De Tioonrede en de Tuinbouw
De relletjes te Assen
Nieuwstijdingen
Buitenland
Met belangstelling lazen we het hooge offici-
cieeie staatsstuk, dat j.l. Dinsdag door H. M.
de Koningin in de vereenigde zitting van de
beide Kamers der Staten Generaal is1 voor
gedragen.
De belemmeringen in den afzet van onze;
bodemproductie in 't buitenland zijn vermeld'
niet alleen, maar er volgt onmiddellijk op.
dat met kracht zal yvorden gestreefd dit euvel
te keeren.
Over den aard der middelen die de regee
ring met kracht hoopt aan te wenden, wordt
mets gemeld. In dat opzicht dieneln we dus1,
af te wachten, maar dat het euvel rond en
open wordt gedoemd, is bewijs dat onze re
geering een open oog heeft voor het tuinbouw-
belang.
Voldoening zal mietn gevoeld hebben in de,
kring van de leiders op tuinbouwgebied. Im
mers het was alleen schier het orgaan van
Centraal Bureau vaini de Veilingen, de Tuin
derij, waarin op hiet noodzakelijke van meer
krachtige verweermiddelen is aangedrongen.
Waarlijk de groote pers liet de tuinbouw inj
de misérie, denk maar aan de dure groenten
van 't Handelsblad en de Nieuwe Rotterdam-,
sche Courant zag alleen heil in eten verandering
van cultuur, verstarde aanhangers als beide
bladen zijin van die ondeugdelijk gebleken the-
oriën van de oud-liberale school.
Bij de behandeling van het wetsontwerp
tot ratificeering van de Nederl. Duitsche ta-
riefovierenkomst is zeer duidelijk de invloed
gezien van het adres, dat het Centraal Bureau
liad ingezonden.
Onder de gegeven' omstandigheden kon de
tuinbouw-organisatie niet anders dan tot aan
neming adviseeren. Maar natuurlijk onder
voorbehoud van actie tot wegneming van knel
lende banden.
Het is verder een zaak van buitengewoon
gewicht te achten dat de tuinbouw (we wezen
er reeds eerder op) ook vertegenwoordigd is
in de commissie voor de handelsverdragen.
Dat daar een hartig woordje, in die com
missie, gevallen zal zijn, over die belemmerin
gen aan den uitvoer onzer producten in den
weg gelegd, lijdt geen twijfel.
En nu vinden we de weerklank van 't geen
leeft onder de tuinders, wat gepubliceerd werd'
in het Tuinbouworgaan, terug in de Troorede.
Met voldoening constateeren we dit feit.
Met belangstelling wachten we nu op de
daad.
De TuinbouwtelHng.
In de troonrede geeft de regeering blijk
open oog te hebben voor de belemmering aan
den afzet onzer producten in ,'t buitenland
in den weg gelegd.
De Landelijke Tuinbouw Organissatie heeft
zeer terecht ingezien', wil men iets bereiken,
dat moet 't geen beweerd wondt, óók berus
ten op juiste cijfers.
De beteekenis van den tuinbouw voor de
volkswelvaart -is groot, nog onlangs gaven we
daarover een berekening, waaruit bleek, dat
de Nederlandsche tuinbouw de mogelijkheid
opent, ten eerste 't eigen land van aardappe
len en groenten te voorzien, e|n ten tweede:
dat voor de exportwaarde aan groenten 21/?'
maal zooveel graan kan worden verkocht, als
op de geheele oppervlakte tuingrond in Ne
derland kan groeien. Deze becijfering, die
we ontl-eemen aan 't tijdschrift ,,De Maatschap
pij" is al van eenige jaren terug en is zeer
globaal.
Om de juiste positie van den tuinbouw te
weten te komen 'is de telling gedacht. Uit 't
voorgaande blijkt, hoe groote waarde aan de
cijfers moet worden toegekend, met 't oog
op die tie nemen maatregelen door de regeering.
Wat ook tot voorbeeld strekt?
Tegenwoordig is de strooming groot, die
alles van vader Staat verlangt. Hier niets van
dat alles, de tuinbouw draagt de kosten zelf,
doet de arbeid ook zelf, al zal de Staat alle
m-sdewerking verleenen.
