DE PRUZEN VAN
UI 111 1 1 BICARGENTA" HALFWATT"
PI 1 ILlf W9 ARGA.-VACUÜMLAMPEK
ZUN PER 16DECEMBER VERLAAGD
VALLEUS EH GERMISAH
De Kooltelltng
Uit den Omtrek.
Plaatselijk Nieuws
De Kamer van Koophandel
en de Spoerwegraad
Toenemende Glascultuur
Land- en Tuinbouw
Nieuwstijdingen
H E ER HUGO W. A A R.1L
Door 'de afdeeling van „Het Witte Kruis is
een buitengewone algemeen.3 vergadering gehou
den in de nieuwe tooncelzaal van den heer W ester,
welke als uitnemend geslaagd mag worden be-
schouwd. Voor eeti goed deel mag dit worden, dank
geweten aan de ijverige bemoeiingen van Dr.
Spierings waardoor we het voorrecht hadden een
lezing te kunnen bijwonen van Dr. J. J. Th.
Doyer, Inspecteur der volksgezondheid, met als
onderwerp: Malariabestrijding in nieuwe banen,
en 'de vertooning der nieuwe en uitgebreide ma-
laiiafilm. Al terstond mag worden gezegd, dat
de afwezigen ongelijk hadden. In zijn openings
woord verklaarde de voorz. den heer W. Mole
naar, dat het hun een groot genoegen was aan
de talrijke aanwezigen het welkom te mogen toe
roepen; inzonderheid deed hij dit aan Dr. Doyer,
doch ook aan Burgemeester, Wethouders, leden
van den Raai en van het Polderbestuur. Hunne
aanwezigheid achtte spr. voor de „Witte Kruis-
aideeling een nieuw bewijs van belangstelling in
haar werken eu streven. Hierna gaf hij het woord
aan Dr. Dover- Deze ving zijn hoogst interessante
lezing aan mei in de eerste plaats te doen uitko
men de voor de verspreiding der malaria nood
zakelijke combinatie malaria-derlijanapheles ('ma
lariamug) ontstaan andere infectieziekten, als
typhus, tuberculose enz. door aanraking van een
tweeden persoon met den patiënt, voor infectie
van malaria blijkt noodig te zijn de schakel
anapheles. De malariamug toch is alleen dan be
smet, wanneer ze eerst bij een lijder aan malaria
bloed heeft afgezogendoor dan een ander persoon
te steken brengt ze de besmetting over.
Nu staan er twee wegen over voor bestrijding
der malaria: eerstens ter verdelging der mugged,
tweedeus genezing der malaria-patiënten door
hunne behandeling. Het laatste, zegt spr., dan
maar niet op eigen houtje, doch op recept en
medewerking van den medicus. De bestrijdings
wijze heeft zich dan ook gewijzigd. Men begint
niet met de verdelging der muggen van begin tot
het einde, doch in de allereerste plaats daar, waal
besmeitiogshaarden aanwezig zijn, met andere
woorden dus, daar, waar malaria-lijders zijn. Vei
lig ioeh kan werden aangenomen als vaststaande,
dat juist daar de muggen besmet, dus gevaarlijk
zijn.
Bij de nieuwe bestrijdingswijze wordt getracht;
de geheele bevolking van Noord-Holland aan hei
muggen verdelgen te zetten, waardoor zeer veel
te bereiken zal zijn met zeer geringe kosten.
Door onze afdeeling worden hiervoor gratis spui
ten in bruikleen gegeven). Spr. ziet in dezen de
toekomst zoo, dat mot ecu tiental jaren muggen
worden beschouwd als thans vlooien en dergelijke
ongure beestjes, welke in beschaafde omgeving
niet meer worden geduld, terwijl men nog in
streken als den Balkan b.v. deze diertjes als eer.
noodzakelijk kwaad beschouwt. Deze lezing, waar
van we een kort resumé gaven, werd met 'de groot
ste aandacht gevolgd,' hetgeen mede het geval
was met de nu volgende filmvertooning, waarvan
de waarde zeer werd verhoogd, door de zeer be
vattelijke explicatie, tvelke door den spr. bij ver
schillende beelden werd gegeven.
Het was voor de aanwezigen een aangename er.
tevens zeer leerzame avond.
