorzitter benoemt een commissie, welkq
deltl minister in het gebouw zal ontvangen en
uitleiden.
In deze commissie benoemde hij de leden,
der Eerste Kamer Heerkens Thijssien en De,
Savopnin Lohman en de 'leden der Tweedel