't Zal nog wel een beetje goedkooper uitko
men ook, scherp zou dit verschil in 't oog
vallen, daarvan zijn we zeker.
In het belang van den tuinbouw is het
noodzakelijk dat de opgaven juist worden ge
daan. Een opmerking aan onze tuinders, daar
toe mede te werken, achten we eigenlijk over
bodig; als goede en trouwe aanhangers van
hun organisatie doe je dit vanzelf.
Een kleine toelichting.
Nog deze week1 zullen onze tuinders aan
den Langen dijk en omgeving hun biljetten ter
invulling thuis krijgen. Altijd zijn er menscheïi,
die overal de fiscus speuren, d.w.z. dat de
telling verband zou houden met belastingen.
De georganiseerde tuinders weten wel beter.
Men heeft ons verzocht op een schijnbare
moeilijkheid te willen wijzen.
Aan den kop van het biljet vult men de
totale oppervlakte van het bedrijf in.
Nu is er in onze omgeving heel wat grond,
waarvan man meer dan eenmaal oogst. Hoe
dan te handelen, want de nauwkeurige in
vuller zou kunnen opmerken, 't resultaat zou
worden, dat ik volgens mijn opgave meer land
bebouw, dan ik heb, door tweemaal 't zelfde
perceel op te geven.
Dit is zoo en de bedoeling is, dat men
van elk product de volle oppervlakte opgeeft.
,Wie b.v. als voor vrucht vroege aardappels
bouwde, en daarna bloemkool, geeft van bei
de producten de grootte van het perceel op.
Men krijgt dus daardoor een; som van op
pervlakten, die voor de soorten! is opgegeven,
die groote r is dan de oppervlakte van het be-
drjjf.
Het gisteravond ii.ii ie Emmakazerne. ont
stane relletje, dat dein dood van den sergeant
L. G. Munnise uit Terapel tengevolge had»
heeft de hoofdstad van Drenthe in opschud
ding gebracht. Het opstootje wordt druk be
sproken en ook bij de opperste militaire be
velvoering was onmiddellijk de aandacht er,
op gevestigd, want nog hedenmiddag arri
veerde hier de commandant van het veldleger,
luit .-generaal Muller Massis, die de groote 'e-
geroefeningen in den omtrek van Amersfoort
bijwoont.
De brig.-commandant te Assen, kolonel E.
van Bel, is onmiddellijk met het onderzoek
óegonnen en zal de resultaten in een aan heil
legerbestuur uit.te brengen rapport verwerken.
Wat er gebeurde.
Er zijn tal van manschappen V-oor herha
lingsoefeningen onder de wapenen geroepen.,
Maandagmorgen omstreeks zeven uur zijn het
12e Regiment Infanterie, onder commando van
den majoor Van der Reijden, en het 9e ondier
bevel van den maj. Biestraten, met volle be
pakking uitgerukt. Het twaalfde marcheerde
naar hei Rollerveld. het 9de naar het Balloër-
veld sa daar werden na. een marsch van on-
gevee- negen kilometer, waarbij reeds een
aantal manschappen uitvielen, door elk der
regimenten op eigen terrein gevechtsoefenin
gen gehouden. Inmiddels steeg de temperatuur,
de hitte dtnfete -ais een loodem last op 'de
manschappen, een groot deel kon slechts met
moeite de bevelen opvolgen. Tegen één uur
was elk windzuchtje verdwenen.
Toen heeft majoor Biestraten van Tiet ne
gende gelast dat de oefeningen moesten wor
den beëindigd. De thuisreis moest worden
aanvaard, door het herhaaldelijk geven van'
rust wist deze majoor zijn troep vrij volledig
in Assen terug te brengen. De militaire mu
ziek, die aain de grens der gemelente, heü
negende „opving" en het naar de kazerne ge
leidde, maakte het den vermoeiden- gemakke-,
lijkier.
Het twaalfde zette de oefeningen voort en
vrij lang nadat het negende den terugweg had;
aanvaard, werd die door de manschappen van,
majoor Van der Reijden ondernomen. Dat
ging niet goed.