Door den voorz. werd een hartelijk woord van
dank gebracht aan den spreker, hetwelk door de
aanwezigen met een daverend applaus krachtig
werd onderstreept. Met den wensch, dat dan ook
deze avond een prachtige propaganda zal blijken
te zijn voor de malaria-bestrijding werd de ver
gadering gesloten.
Aanwezig bij de leden van „GroentencuL
tuur'' op 15 December 1926:
3.570.000 kg. gele kool.
1.430.000 Deensche witte kool.
1.110.000 roode kool.
051.000 uien.
82.000 peen.
Op 15 December 1925 waren aanwezig:
4.139.400 kg. gele kool.
1.225.000 Deensche witte kool.
764.000 roode kool.
574.000 uien.
106.800 peen.
PLICHT.
„Plicht" is de titel van een teoneelstuk in 4
bedrijven, dat door Je Schager Tooneelvereéniging
„In Eigen Kring" twee malen in die plaats voor
volle zalen is opgevoerd. Die vereeniging staat on
der leiding van den heer Van Rijswijk en hoopt
ook ie Zttidscharwouie met Kerstmis op te tre
den in de tooneelzaal van den heer Kramer.
- N O0 RDSCHARW 0 UB E.
Gevonden: Een knot wol.
Terug te bekomen bij de politie te Noordschar-
woude.
- BROEK OP LANGENDIJK.
Gevonden een zilveren dames-horloge. In
lichtingen te bekomen bij den gemeente-veld-,
wachter Nieuwenhuis.
BROEK OP LANGENDIJK.
Alhier doet zich een geval van typhus voor.
- BROEK OP LANGENDIJK.
Den 6en Januari 1927 bestaat er gele
genheid tot inschrijving voor den dienstplicht,
op het raadhuis, des vaorm. van 10—12 en
's middags van 2.30—4 uur.
Bij de aangifte bestaat tevens gelegenheid
om op te geven de reden van vrijstelling; die
de in te schrijven persoon vermoedelijk zal
kunnen doen gelden.
Wij kunnen mededeelen, dat de heer J. G.
Mcsselaar, lid der Kamer van Koophandel en
Fabrieken voor Holland's Noorderkwartier,
bij Kon. Besluit do. 13 December 1926, Stbl.
66, is benoemd tot lid van den Spoorwegraad.)
Hieraan kunnen wij nog toevoegen, dat de
Kamei van Koophandel zich gedurende eeni
ge jaren heeft beijverd om dit te bereiken,
opdat de spoorwegbelangen in Holland's
Noorderkwartier door een eigen woordvoer-.
der zouden kunnen worden verdedigd.
In het Oostelijk' deel van De Streek tus-j
schen Hoorn en Enkhuizen is al sinds jaren,
de tuinbouw hoofdbron van bestaan, maar in
het westelijk deel, omvattende de dorpen
Westwoud, Blokker, Zwaag en Venhuizen bleef
tol heden de veehouderij overheerschend. De,
schrale uitkomsten van het bderenbedrijf no
pen thans velen tot omzetting van de cultuur.
Opmerkelijk is het echter dat bij deze over
gang het tusschenstadium van den graveren
tuinbou'w woifit overgeslagen. Over het al
gemeen werpt men zich op de teelt van fijnera
cultures, en maakt gebruik van kassen en
series.
Alleen in Zwaag zullen dezen winter 64
kassen worden gebouwd, terwijl er ook in
Wijdenes, Blokker, Venhuizen en Hem een.
groot aantal in aanbouw zijn.
Als symptoom van de veranderde cultuur
moge dienen, dat een groote boerderij tk
Blokker onlangs in 14 perceelen werd ver-,'
kocht. 13 van de perceelen grasland zijn tot
bouwland gescheurd-en slechts één, waarop
een pachtboerderijtje staat bleef groen.
(Vr. Westfrj
Nadruk, gedeeltelijk of in zijn geheel, zon
der vermelding van de bron, verboden.
Noordscharwoude, Dec. 1926;
Dit voorjaar, ongeveer 1 Maart, heeft Ui
in Uw blad eei artikeltje van mij geplaatst over
„Vallers en Kankerstronke^ in onze kool".