Tientallen, die niet meer meekonden, ble
ven achter. Tijdens den geheelen terugweg
vielen er uit, ook te Assen, op weg naar da
Emmakazerne, waar het twaalfde is onderge
bracht, vielen er neer, overmand door da
vermoeienissen van oefeningen en marsch on-
d-=T zoo'n hitte.
Het was ongeveer zes uur, toen het twaalfde
terugkwam. Met auto's en brancards zijn de
achtergeblevenen opgehaald. In totaal, naar
schatting 150.
Op het groote militaire terrein staan drie
gebouwen, de Wilhelmina, de Hendrik- -en
de Emmakazerne en. er zijn ondergebracht
hei Twaalfde, het Negende, en het Eerste
Regiment Infanterie.
II-et Twaalfde, waarbij voor het meerendeel
Friezeln zijn ingedeeld, zooals bij het Negende
Groningers en het Eerste miliciens uit Drenthe,
is gehuisvest in de Emmakazerne. Daar vooral
heerschte over den afmattenden dienst van
dien dag groote verbittering. Verschillende ge
ruchten deden in de de stad dé ronde, welke
geruchten tegen 8 uur Maandagochtend hon
derden burgers voor de hekken van de kazerne
te hoop deden looped. Het was er zeer ru
moerig, doch de soldaten waren bijna allen
in de kazernes.
Tegen negenen liep een groote troep man
schappen om de kazerne heen, socialistische
liederen zingend. Naar schatting moeten dat
wel 500 zijn geweest. Daarna hoorde men het
gerinkel eerst van één ruit, toen van meer
ruiten, die in de Henidrikkazerne werden ver
brijzeld.
Een wane ruïne is daarna in de cantine aan
gericht, waar een aantal opgewonden soldaten
de boel kort en klein sloegen.
Nu werd het te bar, de gemeentepolitie ver
scheen en de militaire politie; toen echter ook'
het tactvol optreden van die zijlde de kalmte
niet deed wederkeeren riep de reserve eërst-
luitenant H. J. Visser de wacht aan de Em
makazerne in 't geweer. De luitenant som
meerde de te hoop geloopen militairen uiteen
te gaain; hij sommeerde éénmaal, andermaal,
onder toevoeging, dat anders geweld gebruikt
zou worden. De kapitein Glasius, door de
hoofdpoort binnengekomen, gelastte echter de
luitenant de wacht te laten inrukken. De ka
pitein meende door een gemoedelijk woord
de manschappen tot rede te 'kunnen brengen.
De wacht rukte in, de gemeentepolitie verliet
eveneens het terrein, doch de balsturige mi
litairen plokten weer saam en verlangden van
den kapitein Glasius, dat hij' de militaire por'
iitie zou wegsturen.
Daaraan voldeed de kapitein Glasius, sn on
der een luid hoera van de zijde der manschap
pen werd volgens hun wensch gehandeld.
Inmiddels waren nog andere officieren ge
arriveerd. o.a. de overste Van den Brandhoff,
die juist verscheen toen de herrie het grootst
was Sommaties op zijn last tot de verzamel
den gericht om naar de kazerne terug te k!ee- 1
ren werden met gejoel en het smijten met mod
der en grint beantwoord.. Wederom werd de
wacht van de Emmakazerne in het geweer ge
roepen, er werd andermaal ^gesommeerdI
zonder gevolg. Het eerste salvo werd gelost.
Er werd geschoten met losse patronen. Daar
na volgde een salvo in de lucht, met wacht-
patronen. Nog bleven de weerbarstigen, blijk
baar in de meening, dat niet met scherp
werd geschoten, op de hoeken der Emmaka
zerne staan. En nieuw scherp salvo is toen
afgevuurd en daarbij is sergeant Munnike in
het hoofd getroffen. Hij was onmiddellijk'
dood. i
Een ander toeschouwer is in het dijbeen
gewond.
Onder den indruk van dit salvo en het
vreeselijk gevolg hebben de manschappen'
zich verspreid en de kwartieren betrokken.
Tegen elven was alles rustig.