Daarin werd medegedeeld, dat in 1926 proe-»
ven zouden worden genomen met Germisan,
het bekende ontsmettingsmiddel, daar als
vaststaand mag worden aangenomen, dat de
Pho'ma aleracea, die het ..vallen" veroorzaakt,
o.a. door besmet zaad kan worden overge
bracht.
Ik kan U meedeelen, dat dezen zomer een
aantal proeven zijn genomen en het lijkt mij
wenschelijk, belanghebbenden over de re stil -
talen daarvan in te lichten, waarom ik de
gastvrijhe idvan Uw blad inroep, waarvoor bij
voorbaat mijn dank.
Allereerst eenige opmerkingen vooraf.
Het ging ons in den beginne niet erg voor
den wind, daar de weersomstandigheden ons
tijdens het zaaien parten hebben gespeeld.
Er woei omstreeks 20 Maart, den tijd van
het in orde maken der plantenbanen, eew
scherpe Oostenwind (gedurende meerdere da
gen). die den grond sterk deed uitdrogen en
dat is voor het koolzaad een kwaad ding.
In een nog ergere mate geldt dit voor ge
weekt zaad. Bij het ontsmetten met Germisan
wordt het zaad 2 uur in een oplossing gebracht
(5 gr. Germisan op 1 Liter water); daarmee
hopen we de aan het zaad klevende ziektekje
men te dooden.
Een niet te voorkomen gevolg is veveits,
dat de zaden een vrij groote hoeveelheid
vocht opnemen, waardoor het kiemingsproces
wordt ingeleid, in een veel vlugger tempo dkn'
in den grond plaats heeft. Komt nu het ge-i
weekte zaad in een voc'htigen bodem, dan
verloopt het proces normaal; droge grond daar
entegen is voor het jonge kiemplantje nood
lottig.
Dit is een feit, hetwelk in alle werkein van
„Algemeene Plantenteelt" te vinden is.
Bij meerderen was de stand der planten op
de banen te dun. Opmerkelijk is, en dit
klopt met bovenstaande bewering dat zij,
die vroeg zaaiden, geen last hebben gehad
Bij 4 personen, die omstreeks 18 Maart zaai
den (de grond was toen nog weinig uitge-»
clroogd) heb ik persoonlijk geen verschil waart
genomen tusschen het behandelde en Met-be
handelde gedeelte van het zaad.
Bij beide gedeelten was de stand normaal.
Het valt niet te ontkennen, dat bij verschil
lende proefnemers het ontsmette zaad dunner
opkwam. De schuld is evenwel niet te wijten
aan het Germisan, doch enkel aan het opnemen'
van vocht.
Is een akker naar behooren, dan is het
nemen van een grootere hoeveelheid zaad niet
noodig».
Deze strubbeling had tot gevolg, dat het
vertrouwen eenigermate geschokt werd en he*
terugwinnen daarvan is een heele toer. Gé
lukkig is het aantal proefnemers groot ge
noeg gébleven en van de door mij toegezoWJ
den vragenlijsten zijh er 21 ingevuld terug
gekomen.
Een tweede opmerking is, bij deze proeven
serieus te werk te gaan en zich te houden
aan de gegeven voorschriften.
Er wordt gewerkt met zeer zwakke oplos
singen (V2 pct.l). De hoeveelheid water moet
dus precies worden afgemeten (niet b.v. met
een melkbeker) en het poedervormige Ger
misan goed worden opgelost.
Ieder proefnemer kan voor z'ichzelf uitma
ken of hij zich hieraan stipt gehouden heeft
en is dit niet het geval, dan is mislukking, be
grijpelijk.
De gestelde vragen waren:
1. Welk zaad heeft u ontsmet? (geel, wit
of rood). 1
2. Was het nieuw zaad of overjarig zaad?
3. Heeft U alles ontsmet of slechts een
gedeelte?
4. Kwamen in het niet-ontsmette gedeel
te vallers voor en hoeveel procent ongeveer?
5. Kwamen in het ontsmette gedeelte val-,
Iers voor en hoeveel procent olrtgfevefir?
6. Is u tevreden over Germisan?
7. Moeten 't volgend jaar naar Uw mee
ning weer proeven genomen worden?
8. Heeft U bijzonderheden mede te dee
len?
Om conclusies te trekken is het noodzake
lijk van elke partij zaad een gedeelte te be
handelen en een gedeelte niet.
3 personen hebben alles ontsmet, waarvan
2 geen vallers waarnemen. Voor no. 3 zie mien
onder het hierna volgend gedeelte over bij
zonderheden.
Bij 9 personen kwamen In het behandelde
en niet-behandelde zaad geen vallers voor.
Deze proeven zeggen ons dus ook niets.
9 bouwers konden wel verschil ontdekken
tusschen de planten, gegroeid uit ontsmet en
niet-ontsmet zaad.
De verschillen loopen zeer uiteen.
1. Roode kool, nieuw en jarig zaad.
Niet ontsmet: 5 pet. gevallen.
Ontsmet: een enkeling, niet noemens
waard.
2. Roode kool, nieuw zaad.
Helft ontsmet, helft niet.
Niet ontsmet: 2 pet. vallers.
Ontsmet: geen vallers..
3. Gele en roode kool, nieuw zaad.
Rood niet ontsmet, 10 h 15 pet. ge
vallen.
Rood ontsmet, 4 pet. gevallen.
Geel, alles ontsmet, geen vallers.
4. Roode kool, nieuw zaad.
Niet-ontsmet: 30 pet. gevallen.
Ontsmet: 'geen vallers.
5. Rood, jarig zaad.
Niet ontsmet: 20 pet. gevallen.
Ontsmet: geen vallers, althans niet noe
menswaard, behalve op één akker, waar
een plek voorkwam met een beduidend
aantal vallers (zie hieronder).
Wit, nieuw zaad, bij beide gedeelte»
geen vallers.
6. Rood, nieuw zaad.
Niet ontsmet: 90 pet. gevallen.
Ontsmet 10 pet. gevallen.
7. Rood, nieuw zaad.
Niet-ontsmet: 90 pet. gevallen.
Ontsmet: 25 pet. gevallen. (Dit zaad
was ontsmet met dezelfde oplossing,
waarmede al 2 andere partijtjes zaad
waren behandeld. Ik weet niet, of het
middel daardoor van zijn kracht heeft
verloren).
1 8 - Rood, nieuw zaad.
Niet ontsmet: enkele gedeelten tot 5
pet. gevallen.
Ontsmet: geen vallers.
Bij deze proefnemer was het behandel
de zaad dun opgekomen.
P. Rood ,wit, geel, waaronder pieuw en
jarig zaad, bijna alles ontsmet.
In het niet-ontsmette gedeelte geen val
lers waargenomen (enkele honderden
planten).
in het ontsmette gedeelte nieuw
zaad 2 pet. vallers.
In 't jarig zaad, waarvan verleden jaar
70 k 80 pet. was gevallen, dit jaar geen
vallers. De planten waren; dun opge
komen. De beste stand vertoonden het
ontsmette zaad van roode kool (nieuw
zaad) en het jarige zaad van Dieensche
witte kool, niet ontsmet.
Deze gegevens zijn mij( 'door proefnemers
verstrekt. Het trekken van conclusies wil ik
aan het lezend publiek1 overlaten.
De mogelijkheid bestaat, dat enkelen het
aantreffen van zieke planten in het behandel
de gedeelte naar voren brengen.
In den aanvang van dit schrijven heb ik
er op gewezen dat bewezen is dat de ziekte
door besmet zaad kan worden overgebracht
(de zwam is uit besmet zaad opgekweekt).
Wie zal zeggen in hoeverre bodembesmet
ting, insecten enz. een rol spelen em aantvan,-
kelijk gezond materiaal toch nog ten gronde
doen gaan?
Beschading door de koolvlieg werkt het
vallen in de hand, hebben onderzoekingen ge
leerd en in een schrijven van den Planttfn1-
ziektenkundigen Dienst te Wageningein komt
de zinsnede voor, dat grond, waar vallers ge
staan hebben, ongetwijfeld besmet is (het ver
anderen van plantenbaan zou dain gewenscht
en noodzakelijk zijta).
Uil de litteratuur, die mij ten dienste staat,
is mij gebleken, dat nog heel wat onderzocht
moet worden, alvorens men alles omtrent deze
ziekte weet.
Mocht uit verder te nemen proeven blijken,
dat Getmisan bij besmet zaad'de voortplan
tingsorganen der ziekte onschadelijk maakt,
dan was één vijand overwonnen. Verder, kan
het .middel niet gaan en meer mogen wij er
ook niet van verlangen.