Die divisie-oefeningen, aanvankelijk op he
den bepaald, zijn afgelast, het geheele TwaaLf-
de Regiment heeft kwartierarrest.
Morgen worden echter de divisie-manoeu-
vi es vooptgezet.
Wij vernemen -nog, dat de divisie-manoeu-
vnes reeds op Woensdag verzet waren, dus
voordat de relletjes zijn gebeurd.
Van het verdwijnen van scherpe patronen
dat -eenige dagen geleden zou zijn geschied,
waarover geruchten hebben geloopen, is bij
de militaire autoriteiten' niets bekend.
Voor hedenavond waren uitgebreide maat
regelen genomen oml herhaling van het ge
beurde te voorkomen.
Alles is echter rustig gebleven.
Die hitte.
De directeur der filiaalinrichting te Rotter
dam van het Kon. Nei. Meteorol. Instituut -deelt
mede, dat de hittegolf, -die wij -de beide vorige
dagen beleefden, niet tot -de ongehoorde verschijn
selen in een Septembermaand behoorten zeer
zeker geen warmte-record heeft opgeleverd.
De hoogste in de loopende maand afgelezen
temperatuur was 28.6 gr. C., hetgeen natuur
lijk voor September wel erg warm is.
Maar men behoeft niet ver terug te gaan om
dergelijke en voor een deel nog heel wat hoogere
temperaturen te vinden voor dagen in September.
In 1921 hadden wij in Sept. een dag met 28.4
gr. C.
In 1919 werden op vier opeenvolgende Septem
berdagen afgelezen; 23 gr. C„ 29.8, 30.2 en 28.4
graden Celsius,
In 1911 was er zelfs een temperatuur op een
Septemberdag van 30.6 gr C.
Eindelijk hulp aan die zwakke Drentsdhe
Vecnstiumpiertjes.
Op Zaterdag 25 September worden ongeveer
80 zwakke Drent sche' veenkinderen opgenomen
in het daarvoor door het Centraal Genootschap
voor Kinderherstellings- en Vacantiekolonies be
schikbaar gestelde' „Noorderhuis" in het Spaar-
bankbosch te Hooge veen.
Spoedig zullen ook groepen kinderen gezon
den worden naar de huizen van de Katholieke en
Christelijke Vereenigingen, die aan de Fusie van
Steuneomité's medewerken.
De komst van deze eerste groep krijgt een
min of meer. plechtig karakter.
Uitgenoodigd zijn provinciale en gemeentelijke
autoriteiten en een aantal andere medewerkers
en belanghebbende personen.
Een beroep is gedaan op de Nederlandsche Pers
om een vertegenwoordiger te zenden.
Des morgens worden -de vertegenwoordigers van
de pers in de gelegenheid gesteld om een der
punten' te zien. waarvandaan o.m. de kinderen
komen
De ontvangst door den Voorzitter van de Fu
sie der Steuncomité's zal zijn ten 10 ure in Hotel
Homa.ii tegenover station Hoogeveen.
Spanning in de Zen^ingskrinlg-en.
Die is er en neemt m-et den dag toe.
In de achter ons liggende maanden van dit
jaar[wierd „de groote trom" de „noodklok" of
hoe men dat noemen mag niet zoo vaak gehoord.
Dat verblijdt omdat altijd-weer-vragen vermoeit.
Er is bovendien eea stijging waar te nemen in
de kleine bijdragen.
-Maarmet de voor dit jaar benoodigde gel
den zijn de Besturen er bij lange niet. Daarom
werd in -deze dagen aan een aantal Zendingsvrien
den een bijdrage gevraagd. Daarom zien de leiden
de mannen met spanning uit hoe de Christelijke
gemeenten zich in de a.s. Zendingsweek zullen
houden. De inleidende circulaire is dezer dagen
verspreid. Alle personen -die in kleinen of grooten
kring leiding geven werden door het Zendings
bureau te Oegstgeest gevraagd de voorbereiding
tijdig ter hand te nemen. Aan wie behoeft met
vele woorden duidelijk gemaakt te worden dat
het voor de Zending van heel groote beteekenis
is op welke wijze er aan dit verzoek voldaan
wordt
Zij er veel enthousiasme.