Doch mij dunkt, dat wiji dan al een heel
eind in de goede richting kwamen.
Laten wij hopen, dat dit inderdaad het ge
val is. Ik ben dus hoewel tamelijk tevreden
over de resultaten zeer voorzichtig en zal
geen hei roepen, voor we over de brug zijn.
De vraag „Bijzonderheden' 'leverde nog al
wat interessants op bij sommigen.
Een proefnemer heeft wit en rood (nieuw
en jarig) zaad, bijna al het te gebruiken zaad
ontsmet. I
De resultaten waren s'lecht. Van één baan
roode kool was 80 k 90 pet. gevallen en dat
nog wel van een soort, waarin nooit vallers
waren waargenomen.
Op andere velden kwamen bij behandeld en
niet behandeld zaad geen vallers voor.
Een aannemelijke verklaring van dit ge
val zou ik niet kunnen geven, 't Is een vatn
diï raadsels, zooals die zich zoo vaak voor
doen. Speciaal bij de Phoma oleracea schij
nen zich deze voor te doen; verschillende zon
derlinge gevallen, afkomstig van betrouwbare
personen, heb ik te boek gesteld.
'n Ander bouwer beweert, dat de planten ge
groeid uit ontsmet zaad, beter groeiden. Ilc
meen gelezen té hebben .dat men oök 'in den
landbouw deze ervaring heeft opgedaan bij het
gebruik van Germisan.
Een derde persoon geeft te kennen, dat het
gewas van de ontsmette planten een schit
terenden stand opleverde, veel beter dan dat
van het niet-ontsmette deel (op denzelf den
akker!). Ook als bewaarproduct stelt hij het
eerste boven het tweede.
Een vorig jaar werd 'mij hetzelfde door een
bouwer medegedeeld.
No. 4 had larig zaad gebruikt, waar ver
ledenjaar pl.m. 20 pet. vallers in voorkwamen.
Dit jaar kwam de ziekte er niet in voor,
waarom hij het gebruik van oud zaad aan
beveelt, een meening, die door meerderen
wordt gedeeld.
No. 5 had vier akkers roode kool. Op iede-
ren akker stonden in 't midden 600, op één
akker 800, planten, geteeld uit niet-ontsmet
zaad. Al spoedig was te zien, dat de ont
smette planten beter aanpakten. Op 3 ak
kers was in het niet-ontsmette gedeeltle de
ziekte al spoedig waar te nemen (tot 20 pet.)
De behandelde planten bleven er vrij van.
De vierde akker hield zich goed tot Septem
ber. Toen vertoonde zich een plek ter grootte
van één snees, waar zich' tot 30 pet. vallers
voordeden; in het niet-ontsmette deel kwa
men geen vallers voor.
Van verwisseren (Ter pianten is gèett spra..
ke; daarvan is deze bouwer overtuigd. 'Hij
schrijft, dat op 3 va;n 'de 4 akkers een zeer
duidelijk verschil viel waar te nemen, het 4de
perceel is een vraagteeken. Hij noemt het
resultaat schitterend.
No. 5 constateerde:
Niet-ontsmet (rood) 90 pet. vallers
Ontsmet (rood) 10 pet. vallers, die zich pas
in de droge Septembermaand vertoonden.
Over het geheel is men ovier de bereikte
resultaten tevreden en zonder uitzondering wil
men het volgend jaar de proeven te herhalen.
Gaarne stel ik mij voor 1927 disponibel
eenige leiding te geven. Tot het vérstrekken'
van nadere inlichtingen omtrent bovenstaap-
de gegevens ben ik eveneens bereid.
Dit schrijven is absoluut vrij van elke pro
paganda en heeft alleen ten doel met u te
trachten de ziekte in kwestie te bestrijden.
L. MALDEKOTE.:
Een knap stuk Werk.
He „K XIII" in dienst der wetenschap, vertrok
van hel Nieuwe Hiep voor de grootste ongeeon-
voyeerde reis, die ooit een duikboot ondernam.
Nu is het schip, we meldden het, precies op den
dag, die het reisprogram vermeldde, 12 December,
in Soera ba ja aangekomen.
\Vat de wetenschappelijke resultaten zijn van
de slingerproeven, (die dr. Vening Meinesz aan