Binnenland
TWEEDE KAMER.
Die heer Duymaer van Twist heeft dein mi
nister van Justitie d-e volgende vragen gesteld;
lo. Is het den minister bekend, dat op
Zondag 19 September te 's Gravenhage eien
betooging is gehouden voor ontwapening en
medezeggenschap, welke b-etoogiinjg gepaard is
gegaan m-et optocht-en met muziek door 'de
gemeente?
2o. Heeft de minister kennis gekregen, dat
de optochten met muziek voor vele ingezete
nen een rustige viering van den Zondag, zoor
als de Zondagswet van- 1 Maart 1815 voor
schrijft, hebben onmogelijk' gemaakt?
3e. Kan de minister mededeelen, of de op
tochten met muziek stoornis hebben gegeven
in de godsdienstoefeningen, gehouden in ker
ken waarlangs de optochten werden geleid?
4o. Zoo vraag 3 in dien geest wordt beant
woord, dat inderdaad dez-e stoorms heeft
plaats gehad, is het dan juist, dat, in- strijd met
artikel 5 van genoemde Zondagswet, de plaat-
selijke politie van 's Gravenhage geen zorg
heeft gedragen om te voorkomen, of te doen.
ophouden hinderlijke bewegingen en gerucht,
in de nabijheid -der gebouwen, tot den open- 1
baren eer-edienst bestemd?
5o. Is d-e minister bereid een onderzoek'
in tie stellen en mede te deelen, of ingevolge, 1
die toezegging, gedaan in de Memorie van
Antwoord op het IVde hoofdstuk der Staats-
biegrooting voor het loopeinde dienstjaar, er bij,
hern -aanleiding bestaat tot het treffen van d-e
noodig gebleken voorzieningen?
De millioeinennota.
D-e minister van financiën heeft 'de Staats-
begrooting 1927 ingeldi-end met 'de gebruike
lijke nota betreffende d-en toestand van 's lands
financiën.
Hieronder volgt eeini overzicht van de ra
ming voor de verschillende hoofdstukken. i
Hoofdstuk I (Hiiis der Koningin), totaal
f 1.783.888.89;
Hoofdstuk II (Hboge Colleges van Staat),
f 1.998.762.—
Hoofdstuk III (Buitenlandsch-e Zaken)
f4.473.507;
Hoofdstuk IV (Justitie) f28.0005.648.—
Hoofdstuk V (Binnenlandsche Zaken en
Landbouw f20.701.555.—
Hoofdstuk Va (Onderwijs, Kunsten en We-,
tenschappen) f144.915.307;
Hoofdstuk VI (Marine) f40.982.965.—
Hoofdstuk' Vila (Nationale schuld),
f 111.810.623.80;
Hoofdstuk Vllb (Financiën) f98.787.521.02;
Hoofdstuk VIII (Oorlog) f 58.985.100—;j
Hoofdstuk IX (Waterstaat) f58.306.708.—
Hoofdstuk X (Arbeid) f 70.716.404.—
Hoofdstuk XI (Koloniën) f 5.547.707;
Hoofdstuk XII (onvoorziene uitgaven)
f 50.000.—
Totaal f646.966.696.71.
Het total ebedrag in '26 was f691.369.912.16
l
Het Huis der Koningin.
Wc laten hier meer gespecificeerd volgen
,ee-ri opgaaf van- de kosten van het Kon. Huis:
Inkom-en van de Koningin f 1.200.000.—. In
komen van d-e Koningin-Weduwe f 300.000.
Inkomen van Prins-es Juliana f 133.888.89. On
derhoud der Koninklijke Paleizen f 100.000.
Aandeel in- de kosten van den Rijksgebouwen
dienst, voor zoover betreft de onlder leiding
van di-aa dienst nader te verrichten werkzaam
heden aan het Koninklijk Paleis op den Dam:
te Amsterdam f 50.000. Tezamen'f 1.783.888.89
Waar H. K. H'. Prinses Juliana op 30
April 1927 den 'achttienjarigen leeftijd zal heb
ben bereikt, is ingevolge artikel 28 der Grond
wet over het tijdvak' 30 April—31 Dec. 1927
voor Haar inkomen f 133.888.89 uitgetrok
ken.
De ramp op Florida.
Met zijn honderden lijken in het terugvloei
ende water met zijn tienduizenden dakloozejn,
met zijn over een afstand v,an mijlen verwoest
land, zijl.r vernielden oogst en duizenden ver
woeste huiz-en biedt de Oostkust talm Florida
een beeld van ellende, dat alleen geëvenaard
wordt door dien blik dien Tokio te zien gaf,
teen het door een. aardbeving Verwoest werd.
-In dein nacht van Vrijdag kwam eien storm'
uit de richting der Bahama-eilandenop de
slapende stad. De golven, die tot een reus
achtige hoogte waren opgezweept, bedolven1
de weerloóze bevolking. Honderden verdron
ken in hun bedd-ein, terwijl hun woningen als
kaartenhuizen. ineenstortten. Tegelijkertijd
werd alle telegrafische gemeenschap verbro
ken, zoodat eerst uren later de buitenwereld
eenig denkbeeld kreeg van "de ontzettende
ramp, en op dit oogeinblik is dit nog niet te
overzien, is het zeer moeilijk' verbinding te
krijgen en het is zoowel voor gewone als wa
tervliegtuigen bijna onmogelijk' over d-e ge
teisterde streek te vliegen wegens de hevige
wind-en en de stormachtige zee.
Landingsplaatsen zijn er niet, daar de streek
mijlen ver iax 't rond onder water staat. Del
wegen van Wiest-Palmbeach dpen denken aan
die van Frankrijk1 in 1914, oveirvuld als ze'
zijn met eein door een panischen angst be
vangen menigte, deels te voet, deels in auto's.
Er is ernstig gebrek aan levensmiddelen.
Men heeft den watervoorraad mo-eten rantsoe-
neerein en er wordt dringend om kleleren ge
vraagd. Reeds komen levensmiddelen en be-
noodigdhedm uit alle plaatsen des lands zo-o
snel ais de spoorwegen die kunnen vervoeren.
Een ooggetuige van- de verwoesting te
Moorhaven deelde mede, dat de dijken rond
het m-eer Okeekhobee op drie 'plaatsen zijn
-doorgebroken, waardoor het omringende land
overstroomde e-n het water op sommige plaat
sen twaalf v-oet hoog kwam te staan-. Zij die,
nog in het leven zijn, hebben zich zwemmende
gered of wisten zich vast te klampen aan wrak
hout.
Voorts konden diegenen, zich redden, die
huizen van twee verdiepingen wisten te be
reiken, welke huizeni nog zijn blijven staan.
De meeste menschen waren zoo verschrikt en
overstuur, dat ze niet hun schuilplaats durf
den verlaten eh hiertoe de grootste aandrang
noodig was. Men zag lijken van vrouwen en
kind-enen ronddrijven, doch er werd geen po
ging gedaan dez-e te bergen, daar eerst de
levenden moesten worden gered. Van een
huisgezin van zeven personen werd slechts
nkind gered, van een ander van zes per
sonen bleef slechts de vader in leven. Volgens
de laatste telegrammen moet de schade 160
tot 200 millioen dollar bedragen. 'De opgave
van het aantal dooden varieert van 800 tot
1500. -
Van de slachtoffers die de tornado ge
makt heeft zijn de meeste verdronken, maar
ook is een aantal gedood door de steenen dtt
huizen, die over groote afstanden door de
kracht van den storm werden voortgejaagd.
President Coolidge heeft per draadlooze te
lefoon een oproep gedaan tot de natie, waar
bij hij vraagt om inschrijving te openen tot
steun dier geteisterde streken. Speciaal roode
kruistrieinen zijn naar Florida gestuurd. De
schade aan eigendommen aangebracht wordt
geschat op 125 millioen dollar.
Een typhoon.
Op het eiland Oshima heeft een typhoon ge
woed, welke groote verwoestingen- heeft aan
gericht. Meer dan- duizend huizen werden ver
woest. Acht en dertig persoenen werden „gedood'
en een groot aantal, vermoedelijk e|en paar
honderd personen werden gewepd
